1. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Lekarz pierwszego kontaktu w polskim systemie
ochrony zdrowia

2. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Lekarz pierwszego kontaktu
Lekarz rodzinny (lekarz pierwszego kontaktu) -
specjalista medycyny rodzinnej, kluczowy element
podstawowej opieki zdrowotnej.
Lekarze specjaliści medycyny ogólnej, specjalizacji, która rozpoczęła w latach 70. i 80.
kształcenie lekarzy specjalistów do pracy w POZ, jest równorzędną ze specjalizacją z
medycyny rodzinnej zgodnie z przepisem paragrafu 20 odnośnikiem 14 zarządzenia
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 01.02.1983 r. wraz z jego nowelizacją z dnia
19 sierpnia 1994 r. /DZ. U. Min. Zdr. nr 11 poz. 23/. Zatem w chwili obecnej lekarze
rodzinni to lekarze ze specjalizacją z medycyny rodzinnej i specjaliści II stopnia medycyny
ogólnej.

3. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)
Lekarz rodzinny a lekarz POZ
W praktyce często stosuje się zamiennie określenia "lekarz rodzinny" z "lekarz POZ" mimo
dużej między nimi różnicy - pierwsze jest określeniem wykształcenia, drugie jest
określeniem funkcji. Lekarzem rodzinnym jest wyłącznie lekarz specjalista medycyny
rodzinnej podczas gdy lekarzem POZ nazywany jest każdy lekarz pracujący w
Podstawowej Opiece Zdrowotnej a więc często także internista, pediatra, chirurg,
ginekolog i każdy inny lekarz z lub bez specjalizacji, który z różnego powodu nabył
uprawnienia do pracy w POZ.
Lekarz rodzinny a lekarz pierwszego kontaktu
Określenie "lekarz pierwszego kontaktu" jest częstym określeniem stosowanym
zamiennie z "lekarz POZ" choć z definicji "lekarz pierwszego kontaktu" to każdy lekarz,
który jako pierwszy ma kontakt z pacjentem, np. lekarz pogotowia ratunkowego.

4. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)
Jednostka podstawowej opieki zdrowotnej to
podmiot leczniczy sprawujący kompleksową
opiekę nad osobami, które zadeklarowały chęć
korzystania z usług pracującego w niej lekarza
rodzinnego lub innego lekarza z uprawnieniami
do tworzenia aktywnej listy pacjentów.

5. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)
Zadania POZ
 zapewnić ciągłość opieki pacjentom, ich rodzinom i
społecznościom lokalnym
 ukierunkowywać wykorzystanie zasobów ochrony
zdrowia, stosownie do rzeczywistych potrzeb
zdrowotnych pacjentów
 stwarzać warunki dla zachowania zdrowia poprzez
promocję zdrowego stylu życia oraz prewencję schorzeń
o udowodnionej skuteczności

6. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)
Pod względem organizacyjnym POZ może działać jako:
 niepubliczny zakład opieki zdrowotnej (NZOZ) – firma
prywatna
 samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) –
jednostka państwowa lub podległa samorządowi
 indywidualna praktyka lekarska – prywatna praktyka lekarska
lub pielęgniarska
 grupowa praktyka lekarska – grupa prywatnych praktyk
lekarskich lub pielęgniarskich.

7. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Lekarz rodzinny – lider i wizytówka POZ
 pierwszy punkt styku pomiędzy pacjentem, a systemem opieki
zdrowotnej
 uprawniony do bezpłatnego udzielania świadczeń medycznych
figurujących na liście świadczeń gwarantowanych POZ*
 samodzielnie diagnozuje i leczy choroby, które wedle aktualnej wiedzy
medycznej mogą być zdiagnozowane za pomocą badania lekarskiego i
badań dodatkowych z listy badań gwarantowanych POZ.
 Lekarz rodzinny kieruje pacjenta do lekarza AOS lub do szpitala wtedy
gdy wyczerpał możliwości terapeutyczne i/lub diagnostyczne dostępne w
POZ albo/i stan kliniczny pacjenta wymaga leczenia w warunkach
szpitalnych.
* Listę świadczeń gwarantowanych POZ określa Minister Zdrowia w formie rozporządzenia

8. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Modele finansowania POZ

9. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Opłata za usługę – wady i zalety
Perspektywa Zalety Wady
Płatnika - Opłata wyłącznie za świadczenia
faktycznie zrealizowane
-Szczegółowa dokumentacja liczby o
rodzaju świadczeń
- łatwa analiza rzeczywistych kosztów
opieki medycznej
-Nieuzasadniony wzrost ilości
świadczonych usług
- ryzyko niekontrolowanego wzrostu
wydatków na opiekę
-wysokie koszty administracyjne
Pacjenta -Łatwy dostęp nawet do
kosztochłonnych i długotrwałych
świadczeń medycznych
- łatwa zmiana lekarza
- Ryzyko niepotrzebnych procedur i
związanych z nimi powikłań
- wysokie koszty około medyczne
(dojazdy, absencja w pracy)
Świadczeniodawcy
(lekarza)
- Duża możliwość zwiększania
dochody
-silna motywacja do zwiększenia
liczby świadczeń i podnoszenia jakości
świadczeń
-Konflikt etyczny zwi ązany z presją
na generowanie dodatkowych
świadczeń
- ryzyko związane z wykonywaniem
niepotrzebnych świadczeń

10. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Kapitacja – wady i zalety
Perspektywa Zalety Wady
Płatnika -Nie wymaga złożonej administracji
- przewidywalność wydatków
-Kontrola koszytów
-Preferencja dla profilaktyki, aby
redukować koszty leczenia
- lekarze mogą tworzyć listy pacjent-
ów wymagających tańszego leczenia
-- unikanie kosztownych procedur
medycznych
-- nadmierne kierowanie pacjentów
do AOS
Pacjenta - stała opieka jednego lekarza
-- brak ryzyka niepotrzebnych
interwencji medycznych
- osoby starsze mogą mieć kłopot z
uzyskaniem wpisu na listę
-- niższa jakość opieki z uwagi na
konieczność utrzymywania niskich
koszt ow świadczeń
Świadczeniodawcy
(lekarza)
- względnie stabilny poziom dochodu
-- bezpieczeństwo ekonomiczne
- wzmocnienie relacji z pacjentem
pozytywnie wpływające na jakość
opieki i efekty leczenia
- konfrontacja z oczekiwaniami
pacjentów przerastającymi
możliwości systemu
-Zwiększony nakład pracy bez
dodatkowej kompensacji finansowej

11. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Stałe wynagrodzenie – wady i zalety
Perspektywa Zalety Wady
Płatnika - brak motywacji do selekcji
negatywnej pacjentów
-brak nieuzasadnionych świadczeń
-niski koszt administracji
-kontrola kosztów
-- brak motywacji do wykonywania
świadczeń poza niezbędne minimum
-- brak motywacji do dbania o jakość
usług i satysfakcję pacjenta
-- brak motywacji do ograniczania
kosztów leczenia
Pacjenta - brak selekcji pacjentów
-Udzielanie tylko uzasadnionych usług
i świadczeń
-- brak wpływu na ilość i jakość usług
- możliwe ograniczenia w dostępie
do POZ
-- niska satysfakcja z otrzymywanych
świadczeń wynikająca z ograniczonej
motywacji personelu medycznego
Świadczeniodawcy
(lekarza)
-- stabilny dochód
-- poczucie bezpieczeństwa
-- brak możliwości istotnego
zwiększenia dochodu
-- brak motywacji do rozwoju
zawodowego- konieczność
poszukiwania dodatkowych źródeł
dochodu

12. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Europie
System Uwagi
Opłata za
usługę
Stosowana w Niemczech, Francji, Belgii, gdzie wskazywana jest za
główną przyczynę eskalacji kosztów POZ.
Kapitacja Zdecydowanie najpopularniejsza w Europie (wdrożona m. in. W
Polsce), występuje w postaci czystej lub mieszanej z opłatą za usługę
(Dania, Norwegia, Austria, Holandia.
Stałe
wynagrodzenie
Z uwagi na liczne wady (brak motywacji do dbałości o jakość, niskie
koszty czy dostępność usług medycznych) stosowany obecnie w
Portugalii

13. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Polsce
Gwarantowane przez państwo świadczenia POZ,
finansowane ze środków publicznych obejmują:
 świadczenia lekarza POZ
 świadczenia pielęgniarki POZ
 świadczenia położnej POZ
 świadczenia pielęgniarki lub higienistki szkolnej
udzielane w środowisku nauczania lub wychowania
 świadczenia transportu sanitarnego w POZ

14. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Polsce
Większość usług POZ w Polsce finansowana jest
przy zastosowaniu metody kapitacyjnej,
polegającej na przekazywaniu podmiotom
sprawującym w różnym zakresie opiekę nad
pacjentem budżetu wynikającego z iloczynu
rocznej stawki kapitacyjnej i liczby osób objętych
opieką.

15. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Polsce
Roczna stawka kapitacyjna może zostać
zmodyfikowana, jeśli wystąpią określone
okoliczności:
 wiek pacjenta (osoby powyżej 65 roku życia –
modyfikator 2,00)
 określone schorzenia (np. cukrzyca - modyfikator 3,00)
 miejsce zamieszkania pacjenta (np. 2,5 dla
mieszkańców domów pomocy społecznej)

16. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Polsce
Aktywna lista pacjentów - lista pacjentów, którzy
dokonali wyboru określonego lekarza POZ poprzez
złożenie stosownej deklaracji.
Liczba pacjentów na liście nie może przekraczać
2750 osób

17. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ w Polsce – krytyka systemu
 przestarzały - system działa bez zasadniczych
modyfikacji od lat 90. XX wieku
 tylko 11–13% budżetu ochrony zdrowia przeznaczone
na finansowanie POZ – niskie stawki demotywują lekarzy
do zwiększania jakości usług i wykorzystywania droższych
świadczeń w procesie leczenia
 stawki kapitacyjne narzucane arbitralnie przez
płatnika (NFZ) – brak wyliczeń dla stosowanych
modyfikatorów stawki podstawowej oraz coroczny spór
NFZ z organizacjami zawodowymi POZ o poziom jej
finansowania

18. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ – wady i zalety systemu
Zalety
 powszechna dostępność świadczeń POZ
 wolny wybór świadczeniodawcy
 wydzielone środki na POZ w budżecie publicznego płatnika
 wysoki odsetek wykonywania obowiązkowych szczepień
 komputeryzacja struktur (dla celów administracyjnych) i
dygitalizacja informacji o pacjentach (eWUŚ),
 dobry standard wyposażenia
 rozwinięty system edukacji w systemie medycyny rodzinnej
 silne organizacje reprezentujące interesy lekarzy rodzinnych

19. © Consulting Group 2027. All rights reserved
Finansowanie POZ – wady i zalety systemu
Wady
 brak aktualnych dokumentów strategicznych, opisujących rozwój
POZ
 brak struktur MZ dedykowanych POZ
 zróżnicowane kompetencje (specjalności) lekarzy POZ
 niedobór i opóźnienia w kształceniu lekarzy rodzinnych
brak zachęt do poszerzania zakresu świadczeń w ramach POZ
 zawężony dostęp do badań dodatkowych
 brak zachęt do systematycznej poprawy jakości świadczeń
 łatwy dostęp do świadczeń specjalistycznych bez skierowania