Parafudrlar Nedir? Parafudrlar Nasıl Üretilmektedir? Parafudrlar Neden Kullanılır? Parafudrlar Nerede Kullanılmaktadır? Parafudrlar Ne Zaman İhtiyaç Duyarız? Parafudrlar Kim Üretir?

1. Giriş
PARAFUDRLAR

2. Elektrik Mermer
BilMart
Doğalgaz
1990 yılında kurulan Federal Grup, alçak
gerilim otomasyon ve şalt malzeme,
doğalgaz sayacı, mermer ve imalat
sanayi sektörlerinde hizmet vermektedir.
Yapılan faaliyetler Federal markasını
2008 yılında Dünya’ da «Tanınmış
Marka» olarak tescillenmesini sağladı.
%100 Türk sermayesi ile kurulan tüm
grup firmaları üretimlerinin %45-50 sini
50’den fazla ülkeye ihraç etmektedir.

3. 1990 yılında kurulan Federal Elektrik, kısa
sürede büyüyerek Dünya’ nın önde gelen
Alçak Gerilim Şalt Cihazları üreticileri
arasında yerini aldı.
25. 000 m2 lik alanda yüzde yüz yerli
sermaye ile kurulu tesislerimizde 4000
ürün, 35.000 farklı parça üretimi
bulunmaktadır. Bünyesinde 400 den fazla
çalışanı bulunmaktadır.

4. 1998 yılında kurulan Federal Mermer, kısa
sürede büyüyerek 21.yy teknolojisi ve ISO 9001
Kalite Yönetim Standartları ile doğal taş
sektöründe aranan bir firma olmuştur.
10.000m2 kapalı alan olmak üzere toplamda
70.000 m2 alanda üretim yapmaktadır.
Bilecik’in Beyceköy ve Vezirhan beldesinde
bulunan iki fabrika ve mevcut ocakları
(Beyceköy-Beige, Kavacık-Lilium, Kuşça-Maya)
ile hizmet vermektedir. Bu ocaklardan çıkartılan
mermerler, Bilecik’teki yıllık 1 milyon m2
kapasiteli fabrikada istenilen her ebada uygun
ve blok olarak Asya, Orta Doğu, Avrupa ve Uzak
Doğu ülkelerine sunulmaktadır.

5. Lotus Beige, Lotus Cream, Lotus Rosalia,
Golden Rose, Maya Cream ve Lilium
Beige taşları ile dünya pazarına giren
Federal Mermer, bu taşları, blok, fayans,
ebatlı ürün ve plaka olarak işleyip,
müşterilerine cilalı / cilasız / honlu ve
eskitme seçenekleriyle sunmaktadır.

6. IHP (International High Power Test Laboratory) test laboratuvarı 2003 yılında Alçak
Gerilim Elektrik Malzemelerinin deneylerini yapmak üzere kurulmuştur. IEC 17025
standartlarına uygun olarak Alman akreditasyon kuruluşu DakkS tarafından 29.03.2005
tarihinde akredite edilmiştir. O tarihten itibaren gerek yurt içi gerekse yurt dışından
müşterilerine test hizmetleri sağlamış ve ülkemizdeki önemli bir açığı doldurmuştur. 2016
Nisan ayında TURKAK tarafından akredite edilmiştir.
Yapılan Testler:
Kızaran Tel Deneyi
Kısa devre Deneyleri
Kapama- Kesme Kapasite Deneyleri
Elektriksel Ömür Deneyi
Mekanik Ömür Deneyi
Sıcaklık Artış Deneyi
Dielektrik Deneyleri
Aşırı Akım Deneyleri
İzolasyon Direnci
İklim Deneyleri
Bağlantı Terminali Deneyleri
Çeşitli Mekanik Deneyler ( Bilye deneyi, mekanik
darbe deneyi v.b)

7. 2009 yılında Doğalgaz üretimine başlayan
firma, kısa bir süre içinde 2011 yılında Tip
test laboratuvarını bünyesine katmıştır.
Laboratuvarda; gaz dağıtım firmaları ve
test kuruluşlarına EN 1359 standardına
uygun, G4,G6,G10 sayaçlar için rutin
(kalibrasyon-doğrulama) ve tip test
ünitelerinin tasarım ve imalatını
yapmaktadır.
Kaliteyi her zaman ilk önceliğine koyan
Federal, test laboratuvarı yatırımını
yapan ilk firma olarak dışa bağımlılığın
önüne geçmiştir.

