Lejdia

1. Tema : Martesa Kleopatres me Mark Antonin
Lenda : Histori

2. Kleopatra
Kleopatra VII, padyshim njëprej grave më të famshme të të gjithë kohërave, u përjetësua
në histori dhe në imagjinatën tonë nëveprateatrale, libra, filma. Kudo shfaqet me
entuziazmin esaj dialektik dhe një magji të pakohë.
KleopatraVII Filopator e njohur në histori si Kleopatraishte faraonesha e funditaktive
e Egjiptit të Lashtë, i cili mbijetoi edhe për pak kohë pasvdekjessë saj pasi u udhëhoqnga
djali i saj, Cezarionisi faraon. EmriKleopatra vjen nga emri grek Κλεοπατρα(Kleopatra)që
do të thotë "Triumf i babait", i formuar nga κλεος (Triumf)kombinuar meπατρος (patros)
" E babait". Kleopatraishte pjestare e dinastisëPtolemaike, një familje meorigjinë greke
që udhëhoqi Egjiptin e Lashtë pas vdekjessë Aleksandrittë Madh, gjatë periudhës
helenistike. Ptolemaikët gjatë dinastisë së tyrefolën greqisht dhe refuzuan tëflisnin në
gjuhën Egjiptiane, që është dhe arsyeja pse greqishtia ashtu si dhe gjuhët egjiptiane është
përdorur nëdokumentetzyrtarembretërore, siç ështe edhe GuriRozeta. Por çuditërisht
Kleopatra foli nëgjuhën Egjiptiane, dhe e prezantoiveten si një rimishërim i perëndeshës
egjiptiane, Isis.
Pamjae saj e jashtme për të cilën thuhet se kishte qenë e papërballueshme, karakterii saj
për të cilën është thënë se ishte aq sugjestionuese, e mbi të gjitha, joshjet e saj që tundonin
këdo-këto, pra, kanëardhur nga koha në kohë nga historianë të ndryshëm, për njërën nga
femrat mëmodernetë antikitetit,- Kleopatra, e cila në histori ka hyrë si gruaja-
mbretëreshë e Egjiptit, por që trazoi perandorinëmëtë madhe të kohës, Romën. Disa
historianë të tjerë i kanëkundërshtuar fjalëtqë janëthënë për bukurinëesaj, madjeedhe
e kanë portretizuar atë. Megojë pak më të madhe se një mesatare, hundaegjatë dhe pak e
kthyer, por historia i ka dhënëasaj njëmitikë të madhe dhe kështu ajo hyrinë histori-
gruaja mëmoderne, mëjoshëse dhe mesa duket, kjopër faktin se u bë një zë i vetëm në
atë shkreti kohe, dhe, për më tepër, tërhoqi mesharmin dhe hiret e vet dy ngaperandorët

3. më të mëdhenj të kohës, Cezarin dheMark Antonin. Historia e saj është e madhe. E
mbushur meintriga e aftësi shpërthyese, një femër aq karizmatike, ku hakmarrja ishte
fund ekryepronëe saj, e për këtë foli e gjithë bota antike që nga Greqia, Egjipti e deri
thellë Evropës. E si mund tësillte kaq trazime njëfemër e cila nuk mund tëishte e bukur
dhe kaq tërheqëse? Dhe ky argumentmjafton të bindemise ajo ka qenë një femër e
përkryer te e cila janëmëshiruar të gjithë elementët e duhur për të trazuar derinë
përmbysjeperandorieperandorë.
Historia zë fill pas vdekjessë Aleksandrittë Madh të Maqedonisënë vitin 323 p.e.k. Prijësit
e luftëravetë mbretit maqedonas, gjeneralët, ndanëpasuritëe luftës së tyre, kufijtëe së
cilës ishin deritutje Egjiptit. Dhe Ptolemeu arriti me merrte së bashku me kufomën e
mbretit maqedonas, edhetokat e Egjiptit. Kryeqytet bëri Aleksandrinë, njëqytet i
themeluar nga vetë Aleksandri. Egjiptin ia la trashëgim të birit dhe kështu bir pas biri, ai
ndërtoinjë dinasti e cila nuk ishte me gjak egjiptian, ata vetë ishin maqedonasdhe kishin
një kulturëe gjuhë greke, dheqë për fatin e tyre të mirë, do të mbretëronin nënjë vend të
largët që kishte histori jo më pak se Greqia e tyre.
