2. Polecana miejscowość - Olkusz
Olkusz to miasto w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, siedziba gminy miejsko-
wiejskiej Olkusz, położone na zachodnich rubieżach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej nad
rzeką Babą, przy drodze krajowej nr 94 i przy drogach wojewódzkich: nr 783 i nr 791.
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.
Zgodnie z danymi Urzędu Miasta i Gminy Olkusz, na dzień 31 grudnia 2015 roku, miasto
zamieszkiwało 36 398 stałych mieszkańców, w tym 17 131 mężczyzn i 18 606 kobiet
WSB
4. Jak dojechać
WSB
Aktualny rozkład jazdy Dąbrowa Górnicza - Olkusz:
https://www.busradar.pl/rozklad-jazdy-pks/dabrowa-gornicza/olkusz/
5. Co warto zwiedzić?
Zabytki
Zachowane:
- Bazylika św. Andrzeja
- poliptyk olkuski z 1485 r.
- Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej
- Muzeum Afrykanistyczne w Olkuszu prezentujące zbiory dr. Bogdana Szczygła
Niezachowane:
- ratusz, gotycki
- mury miejskie, brama Krakowska, brama Sławkowska i ok. 14 baszt
- klasztor augustianów z 2 poł. XIV w. (stał w pn-wsch części miasta) i towarzyszący mu kościół Wniebowzięcia NMP
- wieża ciśnień – zburzona w 1962 r.
- ruiny zamku w Rabsztynie
WSB
7. Mistrzostwa świata w Olkuszu!
W dniach 24-25 lipca 2010 r. w Olkuszu rozegrane zostały mistrzostwa świata do lat 16 w trialu rowerowym. To
wydarzenie niecodziennie, bo na terenie Małopolski, nie mówiąc już o jej zachodniej stronie rzadko odbywają się tak
poważne imprezy. Warto dodać, że Olkusz wygrał rywalizację o organizację zawodów z Szanghajem. Miejscem zawodów
był teren między halą widowisko-sportową a Centrum Handlowym Echo, który jest partnerem imprezy. W tym miejscu
ustawione zostały trasy oraz odcinki specjalne, które zawodnicy musieli pokonać bez podpierania się. Ciekawostką jest
fakt, że w zawodach brał udział zawodnik z Andory, a faworytami byli Niemcy, Hiszpanie i Polacy, którzy w poprzednich
latach zdobyli 34 medale mistrzostw Europy i świata.
WSB
8. Górnictwo na ziemi olkuskiej
Najstarsze ślady górnictwa w rejonie olkuskim pochodzą z XII wieku. Od dawien dawna olkuscy gwarkowie wydobywali galenę – rudę zawierającą ołów i
srebro.
Pierwsza historyczna wzmianka o Olkuszu pochodzi z 1257 roku, kiedy książę Bolesław Wstydliwy przenosząc klasztor klarysek z Zawichostu do Skały, obiecał
wypłacać na jego utrzymanie dwie grzywny złota rocznie z dochodów za olkuski ołów. Olkusz otrzymywał liczne przywileje oraz prawa górnicze, które stanowią
jedne z najstarszych zbiorów praw górniczych w Polsce. Nie przypadkiem górnicza kopaczka znajduje się w herbie miasta, którego najstarszy wizerunek pochodzi z
1386 roku Najbardziej intensywny rozwój górnictwa miał miejsce w XIV i XV wieku. W tym czasie Olkusz był jednym z największych ośrodków produkcji ołowiu w
Europie. Miejscowym ołowiem pokryto m.in. dach słynnej katedry św. Szczepana w Wiedniu. Z Olkusza pochodzi także bochen ołowiu znaleziony i eksponowany
w podziemiach krakowskich Sukiennic. Zalegające płytko pod ziemią złoża, zachęcały olkuskich górników do budowy kopalń bezpośrednio pod miastem, choć
było to surowo zabronione, gdyż powodowało zniszczenia budynków i zagrażało olkuskim kościołom. Według legendy, dwaj olkuscy górnicy, którzy złamali zakaz,
zostali za karę ścięci, a miecz, którym tego dokonano można dziś oglądać w Muzeum Regionalnym PTTK. Aby uchronić budynki przed zawaleniem podpierano ich
ściany tzw. szkarpami, które można zobaczyć przy olkuskiej Bazylice oraz kamienicy „Batorówka” (Rynek 20). W piwnicach „Batorówki” odkryto szyb
średniowiecznej kopalni, który został częściowo wyeksponowany.
