2. SEJARAH…
• 1882, Dr Robert Koch
mengenalpasti tubercle
bacillus Mycobacterium
tuberculosis yang
menyebabkan TB
• 1931, Non- tuberculous
Mycobacteria (NTM) di
isolat oleh Pinners
3. TUBERCULOSIS (TB)
• Menyebabkan penyakit kronik,
granulomatous berpunca daripada
Mycobacterium tuberculosis complex.
• Kebanyakannya menjangkiti paru-paru
iaitu Pulmonary TB (PTB). Selain PTB, ia
juga boleh menjangkiti bahagian lain
(extra TB) iaitu sistem saraf tunjang (CNS)
menyebabkan meningitis, sistem limpa,
sistem peredaran, (miliary tuberculosis),
genitourinary systems, tulang dan sendi.
4. • Mycobacterium tuberculosis
• Mycobacterium bovis M.tuberculosis complex
• Mycobacterium africanum
Tuberculosis atau TB disebabkan oleh:
Mycobacterium tuberculosis
5. PENDIAGNOSAN TB
LED based Model
Conventional model
Uv & halogen lamp
PRIMO STAR ZEISS PARALENS
LIGHT MICROSCOPE
7. Pungutan Spesimen
o Dalam pendiagnosan TIBI, perhatian selalu
difokus pada aspek mikroskopi dan terlepas
pandang dalam masalah cara pungutan
spesimen yang betul.
o Kaedah pungutan yang betul penting bagi
memastikan keputusan yang tepat dan boleh
dipercayai.
8. Teknik Pungutan
o Terangkan kepada pesakit kenapa perlu
mengambil contoh kahak bagi mendapatkan
kerjasama pesakit.
o Perlu berkumur-kumur bagi membuang
kotoran dalam mulut (spot).
o Kahak perlu diambil di tempat berkahak/
‘cough corner’. Jika tiada ‘cough corner’
lakukan di kawasan lapang, ada cahaya
matahari dan tidak bertentangan dengan
laluan angin.
10. Teknik Pungutan
o Kahak yang baik adalah dari paru-paru
bukan dari hidung atau air liur (saliva)
o Kahak tidak perlu banyak tetapi baik dari
segi kualitinya.
o Elakkan dari terkena di luar bekas semasa
meludah.
12. Keselamatan semasa memungut
• Pesakit adalah lebih merbahaya kepada anggota bertugas
berbanding dengan spesimen.
(The patient is a greater danger to staff than the specimen)!
• Jangan memungut spesimen dalam makmal. (Never collect sputum
in the laboratory)!
• Jangan berdiri bedekatan dengan pesakit semasa memungut
spesimen.(Do not stand near patient during specimen collection).
12
13. Spesimen yang boleh dipungut
Kahak (sputum)
Cecair badan (body fluid)
Nanah (Pus)
Cecair saraf tunjang (CSF)
Sum sum tulang (bone marrow)
Tisu (tissue)
14. Masa Pungutan
• Masa yang sesuai akan menambah
kebarangkalian untuk mendapatkan AFB.
• Kahak mudah diambil daripada pesakit
yang batuk dengan kuantiti yang banyak.
• Bagi pesakit yang kurang batuk, sample
‘early morning’ adalah lebih baik.
15. Masa Pungutan
*Jika keputusan pemeriksaan simptomatik
didapati negatif, pemeriksaan ulangan kahak AFB
boleh dibuat selepas 2 minggu atau 1 bulan.
*3 spesimen yang perlu diambil daripada setiap
pesakit : WHO Recommendation;
Spot spesimen – bila pesakit datang ke klinik.
Morning spesimen – pada pagi berikutnya.
Spot – bila pesakit menghantar contoh ke makmal
16. Pungutan Spesimen
• Bekas pakai buang yang sentiasa bersih.
• Tidak mudah pecah,tidak mudah meleleh
(unleakable) dengan mulut yang luas.
• Setiap bekas perlu dilabel :
–Nama pesakit.
–K/P
–Ujian
–Tarikh
17.
18. Untuk mencapai sensitiviti maksimum ujian diagnostik
ini, ia adalah penting untuk mempunyai kualiti sampel
sputum yang baik iaitu :
• sampel harus mengandungi bahan mucoid atau
mucopurulent
• jumlah itu perlu sekurang-kurangnya 3 ml
• Memberikan 3 sampel sputum
• Segera dihantar ke makmal.
• Tidak terdedah pada cahaya matahari
Sputum yang berkualiti
19. • Sebilangan besar suspek TB tidak
memberikan tiga sampel sputum .
• Sejumlah besar sampel sputum adalah
dari kualiti yang tidak mencukupi .
• Hanya mengandungi air liur
• Kuantiti kecil (<1ml).