Kjo dinastilejoi e respektoi zakonete vendasve, solli shumëpërkrahësnga origjina e tyre
të cilët sollën edhe kulturën e tyre. Në fillimet e saj dinastia mbretëroi qetësisht, nga pak
ajo zgjeroi kufijtë, por mëtonjësit e fronitfilluan të zgjoheshin. Kështu mëtonjësit ishin së
pari ngarivaliteti familjar, shto edhe gjendjen e dhunëse pasigurisë, revolta e banorëvetë
qyteteve, ngjarje të cilat e kishin vënë mbretërinëpërparapengesaveserioze.

4. Marrëdhëniet me Jul Cezarin
E etur për të përfituar nga zemërimii Cezarit ndaj Ptolemeut,
Kleopatra u futfshehurazi nepallat per t'u takuar meCezarin. Plutarku ne"Jeta e Jul
Cezarit" jep një përshkrim të shpejtë të mënyresse si ajo u futne pallat dukei kaluar rojat
e Ptolemeut e mbështjellë me njëtapet qe shërbëtori i saj po mbante. Ajo u bë e dashurae
Cezarit dhenëntë muaj pas takimit të tyretë parë, ajo i dha jetë djalit të tyre Ptolemeut
Cezar, i quajtur ndrysheCezarion. Nëkëtë pikëCezarii braktisi planet e tij për të marrë
Egjiptin dhene vend të kësaj dukembështetur Kleopatrën në pretendimete saj për
fronin.Pasiu Rrethimi i Aleksandrisë, Cezarimposhti ushtrinëe Ptolemeut neBetejën e
Nilit.Ptolemeu XIII u mbytnë Nil dhe Cezarii ktheu Kleopatrës fronin e saj të cilin ajo do ta
ndanteme vëllain e saj mëtë vogël Ptolemeun XIV.PasiCezariu larguanga Egjipti ai la atje
një ushtri romaketë përbërë prej tre legjionesh nën komanden eoficerit të tij.
Megjithëse,kur u takuan ,Kleopatraishe vetëm 21 vjece dheCezari ishte 52 vjec, ata u bënë
të dashur derigjatë qëndrimittë Cezaritnë Egjipt midis48 p.e.sdhe 47 p.e.s. Kleopatra
qartësoi se Cezariishte babai i djalit të saj dhe i shprehu dëshirën Cezarit që djali të ishte
pasardhësii tij, por Cezari refuzoi, dukezgjedhur nipin etij Oktavianin në vend të tij.
Kleopatra, Ptolemeu XIV dhe Cezarionivizituan Romën nëverën evitit 46 p.e.s.
Mbretëresha Egjiptiane qëndroinë njënga vilat e Cezarit. MarrëdhëniamidisCezaritdhe
Kleopatrës ishte e dukshmenësytë e popullitdhe kjo gjë ishte skandalozesepse diktatori
romak ishte i martuar.Por Cezarimadjengritinjë statujë të artë të Kleopatrësqë
përfaqësonteIsis(perëndeshëegjiptiane)në tempullin e VenusGenetriks(paraardhësja
mitike e familjes së Cezarit). Oratori romak Ciceroni në letrat e tij të ruajturase ai e
urrentembretëreshën e huaj.Kleopatradhe shoqëruesit e saj ishin në Romëkur Cezariu
vranë 15 Mars44 p.e.s. Ajo u rikthye me të afërmit e saj në Egjipt. Kur Ptolemeu XIV vdiq -
gjoja i helmuar nga motra e tij më e madhe- Kleopatra e bëri Cezarionin bashkë-sundimtar
dhe pasardhësdhe i dha atij epitetin TheosPhilopator Philometor.

