දේශගුණික විපර්යාස සාක්ෂි සහ හේතු

1. රාජකීය සංගමයේ සහ එක්සත් ජනපද ජාතික
විද්යා ඇකඩමියේ දළ විශ්යේෂණය
යද්ශගුණික විපර්යාස
සාක්ි සහ යේතු
2020
යාවත්කාලීනය

2. යපරවදන
යද්ශගුණික විපර්යාස යනු අයේ කාලයේ නිර්වචන ගැටළු වලින් එකකි. දැන් එය
වඩාත් ස්ථිරයි, මන්ද යවන කවරදාටත් වඩා මිනිසුන් පෘිවියේ යද්ශගුණය යවනස්ථ
කරන බව යබායහෝ සාක්ි මගින් යපනී යගාස්ථ ඇත වායුයගෝලය සහ සාගර උණුසුම්
වීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමට යේතු වන අතර, එය ආක්ික් මුහුයද් අයිස්ථ දියවීම් සහ
අයනකුත් යද්ශගුණික යවනස්ථකම් වේට ද යේතු යේ. යද්ශගුණික විපර්යාසවල
බලපෑම මිනිසුන් සහ යසාබාදහම වඩ වඩාත් පැහැදිලිව යපයන්. යපර යනාවූ විරූ
ගංවතුර තත්ත්වයන් , තාප තරංග සහ ලැේගිනි බිලියන ගණනක අලාභයක් සිදු කර
ඇත. උෂ්ණත්වය සහ වර්ෂාපතන රටා යවනස්ථව වීමට .ේරතිචාර වශයයන්
වාසස්ථථාන යේගවත් යවනස්ථවවීම්ලට භාජනය වී ඇත.
රාජකීය සංගමය සහ එක්සත් ජනපද ජාතික විද්යා ඇකඩමිය, ඔවුන්යේ සමාන
යමයහවර සමඟ සමාජයට ේරතිලාභ ලබා දීම සඳහා විද්යාව භාවිතා කිරීම
ේරවර්ධනය කිරීම සහ වියේචනාත්මක ේරතිපත්ති වාද විවාද ඉදිරිපත් කිරීම,
ක්රමාංකිත යද්ශගුණික විපර්යාස: සාක්ි සහ යේතු 2014 නිෂ්පාදනය කරන ලදී. එය
එක්සත් රාජධානියේ-එක්සත් ජනපද යේ ේරමුඛ යද්ශගුණ විද්යාඥයින් කණ්ඩායමක්
විසින් ලියා සමායලෝචනය කරන ලදී. යමහි නව සංස්ථකරණය, එම කර්තෘ කණ්ඩායම
විසින් සකස්ථ කර ඇති අතර එය යද්ශගුණික දත්ත සහ විද්යාත්මක විශ්යේෂණයන්
සමඟ යාවත්කාලීන කර ඇති අතර, ඒ සියේල මිනිසා විසින් ඇති කරන යද්ශගුණික
විපර්යාස පිළිබඳ අවයබෝධය පුළුේ කරයි.
සාක්ි පැහැදිලිය. යකයස්ථ යවතත්, විද්යායේ ස්ථවභාවය අනුව, සෑම විස්ථතරයක්ම කිසි
වියටකත් සම්ූර්ණයයන් නිරවුේ යහෝ නිශ්ිත යනායේ. එයස්ථම අදාළ සෑම
ේරශ්නයකටම තවමත් පිළිතුරු ලැබී යනාමැත. විද්යාත්මක සාක්ි දිගටම යලාව පුරා
රැස්ථ වනු ඇත. ඇතැම් යද් වඩා පැහැදිලිව අවයබෝධ වී ඇති අතර වී ඇති අතර, එමගින්
නව අවයබෝධයක් ලැබී ඇත . නිදසුනක් යලස 2000 ගණන්වල සහ 2010 ගණන්වල මුේ
භාගයේ පැවැති මන්දගාමී උනුසුම් තත්ත්වය ක්ෂණිකව අධික උණුසුම් තත්ත්වයන්ට
2014 සහ 2015 අතර කාලයේදී පරිවර්තනය වී ඇත. ඇන්ටාක්ික් මුහුයද් අයිස්ථ
ේරමාණය වර්ධනය යවමින් පැවති අතර, 2014 දී පහත වැටීමට පටන් ගැනුණු අතර,
එය 2017 දී වාර්තාගත අවම මට්ටමකට ළඟා විය. යමම යපාත් පිංයචහි, යමම සිද්ධිය
සහ අයනකුත් මෑත නිරීක්ෂණ විචාරයට බඳුන් කර ඇත.
ක්රියාත්මක වීම සඳහා වන ඇමතුම් එන්න එන්නම වැඩි යවමින් පවතී. ආර්ික
සංසදය විසින් සිදුකරන 2020 යගෝලීය අවදානම් සංජානන සමීක්ෂණය මගින් ඉදිරි
වසර දහය තුළ ඇති විය හැකි අවදානම් සහගත යද්ශගුණික විපර්යාස සහ ඒ
ආශ්රිත ේරමුඛ යගෝලීය පාරිසරික ගැටළු පහක් ශ්යර්ණිගත කර ඇත. එයහත්
යද්ශගුණික විපර්යාස අවම කිරීම, අනුවර්තනය වීම සහ යවනත් මාර්ග සහ පිළියම්
යසවීම සඳහා ජාත්යන්තර ේරජාවට තව යබායහෝ දුර යා යුතුව තියේ.
තීරණ ගැනීයම්දී, විද්යාත්මක යතාරතුරු සමාජයට අත්යවශ්ය අංගයක් වන අතර එය
යද්ශගුණික විපර්යාසවල බලපෑම් අඩු කිරීම සහ එහි බලපෑමට අනුවර්තනය වන්යන්

3. වැඩිදුර කියවීම
සඳහා
යමම යේඛනයේ සඳහන් කර ඇති මාතෘකා පිළිබඳ වඩාත්
සවිස්ථතරාත්මක සාකච්ඡාවක් සඳහා (යින් පවතින මුේ
පර්යේෂණ සඳහා යයාමු කිරීම් ඇතුළුව) බලන්න:
 යද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ අන්තර් රාජ්ය මණ්ඩලය
(IPCC), 2019: යවනස්ථ වන යද්ශගුණයක් තුළ සාගරය
සහ ක්රයයෝස්ථපියර් පිළිබඳ වියශ්ෂ වාර්තාව
[https://www.ipcc.ch/srocc]
 ජාතික විද්යා ඇකඩමි, ඉංජියන්රු සහ වවද්ය විද්යා
(NASEM), 2019: සෘණ වියමෝචන තාක්ෂණය සහ
විශ්වසනීය අනුපිළියවල: පර්යේෂණ න්යාය පත්රය
[https://www.nap.edu/catalog/25259]
 රාජකීය සංගමය, 2018: හරිතාගාර වායු ඉවත් කිරීම
[https://raeng.org.uk/greenhousegasremoval]
 එක්සත් ජනපද යගෝලීය යවනස්ථවීම් පර්යේෂණ
වැඩසටහන (USGCRP), 2018: හතරවන ජාතික
යද්ශගුණික ඇගයීම් යවළුම II: බලපෑම්, අවදානම් සහ
එක්සත් ජනපදයේ අනුවර්තනය
[https://nca2018.globalchange.gov]
 IPCC, 2018: යගෝලීය උණුසුම 1.5°C
[https://www.ipcc.ch/sr15]
 USGCRP, 2017: හතරවන ජාතික යද්ශගුණික ඇගයීම්
යවළුම I: යද්ශගුණය විද්යා වියශ්ෂ වාර්තා
[https://science2017.globalchange.gov]
 NASEM, 2016: ආන්තික කාලගුණ සිදුවීම් ආයරෝපණය
කිරීම යද්ශගුණික විපර්යාසවල සන්දර්භය
[https://www.nap.edu/catalog/21852]
 IPCC, 2013: පස්ථවන තක්යස්ථරු වාර්තාව (AR5)
ක්රියාකාරී කණ්ඩායම 1. යද්ශගුණික විපර්යාස 2013:
යභෞතික විද්යා පදනම
[https://www.ipcc.ch/report/ar5/wg1]
 NRC, 2013: යද්ශගුණික විපර්යාසවල හදිසි බලපෑම්:
විස්ථමයන් අයේක්ෂා කිරීම
[https://www.nap.edu/catalog/18373]
 NRC, 2011: යද්ශගුණික ස්ථථායීකරණ ඉලක්ක:
වියමෝචන, සාන්ද්රණය, සහ දශක ගණනාවක් පුරා
සහස්ථරයේ බලපෑම්
[https://www.nap.edu/catalog/12877]
 රාජකීය සංගමය 2010: යද්ශගුණික විපර්යාස: විද්යායේ
සාරාංශය
[https://royalsociety.org/topics-policy/publications/2010/
Climate-change-summary-science]
 NRC, 2010: ඇමරිකායේ යද්ශගුණික යත්රීම්: විද්යාව
දියුණු කිරීම
යද්ශගුණික විපර්යාස
[https://www.nap.edu/catalog/12782]
යමහි විස්ථතර කරන ලද යබායහෝ මුේ දත්ත විද්යාත්මක
යසායාගැනීම් පහත් දක්වා ඇති පරිශීලක මගින්
යසායාගගත හැක
 https://data.ucar.edu/
 https://climatedataguide.ucar.edu
 https://iridl.ldeo.columbia.edu
 https://ess-dive.lbl.gov/
 https://www.ncdc.noaa.gov/
 https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/
 http://scrippsco2.ucsd.edu
 http://hahana.soest.hawaii.edu/hot/
ජාතික විද්යා ඇකඩමිය (NAS) පිහිටුවන ලද්යද් විද්යාත්මක හා තාක්ෂණික ගැටළු
පිළිබඳ එක්සත් ජනපදයට උපයදස්ථ දීම සඳහා 1863 දී ජනාධිපති ලින්කන් යකාන්ේරස්ථ
මණ්ඩලය ේරඥේතියකට අත්සන් කරන විටදීය. ජාතික පර්යේෂණ සභාව, ජාතික
ඇකඩමියේ යමයහයුම් අංශය සහ විද්යා සහ ජාතික ඉංජියන්රු ඇකඩමිය විසින් යම්
පිළිබඳව වාර්තා රාශියක් නිකුත් කර ඇත. යද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සම්පත් ජාතික
පර්යේෂණ කවුන්සිලයේ Nationalacademies.org/climate හි ඇත.
රාජකීය සමාජය යනු යලෝකයේ යබායහෝ කීර්තිමත් විද්යාඥයන්යගන් සමන් සමන්විත
ස්ථවයං පාලන සාමාජිකත්වයකි. එහි සාමාජිකයන් ඉංජියන්රු, වවද්ය සහ
විද්යාවිද්යායේ සෑම අංශයකින්ම සමන්විතය. එය එක්සත් රාජධානියේ ජාතික විද්යා
ඇකඩමියයි. යම් සංගමයේ මූලික අරමුණ 1660 ගණන්වල පරිච්යේද වලින් පිළිබිඹු වන
අතර, හඳුනා ගැනීම, ේරවර්ධනය කිරීම සහ විද්යායේ විශිෂ්ටත්වයට සහය වීම සහ
මනුෂ්යත්වයේ යහපත සඳහා විද්යාව සංවර්ධනය හා භාවිතය දිරිමත් කිරීම යම් අතර
යේ. සංගමයේ යද්ශගුණික විපර්යාස කටයුතු පිළිබඳ වැඩි විස්ථතර
royalsociety.org/policy/climate-change හි ඇත.

