Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Nedir?
Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Nasıl Üretilmektedir?
Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Neden Kullanılır?
Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Nerede Kullanılmaktadır?
Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Ne Zaman İhtiyaç Duyarız?
Motor Koruma Şalteri ve Termik Röleler Kim Üretir?
2. Elektrik Mermer
BilMart
Doğalgaz
1990 yılında kurulan Federal Grup, alçak
gerilim otomasyon ve şalt malzeme,
doğalgaz sayacı, mermer ve imalat
sanayi sektörlerinde hizmet vermektedir.
Yapılan faaliyetler Federal markasını
2008 yılında Dünya’ da «Tanınmış
Marka» olarak tescillenmesini sağladı.
%100 Türk sermayesi ile kurulan tüm
grup firmaları üretimlerinin %45-50 sini
50’den fazla ülkeye ihraç etmektedir.
3. 1990 yılında kurulan Federal Elektrik, kısa
sürede büyüyerek Dünya’ nın önde gelen
Alçak Gerilim Şalt Cihazları üreticileri
arasında yerini aldı.
25. 000 m2 lik alanda yüzde yüz yerli
sermaye ile kurulu tesislerimizde 4000
ürün, 35.000 farklı parça üretimi
bulunmaktadır. Bünyesinde 400 den fazla
çalışanı bulunmaktadır.
4. 1998 yılında kurulan Federal Mermer, kısa
sürede büyüyerek 21.yy teknolojisi ve ISO 9001
Kalite Yönetim Standartları ile doğal taş
sektöründe aranan bir firma olmuştur.
10.000m2 kapalı alan olmak üzere toplamda
70.000 m2 alanda üretim yapmaktadır.
Bilecik’in Beyceköy ve Vezirhan beldesinde
bulunan iki fabrika ve mevcut ocakları
(Beyceköy-Beige, Kavacık-Lilium, Kuşça-Maya)
ile hizmet vermektedir. Bu ocaklardan çıkartılan
mermerler, Bilecik’teki yıllık 1 milyon m2
kapasiteli fabrikada istenilen her ebada uygun
ve blok olarak Asya, Orta Doğu, Avrupa ve Uzak
Doğu ülkelerine sunulmaktadır.
5. Lotus Beige, Lotus Cream, Lotus Rosalia,
Golden Rose, Maya Cream ve Lilium
Beige taşları ile dünya pazarına giren
Federal Mermer, bu taşları, blok, fayans,
ebatlı ürün ve plaka olarak işleyip,
müşterilerine cilalı / cilasız / honlu ve
eskitme seçenekleriyle sunmaktadır.
6. IHP (International High Power Test Laboratory) test laboratuvarı 2003 yılında Alçak
Gerilim Elektrik Malzemelerinin deneylerini yapmak üzere kurulmuştur. IEC 17025
standartlarına uygun olarak Alman akreditasyon kuruluşu DakkS tarafından 29.03.2005
tarihinde akredite edilmiştir. O tarihten itibaren gerek yurt içi gerekse yurt dışından
müşterilerine test hizmetleri sağlamış ve ülkemizdeki önemli bir açığı doldurmuştur. 2016
Nisan ayında TURKAK tarafından akredite edilmiştir.
Yapılan Testler:
Kızaran Tel Deneyi
Kısa devre Deneyleri
Kapama- Kesme Kapasite Deneyleri
Elektriksel Ömür Deneyi
Mekanik Ömür Deneyi
Sıcaklık Artış Deneyi
Dielektrik Deneyleri
Aşırı Akım Deneyleri
İzolasyon Direnci
İklim Deneyleri
Bağlantı Terminali Deneyleri
Çeşitli Mekanik Deneyler ( Bilye deneyi, mekanik
darbe deneyi v.b)
7. 2009 yılında Doğalgaz üretimine başlayan
firma, kısa bir süre içinde 2011 yılında Tip
test laboratuvarını bünyesine katmıştır.
Laboratuvarda; gaz dağıtım firmaları ve
test kuruluşlarına EN 1359 standardına
uygun, G4,G6,G10 sayaçlar için rutin
(kalibrasyon-doğrulama) ve tip test
ünitelerinin tasarım ve imalatını
yapmaktadır.
Kaliteyi her zaman ilk önceliğine koyan
Federal, test laboratuvarı yatırımını
yapan ilk firma olarak dışa bağımlılığın
önüne geçmiştir.