8. Bilmart; Makine ve imalat sektöründe faaliyet
göstermekte olup, 30,000’den fazla parça
üretmektedir. Eksantrik Pres, Hidrolik Pres,
Lazer Baskı, İnkjet Baskı, Tampon Baskı,
Serigrafi, Sert Lehimleme, Hamurhane,
Elektronik Dizgi, Plastik Enjeksiyon, BMC,
Kaplama, Talaşlı İmalat ,Kalıphane, Kompozit
Malzeme Üretimi ve Kaplama Proseslerini
bünyesinde bulundurmaktadır. Geliştirmiş
olduğu ERP yazılımı ve Entegre Barkot Sistemi
ile tüm prosesler, kontrol noktaları ve stoklar,
bilgisayar ile uzaktan takip edilebilme
opsiyonuna sahiptir.

9. TARİHÇE

10. TARİHÇE

11. Üretilen Tüm ürünler ISO 9001: 2015, ISO14001
Yurt içinde ve yurt dışında 100’ e yakın marka , 1O'a yakın patent ve 200'e yakın
tasarım tesciline sahiptir.

12. Ar-Ge bünyesinde 30' a yakın TÜBİTAK projesi , onaylanarak hayata geçmiştir. 2018 yılında
4 ayrı TÜBİTAK projesi kapsamında
"Başarı Belgesi "
ve Bakanlık tarafından da
"Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi"
alınmıştır. Geçmiş deneyimleri ve alınan başarılı projelerin oluşturduğu kültür ile Federal
Elektrik, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Türkiye ' de 910. Ar-Ge Merkezi
olarak tescil edilmiştir.

13. Yurtiçindeki Tüm Elektrik Dağıtım Kurumlarında onaylıdır.

17. Yüksek gerilim hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve
kesici açması gibi nedenler sonucu enerji iletim
hatlarında meydana gelen yüksek gerilim dalgalarının
hasar etkisini önleyen cihazlara veya kısaca enerji
nakil hatlarında meydana gelen aşırı gerilimi toprağa
deşarj eden koruma elamanlarına parafudr denir.
Yüksek gerilim dalgalarının meydana gelme sebepleri ; yüksek gerilim hatlarında
arızalar, yıldırım düşmeleri, kesici açmaları, çok yüksek güçlü motorların ani bir şekilde
devreden düşmeleri, yakın çevrede bir paratoner üzerinden toprağa akıtılan gerilimin
etkileridir.

18. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
• Parafudr üzerindeki yeşil gösterge, parafudrun ani bir yüksek gerilime karşı hazır
konumda olduğunu belirtmektedir. Kırmızı gösterge ise parafudrun yıldırımdan ya
da iç gerilimden kaynaklanan yüksek gerilimi toprağa ilettiği ve yenisi ile
değiştirilmesi gerektiği anlamına gelmektedir.
• Paratoner sistemleri, tesisleri yalnızca yıldırımın fiziki etkilerinden korumaktadır. Bu
durum elektriksel cihazların tam anlamıyla korunacak anlamına gelmemektedir.
Elektriksel koruma için tesislerde parafudr (iç yıldırımlık) bulunması gerekmektedir.
• Ana panolarda kullanılan parafudrun tali panolarıda koruyacağı anlamına gelmez.
Aşırı gerilim darbelerinin büyük bir kısmı iç aşırı gerilim kaynaklıdır ve bu tip
gerilimlere karşı C sınıfı parafudrlar kullanılmalıdır.
• IEC 62305 Standardına ve Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği’ ne göre tesislerde AG
parafudr kullanımı zorunludur.
• Parafudrlar toprak hattına en kısa mesafeden bağlanmalıdır. B sınıfı ürünler 16mm2,
C sınıfı ürünler 6mm2 kesitli kablo ile bağlanmalıdır.

