Machine & Assembly Language

1. Machine & Assembly Language
‫اسمبلی‬ ‫و‬ ‫ماشین‬ ‫زبان‬
‫خدا‬ ‫نام‬ ‫به‬
1
‫اول‬ ‫فصل‬

2. ‫درس‬ ‫مرجع‬ ‫کتاب‬
2

3. ‫درس‬ ‫سایت‬ ‫وب‬
3
‫اسالیدهای‬‫درس‬
 www.lecturenotes.ir
‫اخبار‬‫و‬‫اطالعیه‬‫ها‬
 Telegram Channel: @lecture_notes
‫سورس‬‫کدها‬
 www.github.com/m-nemati

4. ‫بندی‬ ‫بارم‬
4
‫حل‬‫تمرینات‬‫کالسی‬4‫نمره‬
‫امتحان‬‫عملی‬‫پایان‬‫ترم‬4‫نمره‬
‫امتحان‬‫کتبی‬‫پایان‬‫ترم‬8‫نمره‬
‫پروژه‬‫درس‬4‫نمره‬

5. 5
 "Low-level programming is good for the programmer's soul."

6. 6
‫نویسی‬ ‫برنامه‬ ‫های‬ ‫زبان‬

7. ‫کامپیوتر‬Computer
7
‫کامپیوتر‬‫وسیله‬‫ای‬‫است‬‫که‬‫توانایی‬‫انجام‬‫محاسبات‬‫و‬‫تصمیم‬‫گیری‬‫های‬‫منطقی‬‫با‬‫سرعت‬‫میل‬‫یون‬‫ها‬‫برابر‬
‫سریعتر‬‫از‬‫یک‬‫انسان‬‫را‬‫دارد‬.

8. ‫کامپیوتر‬ ‫به‬ ‫عملکردی‬ ‫نگاه‬
8

9. ‫خروجی‬ ،‫پردازش‬ ،‫ورودی‬
9

10. ‫کامپیوتر‬ ‫اجزای‬
10

11. ‫کامپیوتر‬ ‫ای‬ ‫الیه‬ ‫ساختار‬
11

12. ‫افزار‬ ‫سخت‬ ‫و‬ ‫افزار‬ ‫نرم‬ ،‫کاربر‬
12

13. ‫زبان‬(Language)
13
‫مجموعه‬‫ای‬‫از‬‫عالیم‬‫و‬‫نشانه‬‫ها‬‫که‬‫بر‬‫اساس‬‫یک‬‫سری‬‫قوانین‬‫لغوی‬(Lex)،‫گرامری‬(Syntax)،‫و‬‫معنایی‬
(Semantic)،‫در‬‫کنار‬‫هم‬‫قرار‬‫می‬‫گیرند‬‫و‬‫برای‬‫ارتباط‬‫بین‬‫دو‬‫یا‬‫چند‬‫نفر‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.
‫زبان‬‫فارسی‬
‫زبان‬‫انگلیسی‬
‫و‬...

14. ‫نویسی‬ ‫برنامه‬ ‫زبان‬(Programming Language)
14
‫زبان‬‫هایی‬‫هستند‬‫که‬‫برای‬‫برقرای‬‫ارتباط‬‫بین‬‫برنامه‬‫نویسان‬‫و‬‫سیستم‬‫های‬‫کامپیوتری‬‫استف‬‫اده‬‫می‬‫شوند‬.
‫زبان‬Visual Basic
‫زبان‬C
‫زبان‬C++
‫و‬...

15. ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫های‬ ‫معیار‬ASPECTS OF LANGUAGES
15
‫ساختارهای‬‫ابتدایی‬(Primitive Constructs)
‫در‬‫زبان‬‫انگلیسی‬:words
‫در‬‫زبان‬‫های‬‫برنامه‬‫نویسی‬:numbers, strings, simple operators

16. ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫های‬ ‫معیار‬
16
‫قواعد‬‫نحوی‬(syntax)

17. ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫های‬ ‫معیار‬
17
‫قواعد‬‫معنایی‬‫ثابت‬(Static Semantics)

18. ‫نویسی‬ ‫برنامه‬ ‫های‬ ‫زبان‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬
18
‫زبان‬‫ماشین‬(Machine Languages)‫یا‬‫زبان‬‫سطح‬‫پایین‬(Low Level)
‫زبان‬‫اسمبلی‬(Assembly Languages)
‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬(High-Level Languages)

19. ‫سیستم‬ ‫سازی‬ ‫برنامه‬ ‫مفهوم‬(System Programming)
‫برنامه‬‫های‬‫سیستمی‬‫برنامه‬‫هایی‬‫هستند‬‫که‬‫بدون‬‫استفاده‬‫از‬‫توابع‬‫کتابخانه‬‫ای‬‫زبان‬‫با‬‫سیس‬‫تم‬‫عامل‬‫یا‬
‫سخت‬‫افزار‬‫ارتباط‬‫برقرار‬‫می‬‫کنند‬.
19

20. ‫ماشین‬ ‫زبان‬
20
‫زبانی‬‫است‬‫که‬‫دستورات‬‫آن‬‫به‬‫سخت‬‫افزار‬‫وابسته‬‫بوده‬‫و‬‫به‬‫ازای‬‫هر‬‫دستور‬‫یک‬‫مدار‬‫سخت‬‫افزاری‬‫در‬‫داخل‬
CPU‫وجود‬‫دارد‬.‫هر‬‫کدام‬‫از‬‫دستورات‬‫زبان‬‫ماشین‬‫دارای‬‫یک‬‫کد‬‫عددی‬‫بوده‬‫که‬‫به‬‫صورت‬‫مبنای‬‫باین‬‫ری‬
‫در‬‫داخل‬‫حافظه‬‫و‬‫یا‬CPU‫قرار‬‫می‬‫گیرند‬.

21. ‫ماشین‬ ‫زبان‬
21
‫این‬‫زبان‬‫ها‬‫به‬‫صورت‬‫مستقیم‬‫توسط‬‫کامپیوتر‬‫درک‬‫می‬‫شوند‬.‫زبان‬‫ذاتی‬‫و‬‫منحصر‬‫به‬‫فرد‬‫یک‬‫ک‬‫امپیوتر‬‫می‬
‫باشد‬‫و‬‫در‬‫هنگام‬‫طراحی‬‫سخت‬‫افزار‬‫کامپیوتر‬‫تعریف‬‫می‬‫شود‬.‫درک‬‫زبان‬‫ماشین‬‫برای‬‫انسان‬‫طاقت‬‫فرسا‬‫و‬
‫مشکل‬‫است‬.

22. ‫اسمبلی‬ ‫زبان‬
22
‫همان‬‫زبان‬‫ماشین‬‫است‬‫ولی‬‫به‬‫جای‬‫کدهای‬‫دودویی‬‫از‬‫کلمات‬‫انگلیسی‬‫به‬‫عنوان‬‫نام‬‫دستورات‬‫است‬‫فاده‬‫می‬
‫گردد‬.‫نرم‬‫افزار‬‫اسمبلر‬‫دستورات‬‫اسمبلی‬‫را‬‫به‬‫کدهای‬‫زبان‬‫ماشین‬‫ترجمه‬‫می‬‫کند‬.

23. ‫اسمبلی‬ ‫زبان‬
23
‫در‬‫این‬‫زبان‬‫از‬‫عبارات‬‫کوتاه‬‫زبان‬‫انگلیسی‬‫برای‬‫فهماندن‬‫عملیات‬‫مورد‬‫نظر‬‫به‬‫کامپیوتر‬‫استفاد‬‫ه‬‫شده‬‫است‬.
‫کدهای‬‫این‬‫زبان‬‫برای‬‫انسان‬‫وضوح‬‫بیشتری‬‫نسبت‬‫به‬‫قبل‬‫داشت‬‫ولی‬‫تا‬‫زمانی‬‫که‬‫به‬‫زبان‬‫ماش‬‫ین‬‫ترجمه‬
‫نشود‬‫مفهومی‬‫برای‬‫کامپیوتر‬‫ندارد‬.‫زبان‬‫اسمبلی‬‫باعث‬‫افزایش‬‫سرعت‬‫برنامه‬‫نویسی‬‫شد‬‫ولی‬‫د‬‫ر‬‫این‬‫زبان‬‫نیاز‬
‫به‬‫دستورات‬‫فراوانی‬‫برای‬‫انجام‬‫یک‬‫عمل‬‫ساده‬‫بود‬.