8. Bilmart; Makine ve imalat sektöründe faaliyet
göstermekte olup, 30,000’den fazla parça
üretmektedir. Eksantrik Pres, Hidrolik Pres,
Lazer Baskı, İnkjet Baskı, Tampon Baskı,
Serigrafi, Sert Lehimleme, Hamurhane,
Elektronik Dizgi, Plastik Enjeksiyon, BMC,
Kaplama, Talaşlı İmalat ,Kalıphane, Kompozit
Malzeme Üretimi ve Kaplama Proseslerini
bünyesinde bulundurmaktadır. Geliştirmiş
olduğu ERP yazılımı ve Entegre Barkot Sistemi
ile tüm prosesler, kontrol noktaları ve stoklar,
bilgisayar ile uzaktan takip edilebilme
opsiyonuna sahiptir.
11. Üretilen Tüm ürünler ISO 9001: 2015, ISO14001
Yurt içinde ve yurt dışında 100’ e yakın marka , 1O'a yakın patent ve 200'e yakın
tasarım tesciline sahiptir.
12. Ar-Ge bünyesinde 30' a yakın TÜBİTAK projesi , onaylanarak hayata geçmiştir. 2018 yılında
4 ayrı TÜBİTAK projesi kapsamında
"Başarı Belgesi "
ve Bakanlık tarafından da
"Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi"
alınmıştır. Geçmiş deneyimleri ve alınan başarılı projelerin oluşturduğu kültür ile Federal
Elektrik, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Türkiye ' de 910. Ar-Ge Merkezi
olarak tescil edilmiştir.
17. Termik röleler, aşırı yük durumunda motoru kontaktör
yoluyla devre dışı bırakır. Yani termik röle ile donatılan bir
kontaktör, çok daha kullanışlı ve faydalı bir devre elemanı
haline gelir. Federal termik röleler TS EN 60947-4-1, IEC
60947-4-1 standardına ve CE’ye uygun olarak imal
edilmektedir.
• 0,1A’ dan 630A’ ya kadar
• Anma yalıtım Gerilimi 690V
• Raya Montaj için ilave aparat imkanı
• Yardımcı kontaklı 1NA+1NK
• IEC/EN 60947-4-1
Raya Montaj Aparatı
18. Kontaktöre bir termik röle eklenmesiyle hem kontaktöre bağlı yük aşırı akıma karşı
korunur hemde kontaktör aşırı akım dolayısıyla baş gösteren aşırı ısınmanın
etkilerinden korunmuş olur.
Termik rölede her faz bir aşırı akım açıcısına bağlıdır. Bimetaller ısındıklarında
diferansiyel açma çubuğunu iterek devreyi açtırır. Fazlardan birinin kesilmesi
durumunda bimetallerden sadece ikisi çalışır ve aşırı akım açıcısı aşırı yükleme
durumunda olduğundan daha çabuk işleme geçer. Termik röle mekanizması çevre
sıcaklığındaki değişmeleri kompanze ederek, rölenin çevre sıcaklığından etkilenmesini
önler.
Termik aşırı akım rölesinin sıcak işletme durumundaki açma karakteristiğinin ortalama
değeri, soğuk işletme durumundaki rölenin açma karakteristiğinin altındadır. Yani
belirli bir açma akımında soğuk röle, sıcak durumdaki röleden yaklaşık ¼ oranında
daha geç açma yapar. Bu durum, rölenin ve korunacak olan cihazın güvenliği
bakımından önem arz etmektedir. IEC 60947-4-1 ‘e göre motorlar için sıcak durumda
1,5 katı yüklemede rölenin en geç 2 dakikada devreyi kesmesi şart koşulmuştur.
19.
20. Ayar akımı tarafından ısıtılan bir röle için açma karakteristiğinin ortalama değerleri,
soğuk durumda işletmeye sokulan rölenin açma değerlerinin yaklaşık %10-%30’u
kadardır. Bu değerler, ayar akımının 1,05-1,2 katları arasında bulunan sınır akım
şiddetlerine bağlıdır.
Bir sonraki slaytta yer alan grafikte görüldüğü gibi, sıcak durumdaki bir rölenin açma
zamanı, 1,5 x Ie’ de 3 dakikadan yaklaşık 2 dakikaya düşmektedir. Termik rölenin açma
akım değerleri bakımından IEC 947-4-1 ‘e göre sınır açma değerleri bildirilmiştir. Buna
göre 20⁰C ortam sıcaklığında ve soğuk durumda termik rölenin, Ie ayar akımının 1,05
katında 2 saat içinde açmaması ve sıcak durumda 1,2 katında iki saat içinde açması şart
koşulur. Buna göre rölenin sınır açma akımı Ia = (1,05-1,2 ) x Ie olarak belirlenir. Ayrıca
rölenin sıcak durumda 1,5 x Ie aşırı akım değerinde iki dakikada açması, soğuk
durumda 7,2 x Ie aşırı akım değerinde ise gecikme değerine bağlı olarak 2 saniyede
veya 5 saniye de açması istenmektedir.