5. සාරාාංශය…………………………………………………………………………. 2
දද්ශගුණික විපර්යාස ප්රශ්න සහ පිළිතුරු
1 යද්ශගුණය උණුසුම්
යේද?...............................................................................................................................
3
2 මෑතකාලීන යද්ශගුණික විපර්යාස යබායහෝ දුරට මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් නිසා ඇති වන
බව විද්යාඥයන් දන්යන්
යකයස්ථද?..........................................................................................................................................................
5
3 CO2 දැනටමත් ස්ථවභාවිකව වායුයගෝලයේ පවතී, එබැවින් මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් සිදුවන
වියමෝචනය සැලකිේලට ගත යුත්යත්
මන්ද?.......................................................................................................................
6
4 මෑත දශක කිහිපය තුළ යද්ශගුණික විපර්යාසවලදී සූර්යයා ඉටු කළ කාර්යභාරය
කුමක්ද?.................................
7
5 වායුයගෝලීය උෂ්ණත්වයේ සිරස්ථ ේයුහයේ යවනස්ථකම් යමානවාද - මතුපිට සිට
ආන්තික යගෝලය දක්වා - මෑත යද්ශගුණික විපර්යාස ගැන අපට
කියන්න?.......................................................
6 යද්ශගුණය සෑම විටම යවනස්ථ යේ. යද්ශගුණික විපර්යාස ගැන ඇයි දැන් සැලකිලිමත්න්
වන්යන්?...................
8
7 වත්මන් වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය පෘිවි ඉතිහාසයේ යපර යනාවූ විරූ මට්ටමක
පවතීද?............................
9
8 තව තවත් CO2 එකතු කිරීයමන් වායු යගෝලීය උණුසුම් යනාවන ලක්ෂයක්
තියේද?...........................................
9
9 උනුසුම් වීයම් යේගය දශකයක සිට තවත් දශකයකට යවනස්ථ
යේද?.................................................................
10
10 2000 ගණන්වල සිට 2010 ගණන්වල මුේ කාලය තුළ උනුසුම් වීම මන්දගාමී විය
එයින් අදහස්ථ කරන්යන් යද්ශගුණික විපර්යාස තවදුරටත් සිදු යනාවන
බවද?......................................................
11
දද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ මූලික
කරුණු……………………………………………………….
B1-
B8
දද්ශගුණික විපර්යාස ප්රශ්න සහ පිළිතුරු
(තවදුරටත්)…………………………………………….
11 යලෝකය උණුසුම් යවමින් පවතී නම්, සමහර ශීත හා ගිම්හාන තවමත් ඉතා සීතල
වන්යන් මන්ද?....................
13
12 අර්ික් මුහුයද් අයිස්ථ සීඝ්රයයන් දියවන අතර ඇන්ටාක්ික් මුහුයද් අයිස්ථ යසමින් දියයවන්යන්
මන්ද?.....................
14
අන්තර්ගතය

6. 13 යද්ශගුණික විපර්යාස ගංවතුර, නියඟ, සුළි කුණාටු සහ යටායන්යඩෝ වල ශක්තියට
සහ සංඛ්යාතයට බලපාන්යන්
යකයස්ථද?......................................................................................................................................
15
14 මුහුදු මට්ටම යකතරම් යේගයයන් ඉහළ
යනවාද?.............................................................................................
16
15 සාගර ආම්ලිකකරණය යනු කුමක්ද සහ එය වැදගත් වන්යන්
ඇයි?.................................................................
17
16 ඉදිරි සියවයස්ථදී පෘිවිය තව තවත් උණුසුම් වනු ඇතැයි විද්යාඥයන් යකාතරම් විශ්වාස
කරනවාද?....................
18
17 අංශක කිහිපයක යද්ශගුණික විපර්යාස සැලකිලිමත් වීමට
යේතුවක්ද?..............................................................
19
18 යද්ශගුණික පද්ධතිය පිළිබඳ අපයේ අවයබෝධය තුළ ේරධාන අවිනිශ්ිතතා විසඳීමට
විද්යාඥයන් කරන්යන්
කුමක්ද?.............................................................................................................................................................
19
19 "ගේෆ් ඇළ නිවා දැමීම" වැනි ආපදා අවස්ථථා ඉඟි ලකුණු පිළිබඳ සහ ආක්ික්
ේරයද්ශයයන් මීයත්න් මුදා හැරීම සැලකිලිමත් වීමට
යේතුවක්ද?.................................................................................................................
21
20 හරිතාගාර වායු වියමෝචනය නතර කළයහාත්, යද්ශගුණය වසර 200කට යපර තිබූ
තත්ත්වයට නැවත
පැමියණ්විද?.......................................................................................................................................................
22
නිගමනය…………………………………………………………………………………. 23
ස්තතුතිය……………………………………………………………………………………. 24
කාබන් ඩයයාක්සයිඩ් (CO2) වැනි හරිතාගාර වායුපෘිවි පෘෂ්ඨයයන් වියමෝචනය වන තාපය
අවයශෝෂණය කරයි (අයධෝරක්ත කිරණ). යම්වායේ වායුයගෝලීය සාන්ද්රණය වැඩි වීම මගින්
පෘිවිය උණුසුම් කිරීමට යේතු වන්යන් යමම වායු මගින් තාපය වැඩි ේරමාණයක්
අවයශෝෂණය කර ගැනීයමනි. මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් - වියශ්ෂයයන්ම කාර්මික විේලවයේ
ආරම්භයේ සිට යපාසිල ඉන්ධන දහනය - වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය 40% ට වඩා 1970 සිට
වැඩිවීමට යේතු විය. 1900 සිට, යගෝලීය සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වය 1 °C (1.8 °F) කින් වැඩි වී
ඇත. යමය සාගර උණුසුම් වීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම, ආක්ික් මුහුදු අයිස්ථ ේරබල යලස
පහත වැටීම, තාප තරංග වල සංඛ්යාතය සහ තීේරතාවයේ පුළුේ යලස වැඩි වීම සහ
අයනකුත් යබායහෝ ආශ්රිත යද්ශගුණික බලපෑම් වලට යේතු වී ඇත . යමම උනුසුම් වීයමන්
යබායහෝමයක්ප සුගිය දශක පහ තුළ සිදු විය. සවිස්ථතරාත්මක විශ්යේෂණයන් යපන්නුම් කර
සාරාංශය

7. ඇත්යත් යමම කාල පරිච්ය ේදය තුළ උනුසුම් වීමයි. ේරධාන වශයයන් CO2 සහ අයනකුත්
හරිතාගාර වායුවල සාන්ද්රනය වැඩිවීයම් ේරතිඵලයක් යලස සිදු වී ඇති බවයි. යනානවත්වා
සිදු වන යමම හරිතාගාරය වායු වියමෝචනය තවදුරටත් යද්ශගුණික විපර්යාස ඇති කරයි.
යගෝලීය සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වයේ සැලකිය යුතු වැඩි වීමක් ඇතුළුව කලාපීය
යද්ශගුණයේ යවනස්ථකම් යම් අතර යේ . යමම යවනස්ථකම් වල විශාලත්වය සහ කාලය යබායහෝ
සාධක මත රඳා පවතී, සහ දශකයක් යහෝ ඊට වැඩි කාලයක් පවතින උනුසුම් වීම මන්දගාමී
වීම සහ ත්වරණය දිගටම සිදු යේ. යකයස්ථ යවතත්, දශක ගණනාවක් පුරා දිගුකාලීන
යද්ශගුණික විපර්යාස ේරධාන වශයයන් මිනිස්ථ ක්රියා ක්රියාකාර ක්රියාකාරකම් නිසා
වියමෝචනය වන CO2 සහ අයනකුත් හරිතාගාර වායුවල මුළු ේරමාණය මත රඳා පවතී.

