SlideShare a Scribd company logo
1 of 50
0: lllak
1: shuk
2: Ishkay
3: Kimsa
4: Chusku
5. Pichka
6: Sukta
7: Kanchis
8: Pusak
9: Iskun
10: Chunka
De aquí en adelante se combinan los
números
11: Chunka shuk
12: Chunka ishkay
20: Ishkay Chunka
21: Ishkay Chunka shuk
30: kimsa chunka
100: Patsak
101: Patsak shuk
131: Patsak kimsa chunka shuk
1000: Waranka
1´000.000: Hunu
YUPAYKUNA
-nk-
-nt-
-np-
Hunu Patsak Chunka Warank
a
Patsak Chunka
3 2
2 5 1
2 1 3 7 9
1 1 1 1 1 1
Ima
Imalla
Imanalla
1. Ñukaka Quitomantami kani
2. Ñukaka allillami kani
3. Payka Mariami kan
4. Payka Quitomantami Kan
5. Payka allillami kan
6. Ñukaka Miguelmi kani.
7. Payka (Kuytsaka) Quitomantami kan
8. Michikka allillami kan
9. Kanka yachachikmi kanki
10. Kanka Quitomantami kanki
mantachu
Kanka
mantachu kan
mana
Payka
Quito
mana kan
mana
1.Ñukaka Maríami kani.
2.Payka hampik runami.
3.Kikinka wiksayukmi kanki.
4.Juanchuka Inkapirkamantami.
5.Ñukaka Cajamarcamantami kani.
6.Kikinka yachachikmi kanki.
7.Pedroka allillami.
8. Kikinka allillami kanki.
MANA nishpa tikrachipay
Shina: Payka Mañumi kan
Payka mana Mañuchu kan
Shuk mashiwan kay tapuykunawan rimapay
1.Ñukaka michikchu kani?
2.Kikinka Quitomantachu kanki?
3.Mariaka maymantatak kan?
4.Yachachikka imanallatak kan?
5.Kikinka tarpuk runachu kanki?
6.Kanpash allillachu kanki?
7.Kanka kaymantachu kanki?
8.Kikinka yachachikchu kanki?
Mama
chumpi
Anaka maymantatak kan?
S C V
Anapash Otavalomantami kan. Kanka?
S C V {?}
José, Roberto, Pedropash yachakukkunapash, tarpukkunapashmi kankuna
S C V
kan
kan
- Kanka / Kikinka ima shutitak kanki?
- Ñukaka Jumandimi kani. Kanka?
- Kanka / Kikinka maymantatak kanki?
- S C V
- Ñukaka Otavalomantami kani, Kanka?
- S C V
- José, Kevin, Ñukapash Otavalomantami kanchik.
- S C V
- Ñukaka Otavalomanta, Quitomanta, Latacungamantapashmi kani
- S C V
- Kanka / Kikinka imatak kanki?
- Ñukaka yachakukmi kani.
- Kanka / Kikinka mashna watatatak charinki?
- Ñukaka __________ watatami charini
PIZARRA
DIGITAL
-ka
PIZARRA
DIGITAL
Alli tutamanta
Alli pakariy
Alli puncha mashi Sisaku,
Alli chishi
Alli tuta
imanalla
Kanka / kikinka imanallatak kanki?
- Ñukaka allillami (Unkushka, Shina shinalla, allilla, alli, allipacha,
sumak, may sumak) kani.
- Yupaychani
- Ashtakashkaman
- Kayakaman / Kaya punchakaman
- Minchakaman
- Shuk punchakaman
- Shuk watakaman
- Shuk killakaman
- chishikaman
- tutakaman
MANA alliCHU
Pizarra
Anaka imatak kan?
S C V
Anaka yachachikmi kan. Kanka/Kikinka?
S C V {?}
May = donde
Ima = que
Pi = quien
-pi= en el, en la, en los, en, en las…
-manta= de, desde.
Maykan = Cual
Mashna = Cuanto
Ñukapash yachachikmi kani.
S C V
-tak = pregunta abierta
Pizarra
Anaka Quitopichu kan?
S C V
Ari, Anaka Quitopimi kan
S C V
-chu = enfatizador de pregunta cerrada
Respuesta = ari / mana
-MI = Afirmación
MANA + -CHU = La negación
Mana, Anaka mana Quitopichu kan, Payka Otavalopimi kan
- S C V
kana = 3ra persona se puede omitir el verbo
Kana (ser o estar)
José taytaka yachachikpash tarpuk runapashmi kan;
kutin, María mamaka takshak warmimi kan. Payka
mana yachachikchu (kan).
José taytaka Coltamantami kan. Payka mana
Rumipambamantachu. Kutin, María mamaka
Chachimbiromantami kan. Chachimbiroka kunuk
