Giriş, Tarım ve Hayvancılık, Turizm, Hizmet, Nüfus ve Göç, İşsizlik, Para ve Maliye politikası başlıkları altında olan bu slayt, Azerbaycanın ekonomisinden bahsediyor.

1. AZERBAYCAN
EKONOMİSİ

2.  Azerbaycan, doğal kaynakları,
gelişmiş sanayisi ve coğrafyası
itibarıyla önemli bir ülkedir.
Azerbaycan'da özellikle büyük petrol
ve doğalgaz rezervleri bulunmaktadır.
Hacim ve çeşit bakımından
hammadde yatakları ile dünyanın
sayılı ülkelerinden biridir. 1991 yılında
Sovyetler Birliği'nin dağılmasının
ardından siyasi bağımsızlığını kazanan
Azerbaycan Cumhuriyeti, merkezi
planlı ekonomisinden serbest piyasa
ekonomisine geçiş sürecini yaşadı.
Ekonomide yaşanan dönüşümde
ülkede siyasi bağımsızlığın ardından
siyasi istikrarın sağlanması, coğrafi
konumu ve şartlarının yanı sıra önemli
enerji kaynağı rezervlerine sahip
olması büyük rol oynamıştır.

3.  Ermenistan'ın Azerbaycan torpaklarının
işgaliyle patlak veren Dağlık Karabağ Savaşı,
daha büyük sorunlara da neden oldu. Sovyetler
Birliği'nin son yıllarından başlayarak 1988'den
itibaren Ermenistan'ın silahlı tecavüzüne
maruz kalan Azerbaycan, ateşkesin imzalandığı
12 Mayıs 1994'e kadar topraklarının % 20'sini
kaybetti ve 1 milyondan fazla nüfusu göçmen
durumuna düştü. Kaybettiği topraklardaki
birçok ekonomik değerden yoksun kalırken
ülkede mevcut olan işsizlik sorunu da iyice
artmış oldu. 2000 yılından itibaren, bu
yeniliklere hızla adapte olan Azerbaycan,
Sovyetler Birliği'nin dağılması ile uzmanlaşma
ve iş bölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın
sona ermesine, Ermenistan işgali ve mülteci
sorununa ve ülke sanayii için gereken ara
mallarının ithalat yollarının kapanmasına
rağmen bütün bu darboğazları aşmayı
başarmıştır.

4.  Yıllardır petrole yatırım yapan Azerbaycan
2005 yılından itibaren millî gelire yansıyacak
petrol gelirleri ile yeni bir döneme girmiş
bulunmaktadır. Önümüzdeki 15 yıl için 50
milyar Dolar petrol geliri bekleyen ülke
somut ve yaşayabilir projelerle bu geliri
halkın yaşam standartının yükselmesine
harcayacak hedefler için çalışmaktadır. Söz
konusu hedeflere ulaşabilmek için
Azerbaycan; petrol dışı sektörün
geliştirilmesi, iri ve orta ölçekli devlet
tesislerinin özelleştirilmesinin
hızlandırılması, rekabetin geliştirilmesi,
enflasyonun önlenmesi, yoksulluğun
azaltılması, yüksek istihdamın sağlanması,
bölgelerin geliştirilmesi, Dünya Ticaret
Örgütü'ne üyelik sürecinin hızlandırılması
yönünde büyük çaba harcamaktadır.

5.  Azerbaycan'ın yüzde 7'si tarıma elverişli topraklara
sahiptir. Bu tarım topraklarının büyük bölümü de Kura ve
Aras nehirleri çevresindedir ve ülkede, tarım büyük ölçüde
sulamaya dayanmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl,
meyve, pamuk, çay, tütün ve üzümdür. Ayrıca, dut ağacından
yılda 5.000 ton ipek kozası elde edilmektedir.
 Azerbaycan tarımında ve ekonomisinde hayvancılığın da
önemli yeri bulunmaktadır. En son verilere göre Azerbaycan'da
1,5 milyon sığır, 5 milyon koyun, 30 milyon kümes hayvanı
bulunmaktadır. Arıcılık gelişmiştir.