19. Parafudr tipleri B,C,D ; SINIF I-II-III ; TİP 1-2-3 şeklinde farklı farklı adlandırılmaktadır. Bu
farklı adlandırılmalar standartlardan kaynaklanmaktadır. Alman standardına göre
parafudrlar SINIF B-C-D ; Uluslararası standarda göre SINIF I-II-III ; Avrupa standardına göre
ise TİP 1-2-3 şeklinde adlandırılmaktadır. Federal Elektrik olarak TİP 1-2-3 adlandırmasını
Avrupa bölgesinde yer aldığımız ve Avrupa normlarına tabii olduğumuzdan dolayı
kullanmaktayız. Tip 1-2-3 adlandırmasının kısaltması olarak parafudrlar üzerinde T1, T2, T3
ibareleri yer almaktadır.

21. Kullanım yerlerine göre Tip 1 (B), Tip 2 (C), Tip 3 (D) ve Tip 1+2 (B+C) olmak üzere 4 tip
parafudr vardır. Seçimde dikkat edilmesi gereken hususlar:
Coğrafi koşullar: Yüksek rakımlı yerler, metal yapılar, yüksek yapılar, fırtına gün sayısı
fazla olan ve yıldırım düşme riski fazla olan yerlerde mutlaka parafudr kullanılmalıdır.
Koruma seviyesi tespiti: İşletmedeki hassas ekipmanların darbelere karşı ihtiyaç
duyduğu Up (Kv) koruma seviyesi tespit edilmelidir. IEC 60664 Standardında belirtilen
bazı cihazların olması gereken darbe dayanım değerleri aşağıdaki gibidir:
• Elektronik ekipmanlar : 1.5 – 2 kV (Bilgisayar, TV, telsiz vb.)
• Elektrikli ev aletleri: 2.5 kV (Çamaşır makinesi, buzdolabı vb.)
• Dağıtım panoları, tali panolar vb. sistemler: 4 kV
• Ağır endüstriyel tip makinalar vb. ürün ve sistemler : 6 kV
Up(kV) : Koruma seviyesidir. Bu değer ne kadar düşükse tesisata etki eden anlık, yüksek
darbe gerilimi o kadar az demektir.

22. Yıldırım riskine bağlı olarak ana dağıtım panosu parafudrları için Iimp değeri, tali panolar
için Imax değeri belirlenmelidir. Yıldırım riski yüksek çok yağış alan bölgelerde veya yüksek
rakımlı yerlerde Iimp ve Imax değerleri yüksek parafudr seçmek teknik açıdan daha
doğrudur.
• Iimp: Tip 1 (B) parafudrlar için maksimum darbe akımı, ana dağıtım panosu
parafudrlarında bu değer yazar.
• Imax: Tip 2 (C) parafudrlar için maksimum deşarj akımı, tali pano parafudrlarında bu
değer yazar.
Not: DC alçak gerilim parafudrları özellikle güneş enerjisi sistemlerinde yıldırım ve ani
aşırı gerilim darbelerine karşı tesisi ve bileşenlerini korumak amacıyla kullanılmaktadır.
Güneş enerjisi santrallerinde özellikle, DC toplama kutuları (combiner box) başta olmak
üzere, DC hatları koruma altına almak sürdürülebilir bir üretim için oldukça önemlidir.

