2. 2
Inhoudsopgave
1. Inleiding 3
2. Keten en hokken: een nadere beschouwing 3
2.1 Wat zijn keten en hokken? 3
2.2 Zijn keten en hokken iets van ‘de laatste tijd’? 3
2.3 Positieve functie keten en hokken 3
2.3.1 Een vertrouwde omgeving 3
2.3.2 Bevorderlijk voor de sociale samenhang 3
2.3.3 voorkomt rondhanggedrag 3
2.4 Negatieve keerzijde van keten en hokken 4
2.4.1 Toename aantal bezoekers 4
2.4.2 Onveilige situaties 4
2.4.3 Jongere leeftijdsgroep 4
2.4.4 Commercieel karakter 4
3. De Hofse situatie 4
3.1 Samenstelling werkgroep en doelstelling 5
3.2 Juridisch kader 5
3.3 Categorieën & locaties 6
3.4 Conclusie 6
3.5 Aanpak 7
Bijlagen:
1) Onderzoek GGD d.d. juni 2009
2) Samenwerkingsovereenkomst aanpak illegale boerderijfeesten
3) Actieplan Alcoholmatiging Hof van Twente
3. 3
De verantwoorde keet
Hof van Twente
1 Inleiding
Op 30 september 2008 heeft het college besloten deel te nemen aan de regionale pilot
hokken en keten van het project : Happy Fris”. Deze regionale werkgroep heeft een
handreiking gemaakt waarin stap voor stap wordt uiteengezet hoe gemeenten kunnen
komen tot verantwoorde keten. Uitgangspunt is de preventie inzake alcoholgebruik en de
veiligheid van de bezoekers. Aanleiding voor de roep naar meer preventieve maatregelen
tegen alcoholgebruik onder jongeren in keten, kan worden gevonden in een aantal
onderzoeken1
.
In onderstaande zal een nadere beschouwing volgen wat betreft de keten in Hof van Twente,
de verschillende verschijningsvormen, de indeling van de aangetroffen en bezochte keten in
een drietal categorieën alsmede de aanpak van de gemeente.
2 Nadere beschouwing keten
2.1 Wat zijn keten en hokken?
Hokken, schuurtjes, caravans, schaftketen en kassen vormen in tientallen
plattelandsgemeenten in Nederland een ontmoetingsplek voor veelal jongeren.
Deze jeugdonderkomens kunnen op openbare of op particuliere grond staan. Een belangrijk
kenmerk van keten en hokken is dat zij door jongeren zelf worden beheerd.
2.2 Zijn keten en hokken iets van ‘de laatste tijd?’
Keten zijn geen nieuw verschijnsel en ook niet specifiek voor deze tijd. Ook de ouders van
de jongeren kenden al ontmoetingsplekken die vergelijkbaar zijn met de huidige keten.
2.3 Positieve functie keten en hokken
Keten hebben onmiskenbaar positieve functies: ze vormen een belangrijke plek waar
jongeren elkaar ontmoeten.
2.3.1. Een vertrouwde omgeving
Keten bieden jongeren dichtbij huis een vertrouwde plek in een complexe samenleving.
Ouders zijn dikwijls blij dat hun kind niet al te ver van huis een deel van zijn/haar vrije tijd met
bekenden kan doorbrengen.
2.3.2 Bevorderlijk voor de sociale samenhang
Keten bieden een ontmoetingsplek aan jongeren die binnen eenzelfde kern of gemeente
wonen. Op het platteland ontmoeten jongeren elkaar regelmatig in keten. Ze nemen een
belangrijke plaats in het uitgaansleven. Jongeren komen er om samen te praten, plezier te
maken en activiteiten te ondernemen, maar ook om alcohol te gebruiken.
Vriendschapsbanden en groepsbinding kunnen door het keetbezoek versterken. Keten
hebben een belangrijke sociale functie.
2.3.3 Voorkomt rondhanggedrag
Van de Twentse jongeren bezoekt circa 30% wel eens een keet . Keten vormen dus voor
een grote groep jongeren een aantrekkelijke vorm van vrijetijdsbesteding. De keet voorkomt
daarmee (een deel van het) rondhanggedrag in de openbare ruimte.