24. ‫اسمبلی‬ ‫زبان‬
24
‫اغلب‬‫برنامه‬‫هایی‬‫سیستم‬‫و‬‫برنامه‬‫هایی‬‫که‬‫باید‬‫در‬‫حداقل‬‫زمان‬‫ممکن‬‫اجرا‬،‫شوند‬‫به‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫نوشته‬
‫می‬‫شوند‬.

25. ‫اسمبلی‬ ‫زبان‬ ‫مزایای‬
25
‫برنامه‬‫های‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫نسبت‬‫به‬‫برنامه‬‫های‬‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫حافظه‬‫کمتری‬‫را‬‫اشغال‬‫می‬‫کنند‬‫و‬‫سرعت‬
‫اجرای‬‫آن‬‫ها‬‫نیز‬‫باال‬‫است‬.
‫برنامه‬‫نویس‬‫در‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫کارهای‬‫فوق‬‫العاده‬‫ای‬‫را‬‫می‬‫تواند‬‫انجام‬،‫دهد‬‫به‬‫طوری‬‫که‬‫بعضی‬‫از‬‫این‬‫ک‬‫ارها‬‫در‬
‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫امکان‬‫پذیر‬‫نیست‬.
‫برنامه‬‫های‬‫مقیم‬‫در‬‫حافظه‬‫به‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫راحت‬‫تر‬‫نوشته‬‫می‬‫شوند‬.
‫برنامه‬‫هایی‬‫که‬‫نیاز‬‫به‬‫زمان‬‫بالدرنگ‬،‫دارند‬‫در‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫به‬‫خوبی‬‫نوشته‬‫می‬‫شوند‬.

26. ‫باال‬ ‫سطح‬ ‫های‬ ‫زبان‬High-Level Languages
26
‫برای‬‫افزایش‬‫سرعت‬‫برنامه‬‫نویسی‬‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫توسعه‬‫پیدا‬‫کردند‬.
Pascal،C،C++،Java‫و‬...
‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫یک‬‫عبارت‬‫می‬‫توان‬‫وظایف‬‫و‬‫اعمال‬‫وسیع‬‫تری‬‫را‬‫انجام‬‫داد‬.
‫برنامه‬‫های‬‫مترجم‬‫وظیفه‬‫تبدیل‬‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫به‬‫زبان‬‫ماشین‬‫را‬‫دارند‬.

27. ‫باال‬ ‫سطح‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫ترجمه‬ ‫های‬ ‫روش‬
27
‫برای‬‫ترجمه‬‫و‬‫اجرای‬‫سورس‬‫کدهای‬‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫دو‬‫روش‬‫عمده‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫عبارتند‬‫از‬:
‫استفاده‬‫از‬‫مفسر‬(Interpreter)
‫استفاده‬‫از‬‫کامپایلر‬(Compiler)

28. ‫مفسر‬ ‫از‬ ‫استفاده‬Interpreter
28
‫در‬‫این‬‫روش‬‫دستورالعمل‬‫های‬‫برنامه‬‫به‬‫صورت‬‫خط‬‫به‬‫خط‬‫تفسیر‬‫و‬‫اجرا‬‫می‬‫شود‬.‫این‬‫روش‬‫فایل‬‫جداگ‬‫انه‬
‫ای‬‫تولید‬‫نمی‬‫کند‬.‫این‬‫روش‬‫آهسته‬‫تر‬‫عمل‬‫می‬‫کند‬.
‫این‬‫روش‬‫مشابه‬‫عملکرد‬‫یک‬‫مترجم‬‫است‬‫که‬‫همزمان‬‫با‬‫صحبت‬،‫گوینده‬‫جمالت‬‫را‬‫به‬‫زبانی‬‫دیگ‬‫ر‬
‫ترجمه‬‫می‬‫نماید‬.‫در‬‫واقع‬‫هر‬‫جمله‬‫را‬‫جداگانه‬‫ترجمه‬‫و‬‫در‬‫اختیار‬‫شنونده‬‫قرار‬‫می‬‫دهد‬.