23. Binanızda veya binanızın 50 m yakınında paratoner var ise;
•Ana pano ile tali pano arası mesafe >10 m ise B+C Sınıfı (Tip 1+2)
•Ana pano ile tali pano arası mesafe <10 m ise  B Sınıfı (Tip 1)
•Tali pano ile hassas cihaz panosu arası mesafe >30 m ise  D Sınıfı (Tip 3)
•Tali panoda  C Sınıfı (Tip 2)

24. Binanızda veya binanızın 50 m yakınında paratoner yok ise;
•Ana panoda  C sınıfı (Tip 2)
•Tali pano ile hassas cihaz panosu arası mesafe >30 m ise  D sınıfı (Tip 3)
Not: Burada anlatılan paratoner olmaması durumu, paratonerin olmadığı her yerde bu
seçim yapılmalıdır anlamı taşımamaktadır. Bir işletme ya da bölgede gerekli yıldırım risk
analizinin yapılmış olduğu ve analiz sonucunda paratoner konulmasına gerek
görülmemesi durumunda bu parafudr seçimi yapılmalıdır.

25. Yukarıda verilen aşırı gerilim düşüş grafiğinde, başlangıç aşırı gerilimi, tesisata etki
eden başlangıç aşırı gerilimidir. Bu aşırı gerilim ilk olarak ana panolarda bulunan B tipi
parafudrlar tarafından belirli bir kademeye kadar sönümlenir. Kalan gerilim tali
panolarda bulunan C tipi parafudrlar tarafından belirli bir kademeye kadar sönümlenir.
Kalan gerilim, hassas cihaz panolarında (evlerde) bulunan D tipi parafudrlar tarafından,
korumasız cihazlar (televizyon, beyaz eşya, bilgisayar vb.) tarafından kabul edilebilir
gerilim değerine düşürülerek, elektrikli cihazların aşırı gerilim dalgasından zarar
görmesi engellenir. Bu grafikten de anlaşılacağı üzere tam bir elektriksel koruma için
sadece ana panolarda bulunan parafudrlar yeterli olmamaktadır.

26. B sınıfı parafudr, yapının en dış noktasında sayaç öncesi kullanılarak hassasiyeti en
düşük, ani aşırı akım iletim kapasitesi en yüksek olandır.
C sınıfı parafudr, yapının sayaç sonrasına takılarak B sınıfının iletemediği ani aşırı
akımların daha hassas korumayla sisteme girişini engelleyerek toprağa akışını
sağlamaktadır.
D sınıfı parafudr, korunacak elektronik ürün hedef seçilerek B ve C sınıfı parafudrlardan
daha hassas korumalar için tercih edilmektedir. Hassas cihaz öncesi, B ve C sınıfı
parafudrların sönümleyemediği ani aşırı akımları toprağa deşarj eder.

28. Parafudr toprak hattı, tesisatta ana toprak hattına bağlanmalıdır. Ancak ana torpak
hattının uzak kaldığı durumlarda parafudr toprak hattının, ana toprak hattına
bağlanması zorunlu değildir. Bu tip durumlarda en yakın eş değer toprak hattına
parafudr toprak hattına bağlanabilmektedir. Bu bağlantıda performans daha yüksek
olacaktır. Parafudr toprak kablosunun çok uzun olması gerilim düşümlerine sebep
olabilmektedir. Genel olarak bu kablo uzunluğunun mümkün mertebe 0,5 metre
uzunluğu geçmemesi tavsiye edilmektedir. Aynı zamanda tavsiye edilen kablo
kalınlıkları deşarj akımının maksimum değeri ile bağlantılıdır. Ana topraklama hattının
uzak olduğu durumlarda kablo uzunluklarını telafi etmek adına kablo kalınlıklarının
arttırılması tavsiye edilen bir durum değildir. Yüksek frekanslarda iletkenlerin
empedans değerleri doğrudan uzunluklarına bağlıdır.

29. Parafudr 0,5 m kuralı
Teoride, yıldırım sebebiyle meydana gelen ve elektrikli bir cihaza uygulanan Ut gerilimi,
parafudrun koruma gerilimi olan Up (Imax için) değerine eşittir, ama pratikte daha
yüksektir. Parafudr bağlantısını sağlayan iletkenlerin iç dirençlerinden dolayı meydana
gelen gerilim azalmaları ve parafudrdan önce yerleştirilmiş sigortanın iki ucundaki
gerilim değeri toplanır:
Ut = Ul1 + Ud + Ul2 + Up + Ul3
Örnek olarak 10 kA’lik bir darbe akımının, 10 ms süresince 1m iletkende meydana
getireceği gerilim düşümü 1000 V’ dir.

