उच्च शिक्षाको उपाधि मान्यता तथा समकक्षता निर्धारण निर्देशिका २०७६ मा गरिएका प्रमुख प्रावधानहरु

1. Tribhuvan University
Office of the Rector
Curriculum Development Center
Kirtipur

2. यो निर्देशिका जारी हुिुपूर्व यस क
े न्द्रबाट मान्द्यता तथा समकक्षता निर्ावरण भइ
सक
े का वर्श्र्वर्द्यालय तथा िैक्षक्षक संस्थाहरुको उपाधर्हरुको हकमा तपशसल
बमोजजमको कागजात पेि गिुवपिे छ ः
(क) समकक्षता माग गरिएको तह ि सो भन्दा तल्लो तहको सम्बन्न्ित
विश्िविद्यालय िा शिक्षण संस्थाले जािी गिेको योग्यताको उत्तीणण मूल प्रमाणपत्र
िा ददक्षान्त नभएको अिस्थामा बढीमा विगत ५ िर्ण अिधि सम्मको अस्थायी
प्रमाणपत्र, ट्रान्सक्रिप्ट, िा ट्रान्सक्रिप्ट जािी नगने विश्िविद्यालयको हकमा
माक
ण शसट, चारित्रत्रक प्रमाणपत्रहरुकोेे एक एक प्रतत प्रततशलवपहरु ।
(ख) समकक्षता माग गरिएको तह भन्दा तल्लो तहको उपाधि त्रत्र.वि. बाहेक अन्य
विश्िविद्यालय िा शिक्षण संस्थाबाट प्राप्त गिेको भएमा सो उपाधिको समकक्षता
पत्रको प्रततशलवप ।
(ग) प्रमाणपत्रहरु नेपाली िा अंग्रेजी भार्ामा नभए उक्त प्रमाणपत्रहरु अधिकाि प्राप्त
तनकाय िा व्यन्क्तबाट अंग्रेजी भार्ामा अनुिाद गरिएको प्रमाणणत प्रततशलवपहरु ।
(घ) भाित बाहेक अन्य मुलुकबाट अध्ययन गिेको भए िाहदानी तथा शभसा िा
स्थायी बसोबास अनुमतत पत्र (Resident Permit) को प्रततशलवपहरु ।
(ङ) श्रेणी खुलेको प्रमाणपत्रहरुको प्रततशलवप ।
(च) पाठ्यिम विकास क
े न्रको नाममा तनिेदन दस्तुि बुझाएको बैंक भरचि
(छ) अध्ययन अिधि ि ि
े डिट आिि खुलेको प्रमाणपत्रका प्रततशलवपहरु/अध्ययन
अिधि ि ि
े डिट आिि नखुलेको अिस्थामा सम्बन्न्ित विश्िविद्यालय तथा िैक्षक्षक
संस्थाबाट अध्ययन अिधि िा ि
े डिट आिि गरिएको कागजातहरु ।
(ज) प्रयोगात्मक कायण हुने विर्यहरुको हकमा प्रयोगात्मक कायण गिेको आधिकािीक
प्रमाणपत्रहरुको प्रततशलवप ।
उपाधर् मान्द्यता तथा समकक्षता निर्ावरणको लाधग पेि गिुवपिे कागजात सम्बन्द्र्ी
व्यर्स्था

3. यो निर्देशिका जारी हुुँर्दासम्म यस क
े न्द्रबाट मान्द्यता तथा समकक्षता
िभएका वर्शभन्द्ि वर्श्र्वर्द्यालयका वर्शभन्द्ि तहका िैक्षक्षक उपाधर् र
वर्द्यार्ाररधर् उपाधर्को मान्द्यता तथा समकक्षता गराउिुपिे भएमा र्देहाय
बमोजजमको कागजात पेि गिुवपिे छ ः
(क) अनुसूधच –१ बमोन्जम तोक्रकएको ढााँचामा तनिेदन ददनु पने छ ।
(ख) समकक्षता माग गरिएको तह ि सो भन्दा तल्लो तहको योग्यता प्रमाणपत्रहरु,
उत्तीणण मूल प्रमाणपत्र िा ददक्षान्त नभएको अिस्थामा बढीमा विगत ५ िर्ण
अतघसम्मको अस्थायी प्रमाणपत्र, ट्रान्सक्रिप्ट/ट्रान्सक्रिप्ट जािी नगने संस्थाको हकमा
माक
ण शसट, चारित्रत्रक प्रमाणपत्रहरुको एक/एक प्रतत प्रततशलवपहरु ।
(ग) समकक्षता माग गरिएको उपाधि भन्दा तल्लो उपाधि त्रत्र.वि. बाहेक अन्य
विश्िविद्यालय िा शिक्षण संस्थाको भएमा सो उपाधिको समकक्षता पत्रको प्रततशलवप
।
(घ) विश्िविद्यालय तथा िैक्षक्षक संस्थालाई सम्बन्न्ित देिको अन्ततयाि प्राप्त
तनयमन तनकायबाट स्िीकृ ती प्रदान गरिएको पत्रको प्रततशलवप ।
(ङ) विश्िविद्यालय तथा िैक्षक्षक संस्थाको परिचय पुन्स्तका प्रोसपेक्टस ।
(च) अध्ययन गिेको तहको आधिकारिक पाठ्यिम -Course of study / syllabus)
(छ) िोिपत्र िा परियोजना प्रततिेदन (Project Report) िा प्रयोगात्मक प्रततिेदन ।
(ज) भाित बाहेक अन्यत्र देिमा अध्ययन गिेको भए िाहदानी तथा शभसा िा स्थायी
बसोिास अनुमतत पत्रको प्रततशलवप ।
उपाधर् मान्द्यता तथा समकक्षता निर्ावरणको लाधग पेि गिुवपिे कागजात सम्बन्द्र्ी
व्यर्स्था