8. ේරශ්න සහ
පිළිතුරු
1 ඔේ. පෘිවියේ සාමාන්ය මතුපිට වායු උෂ්ණත්වය 1 °C (1.8 °F) කින් පමණ 1900 සිට
වැඩිවී ඇති අතර, 1970 ගණන්වල මැද භාගයේ සිට වැඩිවීයමන් අඩකට වඩා වැඩි වී
ඇත [රූපය 1a]. අයනකුත් පුළුේ පරාසයක නිර්ක්ෂණ (ආක්ික් මුහුදු අයිස්ථ
ේරමාණය අඩු වීම සහ සාගර තාප අන්තර්ගතය වැඩිවීම්) සහ ස්ථවභාවික
පරිසරයේ ඇඟවීම් (උෂ්ණත්වයට සංයේදී මාළු වියශ්ෂ, ක්ීරපායින්, කෘමීන් ආදී
සත්ව වියශ්ෂ වල ධ්රැව මාරුවීම්) යගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම පිළිබඳව අවිවාදිත
සාක්ි සපයයි.
යද්ශගුණය උණුසුම් යේද?
පෘෂ්ීය උනුසුම් වීම සඳහා පැහැදිලිම සාක්ිය ලැයබන්යන්,සමහර ස්ථථාන වල පුළුේ
යලස පැතිරුණු උෂ්ණත්වමාන වාර්තා මගිනි. ඒවා19 වන සියවයස්ථ අග භාගය දක්වා
විහියද්. අද වන විට යගාඩබිම සහ සාගර මතුපිට යන යදකටම ඉහළින්, උෂ්ණත්වය
දහස්ථ ගණනින් ස්ථථාන නිරීක්ෂණය යකයර්. උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම් පිළිබඳ වක්ර
ඇස්ථතයම්න්තු එවැනි ේරභව වල සිට ගස්ථ වළලු සහ අයිස්ථ හරය වැනි මූලාශ්ර මෑත
කාලීන උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම්, අතීතය සමග සංසන්දනය කළ විට උපකාරී යේ උපකාරී
යේ. පෘිවියේ සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වයේ නියමයන්, යමම වක්ර ඇස්ථතයම්න්තු
යපන්නුම් කරන්යන් 1989 සිට 2019 දක්වා වසර 800කට වැඩි කාලය උණුසුම්ම වසර 30ක
කාලය බවයි; වඩාත්ම මෑත දශකය, 2010-2019, යමයතක් උපකරණ වාර්තායේ
උණුසුම්ම දශකය (1850 සිට).
පුළුේ පරාසයක අයනකුත් නිරීක්ෂණ මගින් යද්ශගුණික පද්ධතිය උණුසුම් වීම පිළිබඳ
වඩාත් සවිස්ථතරාත්මක ිත්රයක් සපයයි. නිදසුනක් වශයයන්, පහළ වායුයගෝලය සහ
සාගරයේ ඉහළ ස්ථථර ද උණුසුම් වී ඇත, උතුරු අර්ධයගෝලයේ හිම සහ අයිස්ථ ආවරණය
අඩු යවමින් පවතී, ේරීන්ලන්තයේ අයිස්ථ තට්ටුව හැකියලමින් පවතී, සහ මුහුදු මට්ටම
ඉහළ යමින් පවතී [රූපය 1b]. යමම මිනුම් සිදු කරනු ලබන්යන් යගාඩබිම්, සාගර සහ
අභ්යවකාශය පදනම් කරගත් මිනුම් පද්ධතියක් මගිනි. එමගින් පෘිවි යද්ශගුණය
යගෝලීය පරිමාණයයන් උනුසුම් වීයම් යථාර්ථය පිළිබඳ අමතර විශ්වාසයක් ලබා යදයි.
Year
1850 1870 1890 1910 1930 1950 1970 1990 2010
-0.8
-0.6
-0.4
-0.2
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
average
1961−1990
(1850−2019)
NOAA (NCEI)
NASA (GISS)
Hadley Centre (UK Met)
වාර්ික යගෝලීය මතුපිට
උෂ්ණත්වය
රූපය 1a. රූපයය යපන්වනවා
ආකාරයට පෘිවියේ යගෝලීය
සාමාන්යය යලස මතුපිට
උෂ්ණත්වය ඉහළ යගාස්ථ ඇත.
යමහි 1850 සිට 2019 දක්වා
ඒකාබද්ධ යගාඩබිම සහ සාගර
මිනුම් ස්ථවාධීන විශ්යේෂණ
තුනක්පවතින දත්ත කට්ටල
මගින් ේයුත්පන්න කර ඇත.
උෂ්ණත්වය යවනස්ථකම් 1961-
1990 යගෝලීය සාමාන්ය මතුපිට
උෂ්ණත්වය මට්ටමට සායේක්ෂව
යේ. මූලාශ්රය: NOAA යද්ශගුණය.
gov; UK Met Office Hadley යවතින්
දත්ත මධ්යස්ථථානය (මැරූන්),
එක්සත් ජනපද ජාතික ගගන
විද්යාව සහ අභ්යවකාශ
පරිපාලනය යගාඩාර්ඩ්

9. 0
20
-20
-40
March
maximum
September
minimum
1981−2010
average
(1979−2019)
1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015
1965 1975 1985 1995 2005 2015
1955
-6
-4
-2
0
2
4
6
උතුරු අර්ධදගෝලදේ ජුනි හිම ආවරණය
(1967−2019)
no data
1967−2019
average
1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015
-10
-5
0
5
10
15
20
1955−2006
average
ඉහළ සාගර තාප
අන්තර්ගතය
(1955−2019)
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
යගෝලීය මුහුදු
මට්ටම
(1955-2019)
1955 1965 1975 1985 1995 2005 2015
1993−2008
average
ශීත ඍතුයේ සහ ගිම්හානයේදී
ආක්ික් මුහුයද් අයිස්ථ ේරමාණය
රූපය 1b. විශාල ේරමාණයක්
නිරීක්ෂණ සාක්ි පෘිවියේ
මතුපිට උෂ්ණත්ව වාර්තා මගින්
පෘිවියේ යද්ශගුණය යවනස්ථ
වන බව යපන්වයි. උදාහරණයක්
යලස, අතියර්ක සාක්ි මගින්
උනුසුම් වීයම් ේරවණතාවය,
ආක්ික් මුහුදු අයිස්ථ ේරමාණය
අඩුවීම ගිම්හාන කාලයේදී අඩුයි
(සැේතැම්බර් මාසයේදී එය
සිදුයේ), උතුයර් අර්ධයගෝලය
හිම ආවරණය ජුනි මාසයේ
අඩුයේ, යගෝලීය සාමාන්ය ඉහළ
සාගරය (ඉහළ මීටර් 700 යහෝ
අඩි 2300) තාප අන්තර්ගතය
වැඩි වීම (1955-2006 ට
සායේක්ෂව සාමාන්ය යපන්වා
ඇත), සහ යගෝලීය මුහුයද්
නැගීම. මූලාශ්රය: NOAA
Climate.gov

10. 2
මෑතකාලීන යද්ශගුණික විපර්යාස යබායහෝ දුරට මිනිස්ථ
ක්රියාකාරකම් නිසා ඇති වන බව විද්යාඥයන් දන්යන් යකයස්ථද?
මෑත කාලීන යද්ශගුණික විපර්යාසයන් යබායහෝ දුරට මානව ක්රියාකාරකම් නිසා
ඇති වන බව විද්යාඥයන් දනිති. මූලික යභෞතික විද්යාව පිළිබඳ අවයබෝධය,
නිරීක්ෂණ ආකෘති සමඟ සංසන්දනය කිරීම සහ ඇඟිලි සලකුණු විවිධ මානව සහ
ස්ථවභාවික බලපෑම් නිසා ඇතිවන යද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සවිස්ථතරාත්මක
රටා මගින් යමය අවයබෝධ කරයගන ඇත.
1800 ගණන්වල මැද භාගයේ සිට විද්යාඥයන් CO2 පෘිවියේ ශක්ති සමතුලිතතාවයට
වැදගත් හරිතාගාර වායුවලින් එකක් බව දැන සිියහ. වායුයගෝලයේ සහ අයිස්ථ
සංදර්ශනයේ සිරවී ඇති CO2 සෘජු මිනුම්, වායුයගෝලීය CO2 1800 සිට 2019 දක්වා 40%
කට වඩා වැඩි වී ඇත.කාබන් වල විවිධ ආකාර වල මිනුම්(සමස්ථථානික, ේරශ්නය 3
බලන්න) මානව ක්රියාකාරකම් නිසා වැඩි වන බව යහළි කරයි. අනිකුත් හරිතාගාර
වායු ද මානව ක්රියාකාරකම්වල ේරතිඵලයක් (වියශ්ෂයයන් මීයත්න් සහ නයිට්රස්ථ
ඔක්සයිඩ්) වැඩි යවමින් පවතී. 1900 සිට නිරීක්ෂණය කරන ලද යගෝලීය මතුපිට
උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම බලපෑම් පිළිබඳ සවිස්ථතරාත්මක ගණනය කිරීම් සමඟ
පෘිවියේ වායුයගෝලීය හරිතාගාර වායූන්යේ (සහ අයනකුත් මානව-ේයර්රිත
යවනස්ථකම්) වැඩි වීම බලශක්ති යශ්ෂය අනුකූල යේ.
යද්ශගුණය මත විවිධ බලපෑම් යද්ශගුණ වාර්තා වල විවිධ මුද්රා තබා ඇත.
යද්ශගුණික විපර්යාසවල භූයගෝලීය සහ සෘතුමය රටා යදස බැලීමට වඩා, යමම
අද්විතීය ඇඟිලි සලකුණු තනි අංකයකින්පරීක්ෂා කිරීයමන් බැලීම පහසුය (පෘිවි
පෘෂ්ඨයේ සාමාන්ය උෂ්ණත්වය වැනි). මතුපිට උණුසුම් වීම වැනි නිරීක්ෂණය කළ රටා,
වායුයගෝලය හරහා උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම්, සාගර තාප අන්තර්ගතය වැඩි වීම,
වායුයගෝලීය යතතමනය වැඩි වීම, මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම සහ යගාඩබිම සහ මුහුදු
අයිස්ථ දියවීම වැඩි වීම ද රටාවන්ට ගැලයේ. විද්යාඥයන් යමම යවනස්ථවීම් මින වීම් මිනිස්ථ
ක්රියාකාරකම් යේතුයවන් දැකීමට අයේක්ෂා කරයි (ේරශ්නය 5 බලන්න).
යද්ශගුණයේ අයේක්ිත යවනස්ථකම් හරිතාගාර වායූන් තාපය උදුරා ගන්යන් යකයස්ථද
යන්න පිළිබඳ අපයේ අවයබෝධය මත පදනම් යේ. යම් යදකම හරිතාගාර වායුවල
යභෞතික විද්යාව සහ රටා මත පදනම් වූ ඇඟිලි සලකුණු අධ්යයනය පිළිබඳ යමම මූලික
අවයබෝධය මෑතදී නිරීක්ෂණය වූ යද්ශගුණික විපර්යාසයන් පැහැදිලි කිරීමට,
ස්ථවභාවික යේතු පමණක් ේරමාණවත් යනාවන බව යපන්වයි. ස්ථවාභාවික යේතූන්
අතර සූර්යයායේ ේරතිදානයේ යවනස්ථකම් සහ සූර්යයා වටා පෘිවි කක්ෂයේ
යවනස්ථකම්, ගිනිකඳු පිපිරීම් සහ යද්ශගුණික පද්ධතියේ අභ්යන්තර උච්චාවචනයන්
(එේ නියනෝ සහ ලා නිනා වැනි) යේ. යද්ශගුණික ආකෘති භාවිතයයන් ගණනය
කිරීම්(යතාරතුරු යපට්ිය බලන්න, පි. 20) යගෝලීය උෂ්ණත්වයට කුමක් සිදුයේද යන්න
අනුකරණය කිරීමට භාවිතා කර ඇත. යමය ස්ථවාභාවික සාධක යද්ශගුණික පද්ධතියට
බලපෑයේ නම් පමණක් වලංගු යේ . යමම අනුහුරු කිරීම් 20 වන සියවයස්ථ සහ 21 වන
සියවස දක්වා, සුළු මතුපිට උණුසුම් වීමක් ලබා යදයි, නැතයහාත් සුළු සිසිලනය ලබා
යදයි. ආකෘතිවලට මානව බලපෑම් ඇතුළත් වූ විට පමණක්වායුයගෝලයේ සංයුතිය,
නිරීක්ෂණය කරන ලද යවනස්ථකම් වලට අනුකූලව ඇතිවන උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම් වලට
ලක් යේ.