5. MARTESA E MARK ANTONIT ME KLEOPATREN
Në vitin 42 p.K. Mark Antonii kërkoiKleopatrës të takohej me të në Tarsus, që ta pyeste
mbi besnikërinë e saj. Kleopatrambërriti aty dhe ia morimendjen aq shumëMark Antonit,
sa ai vendosita kalonte dimrin evitit 41 - 40 p.K. me të në Aleksandri. Për të mbrojtur dhe
Cezarionin, ajo i kërkoi Mark Antonittë urdhërontevrasjen emotrës së saj, Arisnoe, që
jetonte në tempullin e Artemisësnë Efesus. Ekzekutimiu kryenë vitin 41 p.K. në shkallët e
tempullitdhe kjo shkelje shenjtërie skandalizoiRomën. Më25 dhjetor 40 p.K. Kleopatra
solli në jetë dy binjakëme baba Mark Antonin, Aleksandër Heliosdhe Kleopatra SeleneII.

6. Në vitin 37 p.K.
Mark Antoniu martua meKleopatrën, sipas ritit egjiptian edhe pse ai ishte i martuar në
atë kohë me Oktavia Minor. Aidhe Kleopatra patën dhe një fëmijëtjetër, Ptolemi
Filadelfus. Në vitin 31 para Krishtit, gjenerali Oktavian shkatërroi forcat e kombinuaratë
Antonitdhe Kleopatrës në betejë. Pasi dëgjoi një lajm të rremë se, Kleopatrakishte
vdekur, Antoniu hodhmbi shpatën e tij. Mbetur pashpresë, Kleopatravrau veten, duke
vendosur nëkraharorin esaj njëgjarpër helmues. Antonidhe Kleopatra Njëprej femrave
më të famshme nëhistorinë e njerëzimit, Kleopatra VII, ishte faraoniae bukur dhe brilante
e fundite Egjiptit. Historia e dashurisëme gjeneralin romak, Mark Antoni, është cilësuar si
një prej romancavemëtë mëdhatë historisë së njerëzimit. Pavarësisht se historia e tyree
dashurisëskandalizoishoqërinë romake, ata u martuan në vitin 36 para Krishtit. Por në
vitin 31 parashkatërroi forcat e kombinuaratë Antonitdhe Kleopatrësnë betejë. Pasi
dëgjoi njëlajm të rremëse Kleopatra kishte vdekur, Antoniu hodhmbi shpatën e tij.
Mbetur pa shpresë, Kleopatra vrau veten, dukevendosur nëkraharorin esaj një gjarpër
helmues.
Fëmijëve të saj që i kishte me Mark Antonin iu fal jeta, ndërsaCezarionin eCezarit, Oktavi,
e vrau në vend dhemuajin Gushte shpalli si ditë të fitores së tij ndaj armiqve të Romës,
muaj që edhe në ditët e sotme njihet si i tillë nëkalendarin Romak. Pas kësaj fitoreje të
ulët edhe pse ai e quante të lavdishme, Oktavi u vetshpall Augustus Perandoriiparëi
Romës. Legjenda misteriozedhe e dhimbshme e Kleopatrës është riprodhuar disaherë
dhe është shfaqur nëpër kinema, teatro e televizione nëmbarë botën. Versionet e historisë
së treguar në këto riprodhimekanëshumëndryshimenganjëra-tjetra, por nëthelb të
gjithë e përshkruajnësi një mbretëreshë të drejtë dhe liberale, ndërkohëqë Kleoptranuk
ka qenë aspak liberale dhe në pjesën më të madhe të sundimittë saj ka vendosur interesin
e saj personalmbi atë të popullit. Njëndër filmat më të njohur që krijoi famë shumëtë
madhe nëvitin 1963 kaqenë"Kleopatra" i regjizorit Xhozef L. Mankiewicz, film i cili
zgjaste 184 minuta. Rolin kryesor, atë të Kleopatrëse luante me mjeshtëri dhe hijeshi të
madhe Elizabet Tejlor, ndërsarolin e Mark Antonit, Ricard Burton.
