Gau Beltzaren harira, Oreretako Xenpelar AEKren ikasle batek Ane Espina Ramirezek ipuina sortu du eta Añabitarte baserrian irudikatu dute, Orereta ikastolaren haurren aurrean.

1. TXIMINIA
Ipuin guztietan, ia-ia beti, pertsonaia berberak agertzen dira: pertsona onak,
maltzur batzuk, gurasoak, eta, nola ez, zuek bezalako laguntxoak. Beraz, ziur
gaur entzungo duzuen ipuina zuen gustukoa izango dela. Jakizue oso aspaldiko
kontakizuna dela eta belaunaldiz belaunaldi hedatzen ari da ahoz aho gure
artean. Gaur zuek entzuteko aukera izango duzue, eta lehenengo aldia
delakoan gaude.
Bazen behin, Errenteria izeneko herri txiki bat, hamar baserriz
osatutakoa. Bertako etxeak harrizkoak ziren eta horien lurrak lastoz eginak.
Inguruan mendi izugarriak zeuden: Bizarain, Urdaburu, Landarbaso... Biztanleek
lurra lantzen zuten eta elikagaiak naturatik lortzen zituzten. Zuhaitz eta lorez
beteta zegoen ingurua eta, gainera, txorien txio-txioa entzuten zen non-nahi,
noiz-nahi etengabe.
Etxeen barruan ez zuten argi artifizialik; kandelak erabiltzen zituzten
gauean eta iratzargailuak oilarrak ziren, “kukurrukuuuu” egiten zuten goizero-
goizero. Eguzkia atera bezain laster, biztanle guztiak altxatzen ziren eta
eguneroko lanei ekiten zieten: sukaldeko sua piztu, animaliak zaindu, baratza
landu...
Herriko haur guztiak, hamabiren bat, Juantxoren etxera joaten ziren
egunero ikastolara moduan, eta nahiz eta nahiko bihurriak izan, ondo
moldatzen ziren. Batuketak eta kenketak ez ezik, bizitzaren arazoei aurre
egiteko beharko zuketen ereduak ere ikasten zituzten.
Baina... Gau ilun batean, Jone izeneko 8 urteko gaztetxo bat, ohean lotan
zegoenean, soinu arraroak entzuten hasi zen halako batean: dinbi-danba alde
batetik, garrasiak bestetik... ; Jone ikusmin handiz altxatu zen zer gertatzen
zen jakiteko.
Konturatu zen herri erdigunean etxe berri bat egin zutela, eta erdian
tximinia bat zegoela ke izugarria botatzen. Gurasoei ezer esan gabe, etxe
berrira hurbildu zen eta zirrikitu batetik ikusi zuen barruan gertatzen zena.

2. Sutan lapiko handiak zeuden; ontzi bakoitzaren ondoan zomorro handi
batek bueltak ematen zizkion barruan zegoenari. Inguruan, beste animalia
batzuek azukre ugari eta loreak botatzen zituzten. Lapiko batean gorri koloreko
loreak (jeranioak, mitxoletak...), beste batean txuriak (margaritak, petuniak),
beste batean arrosa kolorekoak.. Behin egosita, isurkaria makina batean sartu
eta gero, koloretako karameluak ateratzen zituzten: bihotzak, hodeiak eta era
guztietako gozoki polit-politak eta goxo-goxooak!
Jone, begiak zabal-zabalik, liluratuta zegoen guztia ikusten. Bat-batean,
esku zahar bat sumatu zuen bere sorbaldan. Atzera begiratzean, agure bat
ikusi zuen; beldurtu eta etxerantz abiatu zen ziztu bizian. Etxera iritsi, ohera
sartu eta dardarka hasi zen, eta horrelaxe jarraitu zuen loak hartu zuen arte.
Hala ere, “kukurrukuuuuuuuu” entzun eta pozik altxatu zen
biharamunean, eta guztia kontatu zien lagunei elkartu zirenean. Juantxoren
iritziz, hobe zen etxe berri hartara berriro ez inguratzea, baina klasetik atera
zirenean, harantz abiatu ziren guztiak.
Agure maitagarria ikusi zuten etxe berriaren sarreran bertan eta hauxe
esan zien haurrei:
- Sartu, sartu barrura maiteak, eta jan ezazue nahi duzuen guztia!
Zalantza izan zuten hasieran -sartu ala ez sartu-; erakargarria zen, aldiz,
barrutik ateratzen zitzaien usaina. Ezinezkoa zen ezetz esatea, ukaezina.
Arratsalde osoa eman zuten hantxe, jan eta jan bete-bete eginda geratu
ziren arte. Hurrengo egunean bueltatuko zirela esan eta etxerako bidea hartu
zuten. Arraro sentitzen ziren guztiak, gorputzean zerbait desberdina izango
balute bezala... eta zuzenean joan ziren ohera gurasoen errieta jaso eta
afaltzeko eskaintzari uko egin eta gero.
Hurrengo goizean, halako batean, oilarrek ez zuten kukurrukurik egin;
txoriak ez zeuden ohi bezala zuhaitzetan; eta lore guztiak desagertu ziren.
Triste zegoen herria, ez zen ezer ere entzuten, eta grisa kolorekoa zen...
Bat-batean, ahots xarmangarri bat entzun zen:

3. - Etorri...., etorri... hurbildu berriro ere gugana- zioen.
Herriko ume guztiek entzun zuten ahots hura. Hortaz, ez ziren ikastolara joan
ere egin. Etxe berriaren parera hurbildu ziren haur guztiak eta agure
maitagarriak berriro sartzera gonbidatu zituen. Eta hauek sartu, jakina! Han,
txorien hegalez eta mokoz egindako goxokiak dastatu zituzten arratsaldera
arte. Ura edateko gogoa zeukaten hainbeste azukre jan eta gero, gizarajoek.
Beraz, ibaian ura edatea pentsatu zuten.
Oiartzun ibaira zihoazenean, lehenengo hortza erori zitzaion Joneri;
minutuak pasa ahala, gainontzeko guztiak. Gorputzeko zuloetatik (sudurretik,
belarrietatik...) lore eta hostoak hasi ziren ateratzen; eta... ai ama! ahoa moko
bihurtu zitzaion bat-batean. Sabela puztuta zuen, barrenean baloi erraldoi bat
izango balu bezala. Ingurura begiratu eta... izututa geratu zen... Gauza berbera
gertatu zitzaien laguntxo guztiei!!! Dena den, gertatzeke zegoen gogorrena...
Zer izango ote??
Halako batean, bi hegal zabaldu zitzaizkien sorbalda bakoitzetik, eta
hegaka-hegaka abiatu ziren zerurantz, haien gorputza kontrolatu ezinean.
Jaizkibel, Urdaburu eta mendi gailur guztien azpitik eta izar guztien gainetik ibili
ziren etengabe gau osoan zehar.
Egunsentia iritsi zenean, Listorreta parkean lortu zuten lurreratzea.
Nekatuak, izutuak eta damutuak sentitzen ziren, baina ezinezkoa zuten etxera
bueltatzea. Ez zekiten noiz arte egongo ote ziren horrela. Negar egiteko gogoa
besterik ez zuten; eta, gainera, ez zekiten nola konpondu egindakoa. Agian,
jada, ez lukete sentituko berriro gurasoen maitasuna, ez lituzkete entzungo
Juantxoren istorioak eta ez lirateke izango inoiz pertsona arruntak.
Orduan, gogoratu zuen Jonek handik gertu Landarbasoko kobazuloak
zeudela eta hantxe Maritxu izeneko azti bat bizi zela. Besteei aipatu eta ziztu
bizian iritsi ziren haren haitzulora. Ehun eta piko urteko emakume jator bat zen
Maritxu, jakintsua, maitagarria, edonori laguntzeko prest zegoena. Eta
garrantzitsuena: aztia zen. Bera gai izango zen ateratako mokoa, hegoak, sabel
puztua... eta horiek denak desagerrarazteko!

4. Berehala hasi ziren betetzen Maritxuk emandako aholkuak. Hasi ziren,
bada, fruta eta barazkiak jaten, lekaleak irensten, intxaurrak eta naturak
garaian ematen zizkietenak gogoz jaten. Hortaz, zuek ondo dakizuen bezala, ez
zuten azukre industrialik jaten, ezetz?
Oso onak izan ziren emaitzak: hustu zitzaien gorputza, itzuli zen betiko
erara ahoa, desagertu zitzaizkien loreak, baita hegalak ere, noski. Hortzak,
aldiz, ez ziren atera, baina eroritakoak esnekoak zirenez, ziurtasun osoz zioen
Maritxuk berriak aterako zitzaizkiela.
Berriro ere itzuli ziren betiko gaztetxo horiek izatera; beldur ziren, ordea,
herrira itzultzeko. Batetik, gurasoak oso haserre egongo zirelako, eta etxe
madarikatu hori bertan zegoelako, bestetik. Maritxuk esan zien etxeraino lagun
zekiekeela; arazoei aurre egiteko gai izan behar zirela; gainera, aipatu zien, ez
zutela zertan beldur izan.
Pozaren pozez, mendian zehar ibili ondoren, herrira iritsi ziren, eta
herriaren erdigunean tximinia bat besterik ez zegoen. Agertu bezain pronto
desagertu zen etxe magikoa. Gaur egun, tximinia hori ikusi nahi baduzue, joan
zaitezte Lanerako parkera, hantxe dago-eta.
Eta gurasoak? Horixe bera galdetuko diozue zeuen buruari, baietz?
Bada, gurasoak kalean zeuden, itxaroten, entzuteko prest, ulertzeko
prest, barkatzeko prest, edozein gauzatan laguntzeko prest, haurren beldurrak
haiekin partekatzeko prest, eta prest maitatzeko, jakina!
Beldurrak bizitzaren pasadizoak besterik ez dira. Beldurrak etorri bezala
joaten dira. Horretarako, partekatu egin behar dira, lagunekin, familiarekin,
irakasleekin. Partekatuta errazago uxatzen dira.
Tarteka, ordea, zaila izaten bada partekatzea, orritxo batean idatzi eta
GAU BELTZA bezalako egunek aukera ematen digute beldur horiek guztiak
gugandik aldentzeko. Beraz, idatz ezazue, idatz itzazue eta guztiok batera
botako ditugu sutara. Gugandik urrun, gugandik kanpo!!