21.
22.
23. Eğer üç kutuplu termik röle, iki kutuplu olarak yüklenirse, açma zamanı %10 kadar ve
bir kutuplu yüklenirse %20 kadar artar. Sınır akım değerleri ve açma karakteristiği, 20⁰C
ortam sıcaklığına göre belirlenmiştir. Değişik ortam sıcaklığında açma zamanı değişik
değer alır. Bunun sonucu olarak sınır akım değeri düşer ve röle daha erken açma yapar.
Mesela 50⁰C ortam sıcaklığında sınır akımı %20 kadar daha düşük olur. Bunun aksine
ortam sıcaklığı ne kadar düşük olursa, 20 ⁰C ‘ deki aynı açma zamanı için daha fazla
akım ısısına ihtiyaç olur. Belirli şartlar altında eğer röle ve korunacak olan cihaz, mesela
motor, aynı ortam sıcaklığında çalışırlarsa ve ısınmaları eşit olursa, rölenin açma
karakteristiğinin ortam sıcaklığına bağımlı olması bir avantaj sağlardı. Fakat bu şartların
özellikle uzaktan kumandalı sistemlerde ve kapalı bir muhafaza içinde bulunan
rölelerde her zaman gecikmesi mümkün değildir. Bu durumda korunacak olan cihaz ile
röle aynı ortam sıcaklığında bulunmayabilirler. Güvenli bir koruma sağlamak için
sadece röle ile motorun aynı ortam sıcaklığında bulunmaları da yeterli değildir. Aynı
zamanda rölenin açma sınır ısınması, motorun müsaade edilen ısınmasına eşit
olmalıdır. Genellikle bu iki şartın birlikte yerine getirilmesi mümkün değildir…
24. Bu yüzden sıcaklık derecesinin değişmesine paralel olarak , rölenin, Ie ayar akımını da
sürekli düzeltmek gerekir. Sıcaklık değişmelerinden dolayı termik aşırı akım röleleri bir
ısınma kompanzasyonu ile donatılırlar. Bu sayede sınır açma akımı, 20 ⁰C ‘den farklı
olan ortam sıcaklık derecelerinde dahi -25 ⁰C ile +55 ⁰C arasında (1,05-1,2) x Ie sınır
değerlerinde kalır. Böylece Ie de ayrıca bir düzeltme yapmaya gerek kalmaz.
Motorlar üç fazlı olarak çalışırken, faz iletkenlerinden birinin kopması veya
sigortalardan birinin erimesi sonucunda motor normalde çektiği akımdan daha fazla
akım çeker. Motorun yanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaması için termik rölede
bulunan faz hata koruma özelliği devreye girerek kontaktör devreden çıkartılır.
27. Yardımcı kontaklar
Termik açıcı, biri normalde açık ve diğeri normalde kapalı iki kontağı harekete geçirir.
Devrede herhangi bir aşırı yük olması durumunda termik açıcı, normalde kapalı kontağı
harekete geçirir ve yardımcı kontak açık konuma geçer. Böylece kontaktörün bobin
enerjisi kesilir ve motor devreden çıkartılır. Tam tersi olarak da normalde açık kontak
kapalı konuma getirilir ve bu yardımcı kontak farklı amaçlar için kullanılabilmektedir.
Örnek olarak termik röle aşırı yük durumunda bu kontak üzerinden görsel ve işitsel
alarm sistemlerini devreye sokabilir.
Reset butonu
Reset butonu otomatik veya manual konumunda kullanılabilir. Otomatik (A) konumda,
bimetaller soğuduktan sonra, termik röle otomatik olarak kontaktörü devreye aldırır.
Manuel (M) konumda ise bimetaller soğuduktan sonra kontaktörün tekrar devreye
girebilmesi için reset butonuna basılması gereklidir.
28. Test butonu
Test butonuna basılarak motor kontaktörünün devreden çıkıp çıkmadığı test
edilebilmektedir. Test butonuna basıldığında, termik röle aşırı yük durumunda yaptığı
işlemleri yapmaktadır. Yardımcı kontaklar konum değiştirir.