29. ‫کامپایلر‬
29
‫برنامه‬‫های‬‫مترجم‬‫که‬‫وظیفه‬‫تبدیل‬‫زبان‬‫های‬‫سطح‬‫باال‬‫به‬‫زبان‬‫ماشین‬‫را‬‫بر‬‫عهده‬،‫دارند‬‫کامپایلر‬‫نامیده‬‫می‬
‫شوند‬.
‫عملکرد‬‫کامپایلر‬‫مانند‬‫دوبله‬‫یک‬‫فیلم‬‫خارجی‬‫می‬‫باشد‬‫که‬‫ابتدا‬‫کل‬‫فیلم‬‫به‬‫زبان‬‫فارسی‬‫ترجمه‬‫می‬
‫شود‬‫و‬‫سپس‬‫در‬‫اختیار‬‫بینندگان‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.‫کامپایلر‬‫نیز‬‫ابتدا‬‫زبان‬‫برنامه‬‫نویسی‬‫مب‬‫دأ‬‫را‬‫به‬‫زبان‬
‫ماشین‬‫تبدیل‬‫کرده‬‫و‬‫سپس‬‫این‬‫برنامه‬‫روی‬‫کامپیوتر‬‫اجرا‬‫می‬‫شود‬.

30. ‫کامپایلر‬ ‫عملکرد‬ ‫نحوه‬
30

31. ‫های‬ ‫کد‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫کامپایل‬ ‫نحوه‬C
31

32. ‫جاوا‬ ‫های‬ ‫کد‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫کامپایل‬ ‫نحوه‬
32

33. ‫های‬ ‫کد‬ ‫اجرای‬ ‫و‬ ‫کامپایل‬ ‫نحوه‬C#
33

34. 34

35. 35
‫بندی‬ ‫رتبه‬
‫نویسی‬ ‫برنامه‬ ‫های‬ ‫زبان‬

36. The 2017 Top Programming Languages
36

37. Stack over flow
37

38. Stack over flow
38

39. TIOBE
39
 The TIOBE Programming Community index
http://www.tiobe.com/

40. TIOBE Index for October 2017
40

41. TIOBE Index for October 2017
41

42. TIOBE Index December 2018
42

43. Very Long Term History
43

44. 44
‫در‬ ‫اعداد‬ ‫نمایش‬
‫کامپیوتر‬

45. ‫کامپیوتر‬ ‫حافظه‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬ ‫نگهداری‬
45
‫اطالعاتی‬‫که‬‫وارد‬‫کامپیوتر‬‫می‬‫شوند‬‫ترکیبی‬‫از‬‫حروف‬A‫تا‬Z،‫ارقام‬0‫تا‬9،‫عالئمی‬‫مثل‬%،$،#‫و‬...
‫هستند‬.‫این‬‫اطالعات‬‫به‬‫روش‬‫خاصی‬‫در‬‫حافظه‬‫نگهداری‬‫می‬‫شوند‬.‫به‬‫طور‬‫کلی‬‫اطالعاتی‬‫که‬‫کامپیوت‬‫ر‬‫با‬‫آنها‬
‫سروکار‬‫دارند‬‫به‬‫دو‬‫دسته‬‫اطالعات‬‫عددی‬‫و‬‫اطالعات‬‫رشته‬‫ای‬‫تقسیم‬‫بندی‬‫می‬‫شوند‬.

