1. april 2016 | asbestmagazine 5
Wanneer een gebouw asbesthoudende toepassingen
bevat, kunnen asbestvezels vrijkomen wanneer er
ernstige schade optreedt aan de constructie. Con-
structieschade kan bijvoorbeeld ontstaan door
(lichte) aardbevingen, zoals in Noord-Nederland
geregeld het geval is, of door trillingen vanwege
bouw- of sloopactiviteiten. U kent vast de voorbeel-
den daar wel van: scheurvorming aan de buitengevel
van een huis of een scheefgezakte fundering. Overi-
gens geldt dat schaderisico niet alleen voor wonin-
gen en gebouwen, maar het speelt veel breder.
Velerlei bouwwerken kunnen risico lopen op con-
structieschade, zoals civiele en infrastructurele
objecten, boven- en ondergrondse leidingen, nuts-
voorzieningen of monumenten. In potentiële of in
worst-case situaties blijft het daar niet bij, maar leidt
deformatie óók tot schadelijke blootstelling aan
asbestvezels. Met alle risico's van dien.
Vrijkomende asbestvezels bij
'beweging' van bouwwerken
Wanneer een gebouw 'beweegt',
dan betekent dat meestal dat ook
de materialen bewegen. Bijvoor-
beeld als gevolg van (omliggende)
hei-, sloop- of funderingswerk-
zaamheden.
Zijn de materialen asbesthoudend,
dan kan het volgende gebeuren:
de materialen kunnen flexibel
meebewegen met de constructie
of ze kunnen zelfs breken. Welke
situatie optreedt en hoe ernstig
deze is, hangt af van het soort ma-
teriaal en hoe dat materiaal beves-
tigd is.
Meebewegen van asbestmaterialen kan leiden tot het
vrijkomen van asbestvezels. Denkt u bijvoorbeeld
aan een golfplaten-dak, dat sterk gecorrodeerd is,
waardoor de asbestvezels nog makkelijker vrijkomen.
Zeker verouderd materiaal houdt dan een verhoogd
risico in, zoals bij oude asbestdaken het geval is.
Zodra wrijving of breuk van asbestmaterialen
optreedt, komen daarbij asbestvezels vrij. De mate
van bewerking bepaalt of er overschrijding van de
grenswaarde voor asbest te verwachten is. En dus:
welke (preventieve) maatregelen nodig zijn.
Risico's voor opdrachtgever of uitvoerende
partijen
In elke situatie waarbij asbest is toegepast, bestaat
direct of indirect een kans dat iemand ermee in con-
tact komt. Stel dat een gebouw ernstig verzakt is ge-
raakt, door sloop van een naastgelegen pand, en in
het gebouw is asbest aanwezig. Als opdrachtgever of
uitvoerende partij loopt u kans op aansprakelijk-
heidsstelling, wanneer door uw toedoen (asbest)schade
optreedt als gevolg van de deformatie. Achteraf
blijkt dat er onvoldoende rekening is gehouden met
dergelijke risico's. Het asbestmateriaal breekt en ver-
oorzaakt een besmetting, de inboedel verontreinigt,
er zijn hoge kosten voor herstel want het asbest
moet verwijderd worden, er ontstaat angst en onrust
bij gebruikers, huurders of omwonenden etc.
(Asbest)risico's beheersbaar maken
Grote schrik is niet nodig, mits u verantwoord om-
gaat met de risico's. Een goede beheersing van uw
asbestsituatie begint bij het inzichtelijk maken van
wáár zich asbesthoudende toepassingen bevinden.
Dus bij voorkeur een preventieve aanpak, in plaats
van ad-hoc of correctief.
Trillings- en deformatiemetingen
voorkomen extra asbestrisico's
Praat je over asbestrisico's, dan heb je het meestal niet direct over deformatie, ofwel vervorming
van bouwwerken. Toch schuilen in de combinatie 'Asbest & Deformatie' meer risico's dan in eerste
instantie wordt gedacht. Om schade aan constructies en onveilige situaties te voorkomen, werkt men
in de bebouwde omgeving steeds vaker met trillings- en deformatiemetingen. Ook extra asbestrisico's
kun je daarmee vóór blijven.