1
GGD Regio Twente Emovo d.d. juni 2009 & Jeugd- en Onderwijsmonitor 2008-2009, d.d. april 2009
4. 4
2.4 Negatieve keerzijde van keten en hokken
Keten kennen echter ook een andere kant: er is een aantal ontwikkelingen die zorgen baart.
2.4.1 Toename aantal bezoekers
Duidelijk veranderd ten opzichte van een decennium geleden zijn de bezoekersaantallen.
Voorheen was het vooral de directe vriendengroep, die binnen een keet bijeen kwam. In
meerderheid gaat het nog steeds om dit type keten, maar tegenwoordig zijn er ook keten met
een veel opener karakter die af en toe wel zo’n 60-80 bezoekers binnen de poort hebben. In
het volgende hoofdstuk zal duidelijk worden dat Hof van Twente dit soort keten niet kent.
2.4.2 Onveilige situaties
Keten zijn regelmatig niet toegerust op het (grote) aantal bezoekers. Dit leidt er toe dat zich
teveel jongeren in een te kleine ruimte bevinden. Dit op zich levert al brandgevaarlijke
situaties op. De onveiligheid wordt nog eens vergroot door onvoldoende preventieve
maatregelen zoals de aanwezigheid van blusmiddelen, een vluchtplan en vluchtwegen. In
Hof van Twente zijn geen keten aangetroffen waar meer dan 15 personen bijeen komen. Alle
keten zijn voorzien van een brandveiligheidspakket.
2.4.3 Jongere leeftijdsgroep
Wat de leeftijd betreft is er in de loop van de tijd een duidelijke ‘verjonging’ opgetreden. Er
zijn keten waar 14-16 jarigen oververtegenwoordigd zijn. Het samenkomen op zich is geen
probleem. Wat echter wel zorgen baart is het alcoholgebruik door deze groep. Verderop in
dit beleidsdocument wordt uiteengezet dat de leeftijdsgroepen in de Hofse keten veelal
bestaan uit jongeren die minimaal 16 zijn. Verder is gebleken dat de leeftijdsgroep bij de helft
van de bezochte keten bestaat uit 18-plussers.
2.4.4 Toename alcoholgebruik
In zijn algemeenheid is het alcoholgebruik door jeugdigen de laatste jaren flink toegenomen.
Dit is ook te zien bij de keten. Uit diverse onderzoeken blijkt dat in keten door jongeren vaak
veel alcohol gedronken wordt, ook door jongeren die nog geen 16 jaar zijn. Naast bier wordt
er ook met regelmaat sterke drank geschonken. Minstens zo zorgwekkend is de houding van
ouders: uit de GGD gezondheidsonderzoeken onder jongeren blijkt dat ruim 80% van de
jongeren thuis niet aangesproken worden op het alcoholgebruik en er vindt dus vanuit de
ouders nauwelijks correctie plaats op dit gedrag. De afgelopen jaren is door nieuw
wetenschappelijk onderzoek bewezen dat alcoholgebruik op jeugdige leeftijd zeer schadelijk
is.
2.4.5 Commercieel karakter
Er zijn keten die een open karakter hebben, waar veel bezoekers zijn en waar betaald wordt
voor de drank. De prijzen zijn zodanig dat er door de eigenaren winst wordt gemaakt. Die
winst wordt naar alle waarschijnlijkheid niet alleen gebruikt om in de keet te investeren. Hier
is overduidelijk sprake van strijdigheid met de Drank en Horecawet. In Hof van Twente is van
dergelijke commerciële keten niet gebleken.
Hieronder volgt een beschouwing van de situatie in Hof van Twente.
3 De Hofse situatie
Hof van Twente heeft, in het kader van integrale veiligheid en alcoholmatigingsbeleid en om
uitvoering te geven aan de regionale handreiking, ervoor gekozen om de keten in haar
gemeente te inventariseren en ze vervolgens te bezoeken. Hierdoor kan gericht beleid
worden ontwikkeld met als doel alcoholpreventie. De inventarisatie is gebeurd op basis van
gegevens van de politie, de gemeentelijke afdeling Vergunning en Handhaving en het
jongerenwerk.
