Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Sport as a Tool of Economic Development
Similar to Sport as a Tool of Economic Development (20)
Sport as a Tool of Economic Development
- 1. Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΤΟΥ 2004
- 2. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ • Το 2014 τα έσοδα του αθλητισμού υπολογίζονταν γύρω στα 620 δις ευρώ ή αλλιώς στο 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από αυτά προέρχονταν περίπου: 70 δις ευρώ από τα έσοδα των αθλητικών γεγονότων (τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγίες, εισιτήρια κτλ.), 275 δις από την πώληση αθλητικού εξοπλισμού, ενδυμάτων, υποδημάτων κτλ., 75 δις από την αγορά του Fitness (γυμναστήρια, γιόγκα κτλ.) κι ένα ποσό γύρω στα 90-180 δις προέρχονταν από το στοίχημα, τις αθλητικές κατασκευές, την αθλητική διατροφή (συμπληρώματα διατροφής) κ.α. • Η αθλητική βιομηχανία είναι σε ραγδαία ανάπτυξη και ξεπερνά του ρυθμούς του παγκόσμιου ΑΕΠ. • Όσον αφορά τα αθλητικά γεγονότα, τα έσοδά τους παρουσιάζονται μεγάλύτερα τις ζυγές χρονιές, όταν δηλαδή έχουμε είτε Ολυμπιακούς Αγώνες και Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου, είτε Μουντιάλ. • Στα αθλήματα ξεχωριστά από τα 67 δις του 2013 το ποδόσφαιρο απέφερε τα 31 δις και μάλιστα αναπτύσσεται με ρυθμούς της τάξης του 9% ετησίως. Σε οικονομική δυναμική ακολουθούν αμερικάνικο football και το μπείζμπολ • Κατά μέσο όρο τα έσοδα των αθλητικών γεγονότων προέρχονται κατά 35% από τα τηλεοπτικά δικαιώματα, το ίδιο από τις χορηγίες και 27% από τα εισιτήρια, κάτι που όμως μπορεί διαφοροποιείται πολύ ανάλογα με το άθλημα. Π.χ. στη Formula το 71% των εσόδων προέρχεται από τους χορηγούς.
- 3. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ • Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύτηκε το 2012 κι αφορά στοιχεία του 2005, ο αθλητισμός με την ευρεία έννοια του όρου συνέβαλε κατά 1,76% στο ευρωπαϊκό ΑΕΠ ή αλλιώς κατά 173,86 δις ευρώ, ενώ με τις έμμεσες επιρροές του θεωρείται ότι το ποσό αυτό μπορεί να έφτανε τα 294,36 δις ή 2,98% του ΑΕΠ • Όσον αφορά τις σχετικές με τον αθλητισμό θέσεις εργασίας, υπολογιζόταν ότι το 2,12% των Ευρωπαίων εργαζομένων απασχολούταν σ’ αυτές και με απόλυτους αριθμούς 4.460.888. Είναι πολύ σημαντικό ότι το συγκεκριμένο ποσοστό είναι μεγαλύτερο από εκείνο επί του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, καθώς σημαίνει ότι η αθλητική βιομηχανία είναι ένας κλάδος «έντασης εργασίας», δηλαδή χρειάζεται μεγάλο αριθμό εργαζομένων για να παράξει τα κέρδη του, πράγμα που σημαίνει ότι συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας περισσότερο απ’ ό,τι οι πιο πολλοί τομείς απασχόλησης. • Στην Ελλάδα το 2005 η αθλητική αγορά είχε συνολική ακαθάριστη αξία 2,518 δις ευρώ, ποσό που αντιστοιχούσε στο 1,44% του ΑΕΠ και απασχολούσε 70.878 εργαζόμενους.
- 4. ΑΛΛΑ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ • Οφέλη στην υγεία, που κάνουν τους εργαζόμενους πιο αποδοτικούς στην εργασία τους. • Η συμμετοχή στα ομαδικά σπορ μπορεί να βελτιώσει και τη συνεργασία ανάμεσα στους εργαζόμενους. • Μέσω του fitness ο αθλητισμός αποτελεί ένα διαρκές καταναλωτικό αγαθό, επειδή επειδή το να φτιάξει κανείς έναν υγιή οργανισμό κι ένα όμορφο σώμα χρειάζεται διαρκή κι όχι σποραδική προσπάθεια. • Σύμφωνα με δηλώσεις προέδρων ελληνικών αθλητικών ομοσπονδιών-μελών της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής το 2013, με 1 εκατομμύριο ευρώ δαπανών στον αθλητισμό μπορούν να εξοικονομηθούν 7 εκατομμύρια από τις δαπάνες για την υγεία. • Πολύ συχνά λέγεται ότι η συλλογική ψυχολογία παίζει σημαντικό ρόλο στην κίνηση της αγοράς. Είναι γνωστό ότι όταν υπάρχει μια αθλητική επιτυχία υπάρχει και μια ψυχολογική ανάταση σε σημαντικό τμήμα του πληθυσμού.
- 5. Ο ΓΙΓΑΝΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ • Το κόστος μια αθλητικής διοργάνωσης του βεληνεκούς των Ολυμπιακών Αγώνων ή του Μουντιάλ είναι τεράστιο για τη χώρα, που τους αναλαμβάνει. • Ως εκ τούτου θα πρέπει να υπολογίζεται ενδελεχώς αν αξίζει το ρίσκο της ανάληψης. • Η θετική κληρονομιά, που μπορούν να αφήσουν σε μια πόλη ή χώρα μπορεί να αφορά: α) νέους χώρους διοργανώσεων, β) υποδομές, γ) αστική ανάπλαση δ) το διεθνές κύρος και το μάρκετινγκ της πόλης, ε) αύξηση του τουρισμού στ) προσέλκυση νέων επενδύσεων ζ) ανανεωμένο πνεύμα στην κοινότητα η) απόκτηση εμπειρίας και τεχνογνωσίας • Η αρνητική κληρονομιά μπορεί να είναι: α) υπέρογκο κόστος των κατασκευών, β) επενδύσεις σε αχρείαστα έργα, γ) χρέη στα δημόσια ταμεία, δ) προσωρινά προβλήματα συνωστισμού, ε) απώλεια μόνιμων τουριστών, στ) αύξηση του κόστους ζωής, ζ)μόνο προσωρινές προσλήψεις, η) κοινωνικά άδικη μετατόπιση κατοίκων , θ) δημιουργία άσχημης διεθνούς εικόνας.