llaktami kan. Kutin, Coltaka chiri llaktami kan.
María mamaka unkushkami, chaymanta mana
kushillachu, payka llakillami kan. Kutin, José taytaka
allillapash, kushillapashmi kan. Payka mana llakillachu.
Kunuk Chiri Llakta Llakilla Kushilla Kutin Chaymanta
Charina Churi Ushushi Hatun Uchilla Malta Marka
Pedro yayaka Quitomantami kan, Maria mamaka Mantamantami kan.
Pedro yayapash Maria mamapash ishkay churikunami charinkuna.
Pedropash Mariapash ishkay turikunami charinkuna.
Pedroka killkakmi kan, kutin, Mariaka yachachikmi kan.
Pedropash Mariapash Colombiamanmi rinkuna.
Colombiaka kunukmi kan.
Pedroka sukta chunka shuk watatami charin, kutin Mariaka chusku chunka
pichka watatami charin.
Churikunaka Alejandropash Miguelpashmi kankuna.
Alejandroka chunka kanchis watatami charin, Miguelka iskun watatami
charin. Alejandropash Miguelpash yachakukpash shuyukpashmi kankuna.
Alejandropash Miguelpash Quitomantami kankuna. Shinapash, Latacungapimi
kawsankuna
Quitoka chirimi (llaktami) kan.
Alejandroka kushillami kan, kutin, Miguelka llakillami kan.
Alejandroka allillami kan. Kutin, Miguelka unkushkami kan.
Shinapash, Shinallatak, Kutin
-manta
-man
-pi
................
Ñuka -ni Ñukaka Jumandimi kani
Kan / Kikin -nki Kanka / Kikinka Jumandimi kanki
Pay -n Payka Jumandimi kan
Ñukanchik -nchik Ñukanchikka Quitomantami kanchik
Kankuna / Kikinkuna -nkichik Kikinkunaka Quitomantami kankichik
Paykuna -nkuna Paykunaka Quitomantami kankuna
(uchilla)
Pedropash Laurapash Otavalomanmi rinkuna
Pizarra
Ñukaka wawakunami kamani
S C V
Ñukanchikka wawakamakkunami kanchik
S C V {?}
-kamak = morfema que indica cuidador de
-kuna = Pluralizador
Kamana = Kamak / Wawakamakkuna
Apana
Pushana
Ñukaka wawakunakamakmi kani
S C V
Ima
Imalla
Imanalla
Shina: Payka imanallatak kan? (allilla)
Payka allillami kan.
1. Yachachikkunaka imanallatak kankuna? (unkushka)
2. Yachakukka imanallatak kan? (allilla)
3. Mariaka pichak warmichu kan? (Tarpuk)
4. Pitak kanki? (Alberto)
5. Pitak kuchikamakka kan? (Antonio)
6. Kankunaka unkushkakunachu kankichik? (mana)
7. Pichak warmika maymantatak kan? (Rumichaka)
8. Pikunatak unkushkakuna kankuna? (Ñukanchik)
9. Maymantatak kankichik? (Otavalo)
10. Kanka imatak kanki? (yantak)
11. Ñukaka imanallatak kani? (Unkushka)
12. Pitak wiksayuk kan? (Mashi Laura)
13. Hallmak runaka maymantatak kan? (Loja)
14. Maykantak unkushka kan? (Chayshuk mashi)
15. Pikunatak wachachik kankuna? (Ñukanchik)
16. Maymantatak kallpankichik? (Wasi)
-CHU 50%
MANACHU 75%
NACHU 90%
ARI, -mi
MANA, mana + -chu
May = donde 0%
Ima = que 0%
Pi = quien 0%
Maykan = Cual 0%
Mashna = Cuanto 0%
-tak
Pizarra
Mañuka imatak kan?
S C V
Paykunaka maypitak pukllankuna?
S C V
-CHU 50%
MANACHU 75%
NACHU 90%
ARI, -mi
MANA, mana + -chu
Carlospash ñukapash wasipimi pukllanchik
S C V
Michikka pitak kan?
S C V
Pitak michik kan?
C CS V
Hunkaypa punchakuna
Mushuk shimikuna:
Kaymanta shinapash
puncha tuta,
Shaykushka uchilla
Chaymanta
Atallpa [Atalpa, atillpa,
atishpa, atula, atila, wallpa]
takshak warmi
pachallina
muchiku
Maki watana
Wawa chumpi
ushuta
shiwi
anaku Wara /balun
kushma
wallka
ukullina
ruwana
tupu
chumpi
kushma
ushuta
Mama chumpi
chumpi
Makillina Chakillina Kunkallina
Sikillina Chuchullina Shimillina /
Shimi killpana