6.  Yem bitkileri- buğdaydan sonra ikinci alandır. Yem
bitkilerine arpa, mısır, ay çekirdeği, şeker pancarı, çeltik ve
diğerleri aittir. Arpa genellikle Şekide, Celilabadda, Akçabedi
ve diğerleri, mısır Şeki, Zakatala, ay çekirdeği Şeki, Zakatala,
İsmayillide, Şamahıda, şeker pancarı Nahçıvanda, çeltik ise
Lenkeranda ekiliyor.
 Teknik bitkiler- tarımsal sanayi kompleksinde gelirin büyük
bir bölümü burdan alınıyor. Teknik bitkicilik`e şunlar
dahildir:
 Pamukçuluk- stratejik önem taşıyan ve çok fazla gelir getiren
alandır. Özellikle Kür-Aras ovalıklarında ekiliyor.
 Tütüncülük- II teknik bitkidir. Özellikle Şeki, Öğuz, Gabele,
Zakatala, Balaken,Masallı, Yardımlı, Lerik, Gubadlı, Zengilan,
Yukarı Karabağda, Kelbecerde ekilmektedir. (dağlık
bölgelerde) Nahçıvanda, Şahbus ve Şerurda ekilmektedir.
 Çaycılık- Kafkasta Gürcistandan sonra 2. yerde durmaktadır.
(Kolhida düzlük) Özellikle Lenkeran, Astara, Masallı ve
Kısmen de Zakatalada ekilmektedir.
 Safran- çok değerli bitkidir. Abşeron-Bilgehde ekiliyor.

7.  Kına bitkisi- Nahçıvanda, Kürdemirde, Salyan ve Zakatalada
ekilmektedir.
 Sebzecilik ve bostancılık- bütün bölgelerde vardır. Sebzecilik
Guba-Haçmas ve Lenkerandadır. Haçmasta geç olgunlaşan
sebze, Lenkeranda ise faraş sebzecilik yaygındır. Bostancılık-
Sabirabad, Saatlı, Kürdemir, Zerdab, İmişli ve Abşeronda
(Zire, Türkan, Höfsan) ekiliyor. Kürdemir kavunu, Sabirabad
ve Zire karpuzu, Höfsan soğanı ile meşhurdur.
 Patatescilik- batı bölgelerinde Gedebey, Tavus, Şemkir,
Daşkesen, Gökgölde ve Gusarda ekiliyor. Ekseren demye ekini,
kısmen de sulama ekininde ekiliyor.
 Üzümcülük – en çok gelişmiş gelirli alanlardan biridir. Işçi
gücü talep eder. Üzüm hem sulama (%60) hemde demye (%40)
şartlarında ekilir. 250 üzerinde türü vardır. Teknik,sofra ve
kişmiş üzümüne ayrılır. Üzüm üretiminde 1. yeri Gence-
Gazah (Şemkir, Tavus, Samuh), 2. yeri Kür-Aras (Beylegan ve
Küçük Kafkasın güney doğu etekleri, Füzuli, Cebrayıl,
Zengilan), 3. yeri ise Şamahı ve Nahçıvan tutmaktadır.