11. 3
CO2 දැනටමත් ස්ථවභාවිකව වායුයගෝලයේ පවතී, එබැවින් මිනිස්ථ
ක්රියාකාරකම් සිදුවන වියමෝචනය සැලකිේලට ගත යුත්යත්
මන්ද?
දිගු කලක් වැළඳී තිබු යෆාසිල ඉන්ධන නිස්ථසාරණය කර බලශක්තිය සඳහා ඒවා
දහනය කිරීයමන් මිනිස මගින් සැලකිය යුතු යලස ස්ථවාභාවික කාබන් චක්රයට
බාධා කර ඇති අතර එමඟින් වායු යගෝලය යවත CO2 මුදා හැයර්.
ස්ථවභාවික පරිසරයේදී , CO2 වායුයගෝලය, ශාක සහ සතුන් අතර අඛණ්ඩව,
ේරභාසංස්ථයේෂණය, ශ්වසනය සහ වියයෝජනය මගින්, සහ වායුව හරහා වායුයගෝලය
සහ සාගරය අතරහුවමාරු යේ. CO2 ඉතා කුඩා ේරමාණයක් (යපාසිල ඉන්ධන
දහනයයන් වියමෝචන අනුපාතයයන් දළ වශයයන් 1%) ගිනිකඳු පිපිරීම් වලදී ද
වියමෝචනය යේ. යමය රසායනික පාෂාණ ඛාදනය මගින් ඉවත් ඉවත්වන රසායනික
මගින් සමාන ේරමාණයකින් සමතුලිත යේ.
2019 දී CO2 මට්ටම 19 වන සියවසට වඩා 40% කට වඩා වැඩි විය. යමම CO2 වැඩි විම 1970
සිට සිදු වී ඇති අතර යම් කාලය තුළ දී යගෝලීය බලශක්ති පරියභෝජනය යේගවත් වී
ඇත . මනින ලදී අයනකුත් කාබන් ආකාරවල (සමස්ථථානික 14C සහ 13C) වායුයගෝලීය
ඔක්සිජන් සාන්ද්රණය යකාටයසහි කුඩා අඩුවීමක් (1990 සිට නිරීක්ෂණ ලබා ගත
හැකි) CO2 ඉහළ යාම යබායහෝ දුරට යෆාසිල ඉන්ධන දහනය වීම මගින් සිදු වී ඇති බව
තහවුරු කරයි (අඩු 13C භාග සහ 14C යනාමැති).වනාන්තර විනාශ කිරීම සහ
අයනකුත් ඉඩම් පරිහරණ යවනස්ථකම් ද වජවයගෝලයයන් (ජීවමාන යලෝකය) කාබන්
මුදා හැර ඇත. එහිදී එය සාමාන්යයයන් දශක සිට ශතවර්ෂ ගනනක් දක්වා පවතී.
යෆාසිල ඉන්ධන දහනය කිරීයමන් ලැයබන අතියර්ක CO2 සහ වනාන්තර විනාශය
කාබන් චක්රයේ සමතුලිතතාවයට බාධාවක් වී ඇත, මන්ද ස්ථවාභාවික ක්රියාවලීන්
මගින් සිදුවන සමතුලිතතාවය, මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් වලින් CO2 එකතු කරන
අනුපාතයට සායේක්ෂව ඉතා මන්දගාමී යේ. එහි ේරතිඵලයක් වශයයන්, මිනිස්ථ
ක්රියාකාරකම් වලින් වියමෝචනය වන CO2 හි සැලකිය යුතු යකාටසක් වායුයගෝලය තුළ
එකතු යේ. එයින් සමහරක් දශක යහෝ සියවස්ථ ගණනාවක් පමණක් යනාව දහස්ථ
ගණනක් පවතිනු ඇත. අයිස්ථ හරවලින් නිස්ථසාරණය කරන ලද වාතයේ මනින ලද CO2
මට්ටම් සමඟ සැසඳීයමන් යපන්නුම් කරන්යන් සාන්ද්රණය අවම වශයයන් වසර
800,000කට වඩා සැලකිය යුතු යලස වැඩි වී ඇති බවයි (ේරශ්නය 6 බලන්න).

12. 4
මෑත දශක කිහිපය තුළ යද්ශගුණික විපර්යාසවලදී සූර්යයා ඉටු
කළ කාර්යභාරය කුමක්ද?
පෘිවි යද්ශගුණික පද්ධතිය යමයහයවන මූලික බලශක්ති ේරභවය සූර්යයායි,
නමුත් එහි යවනස්ථකම් මෑත දශක කිහිපය තුළ නිරීක්ෂණය කරන ලද යද්ශගුණික
විපර්යාසවලට ඉතා සුළු කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇත. 1970 ගණන්වල අගභාගයේ
සිට සෘජු චන්ද්රිකා මිනුම්, සූර්යයායේ පිටකිරීයම් ශුද්ධ වැඩිවීමක් යනායපන්වන
අතර නමුත් සමඟම යගෝලීය මතුපිට උෂ්ණත්වය ඉහළ යගාස්ථ ඇත [රූපය 2].
ස්ථවභාවික පරිසරයේදී , CO2 වායුයගෝලය, ශාක සහ සතුන් අතර අඛණ්ඩව,
ේරභාසංස්ථයේෂණය, ශ්වසනය සහ වියයෝජනය මගින්, සහ වායුව හරහා වායුයගෝලය
සහ සාගරය අතරහුවමාරු යේ. CO2 ඉතා කුඩා ේරමාණයක් (යපාසිල ඉන්ධන
දහනයයන් වියමෝචන අනුපාතයයන් දළ වශයයන් 1%) ගිනිකඳු පිපිරීම් වලදී ද
වියමෝචනය යේ. යමය රසායනික පාෂාණ ඛාදනය මගින් ඉවත් ඉවත්වන රසායනික
මගින් සමාන ේරමාණයකින් සමතුලිත යේ.
චන්ද්රිකා මිනුම් ආරම්භයට යපර කාල පරිච්යේද යපර, සූර්ය යවනස්ථවීම් පිළිබඳ දැනුම
අනිශ්ිතය මක්නිසාද යත් යවනස්ථකම් වක්ර මූලාශ්ර වලින් අනුමාන කර ඇත - සූර්ය
ලප ගණන ඇතුළුව කාබන් යහෝ යබරිලියම් පරමාණුවල ඇතැම් ආකාර (සමස්ථථානික)
බහුල වීම, පෘිවියේ නිෂ්පාදන අනුපාතය වායුයගෝලය සූර්යයායේ යවනස්ථකම් වලට
බලපායි. වසර 11 ක සූර්ය චක්රය පැවති බවට සාක්ි ඇති අතර, සූර්යයායේ
බලශක්ති නිමැවුම දළ වශයයන් 0.1% කින් යවනස්ථ වී ඇති අතර ඕයසෝන් සාන්ද්රණයට,
උෂ්ණත්වයට සහ ආන්තික යගෝලයේ සුළං වලට බලපෑම් කළ හැකිය.(නිවර්තන
යගෝලයට ඉහලින් වායුයගෝලයේ ඇති ස්ථථරය, සාමාන්යයයන් 12 සිට පෘිවි පෘෂ්ඨයයන්
කියලෝමීටර 50 ක් ඉහළින්, අක්ෂාංශ සහ සමය අනුව). යමම ආවර්ත යගෝලයේ
යවනස්ථකම් වසර 11 ක චක්රය තුළ මතුපිට යද්ශගුණයට සුළු බලපෑමක් ඇති කරය.
යකයස්ථ යවතත්, පවතින සාක්ි පසුගිය ශතවර්ෂයේ සූර්යයායේ නිමැවුයම්
උච්චාරණය කරන ලද දිගුකාලීන යවනස්ථකම් යපන්නුම් යනාකරයි, එම කාලය තුළ
මිනිසා විසින් ඇති කරන ලද CO2 සාන්ද්රණයන්හි වැඩි වීම දිගුකාලීන යගෝලීය යකයරහි
ේරමුඛ බලපෑමක් විය හැක. මතුපිට උෂ්ණත්වය වැඩි වීම. වායුයගෝලයේ විවිධ
උන්නතාංශවල උෂ්ණත්ව ේරවණතා මහින් වත්මන් උනුසුම් වීම, සූර්ය යවනස්ථවීම් වල
ේරතිඵලයක් යනාවන බවට තවත් සාක්ි ලබා ගත හැක.(ේරශ්නය 5 බලන්න)
රූපය 2. සූර්යයායේ බලශක්ති
මිනුම් මගින් සනාථ වන්යන් ,
පසුගිය වසර 40 තුළ, සූර්යයායේ
ශුද්ධ වැඩිවීමක් යපන්වන්යන්
නැති බව සහ එම කාලය තුළ
උනුසුම් වීම සඳහා සූර්යයායේ
වගකිව යුතු ඇති බවයි. එම
කාලය තුල ආවර්තිතා
විස්ථතාරය යවනස්ථකම්
සූර්යයායේ 11 වසර හා
සම්බන්ධයි චක්රය දත්ත
පමණක් යමහි යපන්වයි.
මූලාශ්රය: TSI දත්ත Physikalisch-
Meteorologisches ඩායවෝස්ථ
නිරීක්ෂණාගාරය,
ස්ථවිට්සර්ලන්තය, 1978 සිට නව
VIRGO පරිමාණයයන් 2018 මැද; ඒ
සඳහාම උෂ්ණත්ව දත්ත
HadCRUT4 සිට කාල සීමාව දත්ත
කට්ටලය, එක්සත් රාජධානියේ
යමට් ඔෆිස්ථ, හැඩ්ලි මධ්යස්ථථානය