5. 5
3.1 Samenstelling werkgroep en doelstelling
De werkgroep die de bezoeken heeft voorbereid heeft bestaan uit een jeugdagent, een
wijkagent, een horeca-agent, twee medewerkers van de afdeling Vergunning en
Handhaving, een jongerenwerker van Scala Welzijn, de beleidsmedewerker jeugd, de
coördinator gebiedsgericht werken en de beleidsmedewerker integrale veiligheid.
De ketenbezoeken zijn uitgevoerd door de politie, het jongerenwerk en de medewerkers
Jeugd en Integrale Veiligheid van de gemeente gezamenlijk. Gedurende een aantal
weekenden in februari, maart en april 2009 zijn de keten bezocht op zowel de vrijdag als de
zaterdagavonden. De bezoeken hadden primair tot doel inzicht te krijgen in het type
bezoeker en het alcoholgebruik. Om de bezochte keten alvast veilig(er) te maken hebben de
bezoekende werkgroepleden elke keet een brandblusser, een blusdeken, een rookmelder en
een koolmonoxidemelder gegeven. De reacties van de keeteigenaren en/of de bezoekers
waren erg positief. De sfeer tijdens de bezoeken is open en prettig geweest.
Voordat op de inhoud wordt ingegaan, zij opgemerkt dat het realistisch is ervan uit te gaan
dat niet alle keten in beeld zijn. Verder is het goed te realiseren dat de huidige inventarisatie
en bezoekresultaten niet statisch van aard zijn. De keten komen en verdwijnen weer. Toch
zal in onderstaande de bezochte keten worden beschreven om inzicht te geven in de situatie
in Hof van Twente in het voorjaar van 2009 en welk maatwerkbeleid de gemeente voert.
Verder zij opgemerkt dat dit ketenonderzoek en de aanpak van de gemeente daaromtrent,
los staat van de aanpak van de gemeente samen met politie waar het gaat om de illegale
boerderijfeesten met piratenzenders. Daarvoor wordt verwezen naar de
Samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente en politie met betrekking tot illegale
boerderijfeesten in de gemeente Hof van Twente2
.
3.2 Juridisch kader
De keten kunnen in aanraking komen met verschillende juridische bepalingen. Zo kan er
sprake zijn van commerciële verkoop van alcohol, waarbij de Drank- en Horecawet leidend
is. Verder kan sprake zijn van strijd met het Besluit Brandveilig gebruik bouwwerken wat
betreft brandveiligheidseisen. In sommige gevallen zou sprake kunnen zijn van strijd met het
bestemmingsplan ofwel van een keet die is gebouwd zonder bouwvergunning. Zoals al
eerder aangegeven, hebben de ketenbezoeken en dit beleid voornamelijk alcoholpreventie
tot doel. In onderstaande een nadere beschouwing.
Drank- en Horecawet
Hoofddoelstelling van de Drank- en Horecawet is de preventie van gezondheidsrisico’s en
maatschappelijke problemen.
Er zijn keten die onder de Drank- en Horecawet vallen: waar alcoholhoudende dranken
worden verkocht (tegen betaling wordt verstrekt) is een vergunning nodig volgens de Drank-
en Horecawet. De belangrijke artikelen in dit verband zijn artikel 1 waarin verstrekking van
alcohol voor gebruik ter plaatse, anders dan om niet, geregeld wordt, artikel 3 waarin de
vergunningsplicht staat, artikel 20 waarin de leeftijdsbepalingen zijn opgenomen en artikel 25
waarin aan de orde is of er sprake is van een ruimte die voor publiek open gehouden wordt
en waar alcohol aanwezig. is. Keten die niet voldoen aan de wettelijke eisen, zijn ongewenst
en moeten daarom worden verwijderd (dwangsom of bestuursdwang). De Voedsel- en
Warenautoriteit (VWA) kan een bestuurlijke boete opleggen aan de keeteigenaar. Het
gemeentebestuur kan overgaan tot sluiting of het verwijderen van bezoekers. Dit uiteraard
alleen bij strijd met de Drank –en Horecawet. Daarvan is tijdens de bezoeken niet gebleken.