Sputum tidak berkualiti
21. Cumulative percentage of specimen
yielding smear positive result
68%
85% 87% 89% 89% 91% 94% 100%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1 2 3 4 5 6 7 8
No. of specimen
Total
Mengapa tiga(3) specimen ?
22. Menggunakan borang PER PAT -301
Melengkapkan butiran : nama ,R/N (nombor pendaftaran),jantina/bangsa/umur
ringkasan klinikal sesuai dengan ujian yang diminta, jenis ujian,tarikh,tandatangan
dan cop pemohon
Semak jenis ujian untuk pastikan ujian yang diminta
Memastikan borang dan sampel ”tally”
Memasukkan sampel dan borang kedalam ”biohazard bag” yang mempunyai 2
”compartment” : borang dan sampel.
Sampel dan borang dalam biohazard bag di masukkan kedalam coolbox yang telah diisi ice
pack
Dihantar ke makmal berdekatan untuk analisis bersama buku rekod bukti penghantaran untuk
di tandatangani bukti penerimaan.
Penghantaran spesimen sputum ke makmal
sampel
Borang
permintaan PER
Pat - 301
23. • Pemeriksaan mikroskop sampel sputum adalah
cara yang paling berkesan untuk mengenal pasti
jangkitan TB.
• Ia adalah kaedah utama yang digunakan untuk
mendiagnosis TB serta untuk memantau
kemajuan rawatan sehingga pesakit itu sembuh.
• Pengumpulan sampel kahak yang berkualiti
semasa diagnosis awal, dan pada masa-masa
semasa rawatan terapeutik adalah untuk
memantau keberkesanan rawatan.
24. PROGRAM KAWALAN MUTU UJIAN TB
• KAWALAN MUTU LUARAN - anjuran dan dipantau oleh MKAK Ipoh
• Keputusan amat memuaskan untuk semua Makmal Klinikal di PKD
Bandar Baharu, Kedah.
• KAWALAN MUTU LUARAN BLINDED SLIDES - anjuran dan dipantau
oleh Makmal TB JKN , Kedah.
• Keputusan amat memuaskan untuk semua Makmal Klinikal di PKD
Bandar Baharu,Kedah
• KAWALAN MUTU DALAMAN
• Dilaksanakan 3 kali seminggu @ apabila menukar lot baru reagen
25. 1.Slaid di sediakan di
dalam BIOSAFETY
CABINET
2. Slaid dipanaskan
terlebih dahulu dengan
penunu bunsen
3. Pengambilan sampel
dari bekas steril
dengan aplikator
stick
4. Penyediaan slaid
secara “coiling”
5. Slaid dipanaskan
untuk tujuan “ fix “
26. KAEDAH PENCELUPAN
ZIEHL – NEELSEN STAIN
MIKROSKOP CAHAYA
AUROMINE –O STAIN
PARALENS / MIKROSKOP
FLORESCENE
27. 1. Larutan auramine
10 min
2. Bilas dengan DI 3. Decolorizer 5 min
4. Bilas dengan DI 5. Keringkan di suhu bilik
Lihat di bawah mikroskop
28. 1. Larutan Carbol
Fushsin
2. Didihkan selama 10min 3. Bilas dengan air DI
4. Larutan asid alkohol 15
saat
5. Bilas dengan DI . Biar kering
pada suhu bilik. Setelah
kering lihat dibawah
mikroskop
29. Mycobacterial bacilli : smear mikroskopik
pencelupan Auramine -O( LED fluorescence )
AFB : smear mikroskopik
pencelupan ZN
Acid Fast Bacilli
TB bacilli
LED Fluorescence
Keputusan smear mikroskopik
30. Penghantaran Spesimen
• Borang permohonan hendaklah lengkap diisi.
• ‘Clinical history’ perlu supaya keadaan
pesakit dapat diketahui. PER PAT 301 :
• 2 salinan
31. Jumlah Perlu Dihantar
• Sputum AFB x 3 – bagi pesakit
simptomatik dan kontak.
• Sputum AFB x 1 – bagi pesakit
ulangan iaitu selepas 2 bulan
rawatan.
32. Kultur
Kes-kes yang disyaki mempunyai
kuman tibi yang ‘resistant’.
Kes-kes yang melibatkan rakyat asing
yang tidak diketahui latar belakang
Kes Tb smear negatif.
Pesakit tidak patuh pada rawatan.
Kes smear positif.
33. Kultur
• Teknik
Solid medium – Ogawa Teknik – 2
bulan
Liquid medium – MGIT -3 minggu
Bila positif – hantar ke MKAK untuk
pengesahan (confirmation) – 2 bulan
34. LAPORAN KEPUTUSAN “CULTURE”
• Negative
Culture Myco. Tuberculosis Not Growth
• Positive
Growth Morphologically Resembling
Mycobacterium Tuberculosis was obtained
Confirmation Of Isolate To Follow.
• Contaminated
Culture Contaminated. Please Repeat.
