Azerbaycan hakkında genel bilgi verilmiştir ve Türkiye-Azerbaycan ilişkilerden bahsedilmiştir.

1. Azərbaycan’a
Hoş Geldiniz

2. Azerbaycan Hakkında
Bilgi
•Azerbaycan veya resmi adıyla
Azerbaycan Cumhuriyeti, Batı Asya
ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası
olan Kafkasya'da yer alan bir ülke.
Güney Kafkasya'nın en büyük
yüzölçümüne (86,6 km2) sahip ülkesi
olan Azerbaycan'ın doğusunda Hazar
Denizi, kuzeyinde Rusya,
kuzeybatısında Gürcistan, batısında
Ermenistan ve güneyinde İran ile
komşudur. Kendisine bağlı olan
Nahçivan Özerk Cumhuriyeti'nin ise
kuzey ve doğusu Ermenistan ile,
güneyi ve batısı İran ile çevrilmiştir,
Türkiye ile de 17 km'lik sınırı
bulunmaktadır.

3. Azerbaycan Hakkında Genel Bilgi
• Başkent ve En Büyük Şehri: Bakü
• Resmi dili: Azerbaycan dili
• Hükümet: Yarı başkanlık sistemi
• Nüfus: 10 milyon
• Para Birimi: Manat (AZN)
• Etnik Gruplar: Toplam 8.922.400
• Azeriler (8.172.800)
• Lezgiler (180.300)
• Ermeniler (120.300)
• Ruslar (119.300)
• Talışlar (112.000)
• Avarlar (49.800)
• Türkiye Türkleri (38.000)
• Tatarlar (25.900)
• Tatlar (25.200)
• Ukraynalılar (21.500)
• Sahurlar (12.300) ve Diğer Etnik Gruplar

4. • Azerbaycan, 10 iktisadi bölgeye ayrılmıştır; 66 Rayon ve 77
Şehirden oluşur.
• Azerbaycan Cumhuriyeti laik devlettir. %95'sı Müslüman olan
halkın %85'i Şii Müslümanlar, %15 Sünni Müslümanlardan
oluşmaktadır.%3-4'ü Hristiyandır (çoğunluğu Rus Ortodoks
Kilisesi, Gürcü Ortodoks Kilisesi ve Malakan). Çok küçük bir
kısmı ise Yahudidir. Ancak Azerbaycan'da dinsel bağlılık nominal
olduğu için, pratikteki taraftar oranları çok daha düşüktür.
• Yaş grubunun toplam nüfustaki payı:
• 0-14 (33.0)
• 15-29 (28.9)
• 30-44 (17.7)
• 45-59 (12.0)
• 60+ (8.4)
• Azerbaycan nüfusunun %54 e yakın kısmı kentlerde, %46 ya yakın
kısmı da köylerde yaşamaktadır.
• Azerbaycan'da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre
çok ileri düzeyde olduğu görülür. 1991 istatistiksel verilere göre
4.775 okulda 1.503.000 öğrenci okumaktadır. Bugün okul sayısı
5.000'e, öğrenci sayısı 1.600.000'e ulaşmıştır.

5. • Bitki Örtüsü ve Hayvan Varlığı
Dağların yamaçları kayın, meşe ve çam ormanlarıyla
kaplıdır. Hayvan türleri arasında geyik, karaca, yaban
domuzu, ayı, vaşak, Avrasya bizonu, elik ve pars
sayılabilir. Çil keklik ve orman tavuğu en sık rastlanan kuş
türleridir. Kura-Aras Düzlüğünde bozkırlara ve yarı çöl
ortamında özgü bitkiler yetişir. Azerbaycan'ın büyük
bölümü gri ve tuzlu topraklarla kaplıdır; yüksek kesimlerde
ise kestane rengi topraklar ağırlıktadır. Kura ve Aras
ırmakları arasındaki kanal ağı düzlüklerin sulanmasını
sağlar.
• İklim
Azerbaycan'da ılıman bir iklim varıdır fakat Hazar
Denizinden içeriye doğru, yüksek dağlarda ve diğer yüksek
kesimlerde sert bir iklimle karşı karşıya kalınır. Yüksek
kesimlerde kışlar uzun, soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise
serin geçer. Ovalarda ise kışlar serin ve yağmurlu ve bazen
karlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
• Azerbaycan’ın Toprak Haritası

