Congres Stadsmonitor - 17.03.2015 Stadsatelier 'ecologie in de stad' Annelies Jacques - Studiedienst van de Vlaamse Regering

1. Instrumenten voor de praktijk
Ecologie in de stad
17/03/2015Congres Stadsmonitor

2. DOEL
Ecologische bekommernissen worden meer en meer een vaste waarde in de subtop van
stedelijke beleidsprioriteiten in Vlaanderen. Welke instrumenten worden er ontwikkeld om
burgers, overheden en ondernemingen te ondersteunen? En welke projecten kunnen als
voorbeeldfunctie voor andere steden werken?
17 maart
2015
Congres Stadsmonitor

3. 14h20 – 14h35 Ecologie in de Stadsmonitor– spreker: Annelies Jacques
14h35 – 14h50 Project omgevingskwaliteit – spreker: Axel Verachtert
14h50 – 15h05 Natuurwaardeverkenner stad – spreker: Steven Broekx
15h05 – 15h25 Reflectie en praktijkvoorbeelden – spreker: Paul Geerts
15h30 – 16h00 Vragen
Programma

4. Ecologie in de stadsmonitor
Annelies Jacques

5. 5
Stadsmonitor 2004
Stadsmonitor 2006
Stadsmonitor 2008
Stadsmonitor 2011
Stadsmonitor 2014

6. 6
Stadsmonitor 2004
Stadsmonitor 2006
Stadsmonitor 2008
Stadsmonitor 2011
Stadsmonitor 2014
Stadsmonitor
Visie
Indicatoren
Natuur en milieu

7. 7
Stadsmonitor 2004
Stadsmonitor 2006
Stadsmonitor 2008
Stadsmonitor 2011
Stadsmonitor 2014
Stadsmonitor
Visie
Indicatoren
VISIE
1. Milieugebruiksruimte (ecologische voetafdruk)
2. Ecopolismodel (lobbenstad)
INDICATOREN
Survey data: groenindruk van de eigen buurt, indruk van
netheid in de stad en in de buurt
Geregistreerde data: oppervlakte waardevolle natuur,
huishoudelijk afval, milieuzorg op school,
oppervlaktewaterkwaliteit, niet-milieuvriendelijke
voertuigen
GIS-indicator: bereikbaar openbaar buurtgroen

8. 8
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concep
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
6 december
2011
Milieugebruiksruimte Ecopolismodel
Beperken van
milieugebruiksruimte
Zuinig en
hernieuwbaar
gebruik grondstoffen
Kwantiteit en kwaliteit
van groen en milieu
Aandacht voor
leefbaarheid en
beleefbaarheid
Milieuvriendelijkheid van
het wagenpark
Huishoudelijk afval Bereikbaar openbaar
buurtgroen
Indruk van de netheid
in de buurt en de stad
Huishoudelijk afval Energieverbruik en
energiepeil
Oppervlakte
natuurgebieden met
effectief natuurbeheer
Tevredenheid over het
aanbod aan groen in de
stad
Groendaken Waterzuivering Speelruimte in de wijk Groenindruk van de
eigen buurt
… … … …
Wat met concepten als veerkracht en ecosysteemdiensten? Wat met
realiteit van klimaatverandering?

9. 9
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
Januari 2013
Leemtes
Andere focus
Veerkracht
Veerkracht slaat in essentie op de capaciteit van een systeem om met
verstoringen of schokken (ook ingrijpende) om te gaan en zich te handhaven
of indien nodig (ook fundamenteel) aan te passen.
Ecosysteemdiensten
Ecosysteemdiensten zijn al de goederen en diensten die ecosystemen aan de
maatschappij leveren. Deze zijn niet gratis, onkwetsbaar en onuitputtelijk.

10. 10
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject:
ecologie in de
stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
Juni – november 2013
1. Update visiematrix
Integratie veerkracht en ecosysteemdiensten
Belangrijke nieuwe elementen: eigen verantwoordelijkheden inwoners (vb.
milieubewust handelen en consumeren, delen), STOP-principe, klimaat
2. Evaluatie indicatorenset
Voorstel tot aanpassing van 8 bestaande indicatoren en voorstel voor 20 nieuwe
indicatoren
 Na stedenstuurgroep: aanpassing 8 bestaande indicatoren en voor 13 nieuwe
indicatoren

11. 11
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
Juni-november
2014
OBSTAKELS
• Weinig bestaande indicatoren
• Relevantie indicatoren
• Ruimtelijke aspect
Kaarten te downloaden via
www.stadsmonitor.be

12. 12
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
Aangepaste indicatoren
buurtproblemen: lawaaihinder,
buurtproblemen: milieuhinder,
duurzaamheid van de woning,
milieuvriendelijkheid van het wagenpark,
vervoersmiddelenbezit
Nieuwe indicatoren
milieubewust gedrag (survey), tevredenheid
over het aanbod fietsenstallingen in de buurt,
tevredenheid over zicht op groen vanuit de
woning, energieverbruik (elektriciteit en
aardgas) van huishoudens, autodelen,
bodembezetting naar functie
Aangepaste pistes
lokale bijdrage tot mondiale
klimaatverandering, oppervlakte groen per
inwoner
Nieuwe pistes
eco-effectiviteit van ondernemingen in de
stad, hergebruik van materialen, hitte-eiland
effect, volkstuinen

13. 13
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
Waar zit de meerwaarde in de Stadsmonitor?
Meningen
Survey
Gedrag
 Representatief staal van de inwoners van de 13 centrumsteden ouder dan 16 jaar
 Netto respons: 19.350 eenheden
 Resultaten op wijkniveau in Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Leuven en Turnhout

14. Bron: survey Stadsmonitor 14
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Aankoop bioproducten – lokaal gekweekte groenten of fruit
Nooit
Uitzonderlijk
Maandelijks
Meermaals per maand
wekelijks
meermaals per week
dagelijks
MILIEUBEWUST HANDELEN

15. Bron: survey Stadsmonitor 15
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
MILIEUBEWUST HANDELEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen
Dagelijks
Meermaals per week
Wekelijks
Meermaals per
maand
Maandelijks
Uitzonderlijk
Nooit

16. Bron: survey Stadsmonitor 16
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
MILIEUBEWUST HANDELEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Fiets of te voet voor korte afstanden
Nooit
Uitzonderlijk
Maandelijks
Meermaals per maand
Wekelijks
Meermaals per week
Dagelijks

17. 17
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
VERPLAATSINGSGEDRAG VRIJE TIJD
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Te voet Auto bestuurder Fiets Auto passagier Bus/tram Trein Motor

18. 18
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
VERPLAATSINGSGEDRAG VRIJE TIJD
Vrije tijd Te voet Fiets Bus/tram Auto- bestuurder Auto- passagier
2011 2014 2011 2014 2011 2014 2011 2014 2011 2014
Antwerpen 56,9 69,8 37,0 43,6 42,5 46,9 44,0 45,7 29,1 32,9
Gent 43,8 59,7 40,6 49,2 29,6 34,2 51,0 53,1 31,1 30,5
Aalst 40,8 50,7 30,9 36,7 12,5 14,0 58,8 64,2 35,4 41,0
Brugge 42,1 55,3 54,0 61,0 19,7 23,5 54,7 58,2 30,2 36,9
Genk 33,7 44,8 28,6 31,8 17,5 19,2 66,4 72,0 41,6 50,1
Hasselt 38,6 50,4 42,4 48,6 20,1 17,4 62,7 70,4 35,3 40,9
Kortrijk 42,2 47,9 37,4 40,8 10,9 12,8 58,0 66,8 36,0 42,6
Leuven 51,3 66,6 43,3 54,4 25,7 28,7 49,1 48,0 26,0 29,9
Mechelen 51,0 60,9 47,7 49,3 18,2 19,0 51,9 55,8 31,3 36,4
Oostende 59,5 65,9 44,3 46,5 31,5 32,3 43,2 51,5 31,3 32,6
Roeselare 36,8 45,8 44,3 44,9 9,4 12,4 63,1 68,3 36,5 49,3
Sint-Niklaas 38,1 48,1 45,7 51,5 13,6 14,2 56,3 62,6 32,3 40,1
Turnhout 49,8 60,8 52,2 62,7 14,6 15,2 52,7 58,4 32,4 37,3
Totaal 13
steden
48,0 60,2 40,8 47,1 27,6 30,6 51,4 54,9 31,5 35,8

19. Bron: survey Stadsmonitor 19
Stadsmonitor
2011
Ecologie in de
stad: nieuwe
concepten,
nieuwe
inzichten?
Participatief
traject: ecologie
in de stad
Zoektocht naar
data
Stadsmonitor
2014
TEVREDENHEID OVER AANBOD MOBILITEIT
0
20
40
60
80
100
Aanbod haltes Aanbod bussen/trams
Tevredenheid aanbod haltes
openbaar vervoer
Daling: 13 steden, Antwerpen, Aalst, Hasselt,
Mechelen, Sint-Niklaas en Turnhout
Tevredenheid aanbod bussen en
trams
Daling: 13 steden, Antwerpen, Aalst, Genk,
Hasselt, Mechelen, Roeselare en Turnhout

20. CONCLUSIES
• Specifieke problematiek rond verzamelen
ecologische indicatoren
• Meerwaarde stadsmonitor: meningen en gedrag van
inwoners via survey
20