More Related Content

Featured

How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
ThinkNow
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
 

Featured (20)

How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 
ChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slidesChatGPT webinar slides
ChatGPT webinar slides
 

2 Ishkayniki.pptx

  • 1.
  • 2.
  • 3.
  • 4.
  • 5. 0: lllak 1: shuk 2: Ishkay 3: Kimsa 4: Chusku 5. Pichka 6: Sukta 7: Kanchis 8: Pusak 9: Iskun 10: Chunka De aquí en adelante se combinan los números 11: Chunka shuk 12: Chunka ishkay 20: Ishkay Chunka 21: Ishkay Chunka shuk 30: kimsa chunka 100: Patsak 101: Patsak shuk 131: Patsak kimsa chunka shuk 1000: Waranka 1´000.000: Hunu YUPAYKUNA -nk- -nt- -np-
  • 6. Hunu Patsak Chunka Warank a Patsak Chunka 3 2 2 5 1 2 1 3 7 9 1 1 1 1 1 1
  • 7.
  • 8.
  • 9.
  • 10.
  • 11.
  • 12. Ima Imalla Imanalla 1. Ñukaka Quitomantami kani 2. Ñukaka allillami kani 3. Payka Mariami kan 4. Payka Quitomantami Kan 5. Payka allillami kan 6. Ñukaka Miguelmi kani. 7. Payka (Kuytsaka) Quitomantami kan 8. Michikka allillami kan 9. Kanka yachachikmi kanki 10. Kanka Quitomantami kanki
  • 14. 1.Ñukaka Maríami kani. 2.Payka hampik runami. 3.Kikinka wiksayukmi kanki. 4.Juanchuka Inkapirkamantami. 5.Ñukaka Cajamarcamantami kani. 6.Kikinka yachachikmi kanki. 7.Pedroka allillami. 8. Kikinka allillami kanki. MANA nishpa tikrachipay Shina: Payka Mañumi kan Payka mana Mañuchu kan
  • 15. Shuk mashiwan kay tapuykunawan rimapay 1.Ñukaka michikchu kani? 2.Kikinka Quitomantachu kanki? 3.Mariaka maymantatak kan? 4.Yachachikka imanallatak kan? 5.Kikinka tarpuk runachu kanki? 6.Kanpash allillachu kanki? 7.Kanka kaymantachu kanki? 8.Kikinka yachachikchu kanki?
  • 17. Anaka maymantatak kan? S C V Anapash Otavalomantami kan. Kanka? S C V {?} José, Roberto, Pedropash yachakukkunapash, tarpukkunapashmi kankuna S C V
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22.
  • 23.
  • 24. - Kanka / Kikinka ima shutitak kanki? - Ñukaka Jumandimi kani. Kanka? - Kanka / Kikinka maymantatak kanki? - S C V - Ñukaka Otavalomantami kani, Kanka? - S C V - José, Kevin, Ñukapash Otavalomantami kanchik. - S C V - Ñukaka Otavalomanta, Quitomanta, Latacungamantapashmi kani - S C V - Kanka / Kikinka imatak kanki? - Ñukaka yachakukmi kani. - Kanka / Kikinka mashna watatatak charinki? - Ñukaka __________ watatami charini PIZARRA DIGITAL -ka
  • 25. PIZARRA DIGITAL Alli tutamanta Alli pakariy Alli puncha mashi Sisaku, Alli chishi Alli tuta imanalla Kanka / kikinka imanallatak kanki? - Ñukaka allillami (Unkushka, Shina shinalla, allilla, alli, allipacha, sumak, may sumak) kani. - Yupaychani - Ashtakashkaman - Kayakaman / Kaya punchakaman - Minchakaman - Shuk punchakaman - Shuk watakaman - Shuk killakaman - chishikaman - tutakaman MANA alliCHU
  • 26. Pizarra Anaka imatak kan? S C V Anaka yachachikmi kan. Kanka/Kikinka? S C V {?} May = donde Ima = que Pi = quien -pi= en el, en la, en los, en, en las… -manta= de, desde. Maykan = Cual Mashna = Cuanto Ñukapash yachachikmi kani. S C V -tak = pregunta abierta
  • 27. Pizarra Anaka Quitopichu kan? S C V Ari, Anaka Quitopimi kan S C V -chu = enfatizador de pregunta cerrada Respuesta = ari / mana -MI = Afirmación MANA + -CHU = La negación Mana, Anaka mana Quitopichu kan, Payka Otavalopimi kan - S C V kana = 3ra persona se puede omitir el verbo Kana (ser o estar)