6. Mineraller
• Petrol
• Doğalgaz
• Maden Suları
• Altın
• Bakır
• Alüminyum
• Demir
• Tuz

7. MİNGEÇEVİR
SUMGAYIT
BAKÜ
GENCE

8. AZERBAYCAN’IN BAĞIMSIZLIĞI
Mehemmed Emin Resulzade
1918 Yılında Azerbaycan
Demokratik Cumhuriyeti’ni
kurmuştur, lakin 28 Nisan 1920'de
Azerbaycan Sovyet Sosyalist
Cumhuriyeti kurulmuş ve ardından
Sovyetler Birliği topraklarına
katılmıştır.
Haydar Aliyev
18 Ekim 1991’de Haydar Aliyev
sayesinde Azerbaycan tarih
sahnesinde yeniden bağımsız devlet
olarak yerini aldı.
İlham Aliyev
İlham Haydar oğlu Aliyev, Azerbaycanlı
siyasetçi, Azerbaycan'ın dördüncü ve
mevcut cumhurbaşkanı 2003'den beri.

9. Geleneksel Kıyafetler
Azerbaycan halkının tarihi ve milli kültürü ile
ilgili temel vasıflarından biri de milli
giysilerdir. Bu tür ona göre eşsizdir ki, halk
yaratıcılığının sanatsal özelliklerini ifade
ediyor. Azerbaycan XVII yüzyılda yakın
Doğu'nun en büyük ipekçilik ülkesi olarak
tanınıyordu.

10. Milli Yiyecekler
Azerbaycan yemekleri genellikle etli,
sebzeli, sütlü, hamur işli yemekler, pilavlar
ve çorbalardan oluşur. Zeytinyağlı yemekleri
yoktur. Azeri mutfağında dikkat çeken bir
özellik de şudur: Aynı türe ait yiyeceklerin
pek çok çeşidinin olması. Söz gelişi dolma
ve sarmanın 30'dan çok, pilavın 100'den
fazla çeşidinin olduğu bilinmektedir. Bu
durum çorbalar, hamur işleri, et ve sebze
yemekleri, tatlılar, salatalar için de geçerlidir.
Yemekler Sırasıyla (Soldan Sağa Doğru):
1. Şah Pilavı, 2. Piti, 3. Dolma, 4. Dovğa,
5. Şekerbura ve Baklava, 6. Goğal, 7. Düşbere,
8. Badambura, 9. Üç Bacı, 10. Şeki Helvası, 11. Gutab,
12. Levengi.

11. Azerbaycan’ın Ekonomisi

12. Turizm
• Azerbaycan Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Merkezi'ne göre, ülke
turizm rekabet gücü göstergelerinde 148 ülke arasında 39. sıradadır.
• Azerbaycan'ı 90 gün içinde ziyaret etmek isteyen Bağımsız Devletler
Topluluğu vatandaşları (Türkmenistan ve Ermenistan hariç) için vize
gerekli değildir.
• 2017'de, rekor sayıda 2,691,998 yabancı vatandaş Azerbaycan'ı ziyaret etti.
2017 yılında ülkeyi ziyaret eden ülkeler aşağıdaki ülkelerden geldi:
• Rusya (853.082)
• Gürcistan (537.710)
• İran (362.597)
• Türkiye (301.553)
• Birleşik Arap Emirlikleri (102.360)
• Irak (62.454)
• Ukrayna (57.756)
• Suudi Arabistan (33.273)
• Kazakistan (31.994)
• Birleşik Krallık (29.514)
• Özbekistan (16.093)
• Almanya (13.042)
• Amerika Birleşik Devletleri (12.291) ve Diğer Ülkeler.
• Ziyaretçilerin çoğu Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'dandı. 2017'de
Azerbaycan'da 1.818.258 yabancı ziyaretçi vardı.
• Azerbaycan, turizmi desteklemek için
Atlético Madrid'in "Azerbaycan - Ateş
Ülkesi" yazan formalarına sponsor oldu.
2018 yılında yeni turizm markası ve sloganı
olan "Take Another Look" ismi tanıtıldı.

