แผนการสอนวิทยาศาสตร์ ม.1

1. 2
13ระบบลำำเลียงในพืช
เวลำ 3 ชั่วโมง
กำรลำำเลียงเป็นกระบวนกำรที่สำำคัญอย่ำงหนึ่งในสิ่งมีชีวิต สิ่งมี
ชีวิตแต่ละชนิดจะมีวิธีกำรลำำเลียงสำรแตกต่ำงกันไป สำำหรับสิ่งมีชีวิตชั้น
สูงจะมีระบบกำรลำำเลียงที่ถูกสร้ำงขึ้นมำเพื่อทำำหน้ำที่นี้โดยเฉพำะ ระบบ
ลำำเลียงในพืชมีทั้งระบบลำำเลียงนำ้ำ แร่ธำตุและระบบลำำเลียงอำหำร
1) อธิบำยโครงสร้ำงและกำรทำำงำนของระบบลำำเลียงในพืชได้
2) เขียนภำพโครงสร้ำงระบบลำำเลียงในพืชได้
1) โครงสร้ำงที่ใช้ในกำรลำำเลียงนำ้ำ แร่ธำตุ และอำหำร
2) กำรทำำงำนของระบบลำำเลียง
1)
(1) นัก เ รี ย น ช่ ว ย กั น อ ภิ ป ร ำ ย ว่ ำ พื ชรั บ นำ้ำ ม ำ ใ ช้ ใ น
กระบวนกำรสังเครำะห์ด้วยแสงได้อย่ำงไร
แนวตอบ พืชได้รับนำ้ำมำใช้ในกระบวนกำรสังเครำะห์ด้วย
แสง โดยกำรดูดซึมผ่ำนขนรำก ซึ่งรำกพืชจะดูดนำ้ำจำกดินและส่งผ่ำน
ลำำต้นขึ้นไปยังใบ โดยผ่ำนทำงท่อลำำเลียงนำ้ำ
(2) นักเรียนช่วยกันอภิปรำยว่ำ เมื่อเกิดกระบวนกำรสังเครำะห์
ด้วยแสง แล้วจะส่งอำหำรไปเลี้ยงส่วนต่ำง ๆ ได้อย่ำงไร
แนวตอบ พืชจะส่งอำหำรไปเลี้ยงยังส่วนต่ำง ๆ โดยผ่ำน
ทำงท่อลำำเลียง ซึ่งเป็นคนละท่อกับท่อลำำเลียงนำ้ำ
(3) ครูแจ้งจุดประสงค์กำรเรียนรู้
124

2. 2)
(1) ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน โดยคละเพศและ
ควำมสำมำรถ แจ้งให้นักเรียนทรำบว่ำผลงำนของนักเรียนคือผลงำน
ของกลุ่ม ให้หมำยเลขประจำำตัวแก่นักเรียนแต่ละคน โดยคนที่ 1
หมำยเลข 1 คนที่ 2 หมำยเลข 2 คนที่ 3 หมำยเลข 3 และคนที่ 4
หมำยเลข 4
หมำยเลข 1 อ่ำนกิจกรรมใบควำมรู้ ใบงำน
หมำยเลข 2 ตรวจอุปกรณ์ วิเครำะห์ข้อมูล
หมำยเลข 3 ทำำกำรทดลอง ทำำกิจกรรม
หมำยเลข 4 บันทึกผลกำรทดลอง ตอบคำำถำม
(2) นักเรียนแต่ละกลุ่มศึกษำใบควำมรู้ที่ 13 เรื่อง ระบบ
ลำำเลียงในพืช และทำำใบงำนที่ 13 เรื่อง ระบบลำำเลียงในพืช
(3) ครูให้นักเรียนแต่ละกลุ่มช่วยกันตั้งสมมุติฐำนที่เกี่ยวกับ
ระบบลำำเลียงในพืช พร้อมทั้งออกแบบทดสอบ โดยครูเสนอเครื่องมือ
และวัสดุให้
(4) นักเรียนแต่ละกลุ่มนำำเสนอแบบทดสอบที่ได้ออกแบบไว้
(5) ครูให้คำำแนะนำำและปรับปรุงแบบกำรทดสอบให้ชัดเจน
และรัดกุม โดยให้นักเรียนกลุ่มอื่นร่วมกันอภิปรำยด้วย
(6) นักเรียนทำำกำรแก้ไขแบบทดสอบ และลงมือปฏิบัติ สังเกต
และบันทึกผล
3)
(1) ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรำยผลกำรทดสอบเพื่อหำข้อ
สรุปของกำรทดสอบ
แนวสรุป กลุ่มเซลล์ที่ทำำหน้ำที่ลำำเลียงนำ้ำ ซึ่งมีอยู่เฉพำะที่
และติดต่อกันเป็นท่อตั้งแต่ รำก ลำำต้น และใบ เรียกว่ำ ระบบท่อลำำเลียง
(2) ครูชมเชยนักเรียนกลุ่มที่ทำำงำนได้ถูกต้อง และให้คำำ
แนะนำำนักเรียนกลุ่มที่ต้องแก้ไข
1)
(1) ใบควำมรู้ที่ 13 เรื่อง ระบบลำำเลียงในพืช
(2) ใบงำนที่ 13 เรื่อง ระบบลำำเลียงในพืช
(3) หนังสือเรียนสำระกำรเรียนรู้พื้นฐำนวิทยำศำสตร์ ม.1
หน่วยกำรเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง ระบบลำำเลียงในพืชของบริษัท อักษรเจริญ
ทัศน์ อจท. จำำกัด
2)
125