2
Zie bijlage
6. 6
Een systeem van niet bedrijfsmatig gezamenlijk inkopen en consumeren, waarbij de kosten
onderling door de vaste groep worden gedeeld, is naar onze mening denkbaar en niet in
strijd met de Drank- en Horecawet. Dit systeem is aangetroffen in Hof van Twente.
3.3 Categorieën & locaties
Keten kunnen verschillende vormen aannemen:
1. Huiskamerkeet: niet bedrijfsmatig, er wordt gratis vertrekt of bezoekers nemen
hun eigen drankjes mee, is niet voor publiek geopend en heeft geen permanent karakter. Dit
is de kleinschalige keet, waar toezicht mogelijk is en veiligheid gewaarborgd kan worden.
Deze keet is niet strijdig met de Drank- en Horecawet.
2. Buurtkeet: niet bedrijfsmatig, er wordt wel anders dan om niet geschonken, is soms
voor publiek uit de omgeving geopend en heeft soms een naar permanentie neigend
karakter. De buurtkeet komt het meeste voor en lijkt een alternatief voor een buurthuis of
jeugdhonk.
3. Commerciële of luxe keet: (bijna) bedrijfsmatig van opzet, er wordt anders dan om
niet verstrekt, is voor publiek geopend en heeft waarschijnlijk een permanent karakter. De
commerciële keet lijkt dan ook het meeste op een illegale kroeg.
Om een goed oordeel te kunnen geven over de indeling van de Hofse keten in één van deze
drie categorieën, is het noodzakelijk inzicht te krijgen in het functioneren van de keet: aantal
en de samenstelling van bezoekers, veiligheid en drankgebruik. Om dit inzichtelijk te krijgen
hebben de werkgroepleden een checklist opgesteld en steeds ingevuld na afloop van de
bezoeken.
In Hof van Twente zijn op dit moment 18 keten bekend. 12 van deze keten zijn daadwerkelijk
open aangetroffen en bezocht. De checklist is ingevuld bij deze 12 keten. De overige 6
waren steeds op de verschillende bezoekmomenten dicht. Dit geeft reeds aan dat die 6
keten niet een karakter hebben van illegale kroeg. Een samenvatting van de bezoeken en de
uitkomsten, volgt in onderstaande.
3.4 Conclusie
Na het bezoeken van de keten kan worden opgemerkt dat er geen buitensporigheden zijn
aangetroffen. Voorts kan worden geconcludeerd dat de bezochte keten in Hof van Twente
veelal kunnen worden aangemerkt als een huiskamerkeet en dat derhalve geen één keet
strijdig is met de Drank- en Horecawet, nu van illegale drankverkoop geen sprake is. De
dranken in de keten worden ‘om niet’ geconsumeerd, nu is gebleken dat de drankjes
gezamenlijk worden ingekocht of tegen een vrije gift worden genuttigd.
Opvallend is dat 9 van de 12 bezochte keten in Markelo zijn gesitueerd en waarvan er 1 in
het Markelose centrum is gelegen. Voorts zijn twee bezochte keten gelegen in Goor, beiden
in een woonwijk. Eén (bij ons bekende en bezochte ) keet is gelegen in Bentelo. De keten
gelegen in de woonwijk hebben tot nu toe niet geleid tot klachten over overlast bij gemeente
en politie. Dit zelfde geldt voor de keten in het buitengebied. Van de 12 keten zijn 6 keten
waar de bezoekersamenstelling bestaat uit 16-18 jarigen. Alcoholpreventie activiteiten zullen
voornamelijk op deze keten worden gericht. De overige keten kennen een ouder publiek.
Van de 12 keten zijn er 9 keten in een schuurvorm, 1 keet is een oude schaftkeet en 2 keten
zijn aangetroffen in de vorm van oude stacaravans.