- 6. Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ • Μικρή έως μηδαμινή σχέση έχουν οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες με τους Αρχαίους. Ωστόσο, οι αξίες των Αρχαίων Αγώνων (όπως το ευ αγωνίζεσθαι και η ολυμπιακή εκεχειρία), που προσέλκυσαν τον Κουμπερτέν, είναι διαχρονικές και μαζί με σύγχρονες αξίες του δυτικού πολιτισμού, όπως ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο σεβασμός στο περιβάλλον αποτελούν την ιδεολογική βάση των σύγχρονων Αγώνων. • Η Ολυμπιακή Ιδεολογία είναι αυτό που κάνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες να ξεχωρίζουν από κάθε άλλο αθλητικό γεγονός στον πλανήτη και άσχετα αν πολλές φορές δεν τηρείται, αποτελεί ιδανικό εργαλείο μάρκετινγκ, καθώς το πακέτο αξιών τους κρίνεται εξαιρετικό για τους χορηγούς
- 7. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ • Η πράσινη ανάπτυξη κατέλαβε εξέχουσα θέση στην ατζέντα των Ολυμπιακών Αγώνων από το 1992 και μετά, εξαιτίας της εκτεταμένης περιβαλλοντικής ζημιάς που προκάλεσαν στο Αλμπερτβίλ της Γαλλίας οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες. • Από τότε άρχισε σταδιακά να υιοθετείται η ιδέα των «Πράσινων Αγώνων». • Το 1995 η ΔΟΕ όρισε το Περιβάλλον ως «την Τρίτη διάσταση του Ολυμπισμού, μαζί με τον αθλητισμό και τον πολιτισμό». Το1999 η ΔΟΕ υιοθέτησε μια δική της «Ατζέντα 21» κατ’ αντιστοιχία μ’ εκείνη του ΟΗΕ • Από την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του Σύνδεϋ κι έκτοτε τα περιβαλλοντικά κριτήρια για να αναθέσει η ΔΟΕ σε μια πόλη τη διοργάνωση γίνονται ολοένα κι αυστηρότερα, με τις διεκδικήτριες να πρέπει να παρουσιάζουν διεξοδικές περιβαλλοντικές μελέτες και να ανταγωνίζονται στο ποια μπορεί να κάνει την πιο φιλική προς το περιβάλλον διοργάνωση. • Αν και λαμβάνονται οικολογικά μέτρα, συνήθως η σπατάλη ενέργειας και πόρων αυξάνεται κατά πολύ στις μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις. • Εντούτοις, σημασία έχει η κληρονομιά που αφήνουν πίσω τους πάνω στο ζήτημα οι Αγώνες (π.χ. στο Πεκίνο ο κόσμος άρχισε να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη μόλυνση της ατμόσφαιρας κι υποστήριξε την αλλαγή από τη θέρμανση με κάρβουνο σε γκάζι
- 8. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ • Η «Πράσινη Κληρονομιά» μιας μεγάλης αθλητικής διοργάνωσης μπορεί να φανεί μέσα από τους παρακάτω τομείς 1. ΥΠΟΔΟΜΕΣ: Πρέπει να κατασκευάζονται με συγκεκριμένες περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Η βελτίωση του δικτύου συγκοινωνίας επίσης βοηθά στη μείωση των ρύπων, ενώ μπορούν να προστεθούν «πράσινες υποδομές», όπως πάρκα. 2. ΓΝΩΣΗ: Οι πολίτες με αφορμή τη διοργάνωση να εκπαιδευτούν σ’ έναν πιο οικολογικό τρόπο ζωής, ενώ οι εθελοντές αποκτούν τεχνογνωσία ώστε να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν οικολογικές λύσεις. 3. ΔΙΚΤΥΑ: Οι διοργανωτές έρχονται σε επαφή με περιβαλλοντικούς οργανισμούς και μπορούν να κρατήσουν δεσμούς για μελλοντικές συνεργασίες. 4. ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Δημιουργία νέων πολιτικών φιλικών προς το περιβάλλων 5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Πρόοδος για τις εταιρείες, που επενδύουν στην «πράσινη τεχνολογία», ενώ η ανάδειξη του περιβαλλοντικού χαρακτήρα μιας πόλης μπορεί να αναβαθμίσει την εικόνα της και να προσελκύσει μια εναλλακτική μορφή τουρισμού, τον οικο-τουρισμό.
- 9. ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ • Ο οικονομικός αντίκτυπος των Ολυμπιακών Αγώνων άρχισε να απασχολεί τους διεκδικητές των Αγώνων από το 1976 και μετά, όταν και προκάλεσαν σημαντικό έλλειμμα στο Μόντρεαλ. • Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες τους Λος Άντζελες το 1984 , οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που χρηματοδοτήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά από χρήματα ιδιωτών, εκτινάχθηκαν τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τις χορηγίες και γενικότερα ο ιδιωτικός τομέας απέκτησε σημαντικότερο ρόλο (μέχρι τότε κύριες πηγές χρηματοδότησης ήταν το κράτος/πόλη κι εναλλακτικές πηγές όπως η πώληση γραμματοσήμων, ολυμπιακού λαχείου κτλ.). Το πλεόνασμα των 380 εκατομμυρίων δολαρίων που είχε η διοργάνωση, έκανε ξανά πιο ελκυστικούς του Ολυμπιακούς • Το ίδιο έκανε κι η ανάπτυξη που επέφεραν στη Βαρκελώνη οι Αγώνες το 1992.
- 10. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ • Οριακές οι συνέπειες του προ-ολυμπιακού τουρισμού • Στη διάρκεια της διοργάνωσης ο αριθμός των τουριστών αυξάνεται ξεκάθαρα. • Συνήθως είναι θετική η κληρονομιά που αφήνουν οι Αγώνες σ’ αυτόν τον τομέα. • Η Ολυμπιακή Πόλη πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 42.000 ξενοδοχειακές κλίνες κατά τους Αγώνες, οπότε αποκτά υποδομή για τη φιλοξενία περισσότερου κόσμου. Το θετικό είναι ότι έχει παρατηρηθεί πως και μετά τους Αγώνες η πληρότητα των ξενοδοχείων είναι μεγαλύτερη συγκριτικά με πριν. • Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιρροής των Ολυμπιακών Αγώνων στον τουρισμό είναι η Αυστραλία, η οποία χρησιμοποίησε εκείνους του Σύδνεϋ για να αλλάξει την τουριστική της εικόνα διεθνώς. Χρηματοδότησε με 6,7 εκ. δολ. την Αυστραλιανή Επιτροπή Τουρισμού κι έτρεξε περισσότερα από 1.000 σχετικά πρότζεκτ. Ήδη κατά την περίοδο των προετοιμασιών οι αφίξεις αυξάνονταν κατά 7% ετησίως. Συνολικά, εκτιμάται ότι οι Αγώνες προσέλκυσαν 1,6 εκατ. επισκέπτες παραπάνω, οι οποίοι έφεραν έσοδα 3,5 δις δολαρίων στην Αυστραλία. • Αντίστοιχα στη Βαρκελώνη οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία της πόλης αυξήθηκαν από 3,9 εκ. το 1990 σε 7εκ. το 1997, ενώ σταδιακά εξελίχθηκε στον ευρωπαϊκό προορισμό με τους περισσότερους επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα.