13. Sanayi
• Azerbaycan'da sanayi sektörü, net maddi üretimin %48,3'ünü oluşturmaktadır ve Azerbaycan ekonomisinin en büyük
sektörüdür. Ağır sanayinin temelini petrol sanayii oluşturmaktadır. Petrol, doğal gaz ve yan ürünleri sanayisi
gelişmiştir. Ayrıca metalik madenlerin (demir, bakır, çinko, kurşun, alüminyum) üretimi ve hammadde kaynaklarına
bağlı olarak yan sanayi de gelişmiştir. Sumgayıt'da demir-çelik, demir dışı metalleri, işleme sanayi ve kimya
endüstrisi; Bakü, Gence ve Mingeçevir'de petrol ve doğal gaz endüstrisi ve yan sanayisi, makine ve ekipmanları gibi
elektronik ürünler üretim sanayisi vardır. Sanayi sektöründe üretim kapasitesi birçok alanda yurtiçi talepten fazladır ve
teknoloji yenilenmesine ile mevcut birçok fabrika üretim yapmaktadır.
• Ağır Sanayi: Enerji, metalurji, makine, imalat, kimya, orman ürünleridir.
• Hafif Sanayi: Dokuma, dikiş, deri, kürk, kundura'dır.
• Azerbaycan tarımsal ürenler, petrol alt ürünlerini işleme, elektronik ürünler üretiminde 2005 yılından sonra büyük
gelişmeler yaşamış ülke halkı fabrika ortamıyla tanışmaya ve alışmaya başlamıştır.
• Son yıllarda silah sanayinde de büyük gelişmelerin yaşandığı Azerbaycan'da silah üzerine modern üretim
tesisleride bulunuyor.
• 18 Eylül 2002 tarihinde temeli atılan ve Temmuz 2006 tarihinde hizmete açılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru
Hattı (BTC) Azerbaycan petrolünü Gürcistan üzerinden Türkiye'nin Akdeniz kıyılarına taşımaktadır.

14. Tarım ve Hayvancılık
• Azerbaycan’ın %7'si tarıma elverişli topraklara sahiptir. Bu
tarım topraklarının büyük bölümü de Kura ve Aras nehirleri
çevresindedir ve ülkede, tarım büyük ölçüde sulamaya
dayanmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve,
pamuk, çay, tütün ve üzümdür. Ayrıca, dut ağacından yılda
5.000 ton ipek kozası elde edilmektedir.
• Azerbaycan tarımında ve ekonomisinde hayvancılığın da
önemli yeri bulunmaktadır. En son verilere göre
Azerbaycan'da 1,5 milyon sığır, 5 milyon koyun, 30 milyon
kümes hayvanı bulunmaktadır. Arıcılık gelişmiştir.

15. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH)
• GSYİH : 45 milyar ABD Doları
• GSYİH Büyüme Oranı : %1
• GSYİH Dağılımı :
• Tarım: %6,2
• Endüstri: %51,7
• Hizmetler: %42,1
• Kişi Başı GSYİH : 4.340 ABD Doları
• Enflasyon Oranı : %2,3
• İşsizlik Oranı : %5
• Toplam Döviz Rezervleri : 44,5 milyar ABD Doları
• Toplam İhracat : 17,9 milyar ABD Doları
• Toplam İthalat : 10,3 milyar ABD Doları
• Para Birimi : Manat
• Ticaret ortakları : Rusya, İtalya, Türkiye, Hindistan, İsrail, Romanya
• İhracat kalemleri : Ham petrol ve türevleri, gıda ürünleri, alüminyum,
tekstil
• İthalat kalemleri : Makine ve ekipmanları, otomotiv, tütün mamülleri,
tahıl, makine ve aksamı

16. Azerbaycan’ın
Uzmanlaştığı
Alanlar
• Tarım
• Hayvancılık
• Turizm
• Sanayi
• Lojistik

17. Azerbaycan’ın İhraç Ettiği Başlıca Ürünler
• Ham Petrol, Petrol Gazları ve Petrol Yağları
• Altın (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da
pudra halinde)
• Etilen Polimerleri
• İşlenmemiş Alüminyum
• Elektrik Enerjisi
• Pamuk
• Domates ve Patates
• Çimento
• Çay
• Taze üzüm şarabı
• Elma, Armut ve Ayva
• Meyve ve Sebze Suları
• Kamış/pancar şekeri
• 2017 Verilerine Göre En Çok İhraç
Yapılan Ülkeler:
İtalya (%23,2), Türkiye (%13,6),
İsrail (%6,1), Rusya (%5,4),
Almanya (%5), Çek Cumhuriyeti (%4,6),
Gürcistan (%4,3) ve İspanya (%2,5)

18. Azerbaycan’ın İthal Ettiği Başlıca Ürünler
• Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal
edilmiş diğer motorlu taşıtlar
• Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar
• Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya
vermeye mahsus diğer cihazlar
• Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, sigarillolar ve
sigaralar
• Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı, inşaatta kullanılmak
üzere hazırlanmış demir veya çelikten sac, çubuk, vb.
• Helikopterler, uçaklar vb; uzay araçları, uzay araçlarını fırlatıcı
araçlar ve yörünge-altı araçlar
• Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları
• Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların fraksiyonları
(kimyasal olarak değiştirilmemiş)
• İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek
kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar
• 2017 Verilerine Göre En Çok İthal
Yapılan Ülkeler:
Rusya (%25,4), Türkiye (%17,8),
Almanya (%5,5), Çin (%5,1), ABD
(%4,7), İngiltere (%3,8), İtalya (%3,7) ve
Japonya (%1,1)

