Bestrijding van antibioticaresistentie bij mens en dier: Positie van de Belgische dierenartsen

1. Benelux parlement
Hoorzitting
Bestrijding van antibioticaresistentie
bij mens en dier
Positie van de Belgische dierenartsen
16 oktober 2015
Prof. dr. Sarne De Vliegher
Faculteit Diergeneeskunde - Universiteit Gent
Voorzitter Nederlandstalige Gewestelijke Raad
Ondervoorzitter Hoge Raad
Orde der Dierenartsen
1

2. Inhoud
Antimicrobiële middelen
Diergeneeskunde
Wettelijke context diergeneesmiddelen
Vaststellingen
Acties dierenartsen
Suggesties
2

3. Antimicrobiële middelen (1)
Essentiële producten voor dier- en volksgezondheid
Verworven antimicrobiële resistentie
– Therapiefalen bij dieren
– Mogelijke implicaties voor de volksgezondheid
Gebruik in de diergeneeskunde ~ diersoort
 Varkens, kalveren, pluimvee
 Rundvee
 Paard
 Gezelschapsdieren
Heel veel variatie in gebruik tussen bedrijven
3

4. Antimicrobiële middelen (2)
4
VariatieGebruik antimicrobiële middelen

5. Antimicrobiële middelen (3)
5
VariatieGebruik antimicrobiële middelen

6. Antimicrobiële middelen (4)
6
VariatieVóórkomen ziekte (klinische mastitis)
Preventie

7. Antimicrobiële middelen (5)
7
2011-2014: - 11,8% 2013-2014: + 1,1%

8. Diergeneeskunde (1)
Universitaire opleiding
– Bachelor (3 jaar)
• Vlaanderen: Antwerpen en Gent
• Wallonië: 5 Faculteiten
– Master (3 jaar)
• Vlaanderen: Gent
• Wallonië: Luik
Aanvullend
– Verplichte bijscholing
– Europese specialisten
– Vakdierenartsen ~ Europa 8

9. Diergeneeskunde (2)
Vlaanderen: 3500 praktijkdierenartsen (veel!)
– Verdeling (benaderend)
• 25-tal: pluimvee
• 100-tal: varkens
• 100-en: rundvee (melk- en vleesvee)
• Gemengd
• Grootste deel: gezelschapsdieren en paard
– Aanvullend
• Groepspraktijken: minderheid maar groeiend
• Vele dierenartsen ook werkzaam als Dierenarts Met
Opdracht voor FAVV
• Sommigen in opdracht van veevoederfirma’s
9
Plethora

10. Diergeneeskunde (3)
Wallonië: 2500 praktijkdierenartsen (veel!)
– Verdeling (benaderend)
• 25%: rundvee (vleesvee>melkvee)
• Gemengd: 15%
• Grootste deel: gezelschapsdieren (en paard)
– Aanvullend
• Groepspraktijken: minderheid maar groeiend
• Varkens en pluimveebedrijven: beperkt en meestal
begeleid door Vlaamse dierenartsen
10
Plethora

11. Diergeneeskunde (4)
Taken en verantwoordelijkheden dierenartsen
1. Diergezondheid: gereglementeerde en niet-
gereglementeerde dierziekten (ook zoönoses)
2. Dierenwelzijn
• O.a. tijdens slachten, maar ook dagdagelijkse praktijk
(deontologische plicht)
3. Voedselveiligheid
• O.a. ante en post mortem keuring, ketenbewaking
4. Volksgezondheid
• O.a. waakzaamheid zoönoses en antimicrobiële
resistentie
11

12. Diergeneeskunde (4)
Verdienmodel praktijkdierenarts
– Inkomsten uit verleende diensten aan
particulieren/professionele veehouders aangevuld met
inkomsten uit verschaffen diergeneesmiddelen
(nutsdieren>>gezelschapsdieren) en andere producten zoals
diervoeders
– Taken diergezondheidsbewaking overheid
– Taken als DMO voor het FAVV in zelfstandigen-statuut én met
grote verantwoordelijkheden
– Verantwoordelijkheden dierenwelzijn
12
Plethora