4. (ञ) त्रत्र.वि. क
े न्न्रय कायाणलयको नाममा दस्तुि बुझाएको बैंक भरचि ।
(ट) समकक्षता आिेदन गरिएको िैक्षक्षक उपाधिको पाठ्यिम ि ट्रान्सक्रिप्ट/ माक
ण शसटमा
उल्लेख भएका विर्यहरुमा एकरुपता हुनुपने छ ।
(ठ) तनिेदकले पेि गिेको तनिेदन ि आिश्यक कागजात सम्बन्न्ित िीन कायाणलयमा
िायको लाधग पठाइने छ ि सो तनिेदन सम्बन्िी िाय प्राप्त भए पतछ आिश्यक तनणणय
गनेछ ।
वर्द्यार्ाररधर् तहको लाधग अिुसूची–२ मा उल्लेखित कागजातहरु पेि गिुवपिे

5. (क) मान्यता तथा समकक्षता तनिाणिण गदाण सम्बन्न्ित अध्ययन संस्थान/ संकायका
न्यूनतम तहगत आिािहरु, प्रिेि योग्यता, अध्ययन अिधि/ि
े डिट आिि ि पाठ्यभाि
अिलम्बन गरिनेछ ।
प्रिेि योग्यता, अध्ययन अिधि िा ि
े डिट आिि, पाठ्यभाि त्रत्र.वि.का सम्बन्न्ित
अध्ययन संस्थान/संकायले तोक
े बमोन्जम हुने छ ।
(ख) अध्ययन अिधि पुिा गिे पतन सम्बन्न्ित विर्यमा ७५% भन्दा कम पाठ्यभाि
भएमा मान्य हुने छैन ।
(ग) तनिेदकले समकक्षताको लाधग पेि गने िोिपत्र (Thesis / Dissertation)
Prospective ि एकल हुनुपने । संयुक्त अनुसन्िानलाई मान्यता ददईने छैन
(घ) धचक्रकत्सािास्त्र अन्तगणत Clinical विर्यको िोिपत्र मानि विर्यमा गरिएको
हुनुपने । संस्थासाँग आिद्घ अस्पताल, अध्ययनित संस्थामा िा सो संस्थाले शसफारिस
गरिएको संस्थामा गरिएको हुनुपदणछ ।
(ङ) प्रमाणपत्र, Transcript / Marksheet मा उपाधि उल्लेख भएको हुनुपने छ
(च) विद्यािारिधिको अनुसन्िान मरशलक ि नयााँपन ददने क्रकशसमको हुनु पनेछ
(छ) सोिपत्रको शिर्णक ि उपाधिको प्रमाणपत्रमा उल्लेणखत शिर्णक समान हुनुपनेछ ।
(ज) धचक्रकत्सािास्त्र अन्तगणत स्नातकोत्ति तहमा अध्ययन गनेहरुको हकमा सम्बन्न्ित
विर्यको विभागमा Log Book, Posting गिेको लगायतका प्रमाण पेि गनुणपने ।
(झ) विद्याथीले अध्ययन अिधि भि सम्बन्न्ित संस्थामै विताएको प्रमाण पेि गनुणपने
(Valid visa entry, exit proof, Logbook को प्रततशलवप आदद) ।
समकक्षता सम्बन्िमा थप व्यिस्था