Stop butonu
Acil durumlarda motor kontaktörünü devreden çıkarmak için kullanılmaktadır.
Aksesuarlar
29. Motor yol verme uygulamalarında anahtarlama işlemi için
kontaktörler kullanılmaktadır. Kontaktörler motor
devresinde termik röle ile birlikte kullanıldığında aşırı yük
durumlarında devreyi açarlar. Kontaktörlerin tek başına
aşırı yük koruma (termik koruma) özelliği bulunmamaktadır.
Aynı şekilde termik rölede de devreyi açma-kapama özelliği
bulunmamaktadır. Bu iki devre elemanı birlikte
kullanıldığında termik röle yardımcı kontak çıkışı kontaktör
bobinini enerjilendirir.
Soldaki şekilde, motor direkt yol verme örnek bağlantı
şeması görülmektedir.
30. Devrede herhangi bir aşırı yük durumunda termik röle
yardımcı kontağı, kontaktör bobin enerjisini keserek,
kontaktör üzerinden devreyi keser. Termik rölelerde kısa
devre koruması (manyetik koruma) bulunmadığından dolayı
motor yol verme uygulamalarında kısa devre akımlarına
karşı koruma için otomatik sigortalar (manyetik açıcılar)
kullanılmaktadır.
Termik röle devredeki motoru, kabloları ve kontaktörü aşırı
akımlara karşı korumaktadır. Otomatik sigorta ya da
manyetik açıcılar ise kendisinden sonra gelen bütün
cihazları (motoru, kabloları, termik röleyi, kontaktörü) kısa
devre durumlarına karşı korumaktadır.
Soldaki şekilde, motor direkt yol verme örnek bağlantı
şeması görülmektedir.
31. • 0,1A’ dan 80A’ ya kadar
• Anma yalıtım Gerilimi 690V
• Zengin Aksesuar (Yardımcı Kontak, Düşük
Gerilim Bobini, Açtırma Bobini, Acil Stop
Butonu, Muhafaza Kutusu)
• Üste takılan 1NO+1NC yardımcı kontak
• IEC/EN 60947-4-1
Motor koruma şalteri, motor yol verme uygulamalarında kısa devre ve aşırı akımlara
karşı koruyan ve manuel olarak devreyi açma ve kapama işlemi yapılabilen üç
kutuplu elektromekanik koruma elemanıdır. Motor koruma şalterleri, motor güç
devrelerine seri olarak bağlanmaktadır.
32. TS EN 60947-4-1 / IEC 60947-4-1 Standartlarına ve CE’ ye uygun olarak imal edilen
Federal Motor Koruma Şalterleri, özel olarak motor koruması için tasarlanmış olup;
boyut, montaj kolaylığı ve performans açısından idealdir. Aşırı yük ve kısa devre
durumlarında mükemmel koruma sağlamaktadırlar.
35 mm’ lik montaj rayına basit ve hızlıca monte edilebilmektedir ve
özel bir aparat yardımıyla iki vida kullanılarak sabitlenebilirler. Federal
FMK80 Tip motor koruma şalterleri 40 kW (380/400 V) ‘a kadar,
FMK25 Tip motor koruma şalterleri 15 kW (380/400 V) ’a kadar olan
elektrik motorlarının korunmasında kullanılabilmektedir. Bol aksesuar
çeşidiyle kullanıcının ihtiyaç duyabileceği bütün talepleri
karşılamaktadır.
33. Motor koruma şalteri kullanımı ile birlikte motor devrelerinde termik röle kullanımı
azalmaktadır. Elektrik panolarında sıklıkla kullanılmasıyla birlikte, manyetik devre
açıcı olarak kullanılan devre elemanlarına ihtiyaç duyulmamaktadır. Motor koruma
şalterlerinin motor güç devrelerinde kullanılmasıyla birlikte aynı zamanda pano
içinde yerden de tasarruf sağlanabilmektedir.
Motor koruma şalteri, devrede korunacak motorun anma gücüne (kWh), nominal
gerilim ve akımına göre seçilmelidir. Ayarlanabilen termik sahası ile istenilen akım
aralığında ayar yapılabilmektedir.
Motor koruma şalteri kullanım alanları:
1- Konveyör sistemleri
2- Havalandırma sistemleri
3- Kompresör
4- Küçük makine
5- Otomatik kumanda sistemleri
6- Vinç panoları
38. Motor koruma şalterleri, motor yol verme uygulamalarında,
motoru kısa devre ve aşırı yük durumlarına karşı koruyan, manuel
olarak da devrede açma-kapama işlemleri yapılabilen üç kutuplu
elektromekanik koruma elemanlarıdır. Motor koruma şalterleri
ile motor uygulamasında hem termik hem de manyetik koruma
yapılabilmektedir.