13. Vertegenwoordiging dierenartsen (1)
3 syndicaten - belangenverdediging
Meerdere wetenschappelijke verenigingen en
opleidingsverstrekkers - bijscholing
Vele diergeneeskundige kringen - bijscholing en sociale
activiteiten
13

14. Orde der Dierenartsen (Wet 1950) - geloofwaardigheid
ganse beroepsgroep
– Hoge Raad voorgezeten door magistraat
• 12 dierenartsen (10 provincies & 2 Faculteiten) + 2
assessoren
• Opstellen Code der Plichtenleer (deontologische regels)
en advies aan Overheid
14
Vertegenwoordiging dierenartsen (2)

15. Orde der Dierenartsen (Wet 1950) - geloofwaardigheid
ganse beroepsgroep
– Nederlandstalige en Franstalige Gewestelijke raden
• 9 dierenartsen per raad
• Toezicht op toepassing Code der Plichtenleer door
leden (3500 en 2500) (tuchtbevoegdheid)
• Beroep bij Gemengde Raden van Beroep
15
Vertegenwoordiging dierenartsen (3)

16. Wettelijke context (1)
Wet 1991: uitoefening diergeneeskunde
– Dierenarts
• heeft diploma,
• is lid van de Orde,
• is erkend door overheid voor specifieke handelingen,
• is onafhankelijk,
• stelt diergeneeskundige handelingen,
• kan diergeneesmiddelen toedienen,
• kan diergeneesmiddelen (ook antibiotica) voorschrijven of
verschaffen vanuit eigen depot voor 5 dagen (=nabehandeling),
tenzij in kader van overeenkomst bedrijfsbegeleiding, dan voor
2 maanden maar steeds na het stellen (initiële) diagnose en
voor dieren onder zijn/haar behandeling 16
 Diergeneeskunde
handelingen
 Diergeneeskundige
bedrijfsbegeleiding
 Diergeneesmiddelen

17. Wettelijke context (2)
Wet 1991: uitoefening diergeneeskunde
– Veehouder
• kan bepaalde diergeneeskundige handelingen overnemen
van de dierenarts in kader van overeenkomst
bedrijfsbegeleiding
• kan diergeneesmiddelen (ook antibiotica) toedienen, vanuit
eigen voorraad voor 5 dagen (=nabehandeling), tenzij in
kader van overeenkomst bedrijfsbegeleiding, dan voor 2
maanden
17
 Diergeneeskunde
handelingen
 Diergeneeskundige
bedrijfsbegeleiding
 Diergeneesmiddelen

18. Wettelijke context (3)
KB 2000: diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
– “geheel van activiteiten van informatie, raadgevingen,
toezicht, beoordeling, preventie en behandeling met het
doel een optimale en wetenschappelijk verantwoorde
gezondheidstoestand van een groep dieren te bekomen”
– Regelt de “één-op-één relatie” tussen veehouder en
bedrijfsbegeleidende dierenarts
– Cave
• Vooral transparanter maken diergeneesmiddelentrafiek
• Lege doos wat bedrijfsbegeleiding betreft
• Basis delegeren handelingen
18

19. Wettelijke context (4)
KB 2006: gemedicineerde voeders
– “De levering van gemedicineerde voeders mag slechts
geschieden op voorlegging van een voorschrift door een
dierenarts opgesteld voor de dieren die hij zelf behandelt”
– Cave
• Valt buiten de “één-op-één relatie” tussen veehouder
en bedrijfsbegeleidende dierenarts
• Enkel “time-stamping” op elektronisch voorschrift
gemedicineerde diervoeders
19

20. Wettelijke context (5)
Tot op vandaag geen enkele wettelijke bepaling
specifiek rond goed gebruik antimicrobiële middelen
in de diergeneeskunde/veehouderij
20

21. Vaststellingen
Houden van nutsdieren
– = economisch gebeuren …
– … doch met meer en meer maatschappelijke dimensies:
dierenwelzijn, volksgezondheid, voedselveiligheid
– Vaak alleen mogelijk door hoog gebruik antimicrobiële
middelen
Relatie dierenarts en veehouder:
– B2B …
– … doch dierenarts moet ook waken over dierenwelzijn,
volksgezondheid, voedselveiligheid (spreidstand)
– Vaak te veel focus op diergeneesmiddelen
21