30. Parafudr 0,5 m kuralı
Dolayısıyla Lt mesafesi mümkün mertebe kısa
olmalıdır.
Pratikte bu mesafenin maksimum 0,5 m olması
tavsiye edilmektedir.

31. Parafudr çalışma yapısı
Parafudrların içinde çok sayıda çinko oksit (ZnO) parçaları mevcuttur. Bu çinko oksit
parçacıkları tesisatta aşırı akım yüklenmesi olmaması durumunda tam bir rezistans
(direnç) görevi görerek akıma yol vermezler (yalıtım durumu). Tesisata yıldırım etki
etmesi ya da iç aşırı gerilim yüklenmesi olduğu durumda bu çinko oksit parçacıkları
birleşerek, aşırı akımı toprağa deşarj etmek için bir akım yolu oluştururlar. Bu çinko
oksit parçacıklarının rezistans değeri, tesisata etki eden yüksek akımın şiddeti ile ters
orantılı olmaktadır. Yani akım şiddeti ne kadar yüksek olursa, bu parçacıkların
rezistans değeri o derece küçük olur ve daha çok deşarj sağlayarak kapasitesi
yükselir.

32. Hassas cihaz sigorta panosu bağlantı şeması (D sınıfı parafudr)

33. Parafudr sigorta kutusu bağlantı şeması
Bir önceki slaytta yer alan bağlantı şemasında görüldüğü üzere parafudr, elektrik
devresine paralel olarak bağlanmaktadır. Bunun amacı, herhangi bir yıldırım
düşmesinden kaynaklı darbe akımının, elektrik tesisatının zarar görmeden toprağa
deşarj edilmesidir. Bu bağlantıda parafudr, uygun kA değerinde bir sigorta ya da
kartuş sigortalı devre kesici ile korunmalıdır. Bunun sebepleri ise ;
- Parafudrlar bir süre sonra ömürlerini tamamlamaktadır ve bu aşamadan sonra
yedek kartuşlar ile ömrünü tamamlayan kartuşlar değiştirilmelidir. Elektrik
tesisatının beslediği yüklerin enerjisini kesmeden parafudr kartuşunun
değiştirilebilmesi için parafudr önüne sigorta bağlanmaktadır.
- Parafudr herhangi bir darbe geriliminde harekete geçtiğinde ters yönde bir kısa
devreye yol açabilmektedir. Bağlantıda parafudrlar ana şalterden sonra paralel
olarak bağlandıkları için bu oluşan kısa devre ana kesicinin açmasına yol
açabilecektir. Bunun önüne geçebilmek için bir sigorta yada kartuş sigortalı
devre kesiciler kullanılmaktadır.

34. Tip-1 parafudrlar, 10/350 mikron dalga boyundaki yıldırım etkisini toprağa
iletmektedir. Ana dağıtım panolarında kullanılmaktadır ve Tip-1 testlerine tabidir.
Elektrik piyasasında ve elektrik tesislerinde ana dağıtım panosu, tali pano gibi çok
farklı tipte panolar bulunmaktadır. Ana dağıtım parafudrlarında kesinlike Tip-1 yani
B sınıfı parafudr tercih edilmesini önermekteyiz.
Tip-2 parafudrlar, 8/20 mikron dalga boyundaki en direkt yıldırım etkisini toprağa
iletmektedir. Tali dağıtım panolarında kullanılmaktadır. Tip-2 testlerine tabidir. Tali
panolarda Tip-2 yani C sınıfı parafudr tercih edilmesini önermekteyiz.
Tip-3 parafudr, yakın koruma grubu parafudrlarıdır. Bu parafudr sınıfı alıcıya en yakın
konumlandırılan ve hassas cihaz koruması yapan parafudr sınıfıdır.
Iimp dediğimiz değer, Tip-1 parafudr üzerinde belirtilen değerdir. Bu değer, Tip-1
parafudrun zarar görmeden darbelere karşı 5 kez dayanabileceği değeri ifade
etmektedir. Ana dağıtım parafudrların da bu değer beyan edilmektedir.