Takie szybiki górnicze odkryto podczas badań archeologicznych w podziemiach ratusza oraz w piwnicach kamienicy Myszkowskich (Rynek 29). Ciekawostką są
relikty średniowiecznej wagi miejskiej, która niegdyś znajdowała się na olkuskim rynku. Niegdyś ważono na niej ołów wytapiany w Olkuszu.
Na początku XVI wieku, kiedy wyczerpały się płytko położone złoża rozpoczęto budowę sztolni odwadniających. Było to jedno z największych przedsięwzięć
inżynieryjnych w Polsce. Łącznie wybudowano przeszło 32 km sztolni, a koszt wydrążenia jednego kilometra sztolni był równy budowie 15 murowanych kamienic.
W okresie największej świetności, w Olkuszu czynnych było 300 kopalń. Pozostałości sztolni Ponikowskiej można zobaczyć w dzielnicy Pomorzany, gdzie znajduje
się kamienny krzyż z 1893 roku z wykutym symbolem górniczym (ul. Ponikowska). Być może oznaczał on przebieg sztolni? Z kolei w ogrodzie olkuskiego Centrum
Kultury (ul. Szpitalna 32) znajduje się szyb sztolni Pileckiej. Niestety rabunkowa eksploatacja górnicza, a także klęski żywiołowe, czyli wylewy rzeki Baby, która
zalała miejscowe kopalnie oraz pożary, zarazy i działania wojenne doprowadziły do upadku górnictwa, jaki nastąpił u schyłku XVII wieku. W XIX wieku
podejmowano próby wznowienia wydobycia. W dzielnicy Pomorzany powstały kopalnie „Ulisses” i „Józef”. Obecnie na tym terenie znajduje się Park Rekreacyjno-
Krajobrazowy, w którym wyeksponowano relikty dawnego górnictwa. Pamiątką bogatej historii olkuskiego górnictwa jest prawie 2-metrowy srebrny Krzyż
Gwarków oraz XVI wieczna chrzcielnica z olkuskiego ołowiu, jakie znajdują się w olkuskiej bazylice św. Andrzeja. Na ścianie prezbiterium widnieje fresk z
przełomu XVI i XVII wieku przedstawiający najstarsze w Polsce wizerunki górników w strojach roboczych. Niespełna 3 km na zachód od Olkusza, przy drodze
krajowej 94 znajduje się grodzisko Stary Olkusz z fragmentami fosy wykutej w skale. Podczas badań archeologicznych odkryto tam srebrne i ołowiane zabytki –
dowód na prowadzenie w tym miejscu, już w XIII wieku działalności górniczej i hutniczej. Na terenie grodziska można oglądać mury wybudowanego w XIV wieku
gotyckiego kościoła św. Jana Chrzciciela. W pobliżu znajdują się tzw. warpie, czyli owalne zagłębienia otoczone ziemnymi pierścieniami - ślady dawnej działalności
górniczej.
Obecnie eksploatacja rud cynku i ołowiu jest prowadzona w Zakładach Górniczo Hutniczych „Bolesław” w Bukownie. Ślady górniczej przeszłości miasta można
zobaczyć w Muzeum Górnictwa Rud w Bukownie oraz w Muzeum Regionalnym PTTK w Olkuszu.
WSB
9. Quick question
Czy Olkusz był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego?
Tak, był
Nie, nigdy nie był
Był i jest nadal
WSB
10. Niestety, udzielona odpowiedź jest
błędna
Jednak nie łam się, wróć z powrotem i przeczytaj jeszcze raz
WSB
Wróć do
początku
prezentacji
11. Brawo! Czytałeś uważnie
Możesz przejść dalej bez obaw, że czegoś nie zapamiętałeś.
WSB
Przejdź
dalej
12. Źródła wiedzy pomocne podczas
tworzenia prezentacji
Korzystałem z następujących stron internetowych:
https://www.visitmalopolska.pl
pl.wikipedia.org
https://sztetl.org.pl
https://www.busradar.pl
www.google.pl
WSB