13. වායුයගෝලීය උෂ්ණත්වයේ සිරස්ථ ේයුහයේ යවනස්ථකම් යමානවාද -
මතුපිට සිට
ආන්තික යගෝලය දක්වා - මෑත යද්ශගුණික විපර්යාස ගැන අපට
කියන්යන්?
5
පහළ වායුයගෝලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම සහ ඉහළ වායුයගෝලයේ සිසිේ වීම
නිරීක්ෂණය කිරිම මගින් යද්ශගුණික විපර්යාසවලට යින් පවතින යේතූන්
පිළිබඳව අපට ේරධාන අවයබෝධයක් ලබා යදන අතර එය ස්ථවභාවික සාධකවලට
පමණක් නිරීක්ෂණය කළ යවනස්ථකම් පැහැදිලි කළ යනාහැකි බව යපන්වයි.
1960 ගණන්වල මුේ භාගයේදී, යද්ශගුණික පද්ධතියේ ගණිතමය/යභෞතික
ආකෘතිවල ේරතිඵල මුලින්ම යපන්නුම් කයේ මිනිසා විසින් ඇති කරන ලද CO2 හි වැඩි
වීම පහළ වායුයගෝලය (නිවර්තන යගෝලය) ක්රමයයන් උනුසුම් වීමට තුඩු යදනු ඇතැයි
අයේක්ෂා යකරු අතර සහ වායුයගෝලයේ ඉහළ මට්ටම් සිසිලනය (ආවර්ත
යගෝලය)වීමට තුඩු යදනු ඇතැයි අයේක්ෂා යකරුනි. ඊට ේරතිවිරුද්ධව, සූර්යයායේ
නිමැවුයම් දී නිවර්තන යගෝලය සහ ආන්තික යගෝලයේ සම්ූර්ණ සිරස්ථ ේරමාණය යන
යදකම උණුසුම් කරයි. එම කාලය තුළ, යමම අනාවැකිය පරීක්ෂා කිරීමට ේරමාණවත්
නිරීක්ෂණ දත්ත යනාතිබූ නමුත් උෂ්ණත්ව මිනුම් කාලගුණ බැලූන් සහ චන්ද්රිකා
මගින් යමම ූර්ව අනාවැකි තහවුරු කර ඇත. පසුගිය වසර 40 තුළ නිවර්තන
යගෝලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යායම් සහ ආන්තික යගෝලයේ සිසිලනය පිළිබඳ
නිරීක්ෂණය පරිගණක ආකෘති සමාකරණවලට අනුකූල වන අතර, CO2 හි වැඩි වීම්
සහ ආන්තික යගෝලයේ ඕයසෝන්අ ඩු වීම්මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් නිසා ඇතියේ.
නිරීක්ෂණය කරන ලද රටාව සම්ූර්ණයයන්ම ස්ථවභාවික සූර්යයායේ බලශක්ති
ේරතිදානය, ගිනිකඳු ක්රියාකාරකම් යහෝ එේ නියනෝ සහ ලා නිනා වැනි ස්ථවභාවික
යද්ශගුණික යවනස්ථකම් වලට අනුකූල යනායේ.
ආකෘතිගත සහ නිරීක්ිත වායුයගෝලයේ යගෝලීය පරිමාණ රටා අතර යමම එකඟතාව
තිබියදීත් උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම්, තවමත් යම් යවනස්ථකම් තියේ. වඩාත්ම කැපී යපයනන
යවනස්ථකම් වන්යන් නිවර්තන කලාපවල, දැනට නිවර්තන යගෝලයේ නිරීක්ෂණයට
වඩා වැඩි උනුසුම් වීමක් ආකෘතීන් යපන්නුම් කරන අතර, ආක්ික්, එහිදී නිවර්තන
යගෝලයේ නිරීක්ිත උනුසුම් වීම යබායහෝ ආකෘතීන්ට වඩා වැඩි ය.

14. 6
යද්ශගුණය සෑම විටම යවනස්ථ යේ. යද්ශගුණික විපර්යාස ගැන ඇයි
දැන් සැලකිලිමත්න් වන්යන්?
ස්ථවාභාවික ඒවා ඇතුළුව සියලුම ේරධාන යද්ශගුණික විපර්යාස යවනස්ථ වන සුළුයි.
පසුගිය යද්ශගුණික විපර්යාස යබායහෝ වියශ්ෂයන් වඳ වී යාම, ජනගහන
සංක්රමණය, භූමියේ කැපී යපයනන යවනස්ථකම් සහ මතුපිට හා සාගර සංසරණය
යේතු විය. වර්තමාන යද්ශගුණික විපර්යාසයේ යේගය අතීත යබායහෝ සිදුවීම් වලට
වඩා යේගවත් ය. යමම යේගය සමාජයට සහ ස්ථවභාවික යලෝකයට අනුවර්තනය
වීමට වඩා දුෂ්කරය.
පෘිවියේ මෑත භූ විද්යාත්මක අතීතයේ විශාලතම යගෝලීය පරිමාණ යද්ශගුණික
විචලනයන් වන්යන් අයිස්ථ යුගයේ චක්ර (යතාරතුරු යපට්ිය බලන්න,p.B4), එනම් ශීත
ේලැසියර කාලයන් පසුව යකි උණුසුම් කාල පරිච්යේද යේ [රූපය 3]. යම්වායින්
අවසාන කිහිපය ස්ථවාභාවික චක්ර දළ වශයයන් සෑම වසර 100,000 කට වරක් නැවත
සිදු යේ. ඒවා ේරධාන වශයයන් සිදු වන්යන් පෘිවියේ කක්ෂය මන්දගාමී යවනස්ථවීම්
මගිනි, එය පෘිවියේ අක්ෂාංශ හා සමය අනුව සූර්යයායේ ශක්තිය යබදා හරින
ආකාරය යවනස්ථ කරයි. යමම කක්ීය යවනස්ථවීම්පසුගිය වසර සිය ගණනක කාලය
තුළ ඉතා කුඩා වු අතර, කාර්මික විේලවයේ යත්ක්ම උෂ්ණත්වයේ විශාල යවනස්ථ වීම
යහෝ මුළු පෘිවිය මත ක්රියා කිරීමට නිරීක්ෂණයට යේතු වීමට පමණක් ේරමාණවත්
යනාවූයේය. අයිස්ථ යුගයේ කාල පරාසයන්, යමම ක්රමයයන් සිදුවන කක්ීය
විචලනයන් අයිස්ථ තට්ටුවල ේරමාණයේ යවනස්ථකම් වලට තුඩු දී ඇත. CO2 සහ
අයනකුත් හරිතාගාර වායූන් බහුල වීම, එය ආරම්භක උෂ්ණත්ව යවනස විස්ථතාරණය
කර ඇත.
පසුගිය අයිස්ථ යුගය අවසන් වීයමන් පසු යගෝලීය සාමාන්ය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම
පිළිබඳ මෑත කාලීන ඇස්ථතයම්න්තු අනුව 4 සිට 5 °C (7 සිට 9 °F). වසර 18,000කට යපර
ආරම්භ වී වසර 7,000ක පමණ කාලයක් තුළ එම යවනස සිදු විය. CO2 පසුගිය වසර 200
තුළ 40%කට වඩා වැඩි වී ඇත, 1970 ගණන්වල සිට යමයින් යබායහෝමයක් මිනිසාට
දායක වන අතර ේරහයලෝකයේ බලශක්ති අයවැය වී, පෘිවිය 1 °C (1.8 °F) කින් පමණ
උණුසුම්වී ඇත. CO2 ඉහළ යාම නම්පාලනයකින් යතාරව දිගටම පැවතුණයහාත්,අයිස්ථ
යුගයේ නිමා වීමක් යමම ශතවර්ෂයේ අවසානය වන විට යහෝ ඉක්මනින්ම අයේක්ෂා
කළ හැකිය. යමම උනුසුම් යේගය දස ගුණයකට වඩා වැඩි යේනම් අයිස්ථ යුගය අවසන්
යේ , යගෝලීය පරිමාණයයන් සිදුවන යේගවත්ම ස්ථවභාවික තිරසාර යවනස යමය යේ.
7
වත්මන් වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය පෘිවි ඉතිහාසයේ යපර
යනාවූ විරූ මට්ටමක පවතීද?
වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණයේ වර්තමාන මට්ටම නිසැකවම පසුගිය වසර
මිලියනය තුළ යපර යනාවූ විරූ මට්ටමක පවතී, එම කාලය තුළ නුතන මිනිසුන්
පරිණාමය වූ අතර සමාජයන් සංවර්ධනය විය. වායුයගෝලයේ CO2 සාන්ද්රණය
යකයස්ථ යවතත් වැඩි විය පෘිවියේ අතීතය (වසර මිලියන ගණනකට යපර) තුළ
යපර යනාවූ විරූ යලස වැඩි විය. එම කාලයේ පැලියයාක්ලිමැික් සහ භූ විද්යාත්මක
දත්ත යපන්වා යදන්යන් උෂ්ණත්වය සහ මුහුදු මට්ටම ද අදට වඩා වැඩි බවයි.
අයිස්ථ හරවල වාතය මැනීම යපන්නුම් කරන්යන් පසුගිය වසර 800,000 පුරා 20 වැනි
සියවස දක්වා, වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය මිලියනයකට යකාටස්ථ (ppm) 170 සිට 300
දක්වා පරාසයක පැවතී බවයි. මෑතකාලීන වසර 200 ක් පුරා 400 ppm ට වඩා යේගයයන්
ඉහළ යාම වියශ්ෂයයන් කැපී යපයන් [රූපය 3]. ේලැසියර චක්ර අතරතුර පසුගිය වසර
800,000 තුළ CO2 සහ මීයත්න් යන යදකම යද්ශගුණික විපර්යාසවල වැදගත් උත්යත්ජක
යලස ක්රියා කර ඇති අතර සූර්යයා වටා පෘිවි කක්ෂයේ යවනස්ථකම් වැඩි කිරීමට
යේතු වී ඇත. පසුගිය අයිස්ථ යුගයේ සිට පෘිවිය උණුසුම් වූ විට, උෂ්ණත්වය සහ CO2
ආසන්න වශයයන් එකම යේලාවක ඉහළ යාමට පටන් ගත් අතර වසර 18,000 සිට
11,000 කට යපර අඛණ්ඩව ඉහළ ගියේය. සාගර උෂ්ණත්වය, සංසරණය, රසායන
විද්යාව සහ ජීව විද්යායවහි යවනස්ථකම් CO2 වායුයගෝලයට මුදා හරින ලද අතර, යවනත්
ේරතියපෝෂණ සමඟ ඒකාබද්ධව පෘිවිය ඊටත් වඩා උණුසුම් තත්වයකට තේලු

