Otgontuya and Oyun

1. Монгол дээл

2. Аливаа ард түмний эд өлгийн
соѐлын нэгэн дурсгал нь
хувцасны соѐл мөн билээ. Түүнд
тухайн иргэн зоны угсаатны
өвөрмөц дүр төрх тод тусдаг
байна.

3. Монголчууд түүхийн урт удаан
хугацаандаа өөрийн түүх, соѐлыг
бүтээнгээ үндэсний өвөрмөц
хувцас, гоѐлыг бий болгожээ.
Монгол үндэсний хувцас нь монгол
орны цаг уур, хүн ардын эрхлэн буй
аж ахуй, хэв шинж, дадсан зан
суртал, эрхэмлэж заншсан
сэтгэцийн үнэлэмж, дээдлэн
хүндэлдэг соѐлын хүрээ, дагаж
ирсэн нийгмийн хэв журамтайгаа
нягт уялдсан онцлогтой ажээ.

4. Иймээс хувцасны судалгаа нь
түүх угсаатны зүйн шинжилгээнд
чухал байр эзэлдэг юм. Түүхийн
сурвалж мэдээнээс үзвэл,
монголчууд эртнээс нааш
хувцасны хууль гаргаж, харьяат
улсын дотор журамлан мэдүүлж,
даган мөрдүүлсээр иржээ.

5. Монгол газар анхны төр байгуулсан
Хүннү нар өөрийн хувцасны
хуультай байсны дээр Киданчууд
928 онд Ляо улсыг байгуулаад мөн
хувцасны дүрэм зохион
хэрэгжүүлсэн байна. Монголын
эзэнт гүрний цагт их хаан Мөнх 1252
онд, Хубилай 1275 онд тус тус
хувцасны тухай хууль гаргаж
хувцасны хэв маягийг тогтоожээ.

6. Монгол оронд явуулсан олон
удаагийн эрдэм шинжилгээний
судалгаагаар илрүүлсэн эрт хожмын
хүн иргэний хувцас хунар, гоѐл
зүүсгэл, зэр зэмсгийн талаархи
баялаг хэрэглэгдэхүүн нь бичгийн
болон угсаатны зүйн судалгааны
баримтаар амьдруулан эртний
Монголчуудын хувцасны хэв маягийг
нөхөн сэргээх биет дурсгал болж
чадна.

7. 20 дугаар зууны 21 онд мандсан
Ардын хувьсгалаас өмнө үед
Монгол эрдэмтэн, сэхээтэн
хүмүүс монгол хувцасны талаар
сонирхон бичиж үлдээсэн нь
зүйл нэлээд буй нь хувцасны
түүхийг ойлгоход түшиц
хэрэглэгдэхүүн болж байна.

8. Монгол хувцасны тухайд хуучин
өтгөсийн туурвисан нэлээд
бүтээл байдгаас дурьдвал:
Гэлэн Дорж "Эхнэрийн хувцас,
чимэг хийгээд ер байдал
дурьдсан заншлаар байх ба ѐс
бусыг хорьсон бичиг“.

9. Ардын хувьсгалаас хойш 1930-
аад онд Монгол Ард Улсын
бичгийн хүн, угсаатны зүйч Г.
Бадрах "Монгол хувцасны
эртний өгүүлбэр" хэмээх зохиол
туурвижээ.

10. Урлаг судлаач Х. Нямбуу 1978
онд "Орчин үеийн монголын
заншил, ѐс горимын төлөвшил",
1993 онд "Монгол хувцасны
түүх" номоо бичиж туурвижээ.

11. Казак

13. Зуны дээл