Në 41 paraKrishtit, Mark Antoni, njënga triumviratët që sunduan Romën pasvdekjessë
Cezarit, dërgoi mikun e tij më të mirë, QuintusDelliusnë Egjipt për të thirrur Kleopatrën
në Tars që të takohej me Antonin dhepër t'iu përgjigjigjur pyetjevenë lidhje me
besnikërinëe saj. Gjatë luftëscivile romakethuhet se ajo e kishte paguar shumë para
Cassiusin. Duketse në të vërtetë Antonidëshironte premtimin e Kleopatrespër të
mbështetur luftën e tij kundër Partianëve.
Kleopatra mbërriti nështetin e madh, dhe e magjepsiAntonin,aqshumësa që ai zgjodhi
për të kaluar dimrin e 41p.e.s-40p.e.smetënë Aleksandri. Për të mbrojtur veten dhe
Cezarionin, ajo urdhëroiAntonin të vriste motrën e saj Arsinoe, e cila ishte dëbuar në
tempullin e Artemisës nëEfesin e kontrolluar ngaromakët për rolin e saj në kryetë
rrethimit të Aleksandrisë.Ekzekutimiu kryenë41 p.e.snëshkallët e tempullit, dhe kjo

7. shkelje e shenjtërores së tempullitskandalizoiRomën. Kleopatrakishte ekzekutuar edhe
strategun e saj të Qipros, Serapion, i cili kishte mbështetur Cassiusin në kundërshtim nga
dëshirën e saj.
Më25 dhjetor 40 paraKrishtit, Kleopatra lindibinjakët nga Antoni, Aleksandër Heliosdhe
Kleopatra Selene II. Katër vjet më vonë, AntonivizitoiAlexandrinëpërsërigjatë rrugëspër
të bërë luftëme Partianët. Ai ripërtëriu marrëdhëniete tij me Kleopatrën, dhenga kjo pikë
e tutje, Aleksandriaishte shtëpia e tij. Ai u martuame Kleopatrën, sipasritit egjiptian (një
letër e cituar nëSuetoni e sugjeron këtë), edhe pse ai ishte nëatë kohë martuar me
Oktavian Minor , motra e triumviratit Oktavian. Ai dhe Kleopatra kishin njëfëmijë tjetër,
Ptolemi Filadelfus.
Në Donacionete Aleksandrisënë fund tëvitit 34 paraKrishtit, paspushtimit të Armenisë
nga Antoni, Kleopatradhe Cezarioniu kurorëzuan bashkë-krerëte Egjiptit dhe Qipros;
Aleksandër Helios u kurorëzuakryetar iArmenisë, Mediasdhe Partias; Kleopatra Selene II
u kurorëzuakryetarei Cirenaikësdhe Libisë; dhe Ptolemeu Filadelfusu kurorëzuakryetar
i Fenikisë, Sirisë dhe Kilikisë. Kleopatrës iu dha edhe titulli "Mbretëresha e Mbretërve"nga
Antoni.
Armiqtë e tij nëRomë kishin frikëse Kleopatra, "... ishte dukeplanifikuar njëluftëpër
hakmarrje që ishte për të kundërvënëtëgjithë Lindjen kundër Romës, dukeequajtur
veten si Perandoreshëtë botës nëRomë, për drejtësi nga Capitolium, dhetë inagurojënjë
mbretëri të re universale. Cezarion u ngritjo vetëm dukepasur afërsime Kleopatrën, por
edhe dukemarrëmë shumëtituj, dukepërfshirë zot, Birii Perëndisë dhembretine
mbretërve,dhedukeu paraqitur si Horus(perëndi egjiptiane).
Egjiptianët mendonin seKleopatraishte njërimishërim i perëndeshësIsis, dhe ajo e quajti
veten Nea Isis. MarrëdhënietmidisAntonitdhe Oktavianit, ishin të copëtuarapër disavjet
dhe më nëfund u ndërprenënë33 paraKrishtit, dhe Oktavianibindi Senatin të vërë një
luftë kundër Egjiptit. Në 31 p.e.sforcat e Antonitu ballafaquan me romakët nënjë luftë
detare nëbrigjet e Aktiumit. Kleopatraishte e pranishmemenjë flotë të sajën. Sipas
Plutarkut, Kleopatramori fluturimin meanijete saj në kulmin ebetejës dhe Antonipassaj.