22. Vaststellingen
Individuele dierenartsen (nadruk op nutsdieren)
– Zijn goed opgeleid,
– Kennen de discussies,
– Zijn zich bewust van hun rol en verantwoordelijkheden,
– Zijn bezig met mindshift maar alleen actie ondernemen is
niet evident in een zeer concurrentiële markt met
veeleisende klanten,
– Moeten werken aan groter aandeel inkomen uit
begeleiding en advisering maar botsen daarbij op andere
erfbetreders (veevoederfirma’s, farmaceutische firma’s, …)
die dergelijke diensten (ook) “gratis” aanbieden
22
Plethora

23. Acties dierenartsen
1. AMCRA
– Nederlandstalige sectie van de Hoge Raad van de Orde der
Dierenartsen is medeoprichter en via de NGROD lid van de
Raad van Bestuur
– 2020 doelstellingen werden mee opgesteld en
onderschreven
– Engagementen in alle werkgroepen en de adviesraad
23

24. Acties dierenartsen
2. Sensibilisering rond gevaren voor de ontwikkeling
van antimicrobiële resistentie door Hoge Raad
– Document dat wijst op de gevaren van zelfmedicatie in de
diergeneeskunde en de illegale uitoefening van de
diergeneeskunde
24

25. Acties dierenartsen
3. Publicatie art 33bis door Hoge Raad
– Nieuwe versie van de Code der Plichtenleer die
praktijkdierenartsen de deontologische plicht oplegt om
weloverwogen om te springen met antimicrobiële
middelen, met bijzondere aandacht voor de voor de
humane gezondheid kritische producten
(fluoroquinolones, derde en vierde generatie
cefalosporines)
– Eerste bepaling met dwingend karakter in dossier
antibioticumgebruik en –resistentie
25

26. Acties dierenartsen
4. Schrijven van de Hoge Raad t.a.v. Ministers De
Block en Borsus met drie verzoeken
1. Om in uitvoering van artikel 9. §4 en §3 van de Wet op
de Uitoefening van de Diergeneeskunde werk te maken
van de regels voor goede diergeneeskundige praktijken
inzake het voorschrijven en gebruik van antibiotica én
de oprichting van de vermelde raad en commissies
(ontwerp-KB's tot oprichting reeds vele jaren zo goed
als afgewerkt)
26

27. Acties dierenartsen
4. Schrijven van de Hoge Raad t.a.v. Ministers De
Block en Borsus met drie verzoeken
2. Om in uitvoering van artikel 9. § 5 van diezelfde Wet aan
tafel te gaan zitten en werk te maken van een meer
duurzaam gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde
27

28. Acties dierenartsen
4. Schrijven van de Hoge Raad t.a.v. Ministers De
Block en Borsus met drie verzoeken
3. Om het FAVV, het FAGG, en de bevoegde gewestelijke
commissies, eens ze geïnstalleerd zijn, opdracht te
geven om alle gevallen van misbruik van voorschrift en
aflevering van diergeneesmiddelen door dierenartsen
voor verder gevolg over te maken aan de bevoegde
gewestelijke raad
28

29. Suggesties (1)
Invulling diergeneeskundige bedrijfsbegeleiding
– Preventie is dé basis voor reductie gebruik antimicrobiële
middelen!
– Datacollectie diergezondheid in parallel met datacollectie
antibioticagebruik
– Samenwerking veehouder en dierenarts stimuleren
– Basis voor ↑ inkomen dierenartsen uit dienstverlening en
↓ inkomen uit verschaffen antibiotica
Gebruik antimicrobiële middelen
– Dierenartsen en veehouders (diereigenaars) samen
responsabiliseren
29

30. Suggesties (2)
Betere controles overheid
– Plaatsvervangende bedrijfsbegeleidende dierenarts als vb.
Vaste hoge prijs antibiotica
Verbod op kortingen op antimicrobiële middelen
doorheen de ganse distributieketen
Geen generische kritische antibiotica
Time én place-stamping op voorschrift gemedicineerde
diervoeders
Plethora aanpakken
30

31. Dank u voor uw aandacht
Vragen?
31