15. යපර භූ විද්යාත්මක කාලවලදී, CO2 සාන්ද්රණය සහ උෂ්ණත්වය අඩු සෘජු වලින්
අනුමාන කර ඇත. එම ක්රම යයෝජනා කරන්යන් CO2 සාන්ද්රණය අවසන් වරට 400
ppm යවත ළඟා වූයේ මිලියන 3 සිට 5 දක්වා බවයි. එය වසර ගණනාවකට යපර, යගෝලීය
සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වය යසේසියස්ථ අංශක 2 සිට 3.5 දක්වා වූ බව ඇස්ථතයම්න්තු
කර ඇති කාල පරිච්යේදයකි. ූrව කාර්මික යුගයට වඩා වැඩි ය. වසර මිලියන
50 කට යපර, CO2 1000 ppm යවත ළඟා විය හැකිය, සහ යගෝලීය සාමාන්ය
උෂ්ණත්වය අදට වඩා යසේසියස්ථ අංශක 10ක් පමණ වැඩි විය හැක. එම තත්වයන්
යටයත්, පෘිවිය කුඩා අයිස්ථ තිබූ අතර මුහුදු මට්ටම වර්තමාන මට්ටමට වඩා අවම
වශයයන් මීටර් 60 ක් පමණ ඉහළ මට්ටමක පැවතුනි
වසර ගණනකට යපර (දහස්ථ ගණනින්)
උෂ්ණත්වය
යවනස්ථ
වීම
ඇන්ටාක්ික් උෂ්ණත්වය
වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය
රූපය 3. අයිස්ථ හරවල දත්ත
ඇන්ටාක්ිකායේ අතීත අවුරුදු 800,000
කාලයක උෂ්ණත්වය සහ වායුයගෝලීය යේ
CO2 සාන්ද්රණය ේරතිනිර්මාණය කිරීමට
භාවිතා කරන ලදී. උෂ්ණත්වය ජලයේ
සමස්ථථානික අන්තර්ගතය Dome C අයිස්ථ
හරය මත පදනම්ව මැන ඇත . CO2 අයිස්ථ
වල සිරවී ඇති වාතය මගින් මැන ඇත. එය
Dome C සහ Vostok අයිස්ථ හරයේ එය
සංයුක්ත යේ. වත්මන් CO2 සාන්ද්රණය
(නිේ තිත) වායුයගෝලය මිනුම යේ.
උෂ්ණත්ව යවනස්ථවීම් රටාව අයිස්ථ යුගය /
අන්තර් ේලැසියර චක්ර සාදයි. යමම චක්ර
තුළ, යවනස්ථකම් CO2 සාන්ද්රණයයන් (නිේ
පැහැයයන්) ධාවන පථයේ උෂ්ණත්ව
යවනස්ථවීම් සමඟ සමීපව (තැඹිලි පාින්)
දක්වා ඇත. වාර්තාව යපන්වන පරිදි,
වායුයගෝලයේ මෑත කාලීන වැඩිවීම CO2
සාන්ද්රණය පසුගිය වසර 800,000 තුළ
යපර යනාවූ විරූ ය. වායුයගෝලීය CO2
සාන්ද්රණය 2016 දී 400 ppm ඉක්මවා ගිය
අතර, 2019 දී සාමාන්ය සාන්ද්රණය 411
ppm ට වැඩිය. මූලාශ්රය: පදනම් Jeremy
Shakun විසින් රූපය මත, දත්තLüthi et al.,
2008 සහ Jouzel et al., 2007
8
තව තවත් CO2 එකතු කිරීයමන් වායු යගෝලීය උණුසුම් යනාවන
ලක්ෂයක් තියේද?
නැත. වායුයගෝලයට තවත් තවත් CO2 එකතු කිරීම මතුපිට උෂ්ණත්වය දිගටම
වැඩිවවීමට යේතු වනු ඇත . CO2 හි වායුයගෝලීය සාන්ද්රණය වැඩි වන විට එකතු
වන අමතර CO2 පෘිවි ශක්තිය අවයශෝෂණය අඩු ඵලදායී බවට පත් යේ, නමුත්
මතුපිට උෂ්ණත්වය තවමත් ඉහළ නගිනු ඇත.
යභෞතික විද්යාව පිළිබඳ අපයේ අවයබෝධය අනුව CO2 පෘිවි ශක්ති සමතුලිතතාවයට
බලපාන බව රසායනාගාර මිනුම් මගින් තහවුරු යේ. එයමන්ම වියමෝචනය සහ
අවයශෝෂණය අයධෝරක්ත ශක්තිය පිළිබඳ සවිස්ථතරාත්මක චන්ද්රිකා සහ මතුපිට
නිරීක්ෂණ මගින් ද තහවුරු යේ. හරිතාගාර වායූන් පෘිවියේ ඇති අයධෝරක්ත
ශක්තියයන් යකාටසක් අවයශෝෂණය කරයි. ඇතැම් තරංග ආයාමවලදී සිදු වන
ශක්තිමත් අවයශෝෂණය කරයි. විවිධ වායූන්විවිධ තරංග ආයාමවල ශක්තිය
අවයශෝෂණය කරයි. CO2 සතුව එහි ේරබලම තාප-අවයශෝෂණ කලාපය 15
මයික්යරාමීටර (මීටරයකින් මිලියනයක්) තරංග ආයාමයක් යක්න්ද්ර කර යගන ඇත,
අවයශෝෂණය සමඟ මයික්යරාමීටර කිහිපයක් යදපස විහියද්. යබායහෝ දුර්වල
අවයශෝෂණ පි ද ඇත. CO2 සාන්ද්රණය වැඩි වන විට, ශක්තිමත් කලාපයේ මධ්ය
අවයශෝෂණය යකතරම් තීේරද යත්, එය අතියර්ක උනුසුම් වීමක් ඇති කිරීමට කුඩා
කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. යකයස්ථ වුවද, දුර්වල පිවල වැඩි ශක්තියක් අවයශෝෂණය