46. ‫کامپیوتر‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫داده‬ ‫نمایش‬
46
‫وقتی‬‫برنامه‬‫ای‬‫را‬‫به‬‫یک‬‫زبان‬‫سطح‬‫باال‬‫نظیر‬Java‫یا‬C++‫می‬‫نویسید‬‫از‬‫انواع‬‫متغییرها‬(‫مثل‬،‫صحیح‬
‫کارکتری‬‫و‬...)‫استفاده‬‫می‬‫کنید‬.‫در‬‫این‬‫زبان‬‫ها‬‫وقتی‬‫متغییرها‬‫را‬‫تعریف‬‫می‬‫کنید‬‫دیگر‬‫به‬‫فکر‬‫اینکه‬‫داده‬‫ها‬
‫چگونه‬‫در‬‫کامپیوتر‬‫نمایش‬‫داده‬‫می‬‫شوند‬‫نیستید‬.‫در‬‫زبان‬‫اسمبلی‬‫شما‬‫باید‬‫به‬‫فکر‬‫چگونگی‬‫ذ‬‫خیره‬‫داد‬‫ها‬
‫باشید‬‫و‬‫اغلب‬‫با‬‫کارتبدیل‬‫داده‬‫ها‬‫از‬‫یک‬‫نوع‬‫به‬‫نوع‬‫دیگر‬‫مواجه‬‫می‬‫باشید‬.

47. 47
‫سیستم‬‫اعداد‬
Numbering Systems

48. ‫گذشته‬ ‫در‬ ‫مقادیر‬ ‫نمایش‬
48
‫چوب‬ ‫از‬ ‫استفاده‬(sticks)‫برای‬‫شمارش‬
‫مقدار‬ ‫نمایش‬ ‫برای‬ ‫کاغذ‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫چوب‬ ‫شکل‬ ‫رسم‬
‫نمایش‬ ‫برای‬ ‫خاص‬ ‫های‬ ‫سمبل‬ ‫از‬ ‫رومیان‬ ‫استفاده‬

49. ‫کدبندی‬ ‫سیستمهای‬ ‫و‬ ‫اعداد‬
49
‫انسان‬‫از‬‫حساب‬‫مبنای‬10(‫دهدهی‬)‫استفاده‬‫می‬،‫کند‬‫کامپیوترها‬‫سیستم‬‫مبنای‬2(‫دودویی‬)‫را‬‫بکار‬‫می‬‫برند‬.

50. ‫ده‬ ‫مبنای‬ ‫سیستم‬(Decimal)
50
‫برند‬ ‫می‬ ‫بکار‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫افراد‬ ‫اکثر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متداول‬ ‫های‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫دهدهی‬ ‫اعداد‬ ‫سیستم‬.‫سیس‬ ‫در‬‫تم‬
،‫دهدهی‬10‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫رقم‬:
 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
‫دهند‬ ‫نمایش‬ ‫را‬ ‫مقداری‬ ‫هر‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫ارقام‬ ‫این‬.‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬:
 754

51. ‫ده‬ ‫مبنای‬ ‫سیستم‬(Decimal)
51

52. ‫مهم‬ ‫نکته‬
52
‫برابر‬ ‫صفر‬ ‫توان‬ ‫به‬ ‫عددی‬ ‫هر‬1‫شود‬ ‫می‬.‫شود‬ ‫می‬ ‫یک‬ ‫با‬ ‫برابر‬ ‫هم‬ ‫صفر‬ ‫توان‬ ‫به‬ ‫صفر‬ ‫مقدار‬ ‫حتی‬.

53. ‫دو‬ ‫مبنای‬ ‫سیستم‬(Binary)
53
‫حالت‬ ‫دو‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫کامپیوترها‬ ‫ساخت‬(‫روشن‬ ‫حالت‬‫یا‬on‫و‬‫خاموش‬ ‫حالت‬‫یا‬off)‫باشد‬ ‫می‬ ‫راحتر‬.‫روشن‬ ‫حالت‬
‫عدد‬ ‫معادل‬ ‫را‬1‫عدد‬ ‫معادل‬ ‫را‬ ‫خاموش‬ ‫حالت‬ ‫و‬‫صفر‬‫شود‬ ‫می‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬.
 0, 1

54. ‫متداول‬ ‫اصطالحات‬
54
 Each digit in a binary number is called a BIT,
 4 bits form a NIBBLE,
 8 bits form a BYTE,
 two bytes form a WORD,
 two words form a DOUBLE WORD (rarely used):