8.  Çekirdekli meyve (elma) – Guba-Haçmasta, Şeki-Zakatalada, Dağlık
Şirvanda, gerzekli meyve (ceviz, fındık, kestane)- Şeki ve Zakatalada,
çekirdekli meyve (kayısı, şeftali, erik)- Nahçıvanda, kuru subtropik
meyveler (nar, hayva) Kür-Aras ovalıklarında, güney meyveleri (püste,
badem, incir, zeytin) Abşeronda, sitrus meyveleri (limon, portakal,
mandalina, feyhoa) Lenkeran astarada, dut ağacı- Aran bölgesi ve Yukarı
Karabağda ekiliyor.
 Hayvancılık- ürünü yerli tüketim için yeterli değildir, yerli talebi
ödemiyor.
 Sığırcılık (etlik ve etlik-sütlük)- köy ziraati esasında yapılmaktadır.
Özellikle inekler yetiştiriliyor. Tüm bölgelerde vardır. Şeki-Zakatalada
hemde bufalo yetiştiriliyor. Lerik ve Yardımlıda zebu ve zebuyabenzer
sığırcılık vardır.
 Koyunculuk- yün ve deri hafif sanayisi için hammadedir. Gelirli alandır
çünki sayıları sıkca artmaktadır. Emek masrafı azdır. Yem ihtiyacı azdır.
Yünlük etlik ve etlik yönümlüdür. Ana cinsleri dağ merinosu, etlik “Balbas”
(Nahçıvan), “Karabağ”, “Gala” (Abşeron) türleridir.
 Kuşculuk – en büyük kuşculuk kompleksleri şehir etraflarında Bakı-
Gence-Nahçıvanda yer alıyor. Özel tarım ürünüdür.
 Kozacılık - dut olan bölgelerde – aran ve daö eteklerinde (Balaken,
Zakatala, Gah) gelişmiştir.
 Arıcılık – dağlık ve dağ eteği bölgelerde (sübalp çimliklerde) gelişmiştir.
 Azerbaycanda ziraai komplekslerin gelişimi için yeni devlet planları
hazırlanmaktadır

9.  Azerbaycan'da sanayi sektörü, net maddi üretimin % 48,3'ünü
oluşturmaktadır ve Azerbaycan ekonomisinin en büyük
sektörüdür. Ağır sanayinin temelini petrol sanayii
oluşturmaktadır. Petrol, doğal gaz ve yan ürünleri sanayisi
gelişmiştir. Ayrıca metalik madenlerin (demir, bakır, çinko,
kurşun, alüminyum) üretimi ve hammadde kaynaklarına bağlı
olarak yan sanayi de gelişmiştir. Sumgayıt'da demir-çelik, demir
dışı metalleri, işleme sanayi ve kimya endüstrisi; Bakü, Gence ve
Mingeçevir'de petrol ve doğal gaz endüstrisi ve yan sanayisi,
makine ve ekipmanları gibi elektronik ürünler üretim sanayisi
vardır. Sanayi sektöründe üretim kapasitesi birçok alanda yurt içi
talepten fazladır ve teknoloji yenilenmesine ile mevcut birçok
fabrika üretim yapmaktadır.

10.  Ağır Sanayi: Enerji,
metalurji, makine, imalat,
kimya, orman ürünleridir.
 Hafif Sanayi: Dokuma, dikiş,
deri, kürk, kundura'dır.
 Azerbaycan tarımsal ürenler,
petrol alt ürünlerini işleme,
elektronik ürünler
üretiminde 2005 yılından
sonra büyük gelişmeler
yaşamış ülke halkı fabrika
ortamıyla tanışmaya ve
alışmaya başlamıştır.
 Son yıllarda silah sanayinde
de büyük gelişmelerin
yaşandığı Azerbaycan'da
silah üzerine modern üretim
tesisleride bulunuyor.
 Yakıt Enerjisi Kompleksi.
 Doğal gaz sanayisi.
 Elektroenerji.
 Elektronik makina üretim
sanayisi ve Kimya
sanayisi.
 Orman sanayisi ve
mobilya üretimi.
 Metalurji.
 İnşaat malzemeleri ve
konstrüksüyon üretimi.
 Hafif ve yiyecek sanayisi.

11.  Turizm Azerbaycan ekonomisinin önemli
bir parçasıdır. Ülke 1980'lerde tanınmış bir
turistik yerdi. Ancak, Sovyetler Birliği'nin
çöküşü ve 1990'larda Dağlık Karabağ Savaşı,
turizm endüstrisine ve Azerbaycan'ın turistik
yer imajına zarar verdi.
 2000'li yıllar sonrası turizm endüstrisi
toparlanmaya başlamıştır ve ülke o
zamandan beri turist ziyaretleri ve geceleme
sayısında yüksek oranda büyüme yaşamıştır.
Son yıllarda Azerbaycan din, spa ve sağlık
turizmi için de popüler bir yer haline
gelmiştir. Kış aylarında, Şahdağ Dağ Tesisi
en son teknolojiyle donatılmış kayak
olanakları sunmaktadır.

