2. Wprowadzenie
Badanie dla Wolters Kluwer, przy współpracy z Manager Magazine i Pure
Concept zrealizowane zostało metodą wywiadów telefonicznych w terminie
1-24 kwietnia 2008 roku. Respondentami były osoby odpowiedzialne w
przedsiębiorstwie za wybór i /lub współpracę z kancelarią prawną lub, jeśli
firma nie współpracuje z zewnętrzną firmą prawną, za pracę własnych
prawników firmy.
Przedsiębiorstwa objęte badaniem naleŜą do grupy 2000 największych
polskich firm z listy Rzeczpospolitej. Ze względu na zbyt mało liczną
reprezentację firm z branŜy farmaceutycznej, finansowo-bankowej oraz
teleinformatycznej, dla branŜy tych posłuŜono się dodatkowo branŜowymi
listami największych firm.
2
3. Wprowadzenie
Badaniem objętych było 9 wybranych branŜy, w tym:
• Finanse i bankowość, ubezpieczenia i firmy oferujące produkty
inwestycyjne
• Telekomunikacja, IT, e-biznes
• Energetyka: producenci i dystrybutorzy energii, paliwa
• Nieruchomości: firmy budowlane i developerzy
• Firmy farmaceutyczne
• Transport, spedycja, logistyka
• Motoryzacja: producenci samochodów, podzespołów, dystrybutorzy,
sieci
• Przemysł cięŜki: kopalnie, huty, przemysł zbrojeniowy itp.
• FMCG
Badanie zrealizowano w 165 firmach z czego 68% stanowiły duŜe firmy
zatrudniające nie mniej niŜ 250 pracowników.
3
4. Zapotrzebowanie na usługi prawne
3/4 badanych firm posiada własny dział prawny lub zatrudnia przynajmniej jednego prawnika.
Co czwarta z badanych firm nie dysponuje własną obsługą prawną.
Czy macie Państwo w firmie departament prawny/ prawnika? N=165 Zatrudnianie własnego
prawnika /prawników
jest powszechna lub
prawie powszechna w
branŜy
„farmaceutycznej”,
25%
25% „finanse, bankowość,
ubezpieczenia” oraz
„FMCG”. Relatywnie
najrzadziej ma miejsce
w branŜy „energetyka”,
„transport, spedycja,
75%
75% logistyka”,
„motoryzacja” i
Tak Tak Nie Nie „przemysł cięŜki”.
Ponad ¼ spośród takich firm ogranicza się do jednego zatrudnionego prawnika, a
blisko połowa (47%) zatrudnia nie więcej niŜ dwóch prawników. Z drugiej jednak
strony ponad 1/5 tych firm zatrudnia minimum 6 prawników.
4
5. Zapotrzebowanie na usługi prawne
Zdecydowana większośc firm korzysta z pomocy zewnętrznej kancelarii
prawnej – tylko 12% firm nie korzysta z takiego wsparcia
Korzystanie z usług
Czy korzystacie Państwo z pomocy jakiejś kancelarii prawnej? N=165
zewnętrznej kancelarii
prawnej jest popularne
zarówno wśród firm,
które nie posiadają
własnego
12% działu/departamentu
prawnego (98%), jak i
wśród firm, które taki
dział posiadają (85%).
Niemniej, firmy
posiadające własny
dział prawny
88% /zatrudniające
własnego prawnika
Tak Nie rzadziej skłonne są do
korzystania z pomocy
Wielkość firmy nie wpływa róŜnicująco na skłonność do korzystania z usług zewnętrznych
zewnętrznych kancelarii prawnych. kancelarii.
5
6. Zapotrzebowanie na usługi prawne
Firmy zazwyczaj nie ograniczają się do usług jednej kancelarii, ale korzystają z usług większej
liczby kancelarii.
Czy korzystacie Państwo z usług jednej czy kilku kancelarii prawnych /firm
prawniczych? N=146 Bankowość i finanse to
branŜa, która
35% najintensywniej
korzysta z usług
30% 29%
kancelarii prawnych.
25% 23% Największy jest w niej
21% udział firm
20% 19%
korzystających z usług
15% minimum 4 kancelarii
(47%). Na minus pod
10%
7% tym względem
5% wyróŜnia się branŜa
motoryzacyjna i
0%
transportowa.