3. (1) ห้องสมุด
(2) ข้อมูลจากอินเทอร์เน็ต
126

4. 1)
(1) ประเมินจากพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม
(2) ตรวจจากใบงานที่ 13
2)
(1) แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม (อยู่ในภาค
ผนวก)
(2) ใบงานที่ 13 เรื่อง ระบบลำาเลียงในพืช
3)
(1) แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม ต้องได้
คะแนนไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์
(2) ใบงาน ต้องได้คะแนนไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 ผ่านเกณฑ์
127

5. 13
ระบบลำำเลียงในพืช มี 2 ระบบ คือ
1. ระบบลำำเลียงนำ้ำในพืช ประกอบด้วยกลุ่มเซลล์ท่อลำำเลียง
นำ้ำที่ทำำหน้ำที่ลำำเลียงนำ้ำ ซึ่งมีอยู่เฉพำะที่แล้วต่อกันเป็นท่อตั้งแต่ รำก
ลำำต้น และใบ มีทิศทำงกำรไหลจำกล่ำงขึ้นบน
ภำพตัดตำมขวำงระบบลำำเลียงในพืชภำพตัดตำมยำวระบบลำำเลียงในพืช
ภำพแสดงกลุ่มเซลล์ของไซเลม ภำพแสดงกลุ่มเซลล์ของโฟลเอ็ม
2. ระบบลำำเลียงอำหำรในพืช เป็นกลุ่มเซลล์ของท่อลำำเลียง
อำหำร ซึ่งเป็นกลุ่มเซลล์เฉพำะที่เรียงตัวกันเป็นท่อ อำหำรที่พืชสร้ำง
เสร็จแล้วจะถูกลำำเลียงไปตำมก้ำน ใบ กิ่ง ลำำต้น และรำก อำหำรจะออก
จำกท่อลำำเลียงอำหำรไปยังเซลล์ต่ำงๆ ด้วยวิธีกำรแพร่ และสำมำรถไป
ไ ด้ ห ล ำ ย ทิ ศ ท ำ ง เ ช่ น ไ ห ล จ ำ ก บ น
ลงล่ำง ไหลจำกขวำไปซ้ำย เป็นต้น
128
ระบบลำำเลียงในระบบลำำเลียงใน
พืชพืช
โฟลเอ็ม
(ท่อลำำเลียงอำหำร)
แคมเบียม เนื้อเยื่อ
ไซเลม
(ท่อลำำเลียง
นำ้ำ)
กลุ่มท่อ
ลำำเลียง
แคมเบียม
คอร์เทกซ์
โฟลเอ็มไซเลม
คอร์เทกซ์

6. 13
จุดประสงค์กำรเรียนรู้
1. อธิบำยโครงสร้ำงและกำรทำำงำนของระบบลำำเลียงในพืชได้
2. เขียนแผนภำพโครงสร้ำงระบบลำำเลียงในพืชได้
คำำชี้แจง ใ ห้นัก เ รีย น พิจ ำ ร ณ ำ ต้น ผัก ก ร ะ สัง ที่แ ช่อ ยู่ใ น
สำรละลำยนำ้ำหมึกสีแดง แล้วตอบคำำถำม
1. ส่วนที่เห็นเป็นเส้นสีแดงภำยในลำำต้นของผักกระสังมีลักษณะเป็น
อย่ำงไร
2. มีวิธีกำรทดสอบอย่ำงไร
3. ให้นักเรียนออกแบบกำรทดสอบ เพื่อทดสอบสมมุติฐำนจำกเครื่อง
มือและวัสดุที่เตรียมไว้ให้ และจะ สรุปผลกำรทดสอบได้อย่ำงไร
1. ต้นผักกระสังที่มีรำก 4. ใบมีด
2. สำรละลำยนำ้ำหมึกสีแดง 5. สไลด์
3. ภำชนะใส่สำรละลำยนำ้ำหมึก 6. กล้องจุลทรรศน์
ผักกระสัง
13
129
ระบบลำำเลียงในระบบลำำเลียงใน
พืชพืช
ระบบลำำเลียงในระบบลำำเลียงใน
พืชพืช

7. 1. ส่วนที่เห็นเป็นเส้นสีแดง ภายในมีลักษณะเป็นท่อติดต่อกัน
จากรากถึงยอด
2. ทดสอบได้โดยการตัดลำาต้นตามขวาง และตามยาวเพื่อดู
ลักษณะภายใน
3. 1.นำาต้นผักกระสังแช่ในสารละลายนำ้าหมึกสีแดงเป็นเวลา
30 นาที
2.นำามาล้างสีที่ติดอยู่บริเวณปลายรากออก
3.ใช้ใบมีดโกนตัดลำา ต้นให้เป็นท่อนยาวประมาณ 3
เซนติเมตร
4.นำาส่วนที่ตัดออกมานี้ตัดตามขวางให้บางที่สุดเท่าที่จะบาง
ได้ และนำาไปวางบนสไลด์ ห ย ด นำ้า แ ล ะ ปิ ด ด้ ว ย
กระจกปิดสไลด์
5.ตรวจดูลักษณะรูปร่างที่เห็นด้วยกล้องจุลทรรศน์ วาดภาพ
บันทึกผล
6. เปลี่ยนจากตัดตามขวาง เป็นตัดตามยาวให้ผ่านกลุ่ม
ของสีแดงด้วย ส่องดูด้วยกล้อง จุลทรรศน์
ตัด 3 cm หั่นตามขวางบาง ๆ
สรุปผลการทดลอง
กลุ่มเซลล์ที่ทำาหน้าที่ลำาเลียงนำ้า ซึ่งมีอยู่เฉพาะที่และติดต่อกัน
เป็นท่อ ตั้งแต่ราก ลำาต้น และใบเรียกว่า ระบบท่อลำาเลียง
130