16. 9
උනුසුම් වීයම් යේගය දශකයක සිට තවත් දශකයකට යවනස්ථ යේද?
ඔේ. යද්ශගුණික පද්ධතිය පිළිබඳ අපයේ අවයබෝධයයන් අයේක්ෂා කරන පරිදි
නිරීක්ෂණය කරන ලද උනුසුම් අනුපාතය වසරින් වසර, දශකයයන් දශකය සහ
ස්ථථානය යවනස්ථ යේ. යමම යකි කාලීන යවනස්ථකම් යබායහෝ දුරට ස්ථවභාවික
යේතූන් නිසා වන අතර දිගුකාලීන උනුසුම් වීයම් (මිනිසා විසින් ඇති කරන ලද CO2
සහ අයනකුත් හරිතාගාර වායුවල වායුයගෝලීය මට්ටයම් යවනස්ථවීම්) මූලික
ේරවණතාවය පිළිබඳ අපයේ මූලික කරුණු වලට පටහැනි යනායේ.
..
වායුයගෝලයේ CO2 ක්රමයයන් ඉහළ යමින් තිබියදීත්, පෘිවි පෘෂ්ඨය ක්රමයයන්
උනුසුම් වීමට තුඩු යදයි, යබායහෝ ස්ථවභාවික සාධක යමම දිගු කාලීන උනුසුම් වීම
යවනස්ථ කරයි. විශාල ගිනිකඳු පිපිරීම් ආන්තික යගෝලයේ කුඩා අංශු සංඛ්යාව වැඩි
කරයි. යමම අංශු හිරු එළිය පරාවර්තනය කරයි, යකි කාලීන මතුපිට සිසිලනය කේ
පවතින බවට යේතු යේ. සාමාන්යයයන් අවුරුදු යදක තුනක් යමම සිසිේස පවතින
අතර, පසුව මන්දගාමී ේරකෘතිමත් වීමක් දක්නට ලැයේ. සාගර සංසරණය සහ
මිශ්රවීම කාල පරිමාණයන්ස්ථවභාවිකව යවනස්ථ යේ. මුහුදු මතුපිට උෂ්ණත්වයේ
යවනස්ථකම් යමන්ම තාපය පවතින යේගයේ යවනස්ථවීම් වේට යමය යේතු යේ.
උදාහරණයක් යලස, නිවර්තන පැසිෆික් කලාපය උණුසුම් එේ නියනෝ සහ සිසිේ ලා
වසර යදයක් සිට හත දක්වා කාල පරාසයන් මත සිදුයේ . විද්යාඥයන් විවිධ යද්ශගුණික
විචලනයන්පැසිෆික් සහ උතුරු අත්ලාන්තික් සාගරවල දශක සහ බහු-දශක කාල
පරාසයන් වැනි අධ්යයනය කරයි. යම් සෑම විචලනය වර්ගයට එයටම ආයේණික
ලක්ෂණ ඇත.නිරීක්ෂණවලින් පැහැදිලි වන පරිදි යමම සාගර යවනස්ථකම් සැලකිය යුතු
යලස උෂ්ණත්ව හා වර්ෂාපතන රටාවන්හි කලාපීය හා යගෝලීය මාරුවීම් සමඟ
සම්බන්ධ යේ.
දශකයක සිට දශකයක් දක්වා උනුසුම් වීම මානව සාධක මගින් ද බලපෑ හැකිය.
හරිතාගාර වායු සහ aerosols (උණුසුම සහ සිසිලනය යන යදකම ඇති කළ හැකි වායු
අංශු) ගේ අඟුරු බලාගාර සහ අයනකුත් පරිසර දූෂණ ේරභවයන්යගන් වියමෝචනය
වීයමන් යවනස්ථ වීම් යමයට යේතු යේ.
උෂ්ණත්ව ේරවණතාවයේ යමම යවනස්ථකම් නිරීක්ෂණය කරන ලද උෂ්ණත්ව
වාර්තායේ පැහැදිලිව දක්නට ලැයේ [රූපය 4]. යකි කාලීන ස්ථවභාවික යද්ශගුණික
විචලනයන් දිගු කාලීන මිනිසා විසින් ඇති කරන යද්ශගුණයට ද බලපෑ හැකිය.අයනක්
අතටද යේ. මන්ද විවිධ අවකාශයන් සහ කාල පරාසයන් මත යද්ශගුණික විචලනයන්
අන්තර්ක්රියා කළ හැකි නිසා . යද්ශගුණය යමාඩියුලර් භාවිතා කරමින් යද්ශගුණික
විපර්යාස ේරක්යෂ්පණය කරනු ලබන්යන් යම් යේතුව නිසා ය. විවිධ වර්ගවල
යද්ශගුණික විචලනයන් සහ ඒවාට යේතු විය හැකි ආකෘති (යතාරතුරු යපට්ිය, p.20
බලන්න) අන්තර්ක්රියා ඇත.දශක ගණනාවක් ආවරණය වන වාර්තා භාවිතා කිරීම
මගින් මිනිසා විසින් ඇති කරන ලද යද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ විශ්වසනීය නිගමන
දිගු දැක්මකින් සිදු කළ යුතුය.
.
රූපය 4. යද්ශගුණික පද්ධතිය ස්ථවභාවිකව වසරින්
වසර සහ සිට දශකයයන් දශකය යවනස්ථ යේ. මිනිසා
විසින් ඇති කරන ලද යද්ශගුණික විපර්යාස, විශ්වසනීය
කිරීමට බහු-දශක සහ දිගු වාර්තා සාමාන්යයයන්
භාවිතා යේ. "ධාවන සාමාන්යය" ගණනය කිරීම යමම
දිගු කාලීන ේරවණතා වඩාත් පහසුයවන් දැකීමට දිගු
කාල පරාසයක් පුර ඉඩ යදයි. යගෝලීය සාමාන්ය
උෂ්ණත්වය 1850-2019 කාලය සඳහා (එක්සත්
රාජධානියේ යමට් ඔෆිස්ථ හැඩ්ලි යවතින් දත්ත 1961-90 ට
සායේක්ෂව මධ්යස්ථථානය සාමාන්යය භාවිතා කර
ඇත) බිම් යකාටස්ථ යපන්වන්න (ඉහළ) සඳහා සාමාන්ය
සහ අවිනිශ්ිත පරාසය වාර්ිකව සාමාන්ය දත්ත; (2
වන බිම් යකාටස) වාර්ික සාමාන්ය උෂ්ණත්වය ඕනෑම
යක්න්ද්ර කරගත් වසර දහය සඳහා ලබා දුන් දිනය; (3
වන බිම් යකාටස) සමාන යේ. අවුරුදු 30 සඳහා
පින්තූරය; සහ (4 වන බිම් යකාටස) අවුරුදු 60 ක

17. 2000 ගණන්වල සිට 2010 ගණන්වල මුේ කාලය තුළ උනුසුම් වීම
මන්දගාමී විය
එයින් අදහස්ථ කරන්යන් යද්ශගුණික විපර්යාස තවදුරටත් සිදු යනාව
බවද?
10
නැත. ඉතා උණුසුම් වසර 1998 ට පසුව ඇති වූ, ශක්තිමත් 1997-98 එේ නියනෝයවන්
යපර දශකයට සායේක්ෂව සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වයේ වැඩිවීම මන්දගාමී විය .
උනුසුම් වීයම් යේගය අඩු වුවද, 2000 ගණන්වල 1990 ගණන්වල වඩා උණුසුම් විය.
මන්දගාමී උනුසුම් වීයම් සීමිත කාලසීමාව උණුසුම් වීම 2014 සහ 2015 අතර ක්ෂණික
පැනීමකින් අවසන් විය. උපකරණ වාර්තායේ සඳහන්උ පරිදි උෂ්ණත්වය, 2015-2019
සිට ඕනෑම යපර වසරකට වඩා උණුසුම් විය. උනුසුම් වීයම් යකි කාලීන
මන්දගාමිත්වය පෘිවි පෘෂ්ඨය යගෝලීය දිගුකාලීන හරිතාගාර වායුවල මිනිසා
විසින් ඇති කරන ලද යවනස්ථවීම් වලින් පැන නගින උෂ්ණත්ව යවනස්ථකම් පිළිබඳ
අපයේ අවයබෝධය අවලංගු යනාකරයි. ..
දශක ගනනාවක් මන්දගාමී උනුසුම් වීම යමන්ම දශක ගනනාවක් යේගවත් උනුසුම්
වීම යද්ශගුණික පද්ධතිය තුල ස්ථවභාවිකව සිදු යේ.වසර 150 ක් තුල සීතල යහෝ උණුසුම්
දශක ගණනාවක් දිගුකාලීන ේරවණතාවයට සායේක්ෂව අතීතයේ නිරීක්ෂණවල
දක්නට ලැයේ. යද්ශගුණික ආකෘති මගින් යම්වා ේරහණය කරයගන ඇත.
වායුයගෝලය ඉතා කුඩා තාපයක් ගබඩා කරන බැවින් මතුපිට යද්ශගුණික පද්ධතියේ
උෂ්ණත්වය යේගයයන් ,තාපය අවයශෝෂණය සමග ඉහළ යායමන් සහ යද්ශගුණය
යකයරහි බාහිර බලපෑම් (වායුයගෝලයට ඉහළට ඔසවා ඇති ද්රේය වලින් සාදන ලද
අංශු වැනි ගිනිකඳු පිපිරීම් වලින්)මගින් සිදුවිය හැක.
මෑත දශක කිහිපය තුළ පෘිවි පද්ධතියට එකතු වූ තාපයයන් 90% කට වඩා සාගර
විසින් අවයශෝෂණය කර ඇත. සහ ගැඹුරු ජලය තුළට පමණක් යසමින් විනිවිද යයි.
ගැඹුරු සාගරයට තාප විනිවිද යායම් යේග මන්දගාමී කරන පෘෂ්ඨයේ සහ
වායුයගෝලයේ දක්නට ලැයබන උනුසුම් වීම, නමුත් එය දිගුකාලීනව යවනස්ථ යනායේ. දී
ඇති CO2 ේරමාණයකින් සිදුවන උනුසුම් වීම සිදුයේ. උදාහරණයක් යලස, මෑත
අධ්යයනයන් යපන්නුම් කරන්යන් උණුසුම් එේ නියනෝ සිදුවීම් වලදී සාගරයයන්
වායුයගෝලයට යම් තාපයක් පැමියණන බවයි. සීතල La Niñas හි සාගර ගැඹුරට වැඩි
තාපයක් විනිවිද යයි. එවැනි යවනස්ථකම් දශක ගණනාවක් සහ ඊට වැඩි කාල පරාසයන්
තුළ නැවත නැවතත් සිදු යේ. උදාහරණයක් යලස 1997-98 දී යගෝලීය වශයයන් සාමාන්ය
වායු උෂ්ණත්වය ඉහළ ගිය ේරධාන එේ නියනෝ සිදුවීම 20 වන ශතවර්ෂයේ ඉහළම
මට්ටම සාගරයට වායුයගෝලයට තාපය අහිමි වූ අතර, ේරධාන වශයයන්
වාෂ්පීකරණය විය.
සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වය ඉහළ යායම් මන්දගාමිත්වය තුළ පවා, දිගු කාලීන
උනුසුම් ේරවණතාවක්තවමත් පැහැදිලි විය (රූපය 4 බලන්න). එම කාලය තුළ,
උදාහරණයක් යලස, වාර්තාගත තාප තරංග යුයරෝපයේ (ගිම්හානය 2003), රුසියායේ
(2010 ගිම්හානය), ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ (ජූලි 2012) සහ ඕස්ථට්යර්ලියායේ
(ජනවාරි 2013)යේඛනගත කර ඇත. පසුගිය දශක හතයරන් සෑම වසරකම පැතිරුණු
උෂ්ණත්වමානයේ සිට යපර පැවති ඕනෑම දශකයකට වඩා උණුසුම් විය. පුළුේ
පරාසයක් පුරා විහිදුනු උෂ්ණත්වමාන මිනුම් 1850 ගණන්වල හඳුන්වා යදන ලදී. සාගර
තාප අන්තර්ගතය සහ මුහුදු මට්ටයම් වැඩිවන ේරවණතා යමන්ම ආක්ික් මුහුද
අඛණ්ඩව දියවීම අයිස්ථ, ේලැසියර සහ ේරීන්ලන්ත අයිස්ථ තට්ටුව දියව වීම යකයරහි
උණුසුම් යද්ශගුණයේ අඛණ්ඩ බලපෑම් දක්නට ලැයේ.