1 kancelaria 2 kancelarie 3 kancelarie 4-5 kancelarii >5 kancelarii
Wraz ze wzrostem wielkości firmy rośnie skłonność do korzystania z usług większej
liczby kancelarii.
6
7. Zapotrzebowanie na usługi prawne
- powody nie korzystania z usług kancelarii
Główny powód nie korzystania przez firmy z usług zewnętrznej
kancelarii prawnej to posiadanie własnego działu prawnego /własnego
prawnika.
Wśród innych powodów wymieniano:
polisy korporacyjne
nieznajomość przez kancelarie specyfiki firmy
specyfikę firmy wymagającą zatrudniania prawników na umowę o prace w związku z
potrzebą jednolitej polityki
rzadko pojawiającą się potrzebę porady prawnej
7
8. Zapotrzebowanie na usługi prawne -
sprawy
Przedsiębiorcy najczęściej zwracali się do kancelarii prawnych w kwestiach związanych z
prawem pracy oraz podatkami.
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
Podatki 23%
Prawo pracy, sprawy pracownicze, sąd pracy 32%
Prawo korporacyjne, działalność rady i zarządu 7%
Prawo spółek, prawo gospodarcze, prawo handlowe 19%
Prawo karne 1%
Rozwiązywanie sporów, zastępstwo procesowe 7%
Ochrona własn.intelekt., danych osob., prawo antymonopol. 12%
Prawo cywilne 8%
Prawo administracyjne 1%
Nieruchomości, inwestycje 10%
Prawo budowlane 1%
Fuzje i przejęcia, restrukturyzacja, prawo upadłościowe 11%
Papiery wartościowe, giełda 7%
Umowy, akty notarialne, dokumenty 15%
Windykacja, postępowanie polubowne 12%
Zamówienia publiczne, postępowania przetargowe 4%
Prawo energetyczne 2%
Prawo międzynarodowe: ustawodawstwo UE, prawo obce 4%
Ubezpieczenia i bankowość 4%
Prawo farmaceutyczne 3%
Prawo przewozowe 2%
Prawo własności przemysłowej 2%
Inne 12%
8
9. Ocena współpracy z kancelarią
- cechy kluczowe podczas współpracy
(odpowiedzi spontaniczne)
Udzielając spontanicznych odpowiedzi badani przedsiębiorcy przede wszystkim podkreślają
kluczowe przy współpracy z kancelarią/ prawnikami znaczenie wiedzy merytorycznej
/profesjonalizmu.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
Wśród „innych”
Poziom wiedzy merytor. prawników, profesjonalizm 66% waŜnych cech
Renoma, reputacja 5% wymieniano takie jak:
Lokalizacja kancelarii 1% znajomość języków
Dostępność prawników, dyspozycyjność, otwartość, elastycz. 23%
Szybkość reagowania na zapytania
obcych, indywidualne
14%
Terminowość podejście do klienta,
21%
Właściwa komunikacja 18%
zrozumienie specyfiki
Cena usług /wysokość wynagrodzenia 5% firmy, spokój,
Wysoki poziom etyki/uczciwość 10% sieciowy charakter.
Posługiwanie się językiem biznesu 3%
Rzetelność, solidność, dokładność, obowiązkowość 26%
Doświadczenie 17%
Wszechstronność, kompleksowość 1%
Specjalizacja w danej dziedzinie 4%
Znajomość branŜy 1%
Skuteczność, efektywność (sukcesy sądowe) 15%
Kreatywność, inicjatywa 4%
Lojalność, dyskrecja 3%
ZaangaŜowanie, identyfikacja z problemem klienta 5%
Rzeczowość, konkretność 6%
Inne 5%
9
10. Ocena współpracy z kancelarią
- waŜność wybranych cech
Na ile waŜne przy współpracy z kancelarią prawną są wymienione niŜej czynniki. Ocena na
skali 9-punktowej, 1 oznacza „zupełnie niewaŜne”, a 9 - „kluczowe”. Procent odpowiedzi 8 i 9.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
rozumie oczekiwania klienta 74%
kieruje się zasadami etyki zawodowej 65%
wykazuje się znajomością zagadnień typowych dla
branŜy klienta 74%
wykazuje inicjatywę i kreatywne podejście do problemów 65%
współpracuje z klientem przy poszukiwaniu skutecznych
rozwiązań zgodnych z jego priorytetami 74%
jasno przekazuje informacje o postępach prac i swoich
wnioskach/ustaleniach 63%
wykazuje odpowiednie zaangaŜowanie w prowadzenie
sprawy 82%
posiada umiejętności negocjacyjne 41%
właściwie dobiera członków zespołu zajmującego się
realizacją zlecenia 38%
utrzymuje właściwe proporcje pomiędzy kosztami a
jakością usług 62%
10
11. Rezygnacja z usług kancelarii prawnej
Ponad połowa badanych firm deklaruje wcześniejsze doświadczenia związane
z rezygnacją z usług jakiejś kancelarii prawnej.