  • 28. José taytaka yachachikpash tarpuk runapashmi kan; kutin, María mamaka takshak warmimi kan. Payka mana yachachikchu (kan). José taytaka Coltamantami kan. Payka mana Rumipambamantachu. Kutin, María mamaka Chachimbiromantami kan. Chachimbiroka kunuk llaktami kan. Kutin, Coltaka chiri llaktami kan. María mamaka unkushkami, chaymanta mana kushillachu, payka llakillami kan. Kutin, José taytaka allillapash, kushillapashmi kan. Payka mana llakillachu. Kunuk Chiri Llakta Llakilla Kushilla Kutin Chaymanta
  • 29. Charina Churi Ushushi Hatun Uchilla Malta Marka Pedro yayaka Quitomantami kan, Maria mamaka Mantamantami kan. Pedro yayapash Maria mamapash ishkay churikunami charinkuna. Pedropash Mariapash ishkay turikunami charinkuna. Pedroka killkakmi kan, kutin, Mariaka yachachikmi kan. Pedropash Mariapash Colombiamanmi rinkuna. Colombiaka kunukmi kan. Pedroka sukta chunka shuk watatami charin, kutin Mariaka chusku chunka pichka watatami charin. Churikunaka Alejandropash Miguelpashmi kankuna. Alejandroka chunka kanchis watatami charin, Miguelka iskun watatami charin. Alejandropash Miguelpash yachakukpash shuyukpashmi kankuna. Alejandropash Miguelpash Quitomantami kankuna. Shinapash, Latacungapimi kawsankuna Quitoka chirimi (llaktami) kan. Alejandroka kushillami kan, kutin, Miguelka llakillami kan. Alejandroka allillami kan. Kutin, Miguelka unkushkami kan. Shinapash, Shinallatak, Kutin -manta -man -pi
  • 30. ................ Ñuka -ni Ñukaka Jumandimi kani Kan / Kikin -nki Kanka / Kikinka Jumandimi kanki Pay -n Payka Jumandimi kan Ñukanchik -nchik Ñukanchikka Quitomantami kanchik Kankuna / Kikinkuna -nkichik Kikinkunaka Quitomantami kankichik Paykuna -nkuna Paykunaka Quitomantami kankuna (uchilla) Pedropash Laurapash Otavalomanmi rinkuna
  • 31.
  • 32. Pizarra Ñukaka wawakunami kamani S C V Ñukanchikka wawakamakkunami kanchik S C V {?} -kamak = morfema que indica cuidador de -kuna = Pluralizador Kamana = Kamak / Wawakamakkuna Apana Pushana Ñukaka wawakunakamakmi kani S C V
  • 34.
  • 35.
  • 36.
  • 37.
  • 38.
  • 39. Shina: Payka imanallatak kan? (allilla) Payka allillami kan. 1. Yachachikkunaka imanallatak kankuna? (unkushka) 2. Yachakukka imanallatak kan? (allilla) 3. Mariaka pichak warmichu kan? (Tarpuk) 4. Pitak kanki? (Alberto) 5. Pitak kuchikamakka kan? (Antonio) 6. Kankunaka unkushkakunachu kankichik? (mana) 7. Pichak warmika maymantatak kan? (Rumichaka) 8. Pikunatak unkushkakuna kankuna? (Ñukanchik) 9. Maymantatak kankichik? (Otavalo) 10. Kanka imatak kanki? (yantak) 11. Ñukaka imanallatak kani? (Unkushka) 12. Pitak wiksayuk kan? (Mashi Laura) 13. Hallmak runaka maymantatak kan? (Loja) 14. Maykantak unkushka kan? (Chayshuk mashi) 15. Pikunatak wachachik kankuna? (Ñukanchik) 16. Maymantatak kallpankichik? (Wasi)
  • 40.
  • 41. -CHU 50% MANACHU 75% NACHU 90% ARI, -mi MANA, mana + -chu May = donde 0% Ima = que 0% Pi = quien 0% Maykan = Cual 0% Mashna = Cuanto 0% -tak
  • 42. Pizarra Mañuka imatak kan? S C V Paykunaka maypitak pukllankuna? S C V -CHU 50% MANACHU 75% NACHU 90% ARI, -mi MANA, mana + -chu Carlospash ñukapash wasipimi pukllanchik S C V Michikka pitak kan? S C V Pitak michik kan? C CS V
  • 43.
  • 45. Mushuk shimikuna: Kaymanta shinapash puncha tuta, Shaykushka uchilla Chaymanta Atallpa [Atalpa, atillpa, atishpa, atula, atila, wallpa]
  • 46.
  • 47.
  • 49.
  • 50. pachallina muchiku Maki watana Wawa chumpi ushuta shiwi anaku Wara /balun kushma wallka ukullina ruwana tupu chumpi kushma ushuta Mama chumpi chumpi Makillina Chakillina Kunkallina Sikillina Chuchullina Shimillina / Shimi killpana