12.  Azerbaycan hükûmeti Azerbaycan'ın gelişmesini elit bir turizm merkezi
olarak öncelikli hale getirdi. Azerbaycan ekonomisine turizmin en
büyük olmasa da büyük bir katkıda bulunması ulusal bir stratejidir. Bu
faaliyetler Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından
düzenlenmektedir. Bu ülkeye vizesiz seyahat hakkı olan 63 ülke var. 10
Aralık 2020'de Türkiye ile imzalanan protokol ile iki devlet karşılıklı
olarak 1 Nisan 2021 tarihinden itibaren sadece kimlik ile seyahat etmeye
başladılar. E-vize ise vize alınması gereken ülkelerin yabancılarının
Azerbaycan Cumhuriyeti'ne ziyareti için kullanılan çevrimiçi sistemdir.
 Dünya Ekonomik Forumu'nun 2015 Seyahat ve Turizm Rekabet
Raporu'na göre Azerbaycan 84. sırada yer alıyor.
 Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi'nin raporuna göre, 2010-2016 yılları
arasında ziyaretçi ithalatında en güçlü artışı gösteren Azerbaycan ilk on
ülke arasında yer aldı. Buna ek olarak, yüzde 46.1 oranla Azerbaycan en
hızlı gelişmekte olan ülkeler arasında ilk sırada yer aldı.

13.  Son yıllarda Azerbaycanda diğer alanlarla beraber bu
alanlarda da ciddi ilerlemeler olmuştur. Bölgelerde
inşa edilmiş yeni hastaneler, sağlık ocakları, okullar,
kreşler, oteller, dinlenme tesisleri bunun en iyi
göstergesidir. Ahalinin konutla temin edilmesinin
sağlanması üzerine de ciddi projeler hazırlanıp
gerçekleştirilmiş, bu projelerde şavaş gazileri ve
engellilerin ev konut problemleri baz alınmıştır.
 Eğitimin ve bilimin gelişimi ülkenin statejik gelişim
istikametlerinden biridir. Ülke güçlü bilimsel
potensiyale sahiptir. Azerbaycanda bulunan 25 devlet
yüksek okulunda 101,7 bin oğrenci eğitim almaktadır.
Ülkenin bilimsel potensiyelinin yarısı yüksek
okullarda toplanmıştır. Son zamanlarda ülkede
özel yüksek okulların sayısı hızla artmaktadır.

14.  Son yıllarda tıp alanında da ciddi ilerlemeler
kaydedilmiştir. Modern gereksinimleri
karşılayan onlarca özel ve devlet hastaneleri
açılmıştır. Devlet hastanelerinde neredeyse
parasız hizmete geçilmiştir.
 Dinlenme-turizm alanı ekonominin
gelişimini gösteren en büyük
göstergelerdendir. Azerbaycanda turizmin
geliştirilmesi için her türlü imkanlar
mevcuttur: tabii iklim, landşaft şartları,
ekonomik imkanlar ve tarihi arkeolojik
yapıtlar kompleksleri.
 Ülkede en büyük doğal-rekreasyon rezervleri
Hazar denizinin sahillerinde bulunuyor.
Yazın bol güneş enerjisi, sıcak kum burasının
hem dinlenme hemde tedavi amaçlı kullanım
imkanlarını genişlendirmektedir.
 Gök-Göl ve onun etrafında olan göller
sistemi, Batabat gölü civarları, onların suları
ve yarattıkları mikroiklim şartları mühim
tabii-rekreasyon rezervleridir. Şeki-Zakatala,
Gence-Gazah, Guba-Haçmas, Lenkeran-
Astara, Yukarı Karabağ idari bölgelerinden
olan dağlar, bu arazide bulunan ormanlar,
ilkim şartları, korular ve yasaklıklar dinlenme
tesislerinin projelendirilmesi ve turizmin
gelişimi için kullanılabilir. Ülkenin diğer
korular, onlarda olan ender bitki ve hayvan
türleri , tabii iklim şartları da bu amaçlarla
kullanılmalıdır.