De keten worden bezocht door vriendengroepen en zijn niet voor het openbare publiek
toegankelijk.
Wat betreft de aanwezigheid van toezicht door ouders of grootouders op het alcoholgebruik
en ten aanzien van het voorkomen van overlast, kan worden geconcludeerd dat daarvan
sprake is bij alle keten waar jongeren samenkomen. De mate van toezicht verschilt wel. Van
heel intensief tot af en toe.
7. 7
Nu de gemeente de keten heeft bezocht en heeft geconstateerd dat de problematiek op het
gebied alcohol en overlast erg meevalt en onze keten reeds behoorlijk verantwoord zijn, ziet
de gemeente geen reden om op die gronden op te treden tegen deze keten. Komt bij dat bij
de politie geen klachten bekend zijn omtrent overlast. Wel is een maatwerkaanpak gewenst
met als doel alcoholpreventie, (brand)veiligheid en waar nodig optreden op grond van de
Woningwet. Terzake volgt hieronder een aanzet.
3.5 Aanpak
Handhaving Drank- en Horecawet
Het is van belang dat het huidige ketengebruik niet in strijd komt met deze wetgeving. Dit
betekent ten aanzien van het ketengebruik het volgende :
1. Geen winstoogmerk. Er mag geen alcoholhoudende drank “anders dan om niet” worden
verstrekt zonder drank -en horecavergunning. Het betalen voor een consumptie door de
keetbezoekers is niet toegestaan en er mag geen winst worden gemaakt (geen commerciële
bedrijfsvoering). Niemand verdient geld aan de keet, de jongeren niet en ook de eigenaar
niet;
2. De keet mag geen ruimte zijn die voor publiek openbaar wordt gehouden terwijl er alcohol
aanwezig is en de groep cq de keet dient een besloten karakter te hebben.
De politie zal hierin een signalerende functie vervullen, zoals dat tot op heden ook gebeurt.
Alcoholpreventie
De afdeling Welzijn en Onderwijs van de gemeente zal, in het kader van het Actieplan
alcoholmatiging Hof van Twente3
, de komende tijd in contact treden met de eigenaren en
gebruikers van de keten om voorlichting te geven over alcoholgebruik bij jongeren. Het
daarbij om de keten waar de bezoekers in de leeftijd 16-18 zijn. De ouders zullen daarbij
zeker betrokken worden aangezien zij toezicht houden en verantwoordelijk zijn voor het
welzijn van hun kinderen.
Overig optreden
Openbare dronkenschap na keetgebruik wordt niet getolereerd. Bij herhaalde overlast wordt
de eigenaar van de keet hierop aangesproken door de politie. De eigenaar van het perceel
waarop de keet zich bevindt kan, bij overmatig alcoholgebruik door de keetbezoeker(s), bij
verkeersongevallen op civielrechtelijke gronden (onrechtmatige daad) aansprakelijk worden
gesteld voor de gevolgen.
Brandveiligheid
De 12 bezochte keten hebben een brandveiligheidspakket van de gemeente ontvangen. De
keet dient te voldoen aan de eisen als gesteld in hoofdstuk 2 van het Besluit brandveilig
gebruik bouwwerken. Indien de keeteigenaar brandveiligheidsadvies wenst, kan in contact
worden getreden met de gemeentelijke brandweer.
Woningwet & planologie
De gemeente geeft geen prioriteit aan handhaving van deze wetten, gelet op het feit dat de
keten worden beschouwd als sociale ontmoetingsplaatsen, die behouden dienen te blijven.
De gemeente sluit hierbij aan bij de meerderheidsmening van haar burgers, blijkend uit het
Hofpanel in september 2008. Echter, wanneer een verzoek wordt gedaan om handhaving,
zal de gemeente (indien sprake van een strijdige keet) in beginsel gehouden zijn op te
treden.
Toekomstig contact
De politie en het jongerenwerk zullen in contact blijven met de bezoekers van de keten en
eventuele nieuwe keten bezoeken en hen inlichten over dit beleid.
3
Zie bijlage
