Madiri ka botlalo le ditlhalošo tša gona. Ka gare ga slide se o hwetšagala madiri le mehlala ye mmalwa ya gona madiri ao. Ge o nyaka go ka tseba ka a mangwe a madiri ,tokomane ye ke yona e ka go thušago mola le mola. Ke kgolofela gore o tla thušega so se o se hlokago gona fa go thuto ye ya madiri. Madiri a sesotho sa leboa ke a mantši efela mo go tokomane ye o ka thušega go a mangwe a madiri ao a hwetšagalago mo polelong ya Sepedi.

1. Letšašikgwedi: Hlakola.
Morutiši: Moshole KI
Tebanyo ya diteng: Mehuta ya madiri.
Mphato: 10
Nako: Iri ye tee (1hr)

2.  Na lediri ke eng?
• Lediri ke lentšu leo le hlalošago tiro mo lefokong.
Mantšu a go swana le “betha”,”ithata” le “dula” ke
mehlala ya madiri. Madiri ke mantšu ao a re lemošago
gore sediri se dira eng mo lefokong.

4. • Lediri.
• Lediredi
• Ledirane
• Ledirela
• Lentiri
• Ledirišiši
• Lediriši
• Lentiri

5. • Lediredi/Ledirela.
Lediredi/Ledirela re le bona ka (-el-).
Mohlala: Ngwalela,Bofela.
 Malosi o ngwalela bana magwalo.
 Malosi o bofela malome dikgomo tša gagwe.
“Ngwalela le Bofela” di re lemoša tiro yeo e dirwago mo
mafokong a mabedi. Di tiro tša gona ke tša go direlwa se
sengwe.

6. • Lediriši.
• Lediriš re le bona ka (-iš-)
Mohlala: Bofiša/Ratiša.
 Malosi o bofiša bana dieta tša sekolo.
 Malosi o ratiša bana thuto ka go ba ruta gafetša gafetša.
“Bofiša le Ratiša” di re lemoša gore malosi o diriša batho se
sengwe.

7. • Ledirane.
• Ledirane re le bona ka (-an-).
Mohlala: Ratana/Bofana.
 Malosi o na le mengwaga a ratana le Lerato.
 Lerato le Malosi ba bofana dieta.
“Ratana le Bofana”di re lemoša go dirana ga se sengwe mo
mafokong.

8. • Lentiri.
• Lentiri re le bona ka hlogo ya (N-) goba (M-).
Mohlala: Nthata/Mpofa.
 Malosi yena ke a bona gore o wa nthata.
 Malosi o mpofa dieta tšatši le lengwe le le lengwe.
“Mpofa le Nthata” di re lemoša go dira motho se sengwe mo
mafokong.

9. • Ledirišiši.
• Ledirišiši re le bona ka (-išiš-)
Mohlala: Bofišiši/Nyakišiša.
 Malosi o nyakišiša ka go hlokofala ga malome wa gagwe.
 Malosi o bofišiša Lerato dipudi tšeo di tšhabilego
mosegare.
“Nyakišiša le Bofišiša” di re lemoša tiro ya go dirwa go feta
ga tee mo lefokomg.

10. • Leitiri.
• Leitiri re le bona ka (I-)
Mohlala: Ithata/Ithuta.
 Malosi o a ithata le malome o mo tseba ga botse.
 Malosi ke motho wa go rata go ithuta ka tsela ya go
ngwala.
“Ithata le Ithuta”ke mantšu ao a re lemošago gore sediri se
itira se sengwe mo mafokong.

11. • Ledirolli.
• Ledirolli re le bona ka (-oll-).
Mehlala: Bofolla/nyakolla.
 Malosi o bofolla dikgomo ka masa o di iša mafulong.
 Malosi o nyakolla ka go lahlega ga dikgomo tše tharo.
“Bofolla le Nyakolla” ke mantšu ao a re lemošago gore mo
mafokong go dirolligwa se sengwe.

12. Ka morago ga thuto ye, barutwana ba
swanetše go tseba ka:
• Go ngwala mehuta ya madiri le go kgona go a ntšha
mafokong.
• Go hlama mafoko ka madiri.
• Mošomo wa gae
• Efa mehuta ye mehlano ya madiri yeo o e tsebago o be o
fe le tlhalošo ya gona o fetše ka go a šomiša lefokong go
laetša kwešišo ya gago.

13. Naa bohlokwa bja madiri ke eng?
Madiri a re fa kgopolo ya gore sediri se dira eng mo
mafokong. Ka mantšu a mangwe, lefoko le ka se kwešišege
ntle le lediri.