1. πορεί ως όρος να μην εί-
ναι πλέον τόσο άγνω-
στος, η αγορά έχει αρ-
χίσει δειλά να εξοικειώ-
νεται με όρους όπως
«Χρηματιστήριο Ενέρ-
γειας», «Χρηματιστήριο
Εμπορευμάτων», «Χρη-
ματιστήριο Ρύπων» κ.ο.κ,
όμως πόσοι από εμάς
γνωρίζουμε πραγματικά
τι σημαίνει αυτός ο όρος;
Μήπως θα ήταν καλό να
ενημερωθούμε ώστε να
κατανοήσουμε τις βασικές πτυχές και να αναρωτηθούμε εάν
χρειάζεται μια τέτοια οργανωμένη αγορά, όπως ένα «Χρηματι-
στήριο Ενέργειας» και στην Ελλάδα;
Οι Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας έχουν περάσει διαχρονικά
από πολλά στάδια και μοντέλα οργάνωσης τα οποία μεταβάλλονται
ή διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και το
βαθμό φιλελευθεροποίησης της οικονομίας της κάθε χώρας.
Παραδοσιακά, η συγκεκριμένη αγορά ήταν
συγκεντρωμένη στα χέρια του κράτους, μέ-
σα από κρατικά μονοπώλια λόγω της ανάγ-
κης για επενδύσεις μεγάλης εντάσεως κε-
φαλαίου στην παραγωγή και στα δίκτυα με-
ταφοράς και διανομής.
Βαθμιαία όμως και ειδικά από τα μέσα της
δεκαετίας του ‘90 αυτό το γεγονός αλλάζει,
με κάποιες χώρες να έχουν προβάδισμα στο
«άνοιγμα» της αγοράς ενέργειας όπως οι
σκανδιναβικές χώρες, η Μεγάλη Βρετανία,
η Γερμανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο και κά-
ποιες άλλες να ακολουθούν με κάποια κα-
θυστέρηση όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η
Γαλλία. Αξιοσημείωτο είναι το παράδειγμα
κάποιων κρατών νέων σχετικά στους κόλ-
πους της Ε.Ε., όπως η Ρουμανία, η Ουγγα-
ρία, η Τσεχία και η Πολωνία όπου ο βαθ-
μός φιλελευθεροποίησης της ενεργειακής
αγοράς τους πλησίασε αρκετά γρήγορα τα
δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα και αποφέρει
ήδη σημαντικά αποτελέσματα στις οικονο-
μίες τους. Καθώς λοιπόν και η χώρα μας
μπαίνει, αν και καθυστερημένα, στη συζή-
τηση για το εάν, το πότε και το γιατί θα ιδρυ-
θεί το «Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας»
οι παρακάτω γραμμές φιλοδοξούν να φωτί-
σουν τις πιο σημαντικές πτυχές αυτής της
εξέλιξης.
Βασικά χαρακτηριστικά
Τ
α Χρηματιστήρια Ενέργειας διέπονται από παρόμοιους
μηχανισμούς και κανόνες λειτουργίας ανεξάρτητα από το
πού δραστηριοποιούνται. Το βασικό χαρακτηριστικό τους
είναι πως αποτελούν το λεγόμενο «Τόπο Αγοράς» (MarketPlace)
όπου η ηλεκτρική ενέργεια διαπραγματεύεται στη χονδρεμπο-
ρική αγορά ως ομοιογενές προϊόν (commodity) με ακριβώς ίδια
χαρακτηριστικά, ποιότητα και όρους συναλλαγής, ανεξαρτήτως
του ποιος είναι ο πωλητής ή ο αγοραστής κάθε φορά. Εκεί συ-
ναντώνται οι πωλητές (παραγωγοί ενέργειας ή έμποροι) με τους
αγοραστές (εκπρόσωποι φορτίου - Retailers ή έμποροι) και μέ-
σα από συγκεκριμένες και διαφανείς διαδικασίες, τις οποίες
όλοι οι συμμετέχοντες γνωρίζουν ασφαλώς εκ των προτέρων, η
προσφορά και η ζήτηση διαμορφώνει τις τιμές. Καθημερινά διε-
νεργούνται δημοπρασίες για συγκεκριμένα προϊόντα, τα οποία
μεταξύ τους διαφέρουν συνήθως στη διάρκειά τους καθώς και
στο αν οδηγούν σε φυσική παράδοση της ενέργειας ή όχι (συμ-
βόλαια επί της διαφοράς). Παρακάτω μπορούμε να δούμε τα
διάφορα προϊόντα που μπορεί να βρει κανείς σε ένα Χρηματι-
στήριο Ενέργειας:
Spot Market
 Ενδο-ημερήσια προϊόντα (Intra-Day)
 Προ-ημερήσια προϊόντα (Day-Ahead)
 Προϊόντα που αφορούν Σαββατοκύριακα, ομάδες ωρών,
ώρες αιχμής ή μη κ.ο.κ.