- 11. ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ • Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων των οργανωτικών επιτροπών προέρχεται από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τις χορηγίες, που διαρκώς αυξάνονται. • Στην τηλεόραση όμως δεν επιλέγεται απαραίτητα το τηλεοπτικό δίκτυο που προσφέρει περισσότερα χρήματα. Η ΔΟΕ θέλει οι Αγώνες να μεταδίδονται σε ελεύθερα κανάλια ώστε να τα βλέπει περισσότερος κόσμος (αυτό βέβαια κάνει το προϊον ελκυστικότερο για τους χορηγούς). • Οι χορηγοί είναι όλο και λιγότεροι, αλλά τα λεφτά που δίνουν συνολικά όλο και περισσότερα. Αυτό συμβαίνει γιατί η ΔΟΕ παρέχει στους χορηγούς της πακέτα αποκλειστικότητας πάνω στο είδος του προϊόντος/της υπηρεσίας τους. • Η σημασία των εισιτηρίων έχει μειωθεί, αφού τα έσοδα που αποφέρουν δεν παρουσιάζουν τις ίδιες προοπτικές με τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τις χορηγίες. • Εναλλακτικές πηγές, όπως γραμματόσημα, νομίσματα, λαχεία κα δωρεές αποτελούν πλέον δευτερεύοντα μέσα χρηματοδότησης • Αρκετά σημαντική είναι η δωρεά εργασίας, δηλαδή ο εθελοντισμός, μέσω του οποίου οι Οργανωτικές Επιτροπές εξοικονομούν πολλά χρήματα.
- 12. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ • Οι περισσότερες θέσεις εργασίας, που απαιτούνται για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι προσωρινές. Η μέση απασχόληση στην Οργανωτική Επιτροπή διαρκεί τέσσερα χρόνια, αλλά υπάρχουν πολλοί, που θα δουλέψουν για λίγους μήνες ή ακόμα και λίγες μόνο ημέρες. • Μακροπρόθεσμες θέσεις εργασίας οι Ολυμπιακούς Αγώνες μπορούν να δημιουργήσουν είτε σε στη διαχείριση της Ολυμπιακής Κληρονομιάς, είτε σε κλάδους που πήραν σημαντική ώθηση από αυτούς • Ο αντίκτυπος στην αγορά εργασίας ποικίλλει ανάλογα με το τι επενδύσεις έχουν γίνει, το σχέδιο της μεταολυμπιακής αξιοποίησης, τι εντυπώσεις άφησε η πόλη κτλ..
- 13. ΕΠΙΡΡΟΗ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΖΩΗΣ • Συνήθως οι Ολυμπιακοί Αγώνες επηρεάζουν το κόστος ζωής σε χώρες, που έχουν κάνει σημαντικές επενδύσεις για να τους διεξάγουν • Αυτό το είδαμε να συμβαίνει στο Μόναχο, τη Βαρκελώνη, το Σύδνεϋ. • Αντίθετα, σε πόλεις όπως η Ατλάντα και το Λος Άντζελες δεν παρατηρήθηκε αύξηση • Π.χ. στο διάστημα 1985-1990 οι τιμές των ακινήτων στην Καταλονία αυξήθηκαν κατά 52% και κατά 62% μέσα στην Βαρκελώνη. • Σύμφωνα με έρευνα που έγινε για το Σύδνεϋ το 2000, οι Ολυμπιακοί Αγώνες συχνά έχουν χειροτερέψει τη δυνατότητα στέγασης για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.
- 14. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ • ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ 1992: Η όψη της άλλαξε εντελώς, διευκολύνθηκε η ζωή των πολιτών κι έγινε ο νο1 τουριστικός προορισμός στην Ισπανία. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις αξιοποιήθηκαν για τη διάδοση λιγότερο δημοφιλών αθλημάτων, του αθλητικού τουρισμού ή έγιναν διαθέσιμες προς το κοινό. Το ακαθάριστο κόστος της διοργάνωσης ήταν στα 9,3 δις δολάρια, από τα οποία τα 1,3 δις δαπανήθηκαν για τα λειτουργικά έξοδα, ενώ τα υπόλοιπα 8 αφορούσαν τα έργα υποδομής. Το 36% των ανωτέρω δαπανών έγιναν μέσω ιδιωτικής χρηματοδότησης. Η εκτιμούμενη επίδραση των Αγώνων στο ΑΕΠ της Ισπανίας ήταν 16,6 δις δολάρια. Επιπλέον, τα έσοδα από τις εισπράξεις του ΦΠΑ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ξεπέρασαν τα 1,1 δις. Παράλληλα, αυξήθηκε η απασχόληση κι από τα λιγότερα επιδόματα ανεργίας, που έπρεπε να δοθούν, το κράτος είχε όφελος 1,6 δις. Τα επιπλέον φορολογικά έσοδα έφτασαν τα 3,9 δις. Από το 1986 μέχρι το 1992 η ανεργία στη Βαρκελώνη περιορίστηκε κατά 5%. Στο σύνολο της χώρας η μείωση της ανεργίας ήταν στο 3%. Θεωρείται ότι οι Ολυμπιακοί είχαν ως αποτέλεσμα το άνοιγμα συνολικά 354.000 επιπλέον θέσεων εργασίας.
- 15. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ • ΑΤΛΑΝΤΑ 1996: Σχεδόν ολόκληρο το κόστος, το οποίο κυμάνθηκε στα 1,6-2,2 δις δολ., καλύφθηκε από ιδιωτικά κεφάλαια. Είναι από τα χαμηλότερα κόστη στην ιστορία των αγώνων κι λόγος είναι ότι προϋπήρχαν πολλές απαιτούμενες υποδομές. Για ορισμένα αθλήματα χρησιμοποιήθηκαν προσωρινές εγκαταστάσεις, καθώς η διατήρηση μονίμων κρίθηκε μη βιώσιμη. Τα συνολικά έσοδα ήταν γύρω 1,7-2 δις δολ.. Ωστόσο, κατεδαφίστηκαν δημόσια κτήρια στέγασης για να φτιαχτούν αθλητικές εγκαταστάσεις, ενώ καταφύγια γι' αστέγους μετατράπηκαν σε καταλύματα για επισκέπτες χαμηλής τουριστικής δαπάνης. Περίπου 350 εκατομμύρια από επιδόματα που θα δίνονταν σε άστεγους διατέθηκαν στην προετοιμασία των αγώνων. Δεν υπήρξαν ιδιαίτερες επιδράσεις στον τουρισμό. • ΣΥΔΝΕΫ 2000: 4,8 δις δολάρια το τελικό ακαθάριστο κόστος. Το 35% ανέλαβε το κράτος και τα υπόλοιπα ιδιωτικές επιχειρήσεις. Εκτιμάται ότι οι Ο.Α. συνεισέφεραν 6,2-8 δις δολ. στο ΑΕΠ, χωρίς να υπολογίζονται τα τεράστια μακροπρόθεσμα τουριστικά οφέλη. Οι επιπλέον θέσεις εργασίας ως απότοκο των Αγώνων στην Αυστραλία υπολογίζονταν γύρω στις 250.000.