Czy zdarzyło się tak, Ŝe zrezygnowaliście Państwo z usług jakiejś kancelarii
prawnej? Doświadczenia takie
najczęściej
zadeklarowały firmy z
branŜy energetycznej,
transportowej oraz
nieruchomości, a
najrzadziej
46% reprezentujące
przemysł cięŜki.
54%
Tak Nie
11
12. Rezygnacja z usług kancelarii prawnej
- przyczyny
Niska jakość usług i brak odpowiednich kwalifikacji prawników to główne przyczyny rezygnacji
z usług kancelarii prawnej.
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
Przyczyny rezygnacji z
usług kancelarii prawnej
Brak odp. kwalifikacji prawnika, brak profesjonalizmu
22% nie zawsze wskazują na
Brak zaufania do prawnika
3% niezadowolenie. 6%
Lepsza oferta w innej kancelarii prawnej
3%
badanych jako przyczynę
Niedostępność prawnika / trudny dostęp do niego zakończenia współpracy
4%
Nieterminowość
wymienia zakończenie
13%
sprawy, którą prowadziła
Niezadowolenie z komunikacji z kancelarią prawną
9% kancelaria lub teŜ
Prawnik był za mało zaangaŜowany w sprawę
15% zatrudnienie własnego
Zbyt wysokie stawki
5% prawnika.
Zmiana na stanow.osoby decyd. o wyborze kanc. prawnej
3% Wśród „innych” przyczyn
Niska/zła jakość usług, nieskuteczność, nierzetelność
29% rezygnacji ze współpracy
Zła jakość współpracy/obsługi: arogancja, nieuczciwość
18%
z kancelarią
Relacja jakość usług-cena wymieniano: odejście
5%
Zatrudnienie własnego prawnika
prawników z kancelarii,
1%
strategiczną decyzję
Zakończenie sprawy, do której wynajęto kancelarię
5% firmy, zmianę otoczenia
Inne
6% rynkowego, róŜnice
Nie wiem osobowości, zmianę
8%
Odmowa odpowiedzi
5% struktury organizacyjnej
firmy.
12
13. Wybór kancelarii
- decydenci
O wyborze kancelarii prawnej do współpracy w firmach najczęściej decydują prezesi lub
kolegialnie członkowie zarządu.
Kto w Państwa firmie decyduje /decydowałby w razie potrzeby o wyborze
kancelarii prawnej lub prawnika? N=165
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
prezes 33%
członek zarządu ds. finansowych 9%
dyrektor finansowy 4%
radca prawny zatrudniony w firmie dyrektor dep.
prawnego 16%
dyrektor działu 4%
zarząd - kolegialnie 32%
inne 1%
Trudno powiedzieć 2%
13
14. Wybór kancelarii
- wybór i bieŜący kontakt
W firmach zazwyczaj kto inny decyduje o wyborze kancelarii prawnej i kto inny utrzymuje kontakt z
kancelarią w trakcie współpracy.
Jeśli jest to ktoś inny, proszę podać
Czy jest to ta sama osoba, która dokonuje stanowisko tej osoby. N=96
wyboru kancelarii? N=146
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
prezes
2%
34% członek zarządu ds.
finansowych
3%
dyrektor finansowy 8%
66% główny księgowy
1%
radca prawny zatrudniony w
firmiedyrektor dep. prawnego 33%
Tak Nie
dyrektor działu 24%
inne 19%
trudno powiedzieć
9%
14
15. Wybór kancelarii
- czynniki
O wyborze kancelarii prawnej w największym stopniu decydowała jej reputacja na rynku lub
reputacja konkretnego prawnika (łącznie 59% wskazań).
Co zdecydowało, Ŝe wybraliście Państwo właśnie tę firmę prawniczą?