Termik rölelerde ise sadece termik koruma yapılabilmektedir.
Termik röleler aşırı yük veya faz kesilmesi durumunda motoru
kontaktör yoluyla devre dışı bırakır yani termik röle ile donatılan
bir kontaktör, çok daha kullanışlı ve faydalı bir cihaz haline
gelmektedir. Zira kontaktöre bir termik röle eklemekle hem
kontaktöre bağlı tüketici aşırı akıma karşı korunur hem de
kontaktör aşırı akım dolayısıyla baş gösteren aşırı ısınmanın
etkilerinden korunmuş olur.
39. Termik röle de her faz bir aşırı akım açıcısına bağlıdır. Bimetaller ısındıklarında
diferansiyel açma çubuğunu iterek devreyi açtırır. Fazlardan birinin kesilmesi
durumunda bimetallerden sadece ikisi çalışır ve aşırı akım açıcısı aşırı yükleme
durumunda olduğundan daha çabuk işleme geçer. Termik röle mekanizması çevre
sıcaklığındaki değişmeleri kompanze ederek, rölenin çevre sıcaklığından etkilenmesini
önler. Termik rölelerde sadece termik koruma yapılabildiğinden kısa devre koşullarında
yükü izole etmek mümkün değildir. Bu nedenle bağlı bulundukları devrede cihazları
kısa devre akımlarına karşı korumak için sigortalar ve manyetik açıcılar ile birlikte
kullanılırlar. Motor akımını kesmek içinse kontaktörlerle birlikte kullanılırlar.
Motor koruma şalterleri, termik röleler için saydığımız tüm kombinasyonları içinde
barındırmakta ve koruma, anahtarlama işlemlerini tek başına yapabilmektedir. 80
ampere kadar olan ihtiyaçlarda motor koruma şalterleri kullanılabilmektedir. 80
amperden büyük ihtiyaçlarda termik röle manyetik açıcı ve kontaktör kombinasyonu
tercih edilmelidir.
40. Federal FMK 25 ve 80 tip şalterler özel olarak motor koruması için tasarlanmış olup,
boyut, montaj kolaylığı ve performans açısından idealdir. TS EN 60947-4-1 / IEC 60947-
4-1 standartlarına ve CE’ ye uygun olarak imal edilmektedir. Aşırı yük ve kısa devre
durumlarında mükemmel koruma sağlarlar. 35mm’lik montaj rayına basit ve hızlıca
monte edilebilirler. Özel bir aparat yardımıyla iki vida kullanılarak sabitlenebilirler.
Federal FMK 25 tip şalterler 15 kW (380/400) ‘ a, Federal FMK 80 tip şalterler 40 kW
(380/400) ‘a kadar olan elektrik motorlarının korumasında kullanılabilirler. Motor
koruma şalterleri yardımcı kontak, düşük gerilim bobini, açtırma bobini, acil stop
butonu, muhafaza kutusu gibi aksesuarlara sahiptir.
41. Federal termik röleler TS EN 60947-4-1 / IEC 60947-4-1 standartlarına ve CE ‘ye uygun
olarak 630 A’ ya kadar, çevre sıcaklığına karşı kompanze edilmiş olarak üretilmektedir.
Termik röleler, amper aralıklarına göre, FTR25 / 95 / 150 / 200 / 630 olmak üzere 5
farklı tipte üretilmektedir. Termik rölelerde, 93 A’ ya kadar raya montaj için özel aparat
aksesuar olarak kullanıcılara sunulmaktadır.
42. Motor yol verme uygulamalarında motor koruma
şalterlerinin kullanımı ile termik röle tercihi günden
güne azalmaktadır. Motor koruma şalterleri motor
yol verme devresinde, hem aşırı akım hem de kısa
devre durumlarına karşı koruma sağlarken aynı
zamanda manuel olarak da devrenin kontrol
edilmesine olanak sağlarlar. Motor koruma şalterleri,
motor devresine seri olarak bağlanır.
Motor koruma şalterleri, termik ve manyetik koruma
fonksiyonlarına sahip olduklarından dolayı, bu
şalterlerin bulunduğu devrede otomatik sigorta ve
termik röle kullanımına gerek kalmamaktadır.