- 16. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ • ΠΕΚΙΝΟ 2008: Η Κίνα ήθελε μέσω των Αγώνων να εδραιωθεί ως μια αξιόπιστη και κραταιά χώρα, ανοίγοντας τον δρόμο για τις κινεζικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό και αντίστροφα. Όσον αφορά τον αντίκτυπο που μπορεί να είχε στην οικονομία της, αυτός είναι αμφίβολος, αφού πρόκειται για μια κολοσσιαία χώρα, η οποία ήδη βρισκόταν σε τρελούς αναπτυξιακούς ρυθμούς. Το ακαθάριστο προϋπολογισθέν κόστος εκτιμάται στα 14,3 δις, με την εμπειρία να μας δείχνει ότι συνήθως το τελικό κόστος είναι σαφώς μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο. • ΛΟΝΔΙΝΟ 2012: Το τελικό ακαθάριστο κόστος της διοργάνωσης εκτιμάται μεταξύ 8,9 και 11 δις λιρών (11,3-14 δις ευρώ). Το ΑΕΠ της Βρετανίας παρουσίασε αύξηση 1% το 3ο τρίμηνο του 2012, ενώ στα προηγούμενα οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν αρνητικοί. Η συνολική επίδραση στο διάστημα 2005- 2016 εκτιμούταν στια 16,5 δις λίρες. Από τις 34 αθλητικές εγκαταστάσεις μόνο οι 8 ήταν μόνιμες. Κατά την περίοδο των Αγώνων οι αφίξεις στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά περίπου 3 εκατομμύρια (9%), η τουριστική δαπάνη διπλασιάστηκε από 650 εκατομμύρια λίρες σε 1,290 δις λίρες και η ανεργία περιορίσθηκε κατά 1,2%, αφού δημιουργήθηκαν πάνω από 354 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.
- 17. Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΤΟΥ 2004
- 18. Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ • Η Αθήνα ανέλαβε τους Ολυμπιακούς του 2004 στις 5 Σεπτεμβρίου του 1997 • Ο φάκελος της υποψηφιότητας βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σ’ εκείνον για τη διεκδίκηση των Αγώνων του 1996 • Υπήρχε λοιπόν πρόγραμμα από χρόνια πριν, αλλά έλλειπε ένας ισχυρός απώτερος σκοπός:. Όπως μας είπε ο Τάσος Παπαχρήστου «σε αντίθεση με άλλους λαούς και πόλεις, εμείς θέλαμε να ικανοποιήσουμε την περηφάνεια και τον εγωισμό μας» • Η διοργάνωση αποτελούσε πρόκληση, καθώς η Ελλάδα ήταν η μικρότερη χώρα που την αναλάμβανε από το 1952 και τη Φινλανίδα στο Ελσίνικι, όταν βέβαια οι απαιτήσεις της διεξαγωγής ήταν πολύ μικρότερες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί ο όποιος αντίκτυπος θετικός ή αρνητικός είναι πολύ μικρότερος σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, απ’ ό,τι σαν την Κίνα ή τις ΗΠΑ. • Ωστόσο πρέπει να έχουμε υπόψη την ιστορική ιδιαιτερότητα της σχέσης της χώρας με τους Ο.Α., αλλά και ότι η προαίρεση του ελληνικού λαού προς τους Αγώνες ήταν θετική.
- 19. Η ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ • Επίσης ήταν οι πρώτοι Αγώνες που έγιναν υπό το αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε.. Αυτό σήμαινε ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε να διαμορφώσει ένα ειδικό νομοθετικό πλαίσιο με προνομιακές ρυθμίσεις για τα Ολυμπιακά Έργα, όπως για παράδειγμα εξαίρεση από τη δυνατότητα ενστάσεων επί των δημοσίων διαγωνισμών. Αυτό επηρέασε και προολυμπιακά καθυστερώντας την εκκίνηση των έργων, αλλά και μεταολυμπιακά, όπου πολλές φορές αντιδράσεις διαφόρων φορέων μέσω της δικαστικής οδού ματαίωσαν την πώληση εγκαταστάσεων ή έναν διαφορετικό τρόπο χρήσης τους
- 20. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • Οι Ο.Α. του 2004 έλαβαν χώρα σε 32 αθλητικές εγκαταστάσεις από τις οποίες: 18 ήταν νεόκτιστες, 12 ανακαινισμένες και μόνο 2 προσωρινής χρήσης. • Ο μεγάλος αριθμός νεόδμητων μόνιμων εγκαταστάσεων υποτίθεται ότι είχε να κάνει με μια στρατηγική ανάληψης μεγάλων διοργανώσεων και στο μέλλον, κάτι που βασικά δεν επαληθεύτηκε. • Επίσης η Αθήνα υπέκυψε στις πιέσεις πολλών διεθνών ομοσπονδιών αθλημάτων, οι οποίες ζητούσαν μεγάλες σε χωρητικότητα και μόνιμες εγκαταστάσεις. • Όπως μας λέει ο Βασίλης Σκουντής «το μεγάλο λάθος είναι ότι δημιουργήθηκαν μεγάλες κατασκευές, που δεν μπορούσαμε να συντηρήσουμε, αντί για pavilions (εκθεσιακά κέντρα) και ελαφρές κατασκευές. Βεβαίως κανείς τότε δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα ερχόταν η κρίση, αλλά ακόμα κι αν δεν είχαμε την κρίση πάλι όλες αυτές οι τερατώδεις ολυμπιακές εγκαταστάσεις, δεν θα ανταποκρίνονταν στις ανάγκες, που είχε η ελληνική αθλητική κοινωνία». • Το κόστος κατασκευής των εγκαταστάσεων προσωρινής χρήσης δεν είναι πολύ μικρότερο από εκείνο των μονίμων, αλλά προτιμούνται συχνά λόγω του ότι δεν έχουν κόστη συντήρησης.
- 21. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ • Εξίσου εντύπωση προκαλεί κι ο πολύ μικρός αριθμός των ιδιωτικά χρηματοδοτημένων έργων. Ο Τάσος Παπαχρήστου αναφέρει ότι: «ήταν αποτέλεσμα προχειρότητας και βιασύνης ότι δεν πήγαμε σε ιδιωτικά χρηματοδοτημένα έργα. Όταν φάγαμε την κίτρινη κάρτα από τον Σάμαρανκ, όλη η αγωνία ήταν πλέον αν θα προλαβαίναμε να κάνουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες». Εκτός από αυτό, ο Β. Σκουντής στέκεται και στην «κουλτούρα του Έλληνα, που αφενός δύσκολα θα έκανε κάποιος χορηγία για να πάρει το όνομα της εταιρείας του ένα γήπεδο, αφετέρου ως λαός έχουμε μια “καχυποψία” απέναντι σε τέτοιες ιδιωτικές κινήσεις».
- 22. Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ • 13 έως τις 29 Αυγούστου του 2004 και συμμετείχαν 10.600 αθλητές από 202 Εθνικές Ολυμπιακές Ομάδες. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες διεξήχθησαν από τις 17 έως τις 28 Σεπτεμβρίου και συνολικά συμμετείχαν 3.800 αθλητές από 136 χώρες. H πληρότητα των γηπέδων ήταν στο 72%. • Υπήρχε κλίμα αβεβαιότητας στο εξωτερικό για την ασφάλεια, καθώς ήταν οι πρώτοι Ολυμπιακοί μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, ενώ μόλις τον Μάρτιο του 2004 είχε γίνει το τρομοκρατικό χτύπημα στα τραίνα στη Μαδρίτη. Επίσης, υπήρχε κριτική των διεθνών μέσων, όσον αφορά τις υποδομές της πόλης και κατά πόσο θα προλάβαινε να είναι έτοιμη. Μολαταύτα, πάνω σ' αυτά τα κομμάτια oι αγώνες τελικά τελέστηκαν με απόλυτη επιτυχία. • Ο Τάσος Παπαχρήστου θα μας περιγράψει τις ημέρες των Ολυμπιακών της Αθήνας: «η απόλυτη επιτυχία της διοργάνωσης ήταν οι εντυπώσεις που άφησε στους επισκέπτες. Αν μπορούμε να πούμε ότι άφησαν κάτι οι Αγώνες, ήταν ότι οι αθλητές, οι τουρίστες κι οι δημοσιογράφοι ήταν όλοι ευτυχείς που βρέθηκαν εδώ. Πρώτον, έζησαν μια ομολογουμένως καταπληκτική τελετή έναρξης, την οποία δεν μπορούσε να πιστέψει κανείς.