Door: Hilko Booij

2. 6 asbestmagazine | april 2016
Nauwkeurig meten en monitoren voorkomt
schade
Trillings- en deformatiemetingen spelen steeds vaker
een rol in onderhouds- en beheerprocessen. De op-
tische meetsensoren kunnen vervormingen registre-
ren tot op een duizendste van een millimeter
(micrometerniveau). De sensoren, gebaseerd op de
nieuwste glasvezeltechnologie, worden op verschil-
lende plaatsen aangebracht. Hoeveel sensoren worden
ingezet en op welke positie ze geplaatst worden, is
situatie specifiek. Dankzij deze nauwkeurige metingen
worden vervormingen in materialen en bouwwerken
snel zichtbaar en zijn beter te monitoren. Ook toe-
komstige ontwikkelingen zijn te voorspellen doordat
spanningsopbouw in de constructie kan worden
gemeten. De kans op het ontstaan van deformatie
is zodoende nog beter in beeld te houden. Met als
doel: tijdig preventief kunnen ingrijpen als dat nodig
is, en daarmee bijdragen aan de veiligheid en duur-
zaamheid van bouwwerken.
Bewaken (gebruiks)veiligheid
Opdrachtgevers maken steeds vaker gebruik van
deze metingen om hun bouwwerken tijdens werk-
zaamheden te beschermen, en om de (gebruiks)-
veiligheid te bewaken van een gebouw of de directe
omgeving. Soms zijn de metingen al verplicht bij de
oplevering van projecten, o.a. om claims te voorkomen.
Risicogericht werken
Hoe werken deze metingen in de praktijk? In grote
lijnen is de aanpak als volgt:
● Vertrekpunt zijn bouwkundige opnamen om te
bepalen of er reeds bestaande deformatieschade
is, wat de omvang daarvan is, en om een
0-situatie vast te stellen.
● Wordt er bestaande deformatie geconstateerd,
dan kunt u maatregelen treffen om erger te voor-
komen, zoals het plannen van onderhoud of een
vorm van gebruiksbeperking opleggen.
● In overleg met de opdrachtgever wordt een mo-
nitoringsplan opgesteld op basis van de geplande
werkzaamheden (dus een risicogerichte aanpak).
● De sensoren worden conform dit plan en alle
randvoorwaarden geïnstalleerd.
● Tijdens de werkzaamheden worden de meetdata
geïnterpreteerd en gerapporteerd.
● Indien overschrijding van de vooraf gestelde
actiewaarden plaatsvindt, vindt alarmering van de
betrokkenen plaats, zodat schade voorkomen kan
worden door stillegging of tijdelijke maatregelen.
En er is altijd een eindopname om de eindsituatie
vast te stellen. Dit is voor de opdrachtgever tevens
een verantwoordingsdocument.
Met goed risicomanagement onveilige situaties voorkomen
● Breng uw situatie en alle relevante gegevens in kaart.
● Heeft u een grotere vastgoedportefeuille of veel asbestmateriaal in uw bezit: er
zijn diverse tools om deze data eenvoudig digitaal te monitoren en te beheren.
● Laat een risicobeoordeling uitvoeren op de aanwezigheid van asbest, incl.
bouwkundige opnamen, en zo nodig aangevuld met monsternames
(de 0-situatie vaststellen).
● Bepaal de risico's op schade voor een pand.
● Bepaal de gewenste beheersmaatregelen, vast te leggen in een
beheersplan.
● Monitor de risicopanden op afdoende wijze.
● Wees alert op situaties waarin mogelijk deformatie kan ontstaan,
ook bijkomende risico's vanwege sloop-, bouw- of andere
omstandigheden in de directe omgeving.
● Stel de eindsituatie vast.
Wanneer ontstaat deformatie?
In diverse situaties doet u er goed aan om alert te zijn. De
meest voorkomende situaties waarin deformatierisico's
kunnen optreden in de bebouwde omgeving zijn:
● Sloopwerkzaamheden
● Bouw, zware renovatie
● Heiwerkzaamheden of ontgravingen
● Funderingswerkzaamheden
● Bodemsanering
● Verzwakte/instabiele funderingen of een verzwakte constructie
● Corrosie of veroudering van materialen (bijv. metaalmoeheid)
● Verplaatsingen van bijvoorbeeld grond
● Temperatuursinvloeden
● Omstandigheden als (lichte) aardbevingen
● Intensief of zwaar verkeer
‘Zijn de materialen asbesthoudend, dan kan het
volgende gebeuren: de materialen kunnen
flexibel meebewegen met de constructie of ze
kunnen zelfs breken’
Over de auteur:
Hilko Booij is Technisch Manager en Manager
Speciale Projecten/R&D bij Oesterbaai
www.oesterbaai.nl