6. (ञ ) उपाधि प्रदान गने संस्था विश्िविद्यालय, शिक्षण संस्थान, प्रततष्ठान िा बोिण
हुनुपने । अस्पताल, ताशलम क
े न्र तथा Professional Membership/ society आदद
संस्थाको उपाधि मान्य हुने छैन ।
(ट) विश्िविद्यालयमा दताण गिाएि न्यूनतम ३ िर्णमा विद्यािारिधि गिेको हुनुपछण ।
(ठ) विद्यािारिधि तहको तोक्रकएको िोि तनदेिक ि सह तनदेिक हुने व्यन्क्तको
योग्यता अतनिायण विद्यािारिधि हुनुपने छ ।
(ि) त्रत्र.वि. को सम्बन्न्ित िीन कायाणलयले तनिाणिण गिेको अनुसाि Index Peer
reviewed, Impact factor/ Journal विद्यािारिधि कायण सम्बन्िी कम्तीमा एउटा
लेख प्रकाशित गिेको हुनुपने छ ।
(ढ) धचक्रकत्सा िास्त्र अन्तगणत Super Specialty अध्ययन गनणका लाधग सम्बन्न्ित
विर्यमा स्नातकोत्ति तह अध्ययन गिे पश्चात मात्र अध्ययन गिेको हुनुपने छ ।
(ण) सम्बन्न्ित विश्िविद्यालयमा सम्बन्न्ित विर्यमा स्नातकोत्ति तह अध्यापन
नहुने विश्िविद्यालयहरुबाट प्राप्त विद्यािारिधि मान्य हुने छैन ।
(त) आिश्यकता महसुेुस गरिएमा प्रमाणणकिणको लाधग सम्बन्न्ित तनकायमा
पठाउन सक्रकनेछ । प्रमाणणकिण भएपतछ मात्रै तनजलाई समकक्षता ददइनेछ ।
(थ) इन्न्जतनयरिङ्ग विर्यमा डिप्लोमा गरि Lateral entry बाट ततन िर्े Bachelor
of Engineering अध्ययन गिेकाहरुको हकमा त्रत्र.वि. इन्न्जतनयरिंग अध्ययन
संस्थानले तोक
े को कायणविधि बमोन्जम हुनेछ ।
समकक्षता सम्बन्िमा थप व्यिस्था

7. विदेिी नागरिकले नेपालमा अध्ययन प्रायोजनको
लाधग समकक्षता माग गिी तनिेदन ददएमा जुन
तहको उपाधिको समकक्षतामा माग गिेको हो सो
तहको मात्र प्रमाणपत्रहरु तथा अन्य कागजात
तनिेदनमा संलग्न गनुण पनेछ । ति विद्यािारििी
अध्ययन प्रयोजनको लाधग स्नातक ि स्नातकोत्ति दुिै
तहको समकक्षता हुनुपनेछ ।
विदेिी विद्याथीको सम्बन्िमा

8. (१) विज्ञान तथा प्रविधि, इन्न्जतनयरिङ्ग , धचक्रकत्सा , िन,
कृ वर् जस्ता प्राविधिक विर्यमा खुला तथा दुि शिक्षाको
माध्यम (Open and Distance mode) बाट अध्ययन गिेको
उपाधिलाई समकक्षता प्रदान गरिने छैन । ति प्राविधिक विर्य
बाहेक सम्बन्न्ित विश्िविद्यालयको क्षेत्राधिकाि शभत्रको
स्िीकृ त अध्ययन क
े न्रमा तोक्रकएको कक्षा शलइ, प्रयोगात्मक
कक्षा गिी, उपाधि हाशसल गिेको सािािण विर्यहरुको हकमा
समकक्षता ददन सक्रकनेछ । यसको लाधग तनिेदकले आिश्यक
प्रमाणणत कागजात तनिेदन साथ संलग्न गनुणपने छ ।
खुल्ला तथा दुि शिक्षाको उपाधिको
समकक्षताको सम्बन्िमा

9. एक संकाय िा अध्ययन संस्थानको एउटा िा क
ु नै विर्यमा अध्ययन गने
विद्याथीले सोही संकाय िा अध्ययन संस्थानको अको विर्यमा माधथल्लो
तहको उपाधि हाशसल गिी आएमा प्रिेि योग्यता (entry requirement)
नशमलेको कािण समकक्षता िोक्रकने छैन ।
धचक्रकत्सा िास्त्र अध्ययन संस्थान तफ
ण अध्ययन गने विद्याथीले विज्ञान
तफ
ण का विर्य अध्ययन गिी उपाधि हाशसल गिी आएमा ि विज्ञान तफ
ण का
विद्याथीले कृ वर्,िन, धचक्रकत्सा, व्यिस्थापन, मानविकी ि इन्न्जतनयरिङ्ग
विर्यहरु अध्ययन गिी उपाधि हाशसल गिेमा प्रिेि योग्यता (entry
requirement) को आिािमा समकक्षता ददन बािा पने छैन । ति
सम्बन्न्ित विर्य सशमततले तोक
े को कम्तीमा ७५% Core विर्य अध्ययन
गिेको हुनुपने छ । यस सम्बन्न्ि व्यिस्था सम्बन्न्ित िीनका कायाणलयको
िाय बमोन्जम हुनेछ ।
क
ु नै पतन देिमा सञ्चाशलत िैक्षक्षक संस्थाले अको देिको विश्िविद्यालय,
िैक्षक्षक संस्थाको सम्बन्िनमा कायणिम सञ्चालन गिेको भए संस्था
सञ्चालन भएको देिको सिकाि िा तनयमन तनकायको स्िीकृ तत प्राप्त
गिेको हुनु पनेछ । यस क्रकशसमको स्िीकृ तत सम्बन्न्ित तनिेदकको
अध्ययन अिधिसम्म कायम िहेको हुनुपनेछ ।
अन्ति विर्यक समकक्षता सम्बन्िमा