35. Parafudrlarda Iimp değeri, Imax değerine göre daha küçük sayılarla ifade edilir. Tip
2 parafudrlarda Imax değeri beyan edilmektedir. Imax değeri, parafudrun üzerinden
bir kez geçirebileceği maksimum akımı ifade etmektedir. Bu konu bazen kafa
karışıklığı yaratabilmektedir. Örnek olarak Tip-2 parafudr da Imax değeri 40 kA olarak
beyan edilirken, Tip-1 parafudr da Iimp değeri 10-15 kA değerlerinde beyan
edilmektedir. Bu durumda Tip-2 parafdur daha çok akım deşarj edebilir şeklinde bir
yanılgı oluşmamalıdır. Tip-1 ana dağıtım parafudrları, Tip-1 testlerine tabi oldukları
için bu parafudrlarda Iimp değeri beyan edilmektedir. Iimp değeri, parafudr
üzerinden 5 kez geçebilecek akımı ifade ederlen, Imax değeri ise parafudr üzerinden
bir kez geçebilecek maksimum değeri ifade etmektedir.
Parafudrlar üzerinde beyan edilen bir değer ise Up değeridir. Bu değer parafudr
seçiminde kritik değerlerden biridir. Up değeri parafudrun koruma gerilim seviyesini
ifade etmektedir.

36. Up değeri ne kadar düşük ise elektrik tesisatına etki eden anlık yüksek darbe gerilimi
o kadar az demektir. Yani Up değeri, parafudr üzerine düşen darbe geriliminin
indirgeneceği değerdir. Parafudr üzerine gelen darbe gerilimini üzerinde belirtilen
Up değerine düşürür. Dolayısıyla bu parafudrdan sonra tesisata Up değeri kadar bir
gerilim etki ediyor. Burdan da parafdurların üzerine gelen darbe gerilimlerini %100
deşarj etmediğini ve sistemde ayrı ayrı parafudrların kullanılması gerektiğini
anlamaktayız. Elektrikli cihazların dayanabileceği gerilim seviyeleri kV cinsinden
standartlarda belirtilmiştir. Bu cihazlar, belirtilen kV cinsinden belirtilen darbe
gerilimlerine dayanabilmektedir. Hassas cihaz panolarında kullanılan parafudrların
Up değeri de bu cihazların darbe gerilimlerinin altında seçilmelidir. Bu durum sağlıklı
bir koruma için önemlidir. Önceki slaytlarda bazı elektrikli cihazların standartlarda
belirtilen Up değerleri verilmiştir. Örnek olarak bilgisayarlar yaklaşık olarak 2 kV
darbe gerilimine dayanabilmektedir. Seçilecek olan yakın koruma parafudrun Up
değerinin, sağlıklı bir koruma için 2 kV’nin altında olması gerekmektedir.

37. Parafudrlar yıldırım darbesi koruması için B sınıfı (Sınıf-1 veya Tip-1), iç aşırı gerilime
karşı korumak için C sınıfı (Sınıf-2 veya Tip-2) ve hassas sistemlerin korunması için D
sınıfı (Sınıf-3 veya Tip-3) olarak üretilirler.
Parafudr kullanım alanları
- Trafo girişleri
- Ana panolar
- Tali panolar
- LED aydınlatma sistemleri
- CCTV (kapalı devre görüntüleme sistemleri,MOBESE)
- Kamera
- Yangın alarm sistemleri
- Yenilenebilir enerji sistemleri
- Otomasyon ve haberleşme hatları

38. Teşekkürler
Bu sunumdan sonra
incelemediyseniz
“MİNYATÜR DEVRE
KESİCİLER”
sunumunu da incelemenizi
tavsiye ederiz.
Diğer ürün kataloglarımızı
görüntülemek için tıklayın.
Ürünlerimiz için iletişim
kurmak isterseniz;
t: +90 (264) 291 45 00
m: federal@federal.com.tr