19. Enerji Sektörü

20. Petrol
• Azerbaycan’ın Enerji Sisteminin Perspektif Haritası
• 20. asırın sonlarında Azerbaycan petrolü dünya petrol
üretiminin yarısını içeriyordu. 1840. yıldan günümüze kadar
petrol kuyuları faaliyetinin devam ettiriyor. 2004. yılda petrol
rezervleri 7 milyardan 13 milyar varile kadardır.
• «Şah Deniz-2» enerji stratejik projeleri, enerji güvenliği ve
enerji çeşitlendirme projesidir. Şah Deniz gaz sahası sözleşmesi
1996 yılında imzalanmış ve Hazar Denizi'ni Karadeniz'in
Gürcistan tarafına bağlayan ilk boru hattı 1999 yılında inşa
edilmiştir. Hazar Denizi'ni Akdeniz ve uluslararası pazarlara
bağlayan Bakü-Tiflis-Ceyhan ana petrol ihracat boru hattı 2006
yılında, Güney Gaz Boru Hattı 2007 yılında inşa edilmiştir.
• Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (State Oil
Company of Azerbaijan Republic kısaltması SOCAR)
Azerbaycan devletine ait petrol ve doğal gaz şirketidir.
Azerbaycan'ın iki rafinerisini ve tüm petrol ve gaz boru hatlarını
işleten SOCAR, aynı zamanda uluslararası konsortiyumların
ülkede gerçekleştirdiği petrol ve doğal gaz projelerine de
kontrol etmektedir.
• 1 Varil Petrolün Fiyatı: 54 dolar (332 TL)

21. Doğalgaz
• Son yıllarda, özellikle Bakü'de, bazı petrol kuyularında
tüketilen doğal gazın çıkarılması daha da önemli hale
geldi. 2004 yılı sonunda karşılık gelen rezervler 1.37
trilyon metreküp idi. 2011 yılında doğal gaz üretimi 17,66
milyar metreküptür.
• Doğalgaz Alanları:
• Abşeron
• Bahar
• Şahdeniz
• Ümid
• 1 metreküp doğalgazın fiyatı: 0.20 AZN (0.72 TL)

22. Elektrik
• 2011 yılında elektrik üretiminin 19.44 milyar kWh ve elektrik tüketiminin
13.57 milyar kWh olduğu tahmin edilmektedir. 2011 yılı başında kurulan
toplam miktar 6.392 milyon kWh'dir. Sekiz ısı santrali kapasitenin% 80'inden
fazlasını sağlar ve geri kalanı beş hidroelektrik santralinden gelir. Her ikisi de
termal olan ana enerji santralleri Alibayramlı (1.100 MW) ve Mingeçevir
(2.100 MW) civarındaydı.
• Hidroelektrik İstasyonlar:
• Mingeçevir Su Elektrik İstasyonu - 402 MVt
• Şemkir Su Elektrik İstasyonu - 380 MW
• Yenikend Su Elektrik İstasyonu - 150 MW
• 1 kWh elektrik fiyatı: 0.11 AZN (0.40 TL)
• 1 metreküp suyun fiyatı: 0.35 AZN (1.27 TL)

23. Azerbaycan’da Var Olan Şirket Grupları
• AZKAN Group of Companies
• Azlift Pro
• Avrora Qrup
• AF Holding
• Akkord STİK
• APA Holding
• Ata Holding
• ATEF Group
• Aral Group
• Azərsun Holding
• Azinko Holding
• Axa Mbask Holding
• Cahan Holding
• Delta Qrup C.O. MMC
• DİA Holding
• Evsen Group
• Garant Holding
• Gəmiqaya Holding
• Gilan Holding
• Gulf Group
• Həsən Holding
• İmprotex Group
• ISR Holding
• İtaldizain Group
• Karat Holding
• Mega Holding
• Messenat Holding
• Modern Group
• Nurgun Group
• Palmali Group
• Paşa Holding
• Synergy Group