18. දද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ මූලික කරුණු
හරිතාගාර වායු පෘථිවි ශක්තති සමතුලිතතාවයට සහ දද්ශගුණයට
බලපායි
පෘිවි යද්ශගුණය සඳහා ේරධාන බලශක්ති ේරභවය යලස සූර්යයා ක්රියා කරයි. එන
සමහරක්සූර්යායලෝකය සෘජුවම නැවත අභ්යවකාශයට පරාවර්තනය යේ,
වියශ්ෂයයන් අයිස්ථ සහ වැනි දීේතිමත් පෘෂ්ඨ මගින්වලාකුළු, සහ ඉතිරිය පෘෂ්ඨය හා
වායුයගෝලය විසින් අවයශෝෂණය කර ගනී. යමයින් යබායහාමයක් අවයශෝෂණය කර
ගන්නා සූර්ය ශක්තිය තාපය (දිගු තරංග යහෝ අයධෝරක්ත විකිරණ) යලස නැවත
වියමෝචනය යේ. අයනක් අතට වායුයගෝලය තාපය අවයශෝෂණය කර නැවත විකිරණය
කරයි, සමහර ඒවා අභ්යවකාශයට පලා යයි. යම් සමතුලිතය සඳහා බාධාවක් සිදු වූ
විට යද්ශගුණයට බලපානු ඇත. උදාහරණයක් යලස, සූර්යයායේ ශක්තිය කුඩා
යවනස්ථකම් යමම සමතුලිතතාවයට සෘජුවම බලපානු ඇත.
පෘෂ්ඨයයන් වියමෝචනය වන සියලුම තාප ශක්තිය වායුයගෝලය හරහා සෘජුවම ගමන්
කරයි නම් අභ්යවකාශය, පෘිවියේ සාමාන්ය මතුපිට උෂ්ණත්වය අදට වඩා අංශක දස
ගනනක් සිසිේ වනු ඇත. ජල වාෂ්ප, කාබන් ඩයයාක්සයිඩ්, මීයත්න් ඇතුළු
වායුයගෝලයේ ඇති හරිතාගාර වායු, සහ නයිට්රස්ථ ඔක්සයිඩ්, ඒවා අවයශෝෂණය කරන
නිසා මතුපිට මීට වඩා උණුසුම් කිරීමට ක්රියා කරයි. පෘිවි පෘෂ්ඨය හා පහළින් තබා
ගනිමින් (පහළට ඇතුළුව) සෑම දිශාවකටම තාප ශක්තිය වියමෝචනය කරයි [රූපය B1].
යමම හරිතාගාර ආචරණය යනාමැතිව, අප දන්නා පරිදි ජීවය පෘිවිය තුළ පැවතිය
යනා යනාහැකිය. වායුයගෝලයට වැඩි හරිතාගාර වායු එකතු කිරීම තාපය
අභ්යවකාශයට පිටවීම වැළැක්වීමට සිදු කරයි. ඊටත් වඩා ඵලදායී යේ. ශක්තිය පිටවන
ේරමාණය ඇතුේ වන ශක්තියට වඩා අඩු වූ විට, නව සමතුලිතතාවයක් ඇති වන යතක්
පෘිවිය උණුසුම් යේ.
රූපය b1. පෘිවි පෘෂ්ඨය
සහ පහළ වායුයගෝලය
උණුසුම් යේ තබාගනිමින්
වායුයගෝලයේ ඇති
හරිතාගාර වායු, ජලය
ඇතුලු වායුයගෝලය වාෂ්ප,
කාබන්ඩයයාක්සයිඩ්,
මීයත්න්, සහ නයිට්රස්ථ
ඔක්සයිඩ්, තාපය
අවයශෝෂණය කරයි සහ එය
සෑම දිශාවකටම
වියමෝචනය කරයි (පහළට
ඇතුළුව). වායුයගෝලයට
වැඩිපුර හරිතාගාර වායු
එකතු කිරීම බලපෑම වැඩි
දියුණු කරයි.යමයා පෘිවිය
හා මතුපිට උෂ්ණත්වය වැඩි
කිරීමට යේතු යේ. රූපය
එක්සත් ජනපදයේ
පාරිසරික
ආරක්ෂණයයන්නි
හරිතාගාර ආචරණය

19. මිනිස්ථ ක්රියාකාරකම් මගින් වියමෝචනය වන හරිතාගාර වායූන් පෘිවියේ
ශක්ති සමතුලිතතාවය යවනස්ථ කරයි. එයමන්ම එහි යද්ශගුණය යවනස්ථ කරයි
. යගාඩබිම් මතුපිට ස්ථවභාවය යවනස්ථ කිරීම මගින් මිනිසුන් ද යද්ශගුණයට
බලපෑම් එේල කරයි. උදාහරණයක් යලස යගාවිතැන සඳහා වනාන්තර එළි
යපයහළි කිරීම සහ දූෂක වියමෝචනය කිරීම මගින්වායුයගෝලයේ ඇති අංශු
ේරමාණය හා වර්ගය යකයරහි බලපායි.
විද්යාඥයින් තීරණය කර ඇත්යත්, සියලු මානව සහ ස්ථවභාවික සාධක සලකා
බලන විට, පෘිවි යද්ශගුණික සමතුලිතතාවය යවනස්ථ වීමට, විශාලතම
දායකයා CO2 හි වැඩි වීම.බවයි.
මානව ක්තරියාකාරකම් නිසා වායුදගෝලයට
හරිතාගාර වායු එකතු වී ඇත
කාබන්ඩයයාක්සයිඩ්, මීයත්න් සහ නයිට්රස්ථ ඔක්සයිඩ් වායුයගෝලීය
සාන්ද්රණයන්කාර්මික විේලවයේ ආරම්භයේ සිට සැලකිය යුතු යලස වැඩි විය.
කාබන් ඩයයාක්සයිඩ් සම්බන්ධයයන්, හවායි හි මවුනා යලෝ නිරීක්ෂණාගාරයේ
මනිනු ලබන සාමාන්ය සාන්ද්රණය 1959 දී (පළමු දත්ත සම්ූර්ණ වසර)
මිලියනයකට යකාටස්ථ 316 සිට (ppm)1 හා 2019 දී 411 ppm ට වඩා [රූපය B2] ඉහළ
යගාස්ථ ඇත. එතැන් සිට එම වැඩිවීයම් අනුපාත සමාන ේරමාණ වලින් යලාව
පුරා යවනත් ස්ථථාන ගණනාවක වාර්තා වී ඇත. ූර්ව කාර්මික යුගයේ සිට,
වායුයගෝලීය CO2 සාන්ද්රණය 40% කින් වැඩි වී ඇති අතර මීයත්න් ට වඩා 150%
වැඩි වී ඇත, සහ නයිට්රස්ථ ඔක්සයිඩ් දළ වශයයන් 20% කින් වැඩි වී ඇත.
වැඩිවීයමන් අඩකට වඩා 1970 සිට CO2 හටයගන ඇත. වායු තුයන්ම වැඩි වීම
පෘිවිය උණුසුම් වීමට දායක යේ. CO2 හි වැඩි වීමත් සමඟ විශාලතම
කාර්යභාරය ඉටු කරයි. මූලාශ්ර ගැන දැනගැනීමට B3 පිටුව බලන්න,මිනිසා
වියමෝචනය කරන හරිතාගාර වායු.
අතීතයේ සන්දර්භය තුළ විද්යාඥයින් හරිතාගාර වායු පරීක්ෂා කර ඇත.
වාතය විශ්යේෂණයඇන්ටාක්ිකායේ කාලයත් සමඟ එකතු යවමින් පවතින
අයිස්ථ තුළ සිරවී සිටීම යපන්නුම් කරන්යන් CO2 සාන්ද්රණය 19 වන සියවයස්ථ
[රූපය B3] පසුව සැලකිය යුතු යලස වැඩි වීමට පටන් ගත් බවයි,
යපර වසර 10,000 සඳහා 260 සිට 280 ppm පරාසයක. අයිස්ථ යකෝර් වාර්තා මගින්
වසර 800,000කට යපර යපන්නුම් කරන්යන් එම කාලය තුළ CO2 සාන්ද්රණයන්
170 සිට 300 ppm දක්වා පරාසය තුළ පැවති බවයි, යබායහෝ "අයිස්ථ යුගය" චක්ර
පුරාවට යතාරතුරු යපට්ිය බලන්න, pg. අයිස්ථ යුගය ගැන ඉයගනීමට.
- පසුගිය වසර 200 දක්වා 300 ppm ට වැඩි සාන්ද්රණයක් අයිස්ථ හර වාර්තා වල
දක්නට යනාලැයේ