15.  Ülkede bulunan kaynak sularının tedavi
imkanları çok büyüktür ve onlardan
bazılarının esasında büyük dinlenme
sanatoryum kompleksleri kurulmuştur.
Nahçıvanda olan kaynak sularından da
büyük çapta yararlanılıyor.
 Antropogen menşili rekreasyon rezervleri
olan mimari, arkeoloji, sanatsal abidelere
ülke içinde sıkca rastlanmaktadır. Bunlar
hem ülke ahalisini hem de turistleri
çekiyor. Gobustan`ın , Gemigayanın
kayaüstü tesvirleri, Azıh, Tağıar, Damcılı
mağaraları, Elince, Çırag, Cavanşir,
Erkivan galaları, farklı bölgelerde
bulunmuş şehir harabelikleri mühim
arkeolojik yapıtlardır. Baküde şirvanşahlar
sarayı, Gız Galası, Gala divarları, Şekide
Han sarayı, Gencede, Şamahıda,
Nahçıvanda, Ordubadda, Gubada,
Lenkeranda ve diğer şehirlerde farklı taihi
devrlerde inşa edilmiş tarihi –mimari
yapıtlar turistlerin görmesi gereken önemli
mimari yapıtlardandır.

16.  2019 yılında Azerbayan'ın nüfusu 85.651 kişi veya %0,9
oranında artarak 1 Ocak 2020 tarihine 10.067.108 kişiye
ulaşmıştır. Nüfusun %52,8'i şehirlerde, %47,2'si
köylerde yaşamakta olup, %9,9'u erkek, %50,1'i ise
kadınlardan oluşmaktadır.
Ülke genelinde 1 km2 alana düşen kişi sayısı 116
olmuş, bu gösterge Bakü (1072 kişi), Lenkeran (156
kişi), Abşeron (155 kişi) bölgelerinde ülke genelinden
yüksek olmuştur.
 Azerbaycan'da bir milyon dolayında insan göçmen
statüsündedir. Çünkü Azerbaycan topraklarının % 20'
si Ermenistan tarafından işgal edilmiştir ve bu nedenle
ülke nüfusunun yaklaşık % 13'ü kendi tarihsel yurtları
içerisinde göçmen durumundadır.

17.  Göçler, ülkenin nüfus değişiminde etkili olan
başlıca faktörlerdendir. Çünkü, hem ülkedeki
nüfusun artışı ve azalışında, hem de yöreler ve
idari birimler arasında farklı nüfus dağılış ve
yoğunluk özelliklerinin ortaya çıkmasında etkili
olmaktadır . Sosyal sistem içinde uyum süreci
olan göç, üretimi daha etkin kılacak biçimde iş
gücünün mekansal dağılımını yeniden düzenler.
Böylece sosyal yapı ve kurumlar arasında geçerli
olan göreli dengelere ulaşılmasını sağlar . Ancak,
bütün ülkeler ve ülke içindeki yerleşim birim-
leri için aynı sonuca varmak olanaksızdır.
Örneğin, Bakü gibi çok fazla göç alan yerleşim
birimlerinde iş gücünün etkin dağılımı söz
konusu olmayabilir. Aksine, bu gibi yerlerde
mevcut sosyo-ekonomik dengelerde bozulmalar
gözlenebilir.

19.  Finansal istikrarın sağlanması için
çeşitli finans otoriteleri tarafından
uygulanan maliye politikasının yanı
sıra, Merkez Bankası tarafından da
para politikası uygulanmaktadır.
Azerbaycan para politikasının temel
amacı finansal istikrar, sürdürülebilir
istihdam ve enflasyon olmadan
ekonomik büyümeyi sağlamaktır.
Para politikasının ana yönleri
Azerbaycan Cumhuriyeti "Milli Banka
Hakkında" Kanunun 28. Maddesi ile
düzenlenmiştir:
 Merkez Bankası, takip eden yıl için
devletin para politikasının ana
yönlerini en geç 1 Ekim'e kadar
Azerbaycan Cumhurbaşkanı'na
bildirir ve 31 Aralık'a kadar kitle
iletişim araçlarıyla topluma ilan eder.