- 23. Η ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ • Δεύτερον, έζησαν τρεις εβδομάδες σε μια πόλη που λατρεύεται για τη νύχτα της. Δεν κοιμήθηκαν, ξεφάντωσαν, διασκέδασαν πραγματικά. Δεν συμβαίνει συχνά αυτό. Στο Ρίο τώρα δεν έγινε γιατί φοβούνταν τη μεγάλη εγκληματικότητα. Στο Λονδίνο στις 10μ.μ. κλείνουν τα μαγαζιά. Στην Αθήνα αντίθετα, μπορούσες να είσαι έξω μέχρι τα ξημερώματα. Για πρώτη φορά στη ζωή μου, έχω πάει μέχρι τώρα σε 8 Ολυμπιάδες, ήταν η μοναδική, που το πρωί δεν υπήρχαν δημοσιογράφοι στο κέντρο τύπου». • «Δεν υπήρξαν προβλήματα με τις μεταφορές και την κίνηση στους δρόμους». • «Η Ελλάδα πήρε 16 μετάλλια βοηθώντας στην ψυχολογία και την περηφάνια του Έλληνα»
- 24. ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΤΟΥ 2004 ΚΑΙ ΤΑ ΜΜΕ • Συνολικά στην Αθήνα κατέφτασαν 21.500 εκπρόσωποι διεθνών μέσων ενημέρωσης • Έσπασε το τότε ρεκόρ τηλεθέασης των Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς τους παρακολούθησαν 3,9 δις άνθρωποι σε 220 χώρες, επίδοση αυξημένη κατά 300 εκατομμύρια τηλεθεατές σε σχέση με το Σύδνεϋ. • Οι μεγάλες καινοτομίες στις μεταδόσεις της Αθήνας ήταν ότι για πρώτη φορά υπήρχε η δυνατότητα παρακολούθησης των Αγώνων μέσα από το διαδίκτυο κι ότι για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε 100% ψηφιακή τεχνολογία στην κάλυψή τους. • Πριν την έναρξη της διοργάνωσης γίνονταν σκληρές κριτικές κι απαξιωτικά σχόλια, καθώς τα περισσότερα διεθνή μέσα ενημέρωσης αμφέβαλλαν για την ετοιμότητα των εγκαταστάσεων και των υποδομών και για το κατά πόσο θα διεξάγονταν οι Αγώνες με ασφάλεια, ενώ γινόταν λόγος και για την ατμοσφαιρική μόλυνση της Αθήνας. • Ωστόσο, ήδη από την επομένη της τελετής έναρξης τα πάντα άλλαξαν, με τους Times να γράφουν στο πρωτοσέλιδό τους «από την Τραγωδία στον Θρίαμβο». Μετά την τελετή λήξης έγραψαν πάλι «Ζητάμε συγγνώμη από την Αθήνα. Τα παγκόσμια ΜΜΕ σας απογοήτευσαν, έχοντας μια εντελώς λανθασμένη άποψη». • Το Spiegel επεσήμανε ότι «ορισμένες φορές είχε κανείς την αίσθηση ότι ήθελαν να διαμηνύσουν στον υπόλοιπο κόσμο να σταματήσει να τους κρύβει τον ήλιο».
- 25. Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ 2004 • 4 κύριες κατηγορίες αξιοποίησης των Ολυμπιακών Ακινήτων: 1. Εγκαταστάσεις που έχουν παραχωρηθεί προς χρήση σε ιδιωτικές ή δημοτικές επιχειρήσεις ή έχουν μεταστεγαστεί σε αυτές υπηρεσίες του δημοσίου. Π.χ. το Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεόρασης παραχωρήθηκε στη Lamda Development Group κι έγινε το Golden Hall, στο Κέντρο Διεθνούς Τύπου έχει στεγαστεί το Υπουργείο Υγείας, ενώ το Παγκρήτιο και το Παμπελοποννησιακό Στάδιο έχουν παραχωρηθεί στον Δήμο Ηρακλείου και τον Δήμο Πάτρας αντίστοιχα. 2. Ακίνητα, τα οποία παραμένουν υπό τη διαχείριση εταιρειών της κεντρικής διοίκησης αλλά γίνεται μερική χρήση τους. Το Κλειστό Γυμναστήριο Tae Kwon Do, όπου γίνονται events, είναι τέτοιο. Παρομοίως, το ΟΑΚΑ, το κλειστό του μπάσκετ. 3. Στην τρίτη κατηγορία είναι οι εγκαταστάσεις που βρίσκονται υπό παραχώρηση προς επενδυτές. Τέτοιες είναι τα Ολυμπιακά Κέντρα στο Γαλάτσι και το Μαρκόπουλο. 4. Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις, που είναι πλήρως αναξιοποίητες και παράλληλα δε βρίσκονται σε διαδικασία παραχώρησης. Τέτοια εγκατάσταση είναι το Ολυμπιακό Κέντρο Beach Volley στο Παλαιό Φάληρο.
- 26. Η ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ 2004 • Η Ολυμπιακή Κληρονομιά σε μεγάλο βαθμό έχει απαξιωθεί από την καθυστέρηση των παραχωρήσεων, την εικόνα εγκατάλειψης, αλλά και το γεγονός ότι ελάχιστες αθλητικές υποδομές χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση του μαζικού αθλητισμού στην πόλη. • Σχετικά ο Τάσος Παπαχρήστου μας είπε πως «δεν υπήρξε πλάνο, όχι για την επόμενη ημέρα, αλλά ούτε καν για μερικά χρόνια μετά. Δεν μπορείς να κάνεις ένα γήπεδο για την άρση βαρών στη Νίκαια κι αντί να μαζέψεις κι άλλα “βαριά σπορ” και να κάνεις ένα αθλητικό κέντρο μαζί μ' ένα μικρό ξενοδοχείο για να φιλοξενείς ξένες αποστολές, να το παραχωρείς στο Πανεπιστήμιο Πειραιά κι έτσι όπως είναι δομημένο να μην μπορεί να εξυπηρετήσει και τις ανάγκες των φοιτητών». • Από την άλλη όμως, έστω και χωρίς ολοκληρωμένο μεταολυμπιακό πλάνο, έγιναν πράγματα που δεν είχαν συμβεί για δεκαετίες στην Αττική και δεν ξέρουμε πότε θα γίνονταν χωρίς τους Ο.Α. (μέσα συγκοινωνίας, έργα οδοποιίας, αναβάθμιση νοσοκομείων, έργα για τη ΔΕΗ και τον ΟΤΕ κτλ.).