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
Artykuły w prasie autorstwa danego prawnika 4%
Dobra reputacja kancelarii prawnej na rynku 34%
Dobra renoma prawnika, wiedza merytoryczna prawników 25%
Miejsce w rankingach kancelarii prawnych 11%
Newsletter wysłany przez kancelarię 1%
Polecenie przez inną kancelarię, z którą juŜ współpracują 8%
Polecenie przez izbę handlową, ambasadę lub inną firmę 1%
Polecenie przez osobę z rodziny 1%
Polecenie przez inną osobę z otoczenia biznesowego 27%
wcześniejsza współpraca z danym prawnikiem 21%
Wcześniejsza współpraca z danym prawnikiem 6%
Ta sama kanc., która obsług.centralę firmy za granicą 3%
Cena 1%
Lokalizacja 1%
Znajomość osobista 1%
Inny powód 1%
Trudno powiedzieć 20%
15
16. Preferowane kancelarie
- czynniki decydujące o uznaniu kancelarii
prawnej za godną polecenia
Wiedza i profesjonalizm to cechy, za które najwyŜej ceni się kancelarie i które stanowią o tym,
ze kancelaria najczęściej oceniana jest jako godna polecenia.
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Wiedza i profesjonalizm 53%
Rys. 4. Dlaczego poleciłby Pan(i) tę kancelarięka? N=165
Kompleksowość i wszechstronność 17%
Zrozumienie specyfiki biznesu 15%
Elastyczność, dyspozycyjność 9%
Rzetelność 12%
Terminowość, szybka reakcja 26%
Właściwa komunikacja, zadowolenie ze współpracy 22%
Znajomość języków obcych 4%
Efektywność, sprawność, niezawodność 15%
Wynagrodzenie, dobra relacja usługa-cena 10%
Doświadczenie 9%
Reputacja, renoma firmy 6%
Kancelaria sieciowa, globalna obecność 1%
Inne 4%
16
17. Preferowane kancelarie
- znaczenie dotychczasowej współpracy
Ponad połowa badanych za najlepszą uznała kancelarię, z którą aktualnie współpracuje lub
współpracowała.
Którą z kancelarii prawnych uwaŜa Pan(i) za najlepszego specjalistę w
branŜy? WyróŜniającą liczbę
wskazań uzyskały
kancelarie; Grynhoff,
54% 53% Woźny i Wspólnicy (4)
53% oraz Baker & McKenzie
52%
Gruszczyński i Wspólnicy i
51%
Dewey leBoeuf Grzesiak
50%
(po 3).
49%
48% 47%
47%
46%
45%
44%
Tę, z którą firma współpracuje lub Inną kancelarię
współpracowała i którą wymieniono wcześniej
jako godną polecenia
17
18. Preferowane kancelarie
- bariery korzystania
Najczęstszą przyczyną nie korzystania z usług kancelarii uznawanej za najlepszą w branŜy jest
bariera finansowa związana z wysoką ceną usług, a takŜe fakt posiadania własnego działu
prawnego.
Dlaczego nie korzystacie Państwo z usług tej kancelarii? Wśród „innych” przyczyn
nie korzystania z kancelarii
uznawanej za najlepszą
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% wymieniano fakt, Ŝe kaŜda
z nich jest dobra, słabą
reklamę; inne potrzeby;
Ze względu na rozwiązania holdingowe,
27%
cenę usług
to, Ŝe na obecnym etapie
zmiana kancelarii nie
Mamy swoich wchodzi w grę; podobny
prawników, sami sobie 27% poziom usług; specyfikę
radzimy
firmy; brak kancelarii, które
by posiadały specjalizację
Lokalizacja 7% w zakresie prawa
farmaceutycznego,
kierowanie się dziedzinami
Inne
prawa.
47%
18
19. Dostępność informacji na temat usług
prawnych
Dla sporej grupy duŜych firm informacje dotyczące dostępnych na rynku usług prawnych nie
są łatwo dostępne i nie są wystarczające.
Czy Pana(i) zdaniem informacje o dostępnych na rynku usługach prawnych
są łatwo dostępne i wystarczające? N=165
W blisko 1/4 badanych firm
panuje przekonanie, Ŝe
informacje dotyczące
dostępnych na rynku usług
10% prawnych nie są łatwo
dostępne i nie są
23% wystarczające. Oznacza
to, Ŝe marketing kancelarii
prawnych miałby
uzasadnienie i spotkałby
67% się z zainteresowaniem
potencjalnych klientów.
Tak Nie Trudno powiedzieć
19