Pas betejës së Aktiumit, Oktaviani pushtoi Egjiptin. Ndërsai afrohej Aleksandrisë, ushtritë
e Antonit u shkatërruan nga Oktaviani më 1 gusht, 30 paraKrishtit
Ka një numër tregimeshtë paverifikuararrethKleopatrës, nga të cilat një nga mëtë
njohuratështë se, në një ngadarkat e përbashkëta meAntonin, ajo meshaka vuribast se
ajo mund tëshpenzojëdhjetë milionësestertii(monedha) në njëdarkë. Aie pranoi
bastin.Natën tjetër, ajo pati njevakt konvencional; dheai u tall, kur ajo urdhëroikursin e
dytë- vetëm një filxhan uthulltë fortë.
Ajo pastaj hoqi një nga vathët prej margaritari të pavlefshëm,dheehodhi në uthull, dukei
lejuar ata të shpërndanin dhepinin përzierjen. Raportemëtë hershme të kësaj historie
vijnënga Plini Plak dhe datat përkojnërreth100 vjet pasibanketi kishte
ndodhur.Karbonatkalciumingaperla shpërndahetnë uthull, por ngadalë vetëm nëse

8. perla ka qenë e shtypur mëparë.
Vdekja e Kleopatres
Burimete lashta, veçanërisht ato romake, janënë marrëveshjetë përgjithshme se
Kleopatra vrau veten dukenxitur njëkobër egjiptiane ta kafshonte. Burimimë i vjetër
është Straboni, i cili ishte gjallë në kohën e ngjarjes, dhe madjemund tëketë qenë në
Aleksandri. Aithotë se ka dy histori: se ajo kishte aplikuar një vaj të parfumuar toksik, apo
se ajo ishte kafshuar nganjë gjarpër mbi gjoksin e saj. Disa poet romak,kanëshkruar
brendadhjetë viteve të ngjarjes,dhetë gjithë kanëpërmendur kafshimin ngagjarpëri, si
edhe Florus, një historian, rreth 150 vjetmë vonë. Velleius, gjashtëdhjetë vjet pas ngjarjes,
gjithashtu i referohet njëgjarpëri. autorëtë tjerë kanë marrënë pyetjekëto llogari
historike , dukedeklaruar seështë e mundur që Augustit'akishte vrarëatë.
Në vitin 2010, historianigjerman ChristophSchaefer sfidoitë gjitha teoritë e tjera, duke
deklaruar se mbretëresha kishte mundësitë ishte helmuar dhe vdekur dukepirënjë
përzierjehelmuese. Pas studimevetë teksteve historike dhe nga konsultimime
toksikologët, historiani arriti në përfundiminseasp(kobraegjiptiane) nuk mund tëketë
shkaktuar njëvdekjetë ngadaltë dhepa dhimbje, pasihelmi i saj paralizon pjesët e trupit,
dukefilluar me sytë, përparasetë shkaktojë vdekjen. Schaefer dhe toksikologu i tij
Dietrich Mebsvendosise Kleopatra ka përdorur njëpërzierjetëkukutës,aconite(bimë
tepër helmuese) dheopiumit.