24. Azerbaycan
Türkiye
İlişkileri
2 Devlet Tek Millet

25. • Azerbaycan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ve Azerbaycan'ın süregelen uluslararası politikalarını
içerir. Ortak tarihi ve geçmişi olan Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler dostane olmuştur.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan eden birçok ülkeden biri olan
Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye olmuştur (9 Kasım 1991)
•Azerbaycan-Türkiye arasında imzalanan bazı sözleşmeler ve protokoller
• Türkiye, Azerbaycan Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, (2 Ocak 1992)
• Türkiye Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Dostluk, İşbirliği ve İyi
Komşuluk Anlaşması, (24 Ocak 1992)
• Karadeniz Ekonomik İşbirliği Eğitim, Kültür ve Haberleşme Anlaşması, (6 Mart 1993)
• Bilimsel, Teknik, Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Alanlarda İşbirliği Anlaşması, (9 Şubat
1994)
•Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması, (4 Nisan 1994)
• Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması, (9 Nisan 1994)
• Türkiye, Azerbaycan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi, (17 Temmuz 1998)
• Türkiye, Azerbaycan Arasında Çevre Koruma Alanında İşbirliği Anlaşması, (14 Ekim 2004)
• Türkiye Cumhuriyeti Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı ile Azerbaycan
Cumhuriyeti Aile, Kadın ve Çocuk Sorunlarından Sorumlu Devlet Komitesi Arasında İşbirliği
Muhtırası, (4 Şubat 2008)
• Türkiye, Azerbaycan Uzun Vadeli Ekonomik ve Ticari İşbirliği Programı ve İcra Planının
Onaylanması, (18 Şubat 2008)
• Türkiye-Azerbaycan Stratejik İşbirliği Antlaşması, (16 Ağustos 2010)
Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı
Süleyman Demirel Azerbaycan’ın
3. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev
birlikte (Azerbaycan’da basılan bir
posta pulu üzerinde)

26. Azerbaycan’da İş Yapan Türk Şirketler
• İnşaat, sanayi ve petrol şirketleri yanında üretim ve
hizmet alanında yatırım yapan Türk veya Türkiye –
Azerbaycan ortaklığı olan önemli şirketler var.
Vestel, Beko, Damat, Bay Döner, LCV, Koton…
•Yıllar itibariyle sayı olarak farklılıklar göstermekle
beraber, Azerbaycan Vergiler Bakanlığı’nın resmi
kayıtlarına göre, 2012 yılında Azerbaycan’da 465’i
gerçek ve 1.220’si tüzel kişi olmak üzere toplam
1.685 Türk firması faaliyet gösteriyor. 3.5 milyar
doları enerji sahasına olmak üzere, yaklaşık 7 milyar
dolar tutarında Türk yatırımlar olduğu tahmin
ediliyor. Bu yatırımlarla Azerbaycan’da yaklaşık 25
bin kişilik istihdam yaratılıyor. Resmi kayıtlara göre,
Türk firmaları sadece 2000-2012 arasında yaklaşık
2.5 milyar dolar vergi ödeyerek Azerbaycan
ekonomisine katkıda bulundu.

27. Türkiye’de İş Yapan
Azerbaycan Şirketler
•Azerbaycan firmalarının Türkiye’ye
ilgileri artıyor. SOCAR, Petkim’in yüzde
61.32 hissesini aldı. 5 milyar dolar
değerindeki Star Rafinerisi’nin temelini
attı. Enerji dağıtım istasyonları kurulması
konusunda istekli. Azerbaycan vatandaşları
turizm sektörü başta olmak üzere,
Türkiye’de çok sayıda şirket kurarak
yatırım yaptı.

28. Türkiye’nin Azerbaycan’a İhracatında Başlıca
Ürünler
• Demir/çelikten inşaat ve aksamı
•Yıkama, temizleme müstahzarları-sabunlar hariç
• Radyo/televizyon yayını için verici cihazlar; televizyon, dijital vb.
• Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik eşya
• Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
• Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makine, cihazlar
• Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs.
• Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar

29. Türkiye’nin Azerbaycan’dan İthalatında Başlıca
Ürünler
• Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
• İşlenmemiş alüminyum
• Pamuk (kardesiz, taranmamış)
• Elektrik enerjisi
•Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
• Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
• Sığır ve at cinsi hayvanların dabaklanmış derileri
• İşlenmemiş çinko
• Çimentodan, betondan, suni taştan eşya
• Kraft kağıt/kartonlar-sıvanmamış-rulo veya tabaka halinde
• Sular (tatlandırıcısız, lezzetlendirilmemiş)

30. Dikkatiniz İçinTeşekkür Ederiz.
Ulkar MEHDILI
&
Abbasgulu ALLAHVERDILI