10. श्रेणी तनिाणिण सम्बन्िमा
(१) उपाधिको श्रेणी तनिाणिणको लाधग अनुेुसूची – १
मा उल्लेणखत ढाचामा तनिेदन ददनु पने छ । यसका
लाधग त्रत्र.वि. क
े न्न्रय कायाणलयको नाममा दस्तुि
बुझाएको बैंक भरचि पेि गनुण पने छ ।

11. त्रत्र.वि.को सम्बन्न्ित अध्ययन संस्थान ÷संकाय अन्तगणतको
स्नातक, स्नातकोत्ति ि विद्यािारििीको लाधग तोक
े को
पाठ्यांि, अिधि िा ि
े डिट आिि ि परिक्षा प्रणालीको
मापदण्िशभत्र पने गिी क
ु नै नेपाली नागरिकले विदेिी
विश्िविद्यालयबाट प्रिेशिका पतछको स्नातक, प्रिीणता
प्रमाणपत्र तह पतछको स्नातकोत्ति ि स्नातक पतछको
विद्यािारििीको उपाधि प्राप्त गिी समकक्षताको लाधग त्रत्रभुिन
विश्िविद्यालय पाठ्यिम विकास क
े न्र उपाधि मान्यता तथा
समकक्षता तनिाणिण सशमततमा समकक्षताको लाधग तनिेदन
सम्बन्न्ित िीनको कायाणलयबाट िाय शलई समकक्षता ददन
सक्रकनेछ ।
एक्रककृ त उपाधि (Integrated Degree) तथा द्िैि
उपाधि (Dual Degree ) सम्बन्िमा

12. (१) त्रि.वर्.बाहेकका िैक्षक्षक उपाधर् तथा प्रमाणपिहरुको
समकक्षता तथा श्रेणी निर्ावरण गरर त्रि.वर्. उपाधर् मान्द्यता
तथा समकक्षता निर्ावरण सशमनत समक्ष राय सुझार् पेि गिव
र्देहाय बमोजजमको उपाधर् समकक्षता तथा श्रेणी निर्ावरण राय
सुझार् सशमनत रहिे छ ः
क) पाठ्यिम विकास क
े न्रका कायणकािी तनदेिक – संयोजक
ख) कायणकािी तनदेिकको शसफारिसमा शिक्षाध्यक्षबाट मनोनयन गरिने
दुई जना प्राध्यापकहरु – सदस्य
ग) पा.वि.क
े . स्ति तनिाणिण िाखा प्रमुख – सदस्य
घ) पा.वि.क
े . ि
े डिट ट्रान्सफि िाखा प्रमुख – सदस्य
ङ) पा.वि.क
े . को तोक
े को कमणचािी एक जना – सहयोगी
मनोतनत सदस्यहरुको पदािधि ततन िर्णको हुने छ । यस सशमततले
आिश्यकता अनुसाि दुई जना सम्म विज्ञलाई आमन्त्रण गनण सक्नेछ ।
िैक्षक्षक उपाधि समकक्षता तथा श्रेणी तनिाणिण िाय
सुझाि सशमततको व्यिस्था

13. (क) त्रत्र.वि. बाहेकका िैक्षक्षक उपाधि तथा
प्रमाणपत्रहरुको समकक्षता तथा श्रेणी तनिाणिण गरि
त्रत्र.वि. उपाधि मान्यता तथा समकक्षता तनिाणिण
सशमतत समक्ष िाय सुझाि पेि गनुण ।
(ख) त्रत्र.वि. बाहेक स्िदेिी तथा विदेिी
विश्िविद्यालयको उपाधिको श्रेणी तनिाणिण गनुण ।
(ग) त्रत्र.वि. उपाधि मान्यता तथा समकक्षता तनिाणिण
सशमततले तोक्रकददएको अन्य कायण गने ।
िैक्षक्षक उपाधि समकक्षता तथा श्रेणी तनिाणिण िाय
सुझाि सशमततको काम, कतणव्य ि अधिकाि