Shkrimet e Plutarkutrreth 130 vjetpasngjarjes, raportojnëse Oktaviani e kapi
Kleopatrën në mauzoleun esaj pas vdekjessë Antonit. Ai urdhëroishërbëtorin e tij
Epafroditin për ta ruajtur atë, dhe për të parandaluar vetëvrasjen, sepseaidyshohet se
donteta paraqiste atë nëtriumfin e tij. Por Kleopatra e mashtroi Epafroditin dhe
megjithatë e vrau veten. Plutarku thotë se ajo është gjetur e vdekur,nëkëmbëte saj
gjendej shërbëtorja e saj, Iras, dhe një tjetër shërbëtore, Sharmioni, dukerregulluar
kurorën esaj parase ajo vetë të binte. Plutarku pastaj vazhdon mëtutje dukedeklaruar se
një kobër ishte fshehur në njëshportë me fiq që i ishte dhuruar asaj nga një fshatar, dhe, e
gjeti atë pasihëngri disafiq, ajo mbajti jashtë krahun e saj që ajo ta kafshonte. Tregime të
tjera thonë se ajo ishte e fshehur nënjë vazo, dhe se ajo e ngacmoi atë me njëgisht derisa
ajo u zemëruamjaftueshëm për ta kafshuar atë në krah. Së fundi, aitregon se në
marshimin triumfaltë Oktavianit kur po kthehej në Romë, një portreti Kleopatrësqë
kishte njëkobër të kapur tek ajo ishte pjesë e paradës.
Shkrimet e Suetonit rreth të njëjtës kohë metë Plutarkut, gjithashtu thonë se Kleopatra
vdiqnga një pickim gjarpëri. Edhepse burimetklasike thonë se Kleopatra ishte kafshuar
në krah, ajo është përshkruar mëzakonishtnë ikonografinëmesjetare dhe të Rilindjesme
gjarpërinj në gjirin e vet, një traditë e ndjekur edhengaShekspiri.

9. Kleopatra
Plutarku na tregon për vdekjen e Antonit, kur ushtritë e tij e lanë dhe u bashkuan me të
Oktavianit, ai thirri se Kleopatra e kishte tradhtuar. Ajo, nga frikadhe zemërimii tij, e
mbylli veten në monumentin esaj, vetëm me dy ngashërbëtoret e saj dhe i dërgoi
lajmëtarë për të ti treguar Antonit se kishte vdekur. Dukeu besuar atyre, Antonivrau
veten e tij dukengulur nëstomak shpatën e tij, dhe u shtri në shtratin e tij për të vdekur.
Në vend të kësaj, rrjedhjae gjakut u ndal, dhe ai iu lutçdo gjëje, dhe të gjithave për ti
dhënefund atij. Një tjetër shërbëtor i dërguar nga Kleopatraerdhi tek ai me udhëzimepër
të sjellë atë tek ajo, dhe ai, dukeu gëzuar që Kleopatraishte ende gjallë, ra dakord. Ajo nuk
e hapi derën, por flaku litarë nga njëdritare.
Pas Antoniishte i sigurt lart, ajo dhe shërbëtoret e saj e tërhoqëm atë në monument. Kjo
pothuajse i dha fund atij. Pas e zvarritën atë përmesdritares, ata e vendosën mbinjë
shtrat. Kleopatragrisi rrobat e saj dhe e mbuloime to. Ajo ulëriti dhe qau dukerrahur
gjoksin e saj të copëtuar nga vetë-gjymtimi. Antonii tha asaj të qetësohej, dhe i kërkoinjë
gotë verë, dhe vdiqnë të përfunduar tësaj. Vendodhjae mauzoleuttë tyre është e
pasigurt, edhe pse Shërbimi Egjiptian i Antikavebeson se është në, ose në afërsi të
tempullittë Taposiris Magna, nëjugperëndim tëAleksandrisë.
Djali Kleopatrësnga Cezari, Cezarioni, u shpall Faraoninga Egjiptianët, pasi Aleksandriau
pushtuanga Oktaviani. Cezarioniu kap dhe u vra, fati i tij thuhet se u vuloskur një nga
këshilltarët e Oktavianit i parafrazuar ngaHomeritha: "A nuk është gjë e keqe që të keni
shumëCezar". Kjo nuk e përfundoivetëm linjën helene të faraonëveegjiptianë, por linjën e
të gjithë faraonëveegjiptianë . Të tre bijtë e Kleopatrës dhe Antonitu kursyen dheu
dërguan përsërinëRomë, ku ata u morën nëkujdesin e gruassë Antonit, Oktavia Minor. E
bija, Kleopatra Selene II, u martuapërmesmarrëveshjevetë Oktavianit meJuba II të
Mauretanisë

10. Kleopatra