55. ‫متداول‬ ‫اصطالحات‬
55

56. Binary System
56
‫کاراکتر‬ ‫باینری‬ ‫عدد‬ ‫هر‬ ‫انتهای‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫عرفی‬b‫در‬ ‫عدد‬ ‫یک‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫معین‬ ‫که‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫اضافه‬ ‫را‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫دودویی‬ ‫مبنای‬.
 101b

57. Binary System
57

58. ‫دو‬ ‫مبنای‬ ‫عدد‬ ‫یک‬ ‫دهدهی‬ ‫معادل‬
58
 10100101b =165

59. ‫مبنای‬ ‫سیستم‬16(Hexadecimal)
59
‫مبنای‬ ‫در‬‫هگزادسیمال‬،16‫از‬ ‫عبارتند‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫رقم‬:
 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F

60. ‫مبنای‬10،2‫و‬16
60

61. Hexadecimal System
61

62. Hexadecimal System
62
‫مبنای‬ ‫عدد‬ ‫هر‬ ‫انتهای‬ ‫به‬ ‫رایج‬ ‫عرف‬ ‫طبق‬ ‫بر‬16‫کاراکتر‬h‫نمایند‬ ‫می‬ ‫اضافه‬ ‫را‬.‫عدد‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬5Fh
‫مقدار‬ ‫برابر‬95‫است‬ ‫دهدهی‬ ‫مبنای‬ ‫در‬.
‫حروف‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫دسیمالی‬ ‫هگزا‬ ‫اعداد‬ ‫ابتدای‬ ‫به‬ ‫همچنین‬A‫تا‬F‫شوند‬ ‫می‬ ‫شروع‬0‫کنند‬ ‫می‬ ‫اضافه‬ ‫را‬.‫عنوان‬ ‫به‬
‫مثال‬:0E120h

63. ‫هگزادسیمال‬ ‫عدد‬ ‫یک‬ ‫دهدهی‬ ‫معادل‬
63
 1234h = 4660

64. ‫دیگر‬ ‫مبناهای‬ ‫به‬ ‫دهدهی‬ ‫اعداد‬ ‫تبدیل‬
64
‫به‬‫منظور‬‫تبدیل‬‫اعداد‬‫از‬‫مبنای‬‫دهدهی‬‫به‬‫هر‬‫سیستم‬‫نمایش‬‫دیگر‬‫باید‬‫مقدار‬‫عدد‬‫دهدهی‬‫را‬‫بر‬‫مبن‬‫ای‬‫مورد‬
‫نظر‬‫تقسیمات‬‫متوالی‬‫نماییم‬.

65. ‫مثال‬
65

66. ‫مثال‬
66
‫عدد‬ ‫تبدیل‬ ‫با‬39‫عدد‬ ‫به‬ ‫دسیمال‬ ‫هگزا‬ ‫مبنای‬ ‫به‬ ‫دهدهی‬27h‫رسیم‬ ‫می‬.

67. ‫مثال‬
67
‫دسیمال‬ ‫عدد‬43868‫نمایید‬ ‫تبدیل‬ ‫دسیمال‬ ‫هگزا‬ ‫مبنای‬ ‫به‬ ‫را‬.
‫جواب‬:0AB5Ch

68. ‫شانزدهی‬ ‫شانزده‬ ‫و‬ ‫دودویی‬ ‫بین‬ ‫تبدیل‬
68
‫برای‬‫نمایش‬‫یک‬‫عدد‬‫باینری‬‫به‬‫معادل‬،‫هگزاد‬‫از‬‫سمت‬‫راست‬‫گروه‬‫های‬‫چهار‬‫بیتی‬‫را‬‫جدا‬‫کرده‬‫و‬‫هر‬‫عدد‬
‫چهار‬‫بیتی‬‫دودویی‬‫را‬‫با‬‫معادل‬‫هگزاد‬‫جایگزین‬‫کنید‬.
‫برای‬‫تبدیل‬‫از‬‫هگزادسیمال‬‫به‬،‫باینری‬‫هر‬‫رقم‬‫هگزاد‬‫را‬‫با‬‫چهار‬‫بیت‬‫دودویی‬‫معادلش‬‫جایگزین‬‫نمائ‬‫ید‬.