 Εβδομαδιαία προϊόντα
Forward Market (προθεσμιακή αγορά)
 Μηνιαία συμβόλαια
 Τριμηνιαία συμβόλαια
 Ετήσια συμβόλαια
Συνεπώς ο κάθε συμμετέχων μπορεί να προσφέρει ή να ζη-
τήσει ηλεκτρική ενέργεια σε ποσότητα που προκύπτει από τις
ανάγκες του ή ανάλογα με τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου του
για μια συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Η βασική λειτουργία
των Χρηματιστηρίων Ενέργειας είναι συνεπώς το να προσφέ-
ρουν την υπηρεσία οργάνωσης αυτής της αγοράς, επιτήρησης
των κανονισμών που τη διέπουν και της προσέλκυσης νέων
αξιόπιστων συμμετεχόντων. Η αμοιβή των Χρηματιστηρίων Ενέρ-
γειας προκύπτει ως ένα μικρό ποσοστό της αξίας των συναλ-
λαγών που πραγματοποιούνται, σε αντιστοιχία με τα Χρηματι-
στήρια Αξιών. Τα κυριότερα Ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια Ενέργειας
είναι το ΕΕΧ στη Λειψία, το NordPool (με παρουσία σε όλες τις
σκανδιναβικές χώρες), το PowerNext της Γαλλίας (έχει πλέον
συγχωνευθεί με το ΕΕΧ), ο GME στην Ιταλία, ο OMEL που καλύπτει
τις αγορές της Ιβηρικής Χερσονήσου, το HUPX με παρουσία
στην Ουγγαρία κ.α. Αξίζει να αναφερθεί πως πολλά από τα πα-
ραπάνω χρηματιστήρια διενεργούν δημοπρασίες και για άλλα
ενεργειακά προϊόντα εκτός της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως το
φυσικό αέριο, οι αέριοι ρύποι (CO2Emissions) ή τα πράσινα πι-
στοποιητικά.
Ποιοι συμμετέχουν και γιατί
Σ
τα Χρηματιστήρια Ενέργειας κίνητρο έχουν να συμμετέχουν
όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας της ενεργειακής αγοράς. Πιο
συγκεκριμένα, βάθος σε μια τέτοια αγορά δίνουν οι:
 Παραγωγοί ενέργειας
 Πάροχοι ενέργειας
 Εμποροι ενέργειας (εισαγωγείς - εξαγωγείς)
 Καταναλωτές
Ολοι οι παραπάνω δρώντες έχουν ένα κοινό στόχο: Την ελα-
χιστοποίηση ή αντιστάθμιση του ρίσκου της δραστηριότητάς τους!
Ας δούμε πώς γίνεται αυτό. Εστω ότι ένας παραγωγός ηλεκτρι-
κής ενέργειας έχει κλειδώσει μια τιμή αγοράς για 3 χρόνια για
την πρώτη ύλη του που είναι το φυσικό αέριο. Σήμερα, με το υπάρ-
χον καθεστώς στην αγορά ενέργειας (Προ-ημερήσια αγορά) δεν
ξέρει αν και πόσο θα καταφέρει να παράξει μέσα στην τριετία
για την οποία έχει ένα συγκεκριμένο κόστος πρώτης ύλης. Συ-
νεπώς ο προγραμματισμός του είναι ελλιπής, ενέχει το ρίσκο να
έχει συμβολαιοποιήσει ποσότητες φυσικού αερίου τις οποίες
δεν θα καταφέρει να καταναλώσει, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να
εκμεταλλευτεί τη σταθερή τιμή πρώτης ύλης που απολαμβά-
νει. Εχει δηλαδή αρκετό ρίσκο συγκεντρωμένο στα χέρια του.
Με τη λειτουργία μιας προθεσμιακής αγοράς (είτε με φυσική πα-
ράδοση είτε όχι) ο εν λόγω παραγωγός θα μπορούσε να που-
λήσει - «κλειδώσει» συγκεκριμένες ποσότητες από σήμερα για
την επόμενη τριετία, ώστε να εκμεταλλευτεί το γεγονός της γνω-
στής εκ των προτέρων και σταθερής τιμής της πρώτης ύλης του.
Αντίστοιχα ένας πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας με τη σημε-
ρινή κατάσταση είναι εκτεθειμένος στις
κινήσεις του δείκτη τιμών ηλεκτρικής
ενέργειας (ΟΤΣ) σε καθημερινή βάση.