- 27. ΆΥΛΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ • Το κομμάτι της τεχνογνωσίας σε γενικές γραμμές η ελληνική δημόσια διοίκηση το άφησε αναξιοποίητο. Στο πλαίσιο των χρονοδιαγραμμάτων της Ολυμπιάδας, όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες κινούνταν γρήγορα και αποτελεσματικά, πράγμα όμως που σταμάτησε να συμβαίνει σχεδόν από την επόμενη ημέρα κιόλας. Επιπλέον, η εμπειρία που αποκτήθηκε σπανίως αξιοποιήθηκε, αφού ελάχιστες ήταν οι σημαντικές διοργανώσεις που ανέλαβε η χώρα μετά τους Ολυμπιακούς. • Από την άλλη όμως, αρκετοί από τους Έλληνες, οι οποίοι εργάστηκαν στους Αγώνες της Αθήνας, απέκτησαν σημαντικά επαγγελματικά προσόντα. Αυτό το υποστηρίζει ο Βασίλης Σκουντής λέγοντας πως «οι Ολυμπιακοί Αγώνες δημιούργησαν ένα προσωπικό, το οποίο διαπρέπει σ' ολόκληρο τον κόσμο». • Όσον αφορά την ψυχολογία των Ελλήνων, αυτή φάνηκε να έχει φανερά θετική επίδραση ,αφού σύμφωνα με τις τακτικές μετρήσεις του Ευρωβαρόμετρου, τόσο κατά τη διάρκειά των Αγώνων, όσο και στο αμέσως επόμενο διάστημα, οι Έλληνες παρουσιάζονταν ως οι πιο αισιόδοξοι πολίτες στην Ευρώπη.
- 28. ΆΥΛΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ • Όσον αφορά πιθανές αλλαγές στη νοοτροπία των Ελλήνων κατά τον Β. Σκουντή «ζήσαμε ένα μικρό διάλειμμα, που ο κόσμος στα γήπεδα χειροκροτούσε και δεν έβριζε, αλλά επανήλθαμε μετά στη γνωστή αθλητική κουλτούρα μας. Κάτι στο οποίο επηρέασαν λίγο τη συμπεριφορά μας οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι το δρομικό κίνημα. Δεν θυμάμαι πριν τους Αγώνες να τρέχουν τόσοι άνθρωποι στους δρόμους» • Ο Τ. Παπαχρήστου θεωρεί ότι «σε επίπεδο νοοτροπίας δεν άλλαξαν κάτι οι Ολυμπιακοί στον Έλληνα». Όσον αφορά το εάν υπήρξε κάποια αλλαγή σε σχέση με τη συμπεριφορά μας προς το περιβάλλον, η θέση του είναι πως «οι Αθηναίοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τα μέσα μεταφοράς, επειδή τα είχαν πλέον και τους βόλευαν, όχι για να μην μολύνουν το περιβάλλον. Επί της ουσίας όμως, έστω κι έμμεσα, σε συνδυασμό με άλλα πράγματα βελτιώθηκε το περιβάλλον. Είχαμε λιγότερα καυσαέρια και ξεχάσαμε εκείνες τις εικόνες και τα δημοσιεύματα για το νέφος της Αθήνας, το οποίο ξαναείδαμε τώρα με την κρίση από τις καύσεις των ξύλων. Υπήρχε επίσης μια καθαριότητα, που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Έβλεπες κάτι καινούργιο και το σεβόσουν».
- 29. ΆΥΛΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ • Για πρώτη φορά ουσιαστικά στην Ελλάδα αναπτύχθηκε το εθελοντικό κίνημα, το οποίο μέχρι τότε είχε υποτυπώδη δράση στη χώρα. Ο Τ. Παχρήστου αναφέρει σχετικά: «οι εθελοντές τα πήγαν περίφημα, όπως έδειξαν οι στατιστικές και όλες οι γνώμες των ξένων αποστολών. Ωστόσο, μετά το πέρας των Αγώνων περιέπεσαν δυστυχώς στη γνωστή ελληνική απάθεια, που αυτούς τους 40.000 εθελοντές τους αποκήρυξε ουσιαστικά. Δηλαδή, δεν φρόντισε η χώρα να πει "έχουμε ένα συνέδριο ξενοδόχων, ας πάρουμε 5.000 από αυτούς που ήταν εθελοντές κι έχουν τώρα την τεχνογνωσία για να βοηθήσουν. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη, ίσως και μεγαλύτερο από την απουσία μεταολυμπιακής χρήσης των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων ήταν ότι έμεινε αναξιοποίητο το ανθρώπινο δυναμικό».
- 30. ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ • Ο Τ. Παπαχρήστου μας λέει ότι «εμείς, η χώρα των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν έχουμε ένα μουσείο για τους Ολυμπιακούς, ώστε να μπαίνουν οι τουρίστες μέσα και να πληρώνουν ένα εισιτήριο». • «Ένα απίστευτο λάθος είναι το γεγονός ότι κρατάμε κλειστό το Ολυμπιακό Στάδιο. Δεν μπορεί να πάει ένα γκρουπ τουριστών να ξεναγηθεί. Το 1999 στο Σύδνεϋ, πριν τους Αγώνες δηλαδή, το Ολυμπιακό Στάδιο είχε ήδη φτιαχτεί και για να μπεις μέσα έπρεπε να πληρώσεις εισιτήριο. Εδώ δεν έχει λυθεί αυτό πρόβλημα 12 χρόνια μετά. Μπορείς όμως να το κάνεις και τώρα». • «Ρωτάνε πάρα πολλοί ξένοι στην Αθήνα τι μπορούν να δουν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και δεν έχεις να τους πεις τίποτα. Μιλάμε όχι μόνο για απλό κόσμο, αλλά για κανάλια, που έρχονται να τραβήξουν το Ολυμπιακό Στάδιο και τους λένε ότι απαγορεύεται». • «Η Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή έκανε αγώνα για να μπει ένα εισιτήριο κόστους 3 ευρώ ως είσοδος στο Καλλιμάρμαρο, ώστε να έχουμε μερικά έσοδα. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν το επέτρεπε».
- 31. ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ • «Η ΔΟΕ τιμά την Ελλάδα , αφού από το Άμστερνταμ και μετά με πρωτοβουλία των Ολλανδών η Ελλάδα παρελαύνει πρώτη στην τελετή έναρξης. Ανάβει η Ολυμπιακή Φλόγα στην Αρχαία Ολυμπία και από εκεί ξεκινά η λαμπαδηδρομία. Γίνεται η έπαρση της ελληνικής σημαίας και η ανάκρουση του εθνικού μας ύμνου στην τελετή λήξης. Η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να εκμεταλλευτεί τίποτα από αυτά. Δηλαδή, δεν γίνεται να παρελαύνεις τελευταία στιγμή μ' ένα παντελόνι, ένα σακάκι κι ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, επειδή δεν έχουμε λεφτά ν' αγοράσουμε κοστούμι. Δεν μπορείς να ανάβεις την ολυμπιακή φλόγα και να μην ρέει το χρήμα. Θα πληρώσεις κάθε κανάλι να παίξει 10 δεύτερα την Αρχαία Ολυμπία και ν' ακουστεί παντού η λέξη Ελλάδα. Πρέπει να βρεθεί κάποια στιγμή ένας άνθρωπος να ξέρει τι σημαίνει μάρκετινγκ για τη χώρα. Δεν είναι μόνο το λάδι και το κρασί τα προϊόντα της Ελλάδας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι το πρώτο κι αυτό το αναγνωρίζουν παντού».
- 32. ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΙ ΕΣΟΔΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΤΟΥ 2004 • Η χρηματοδότηση των Αγώνων της Αθήνας έγινε κυρίως από τον κρατικό προϋπολογισμό (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και Τακτικός Προϋπολογισμός) και από τα έσοδα της Οργανωτικής Επιτροπής «Αθήνα 2004». • Η κρατική δαπάνη για τα «Ολυμπιακά Έργα» μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έφτασε τα 6 δις ευρώ από το 2000 μέχρι το 2010 και το μεγαλύτερο κομμάτι της πραγματοποιήθηκε την τριετία 2002-2004 (5,1 δις). • Οι δαπάνες για την κατασκευή νέων αθλητικών εγκαταστάσεων ή για τη βελτίωση κι αναβάθμιση των υφιστάμενων κόστισαν 2,8 δις ευρώ, για το οδικό δίκτυο και την αστική ανάπλαση απορρόφησαν το 14% και το 13,9% των αντίστοιχων δαπανών του ΠΔΕ, ενώ η βελτίωση των υποδομών σε νοσοκομεία, μέσα συγκοινωνίας κ.α. το 5,1%. Τα κόστη για την ασφάλεια των Αγώνων υπολογίζονται στο 7,6%. • Ο ίδιος ο τότε πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, σε επίσκεψη του στις ΗΠΑ είχε πει ότι «ο προϋπολογισμός της ασφάλειας των Αγώνων ανέρχεται στο 1,2 δις ευρώ». • Ο Τακτικός Προϋπολογισμός, ασχολήθηκε με τις δαπάνες λειτουργικού χαρακτήρα και τις αποζημιώσεις του προσωπικού. Από το 2001 έως το 2004 οι δαπάνες του Τακτικού Προϋπολογισμού για τους Ολυμπιακούς ανήλθαν σε 570 εκατομμύρια ευρώ.
- 33. ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΙ ΕΣΟΔΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΤΟΥ 2004 • Φτάνουμε σ’ ένα σύνολο 6,5 δις ευρώ για τα κρατικά ταμεία, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 1% των κρατικών δαπανών της περιόδου 2000-2010, οι οποίες συνολικά έφταναν τα 644,6 δις ευρώ. • Τα έργα που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες «Βελτίωση Υποδομών», «Αστική Ανάπλαση» και «Άλλες Δράσεις», έχουν αθροιστικό κόστος 1,6 δις ευρώ κι οι δαπάνες για το οδικό δίκτυο 800 εκατομμύρια. Αν δεν υπολογίσουμε αυτά τα ποσά, για τα δημόσια ταμεία το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων αμιγώς μπορεί να υπολογιστεί στα 4,1 δις ευρώ. • Το έμμισθο προσωπικό, που προσέλαβε η Οργανωτική Επιτροπή της Αθήνας έφτασε τους 14.000 εργαζομένους. Το 68% αυτών προσλήφθηκαν το τρίμηνο Ιούνιος-Αύγουστος 2004. Τα έξοδα από τη λειτουργία της Ολυμπιακής Επιτροπής ανήλθαν σε 1,968 δις ευρώ, ενώ μετά από εντολή του δημοσίου δαπανήθηκαν άλλα 304 εκατ. ευρώ. • Τα έσοδα της Επιτροπής ανήλθαν σε 2,098 δις ευρώ. Η μεγαλύτερη πηγή εσόδων ήταν τα τηλεοπτικά δικαιώματα, τα οποία απέφεραν 579 εκατομμύρια ευρώ. Ακόμη 283 εκατομμύρια προβλέπονταν από το Ολυμπιακό Λαχείο, αλλά τελικά τα έδωσε το ελληνικό δημόσιο.
- 34. ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΙ ΕΣΟΔΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΤΟΥ 2004 • Το Ολυμπιακό Χωριό χρηματοδοτήθηκε με 280 εκατομμύρια ευρώ από τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας. Με το πέρας των αγώνων τα 2.292 διαμερίσματα του συγκροτήματος παραδόθηκαν με κλήρωση σε οικογένειες μεταξύ 17.500 δικαιούχων του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. • Άλλα 100 εκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται ότι ξόδεψαν ιδιωτικοί φορείς για την ανάπλαση του Γ. Καραϊσκάκης και την κατασκευή των δημοσιογραφικών χωριών σε Μαρούσι και Παλλήνη. • Υπολογίζεται ότι κατά την περίοδο 2000-2004 υπήρξε αύξηση στα έσοδα του δημοσίου από την είσπραξη ΦΠΑ κατά περίπου 1,1 έως 1,3 δις ευρώ. Αλλά, αν ληφθούν υπόψη οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις της αλληλεπίδρασης του κατασκευαστικού κλάδου με άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας, η αναβάθμιση των υποδομών και της διεθνούς εικόνας της χώρας, το όφελος για τα δημόσια ταμεία εκτιμάται ότι κυμάνθηκε μεταξύ των 2,4 και 2,9 δις ευρώ.
- 35. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ • Μέχρι και το 2001 ο τουρισμός στη χώρα βρισκόταν σε διαρκή άνοδο. Εκείνη η χρονιά όμως ήταν καταστροφική για τον παγκόσμιο τουρισμό, εξαιτίας του τρομοκρατικού χτυπήματος στους δίδυμους πύργους. Έτσι στο διάστημα από το 2001 έως το 2004 ο τουρισμός μειώνεται σημαντικά. Από τους Ολυμπιακούς αγώνες μέχρι και το 2008 ο τουρισμός της χώρας βρίσκεται και πάλι σε μεγάλη ανοδική τροχιά, η οποία διακόπτεται λόγω της οικονομικής κρίσης κι ιδιαίτερα στην Αττική έχει καθοδική πορεία. Το πλήθος των αφίξεων στην Αθήνα αυξάνεται από 6,1 εκ. το 2003 σε 8,2 εκ. το 2007 και πέφτει περίπου στα 6,5 εκ. το 2013. • Ο Τάσος Παπαχρήστου υποδεικνύει τον αθλητικό τουρισμό, ως τον κυριότερο τρόπο μέσω του οποίου ο αθλητισμός μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας: «είμαστε πολύ μικρή χώρα για να βοηθήσει το καθαρά αθλητικό κομμάτι στην οικονομική της ανάπτυξη, ούτε έχουμε εργοστάσια για να κάνουμε φόρμες ή αθλητικά παπούτσια. Ο αθλητισμός μπορεί να συμβάλλει πολύ όμως μέσω του αθλητικού τουρισμού, δηλαδή μέσω διοργανώσεων αθλητικών κάμπινγκ, με ένα ολυμπιακό μουσείο, το Καλλιμάρμαρο κτλ.».