69. ‫مثال‬
69

70. ‫باینری‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫تفریق‬ ‫و‬ ‫جمع‬
70
‫جمع‬‫و‬‫تفریق‬‫در‬‫سیستم‬‫دودویی‬‫شبیه‬‫جمع‬‫و‬‫تفریق‬‫در‬‫سیستم‬‫دهدهی‬‫می‬،‫باشد‬‫با‬‫این‬‫تفاوت‬‫که‬‫به‬‫جای‬
‫ده‬‫بر‬،‫یک‬‫دو‬‫بر‬‫یک‬(Carry)‫ایجاد‬‫می‬‫شود‬.

71. ‫باینری‬ ‫جمع‬
71
a+b ‫مجموع‬(s) ‫بیت‬‫نقلی‬(carry)
0+0 0 0
0+1 1 0
1+0 1 0
1+1 0 1

72. ‫مثال‬
72

73. ‫مثال‬
73

74. ‫مثال‬
74

75. ‫مثال‬
75

76. ‫مثال‬
76

77. ‫سرریز‬
77

78. ‫باینری‬ ‫اعداد‬ ‫تفریق‬
78
A-B ‫جواب‬ ‫قرض‬
0-0 0 0
0-1 1 0
1-0 1 1
1-1 0 0
‫نکته‬:‫صفر‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫تفریق‬ ‫برای‬(0-1)‫باید‬‫بعد‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کرد‬ ‫کم‬ ‫دو‬ ‫یعنی‬ ‫عدد‬ ‫مبنای‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫یک‬
‫آورد‬ ‫حساب‬ ‫به‬.

79. ‫مثال‬
79

80. ‫مثال‬
80

81. ‫مثال‬
81

82. ‫باینری‬ ‫اعداد‬ ‫تفریق‬
82
‫در‬‫کامپیوترها‬‫تفریق‬‫کننده‬‫مجزا‬‫برای‬‫تفریق‬‫دو‬‫عدد‬‫ساخته‬‫نمی‬،‫شود‬‫و‬ً‫ال‬‫معمو‬‫از‬‫همان‬‫جمع‬‫کنند‬‫ه‬‫که‬
‫برای‬‫جمع‬‫دو‬‫عدد‬‫بکار‬‫می‬،‫رود‬‫برای‬‫تفریق‬‫هم‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.‫برای‬‫این‬‫منظور‬‫برای‬‫تفریق‬‫دو‬‫عد‬،‫د‬
‫مکمل‬2‫مفروق‬‫را‬‫پیدا‬‫می‬‫کنیم‬‫و‬‫با‬‫مفروق‬‫منه‬‫جمع‬‫می‬‫نماییم‬.
 A-B=A+ B ‫مکمل‬2‫عدد‬

83. ‫مکمل‬1(Ones' complement)
83
‫برای‬‫پیدا‬‫کردن‬‫مکمل‬‫یک‬‫هر‬‫عدد‬،‫باینری‬‫بیت‬‫های‬‫آن‬‫را‬‫معکوس‬‫می‬‫نماییم‬.

84. ‫مکمل‬2
84
‫برای‬‫پیدا‬‫کردن‬‫مکمل‬2‫هر‬‫عدد‬‫باینری‬‫کافی‬‫است‬‫به‬‫مکمل‬1‫آن‬‫عدد‬‫یک‬‫واحد‬‫اضافه‬‫نماییم‬.

85. ‫مثال‬
85

86. ‫مکمل‬ ‫روش‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫تقریق‬ ‫قواعد‬2
86

87. ‫مثال‬
87

88. ‫مثال‬
88

89. ‫مبنای‬ ‫اعداد‬ ‫جمع‬16
89
‫برای‬‫جمع‬‫اعداد‬‫هگزادسیمال‬‫از‬‫کوچکترین‬‫رقم‬‫سمت‬‫راست‬‫شروع‬‫می‬‫کنیم‬.‫اگر‬‫مجموع‬‫دو‬‫رقم‬‫کوچک‬‫تر‬‫از‬
16‫بود‬‫آن‬‫رقم‬‫را‬‫می‬،‫نویسیم‬‫و‬‫اگر‬‫بزرگتر‬‫از‬16‫بود‬‫حاصل‬‫را‬‫منهای‬16‫می‬‫نماییم‬‫و‬‫عدد‬‫هگزا‬‫دسیمال‬
‫معادل‬‫را‬‫به‬‫دست‬‫می‬‫آوریم‬‫و‬‫یک‬‫بیت‬‫نقلی‬‫برای‬‫اضافه‬‫کردن‬‫به‬‫رقم‬‫بعدی‬‫در‬‫نظر‬‫می‬‫گیریم‬.

90. ‫مثال‬
90

91. ‫مبنای‬ ‫اعداد‬ ‫تفریق‬16
91
‫در‬،‫تفریق‬‫اگر‬‫رقم‬‫مفروق‬‫کوچکتر‬‫از‬‫مفروق‬‫منه‬،‫باشد‬‫باقیمانده‬‫یک‬‫رقم‬‫هگزا‬‫دسیمال‬‫است‬‫که‬‫م‬‫ی‬،‫نویسیم‬
‫ولی‬‫اگر‬‫رقم‬‫مفروق‬‫بزرگتر‬‫از‬‫رقم‬‫مفروق‬‫منه‬،‫باشد‬‫عدد‬16‫را‬‫به‬‫مفروق‬‫منه‬‫اضافه‬‫می‬‫نماییم‬‫و‬‫یک‬‫بیت‬
‫نقلی‬‫از‬‫رقم‬‫بعدی‬‫قرض‬‫می‬‫گیریم‬.

92. ‫مبنای‬ ‫اعداد‬ ‫تفریق‬16
92

93. ‫اسکی‬ ‫کد‬(ASCII Code)
93
‫در‬‫کامپیوتر‬‫به‬،‫حروف‬،‫اعداد‬‫عالمت‬‫ها‬‫و‬‫کارکترهای‬،‫دیگر‬‫یک‬‫عدد‬‫نسبت‬‫داده‬‫می‬‫شود‬.‫برای‬‫نسبت‬‫دادن‬
‫این‬‫اعداد‬‫از‬‫الگوریتم‬‫های‬‫مختلفی‬‫استفاده‬‫گردیده‬‫است‬.‫یکی‬‫از‬‫کدهای‬‫رایج‬‫و‬‫بسیار‬‫پرکاربرد‬‫ک‬‫د‬‫استاندارد‬
‫امریکایی‬‫برای‬‫تبادل‬‫اطالعات‬(American Standard Code for Information
Interchange)‫است‬.

94. ‫اسکی‬ ‫کد‬(ASCII Code)
94
‫کد‬‫اسکی‬‫از‬‫هفت‬‫بیت‬‫برای‬‫نمایش‬‫دادن‬‫کاراکترها‬‫استفاده‬‫می‬‫کند‬.(‫با‬‫هفت‬‫بیت‬128‫حالت‬‫مختلف‬
‫نمایش‬‫وجود‬‫دارد‬.)

95. ASCII Code
95

96. ASCII Code
96

97. Extended ASCII Codes
97
‫در‬‫بعضی‬‫از‬‫کامپیوترها‬‫از‬‫مجموعه‬‫کارکترهای‬‫توسعه‬‫یافته‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.

98. Extended ASCII Codes
98

99. ‫ابزارهای‬emu8086‫محاسبات‬ ‫برای‬
99

100. Base converter
100

101. Multi base calculator
101

102. Multi base calculator
102
 Binary numbers must have "b" suffix, example:
00011011b
Hexadecimal numbers must have "h" suffix, and start with a zero
when first digit is a letter (A..F), example:
0ABCDh
Octal (base 8) numbers must have "o" suffix, example:
77o

103. 103
‫اول‬ ‫فصل‬ ‫پایان‬