Ετσι παρ’ όλο που στους πελάτες του (τε-
λικούς καταναλωτές) πουλάει-παρέχει
ηλεκτρική ενέργεια σε βάθος χρόνου, εν-
τούτοις δεν έχει ιδέα για το μακροχρό-
νιο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας στη
χονδερμοπρική αγορά. Αυτό συνεπάγε-
ται τεράστιο ρίσκο για την επένδυση που
έχει κάνει καθώς και μειωμένη είσοδο
νέων παικτών στην αγορά, εξέλιξη που μει-
ώνει τις επιλογές του τελικού κατανα-
λωτή.
Τέλος, ειδικά για τους μεγάλους κα-
ταναλωτές, η δημιουργία ενός Χρηματι-
στηρίου Ενέργειας έχει ιδιαίτερη σημα-
σία. Οταν αναφέρουμε τον όρο Μεγάλος
Καταναλωτής εννοούμε κυρίως την εγ-
χώρια βιομηχανία, τις βιοτεχνίες και τις
μεγάλες εμπορικές καταναλώσεις. Σή-
μερα όλοι αυτοί οι κλάδοι είναι πλήρως
εξαρτημένοι από τα μακροχρόνια ή μη
συμβόλαια που έχουν συνάψει με τον
κάθε πάροχο χωρίς να γνωρίζουν το πα-
ραμικρό για τον τρόπο τιμολόγησής τους.
Γνωρίζουν πραγματικά αν αυτό που κα-
λούνται να πληρώσουν στο σήμερα και
στο μέλλον είναι δίκαιο ή όχι;
Γνωρίζουν αν η τιμή αγοράς της κιλοβατώρας που απολαμ-
βάνουν θα ισχύσει και σε ένα μελλοντικό συμβόλαιο; Δυστυ-
χώς όχι. Με την καθιέρωση όμως ενός Χρηματιστηρίου Ενέργειας
θα υπάρξει σωστή σηματοδότηση τιμής που θα επιτρέψει στο
Μεγάλο Καταναλωτή να επιλέξει μεταξύ ενός συμβολαίου με
μακροχρόνια σταθερή τιμή με γνώση ότι αυτή είναι δίκαιη ή ενός
συμβολαίου με τιμή συνδεδεμένη με το δείκτη τιμών ηλεκτρι-
κής ενέργειας (ΟΤΣ) εάν πιστεύει ότι αυτό τον συμφέρει σε βά-
θος χρόνου.
Κλείνοντας, πιστεύουμε πως αυτό το βήμα είναι και απα-
ραίτητο και πολύ χρήσιμο. Θα βάλει την Ελλάδα στο χάρτη των
ώριμων ενεργειακών αγορών, θα ξεχωρίσει ως αγορά σε σχέση
με τις άλλες βαλκανικές χώρες, προσελκύοντας το διεθνές επεν-
δυτικό ενδιαφέρον, θα προσφέρει στις ενεργειακές επιχειρή-
σεις, στους λειτουργούς, στους ρυθμιστές και στα στελέχη τους
νέα τεχνογνωσία και τέλος θα μειωθεί το ρίσκο των συμμετε-
χόντων, καθιστώντας την αγορά αυτή που έχει τραυματιστεί κα-
τά το παρελθόν αρκετά πιο σίγουρη και βιώσιμη! [SID:8968607]
29Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΕΤΑΡΤΗ 8 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014
ΓιατίχρειάζεταιτοΧρηματιστήριοΕνέργειας
ΑΡΘΡΟ
Του Ιωάννη
Ψαρρού
Eιδικά για τους μεγάλους κατα-
ναλωτές, την εγχώρια
βιομηχανία, τις βιοτεχνίες και τις
μεγάλες εμπορικές καταναλώ-
σεις, η δημιουργία ενός
Χρηματιστηρίου Ενέργειας έχει
ιδιαίτερη σημασία, διότι σήμερα
όλοι αυτοί οι κλάδοι είναι πλή-
ρως εξαρτημένοι από τα
μακροχρόνια ή μη συμβόλαια
που έχουν συνάψει με τον κάθε
πάροχο χωρίς να γνωρίζουν το
παραμικρό για τον τρόπο τιμο-
λόγησής τους.

Η δημιουργία Χρηματιστηρίου
Ενέργειας θα βάλει την Ελλάδα
στο χάρτη των ώριμων ενεργει-
ακών αγορών, θα την ξεχωρίσει
ως αγορά σε σχέση με τις άλλες
βαλκανικές χώρες, προσελκύον-
τας το διεθνές επενδυτικό
ενδιαφέρον, θα προσφέρει στις
ενεργειακές επιχειρήσεις νέα
τεχνογνωσία και τέλος θα μει-
ώσει το ρίσκο των
συμμετεχόντων καθιστώντας
την αγορά αυτή αρκετά πιο
σίγουρη και βιώσιμη.
Μ
Ο κ. Ψαρρός είναι Head of Trading - Watt and Volt S.A., μέλος του δ.σ. του Ελληνικού Συνδέσμου Εμπόρων & Προμηθευτών
Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΕΠΗΕ)