Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 25ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link:
http://educationalstorageegeo.weebly.com/25-alphalambdalambdaalphagamma941sigmaf-sigmatauetanu-epsilonpiiotaphi940nuepsiloniotaalpha-tauetasigmaf-gammaetasigmaf.html
1. Αλλαγές στην επιφάνεια
της Γης και φυσικές
καταστροφές
8ος κύκλος μαθημάτων
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
-
2. Κεφάλαια κύκλου
25ο: Αλλαγές στην επιφάνεια της Γης
26ο: Ο ρόλος των ηφαιστείων και των σεισμών
στις αλλαγές της φύσης
27ο: Οι φυσικές καταστροφές στον χώρο της
Ελλάδας
- Μπορεί να παιχτεί 2 φορές, μια χωρίς τους υπότιτλους και μια με τους
υπότιτλους
- Μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
- Πού βρισκόμαστε
- Τι είναι η Καλντέρα
- Με τι θα ασχοληθούμε σε αυτόν τον κύκλο των μαθημάτων
3. Εισαγωγή
Σε αυτόν τον κύκλο μαθημάτων θα γνωρίσετε:
● Τις αλλαγές που συμβαίνουν στο ανάγλυφο της γης, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων
(εξωτερικοί παράγοντες και ανθρώπινες δραστηριότητες)
● Τις φυσικές καταστροφές που μπορεί να συμβούν στον Ελλαδικό χώρο
Grand Canyon Έκρηξη ηφαιστείου Πλημμύρα
Διάβρωση
Διεργασία στο
εσωτερικό της
Γης
Φυσική
καταστροφή
Ερώτηση για κάθε εικόνα:
Τι είδους φαινόμενο έχουμε εδώ;
Πού νομίζετε ότι οφείλεται σε εξωτερικούς φυσικούς παράγοντες ή σε ανθρώπινες
δραστηριότητες;
4. Αλλαγές στην
επιφάνεια της Γης
Τι είδους μεταβολές γίνονται στην
επιφάνεια της Γης;
3ος Κύκλος
Κεφάλαιο 25ο
Πού οφείλονται αυτές οι μεταβολές;
Πώς επιδρούν στη φύση και στη ζωή των
ανθρώπων;
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Και αυτό το video μπορεί να παιχτεί 2 φορές, χωρίς και με υπότιτλους
Ερωτήσεις βασισμένες στο video - προοργανωτή:
- Τι θα μελετήσουμε σε αυτό το κεφάλαιο;
- Που νομίζετε ότι οφείλεται αυτό που έγινε στο video;
- Υπάρχει ανθρώπινη ευθύνη;
- Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί;
5. Επιρροή εξωτερικών δυνάμεων στην επιφάνεια της Γης
Μπλε Σπήλαια Ζακύνθου
Φαράγγι της Σαμαριάς
Παρατηρήστε τις εικόνες
και προβληματιστείτε σχετικά με
τον τρόπο που δημιουργήθηκαν
το φαράγγι ανάμεσα στα βουνά
και τα σπήλαια μέσα στη
θάλασσα.
Εικονική περιήγηση
Η Γη έχει ηλικία 4 δις 600 εκ.
ετών περίπου. Στο διάστημα αυτό η
επιφάνειά της έχει αλλάξει πολλές
φορές, επειδή επιδρούν πάνω σε
αυτήν δυνάμεις από το εσωτερικό της
(ηφαίστεια και σεισμοί) και δυνάμεις
εξωτερικές, όπως η δύναμη του
νερού και του ανέμου.
Ερώτηση: Τι είναι αυτό που διαμόρφωσε έτσι αυτές τις περιοχές;
Τα μπλε σπήλαια της Ζακύνθου δημιουργήθηκαν από τα ορμητικά κύματα και τον
άνεμο που διέβρωσαν τα βράχια και πήραν αυτή τη μορφή με το πέρασμα των
χρόνων
Το φαράγγι της Σαμαριάς δημιουργήθηκε από την ορμητική ροή ενός ποταμού, ο
οποίος με το πέρασμα των χρόνων έσκαψε του βράχους και παρέσυρε πέτρες,
χώματα και όποιο άλλο υλικό βρήκε στο δρόμο του προκαλώντας διάβρωση
Μπορούν να γίνουν ερωτήσεις σχετικές με το video
6. Υδάτινη διάβρωση
Η βροχή, το χιόνι, το νερό του ποταμού, η
θάλασσα κατατρώγουν σιγά-σιγά το έδαφος
και τα βράχια. Το φαινόμενο αυτό
ονομάζεται διάβρωση και ειδικότερα
επειδή οφείλεται στο νερό ονομάζεται
υδάτινη διάβρωση. Πολλές φορές, κατά τη
διάρκεια της διάβρωσης αυτής, μικρά και
μεγάλα κομμάτια αποσπώνται από την
επιφάνεια της Γης και με τη δράση του
ανέμου μεταφέρονται μακριά, αλλάζοντας
και εκεί τη μορφή της επιφάνειάς της. Οι
αλλαγές που προκαλεί ο άνεμος στην
επιφάνεια της Γης αποτελούν την αιολική
διάβρωση.
Ηλεία: «Βυθίστηκε» ο δρόμος προς την Φρίξα
Το πέμπτο επεισόδιο του δεύτερου κύκλου της σειράς μας ταξιδεύει
στο χωριό ΦΡΙΞΑ της ΟΛΥΜΠΙΑΣ και στις καταστροφές, που υπέστη
εξαιτίας των σφοδρών βροχοπτώσεων. Οι έντονες βροχές βύθισαν
κεντρικούς δρόμους, προκάλεσαν κατολισθήσεις, ζημιές στα σπίτια και
οδήγησαν τους κατοίκους μακριά από τις περιουσίες τους.
Από το video που βρίσκεται στο link δείχνουμε μόνο ένα μικρό κομμάτι αλλά
οπωσδήποτε περίπου στο πέμπτο λεπτό που αναφέρει τις καταστροφές που έγιναν
στο χωριό.
7. Το Δέλτα του
Νέστου
Ας συζητήσουμε πώς διαμορφώθηκε το
Δέλτα του Νέστου εξαιτίας της υδάτινης
διάβρωσης και της εναπόθεσης των υλικών
που μεταφέρει το νερό.
Καθώς ο ποταμός κινείται προς τις εκβολές
του, μεταφέρει χώματα από διάφορα
πετρώματα και πολλά άλλα υλικά
(αποτέλεσμα διάβρωσης),τα οποία κάνουν το
έδαφος εύφορο. Το έδαφος αυτό ονομάζεται
προσχωσιγενές. Τα προσχωσιγενή είναι
γόνιμα για τις καλλιέργειες.
8. Ανθρώπινος παράγοντας
Πολύ συχνά οι ανθρώπινες ενέργειες γίνονται αιτία
για να προκληθεί διάβρωση του εδάφους. Μερικές
από τις ενέργειες αυτές είναι η καταστροφή των
δασών (πυρκαγιές, ανεξέλεγκτη υλοτομία) και η
υπερβόσκηση.
Ας συζητήσουμε γιατί στην περιοχή του καμένου
δάσους (εικόνα 25.5) θα παρατηρηθεί έντονη
διάβρωση.
Όταν υπάρχει σε μια περιοχή έντονη βλάστηση, όπως για παράδειγμα ένα
πυκνόφυτο δάσος, οι ρίζες των δέντρων συγκρατούν το χώμα και έτσι, το νερό της
βροχής δεν μπορεί να παρασύρει τα υλικά και να προκαλέσει διάβρωση. Αν λοιπόν
καεί το δάσος, χάνεται και αυτή η φυσική “ασπίδα” των δέντρων και το χώμα ύστερα
από μια δυνατή βροχόπτωση παρασύρεται σχετικά εύκολα, με αποτέλεσμα να
παρατηρηθεί έντονη διάβρωση στην περιοχή του καμένου δάσους.
9. Όξινη βροχή
Επίσης ας εξετάσουμε γιατί οι κίονες του
αρχαίου ναού, ο οποίος βρίσκεται σε
πυκνοκατοικημένη περιοχή (εικόνα 25.4),
αλλοιώθηκαν με την πάροδο του χρόνου. Εδώ θα
μιλήσουμε για ένα σύγχρονο πρόβλημα, που
δημιούργησε ο άνθρωπος με τις δραστηριότητές
του, την όξινη βροχή.
Σε πυκνοκατοικημένες περιοχές όπου υπάρχουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις έχουμε
αυξημένες εκπομπές οξειδίου του θείου και του αζώτου. Αυτά τα αέρια μετατρέπονται
μέσω χημικών αντιδράσεων σε οξέα (θειικό και νιτρικό οξύ), τα οποία είναι ευδιάλυτα
στους υδρατμούς των νεφών. Όταν οι όξινες αυτές σταγόνες πέφτουν στο έδαφος
συνιστούν την όξινη βροχή.
Η επίδραση της όξινης βροχής προκαλεί διάβρωση και καταστρέφει αρχαία μνημεία,
γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό για τη χώρα μας που έχει πλούσια πολιτιστική
κληρονομιά. Το φαινόμενο αυτό, (γυψοποίηση) προκαλείται από την επίδραση του
θειικού οξέως στο μάρμαρο, που το μετατρέπει σε γύψο, ο οποίος διαλύεται στο νερό
και απομακρύνεται από το μάρμαρο. Έτσι προκλήθηκε και η αλλοίωση στου κίονες
του Παρθενώνα
10. Γεωγραφικό γλωσσάριο
Διάβρωση: το φαινόμενο της μείωσης των
επιφανειακών πετρωμάτων από φυσικά αίτια
Αιολική διάβρωση: η διάβρωση που οφείλεται στον
άνεμο
Όξινη βροχή: βροχή που περιέχει σε μεγάλη
ποσότητα οξέα, τα οποία βρίσκονται στην ατμόσφαιρα
σε αέρια μορφή
Προσχωσιγενές έδαφος: έδαφος που σχηματίζεται
από τη μεταφορά χωμάτων και άλλων υλικών, η
οποία γίνεται από το νερό των ποταμών
Yδάτινη διάβρωση: η διάβρωση που οφείλεται στο
νερό
Yλοτομία: η κοπή των δέντρων στο δάσος
Ομαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες θα φέρουμε
φωτογραφίες με τα γνωστότερα σπήλαια της
πατρίδας μας και φωτογραφίες με παραθαλάσσια
τοπία που διαμορφώθηκαν από αιολική ή υδάτινη
διάβρωση. Η κάθε ομάδα θα κατασκευάσει μία
σύνθεση με τις φωτογραφίες αυτές.
Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό…
Τα νησιά του Αιγαίου
Τα χιλιάδες διάσπαρτα κομμάτια γης ποικίλων μεγεθών και
σχημάτων, αλλού σε συμπλέγματα και αλλού μοναχικά, είναι
αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων γεωλογικών αναταραχών της
Αιγηίδας. Βίαιες αναταράξεις του φλοιού της γης διαμόρφωσαν ένα
πολύπλοκο τοπίο με τμήματα ξηράς, που άλλοτε βυθίζονται απότομα
στη θάλασσα και άλλοτε σμίγουν ήπια μαζί της. Ηφαιστειογενή νησιά
με παράδοξα σχήματα, μεταλλικές πηγές, γεωθερμικά φαινόμενα και
απολιθωμένες μορφές ζωής, νησιά από ασβεστόλιθο, που
διαβρώνεται δημιουργώντας σπηλιές, φαράγγια, χαράδρες και
υψίπεδα, συνθέτουν το εξαιρετικά ποικίλο τοπίο των νησιών του
Αιγαίου.
Y.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε
11. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 1η
Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν στο κείμενο που ακολουθεί:
Τα __________________________________ και οι __________________________________ είναι
δυνάμεις που δρουν στο εσωτερικό της Γης και αλλοιώνουν τη ________________________________ της.
Επίσης δυνάμεις _________________________________ , όπως το νερό και ο
__________________________________ , επιδρούν πάνω σ’ αυτήν και μεταβάλλουν το
________________________________ της. Το φαινόμενο της μείωσης των πετρωμάτων ονομάζεται
________________________________ . Όταν η μείωση των πετρωμάτων προκαλείται εξαιτίας του ανέμου,
τότε το φαινόμενο ονομάζεται ___________________________________ .Τα εδάφη που σχηματίζονται
από τη μεταφορά χωμάτων και άλλων υλικών από το νερό των ποταμών ονομάζονται
__________________________________ και είναι κατάλληλα για τις
__________________________________ .
ηφαίστεια σεισμοί
μορφή
εξωτερικές
άνεμος
τοπίο
διάβρωση
αιολική διάβρωση
προσχωσιγενή
καλλιέργειες
12. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 2η
Μπορείς να εξηγήσεις γιατί στην περιοχή του καμένου δάσους θα παρατηρηθεί έντονη διάβρωση;
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
Στην περιοχή του καμένου δάσους οι ρίζες των νεκρών δέντρων δεν μπορούν να συγκρατήσουν το
χώμα με αποτέλεσμα, όταν σημειωθεί ισχυρή βροχόπτωση, να παρασυρθούν όλα τα ελαφρά υλικά
και το χώμα που βρίσκεται στην περιοχή του καμένου δάσους και να παρατηρηθεί έντονη
διάβρωση και απογύμνωση της περιοχής.
Στην περιοχή του καμένου δάσους οι ρίζες των νεκρών δέντρων δεν μπορούν να
συγκρατήσουν το χώμα με αποτέλεσμα, όταν σημειωθεί ισχυρή βροχόπτωση, να
παρασυρθούν όλα τα ελαφρά υλικά και το χώμα που βρίσκεται στην περιοχή του
καμένου δάσους και να παρατηρηθεί έντονη διάβρωση και απογύμνωση της περιοχής