- 36. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ • Οι ελληνικές εξαγωγές είχαν αυξητική τάση για πολλά χρόνια, ενώ μετά το 1997, οπότε κι αναλάβαμε τους Αγώνες, παρατηρείται επιτάχυνση αυτής της αύξησης. Το διάστημα 2001-2003 παρατηρείται καθίζηση των εξαγωγών αγαθών, αλλά την περίοδο 2004-2007 οι εξαγωγές επιστρέφουν σε ακόμα καλύτερους ρυθμούς (αύξηση 8,5-11,6% ετησίως). Το 2008 παρατηρείται σταθεροποίηση των εξαγωγών και το 2009 δραστική τους πτώση. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ • Ενώ από το 1990 έως το 1999 η ανεργία είχε ανοδική τάση. Κατά την προετοιμασία των έργων υποδομής υπήρξε πτώση της. Μόλις σταματούν τα έργα το 2004 υπάρχει μια προσωρινή άνοδος της ανεργίας, αλλά στη συνέχεια η κατάσταση και πάλι βελτιώνεται. Φυσικά με την έναρξη της οικονομικής κρίσης η ανεργία ανεβαίνει κατακόρυφα.
- 37. ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ • Εάν δεν είχαν γίνει οι δημόσιες επενδύσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το ΑΕΠ το 2004 θα ήταν κατά 2,5% χαμηλότερο κι η απασχόληση μειωμένη κατά 0,72% (44.000 θέσεις εργασίας). Παράλληλα όμως, και το μακροχρόνιο χρέος ισορροπίας θα ήταν μικρότερο κατά 3,43% του ΑΕΠ. Ωστόσο, καθώς οι μειωμένες δημόσιες επενδύσεις συμπίπτουν και με μια μειωμένη οικονομική δραστηριότητα και μειωμένα φορολογικά έσοδα, το χρέος συγκλίνει προς την τιμή της μακροχρόνιας ισορροπίας. • Μέχρι και το 2013 υπολογίζόταν ότι το ΑΕΠ θα ήταν μικρότερο κατά 0,4% χωρίς τους Αγώνες. • Από την άλλη, οι ανενεργές εγκαταστάσεις αντιστοιχούν στο 20% των Ολυμπιακών δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η εγκατάλειψη των Εγκαταστάσεων στερεί από το ελληνικό ΑΕΠ 0,17% σε ετήσια βάση.
- 38. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ • Ο Αθλητισμός αποτελεί πολύ σημαντικό παράγοντα της παγκόσμιας οικονομίας, αφού παράγει περίπου το 1% του Παγκόσμιου ΑΕΠ και παρουσιάζει ραγδαίους ρυθμούς ανάπτυξης. • Παράλληλα, αποτελεί κλάδο «έντασης εργασίας» πράγμα που σημαίνει ότι για να παράγει τα κέρδη του χρειάζεται μεγάλο αριθμό εργαζομένων, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση της ανεργίας. • Με τη συμβολή του στην υγεία των ανθρώπων, αλλά και την ψυχολογία δίνει πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη • Οι επιδράσεις μιας γιγαντιαίας αθλητικής διοργάνωσης, όπως οι Ολυμπιακοί ή το Μουντιάλ είναι πολύ σημαντικές και προτού την αναλάβει μια χώρα πρέπει να εξετάσει ενδελεχώς τις ευκαιρίες και τους κινδύνους και να έχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησής της. • Τα παραδείγματα του παρελθόντος μας δείχνουν ότι οι γιγάντιες διοργανώσεις δεν είναι θετικές ή αρνητικές για την οικονομία, αλλά εξαρτάται από το πλάνο κάθε διοργανώτριας. Γενικά δίνουν μια ώθηση στην εκάστοτε οικονομία, αλλά από μόνη της αυτή δεν είναι αρκετή για να καλύψει το τεράστιό τους κόστος. • Το μεγάλο λάθος της Ελλάδας ήταν η έλλειψη ενός στρατηγικού σχεδιασμού για τη μεταολυμπιακή αξιοποίηση
- 39. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ • Σε πολύ μεγαλύτερες πόλεις με πληθυσμούς πολλαπλάσιους απ’ ό,τι όλης της Ελλάδας τα έργα χρηματοδοτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από ιδιώτες και χρησιμοποιήθηκαν εγκαταστάσεις προσωρινής χρήσης, πράγμα που εδώ δεν συνέβη, παρά ελάχιστα. • Αρκετές εγκαταστάσεις έχουν περιπέσει σε πλήρη αχρησία κι απλώς επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό (υπολογίζεται ότι στερούν 0,17% από το ετήσιο ΑΕΠ). • Στον τουρισμό, παρότι υπήρξε σημαντική ώθηση στα πρώτα χρόνια μετά τους Αγώνες, δεν υπήρξε ένα πλάνο αντίστοιχο μ' εκείνο της Βαρκελώνης ή του Σύδνεϋ, ώστε μέσα από συντονισμένες προσπάθειες να αναδειχθεί η Αθήνα ως ένας κορυφαίος τουριστικός προορισμός. • Τόσο η ώθηση στον τουρισμό όσο και στην απασχόληση γενικότερα εκμηδενίστηκαν με την οικονομική κρίση. • Σε αριθμούς, οι αγώνες κόστισαν περίπου 9 δις ευρώ από τα οποία τα 2,5 δις δόθηκαν από την Οργανωτική Επιτροπή και τα 6,5 από το κράτος.
- 40. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ • Στα ταμεία του κράτους υπολογίζεται ότι μπήκαν περίπου 2,4-2,9 δις ευρώ. • Στην προκειμένη βλέπουμε ένα έλλειμμα της τάξης των περίπου 3,5 δις ευρώ. Ωστόσο, με την αύξηση που επέφεραν οι Ολυμπιακοί στο ΑΕΠ (2,5% το 2004 και 0,4% μέχρι το 2013) και την οικονομική δραστηριότητα εν γένει τα επόμενα χρόνια, υπάρχει η άποψη ότι η οικονομική επιβάρυνση της χώρας ήταν οριακή. • Ακόμα όμως κι αν θεωρήσουμε το έλλειμμα στα 3,5 δις ευρώ ή και παραπάνω, πρόκειται μεν για ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσό, το οποίο όμως φαντάζει πολύ μικρό συγκριτικά με τα συνολικά χρέη της χώρας κι ως εκ τούτου δεν θα ήταν ικανό να επιφέρει την κρίση. • Άλλωστε οι Αγώνες είχαν και πολλά θετικά όπως: 1. Την επίσπευση έργων υποδομής, που καθυστερούσαν δεκαετίες. 2. Πολλοί απ’ όσους εργάστηκαν στους Αγώνες απέκτησαν σημαντική τεχνογνωσία. 3. Βελτιώθηκε το περιβάλλον της πόλης 4. Η διοργάνωση αυτή καθ' αυτή κρίθηκε εξαιρετικά επιτυχημένη και κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση
- 41. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ • Εντέλει, σε μεγάλο βαθμό η Ελλάδα άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία που της έδωσαν οι Ο.Α. Μολαταύτα, μέχρι και σήμερα μπορούν να γίνουν πράγματα για την αξιοποίησή τους, όπως η έστω καθυστερημένη αξιοποίηση των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων και η διεθνής προβολή της σχέσης της χώρας με τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
- 42. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΑΡΚΟΥΛΑΚΗΣ ΕΠΟΠΤΗΣΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΙΚΟΣ ΛΕΑΝΔΡΟΣ