SlideShare a Scribd company logo
1 of 49
Seminar 
BETEKENIS VAN 
INTERNE AUDIT 
voor specifieke verzekeraars 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 1
WELKOM 
op ons seminar 
Betekenis van interne audit 
voor specifieke verzekeraars 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
2
Programma 
✓ 12:30 Ontvangst 
✓ 13:00 Opening 
dagvoorzitter: Piet Poos, the Restructuring Company 
✓ 13:30 Interne Audit in een Solvency II wereld 
Ronald van de Langenberg, InAudit 
✓ 14:30 Inrichting van de interne audit functie 
“zoals het moet” 
Esther Poelsma, InAudit 
✓ 15:30 Pauze 
✓ 15:45 Informatiebeveiliging, the next Level 
Marcel Woltjes, Orange Oaks 
✓ 16:30 Samenwerken met de actuariële functie 
Tom Veerman, Triple A Risk-Finance 
✓ 17:15 Paneldiscussie 
onder leiding van Piet Poos, the Restructuring Company 
✓ 17:45 Afsluiting met hapje en drankje 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
3
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 4
Relevante ervaring 
BDO Camps Obers 
Rabobank Nederland 
Robeco 
AEGON Nederland 
Bank ten Cate 
Wie volgt …. ? 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 5
Gespecialiseerde 
Interne audit Services 
Trainingen & Gespecialiseerde 
Workshops 
Reporting Support 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 6
Piet Poos RE RA 
DAGVOORZITTER 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
7
Programma 
✓ 12:30 Ontvangst 
✓ 13:00 Opening 
dagvoorzitter: Piet Poos, the Restructuring Company 
✓ 13:30 Interne Audit in een Solvency II wereld 
Ronald van de Langenberg, InAudit 
✓ 14:30 Inrichting van de interne audit functie 
“zoals het moet” 
Esther Poelsma, InAudit 
✓ 15:30 Pauze 
✓ 15:45 Informatiebeveiliging, the next Level 
Marcel Woltjes, Orange Oaks 
✓ 16:30 Samenwerken met de actuariële functie 
Tom Veerman, Triple A Risk-Finance 
✓ 17:15 Paneldiscussie 
onder leiding van Piet Poos, the Restructuring Company 
✓ 17:45 Afsluiting met hapje en drankje 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
8
Seminar 
BETEKENIS VAN 
INTERNE AUDIT 
voor specifieke verzekeraars 
Interne Audit en 
SOLVENCY II 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 9
Corporate Governance 
Je bouwt het liefst een muurtje om haar 
heen 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
10
Corporate governance 
Bestuurders … 
Beheersen van risico’s 
Uitdagingen … 
Welkom in de 
Solvency II wereld 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 11
Corporate Governance 
• Toezicht op verzekeraars 
• Maatschappelijke trend 
• Controle is goed 
Vertrouwen is nog beter ? 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 12
Case Studies 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
13
Tony Hayward 
CEO 
British Petroleum 
Risk management & Safety: 
“Leaders must make the safety of all who work 
for them their top priority” 
Mr. Hayward set up a new companywide management system to evaluate 
risks, standardize safety practices and improve decision-making. 
Visitors today see signs at company offices exhorting workers not to walk 
and carry hot coffee at the same time, 
to stick to marked walkways in parking lots and 
to grasp banisters while climbing the stairs. 
Employees with company cars must take defensive driving courses. 
April 2010 
Deep Water Horizon 
11 doden, 
17 zwaar gewonden 
> 7000 vogels, dolfijnen, 
schildpadden … 
4,9 miljoen vaten olie 
Schade: > $ 43 miljard 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 14
Bernard Ebbers 
CEO MCI WorldCom 
Down to earth 
“Keeping a working man image” 
In 20 jaar tijd maakte Ebbers van WorldCom Amerika’s op één na grootste 
telecomonderneming. 
Ebbers was een fanatieke kostenbewaker: de koffie was te duur, het 
personeel name te veel pauze, hij deed persoonlijk de lichten uit en 
draaide de verwarming omlaag en verbood kleurenkopieën. 
Ebbers was een trouw bezoeker van de kerk, 
gaf les op de zondagsschool, 
gaf maaltijden aan de daklozen 
“too committed not to come back” 
Mei 2005 
TIME: Criminal 
Executive Officer 
of the year 
Schade: > $ 11 miljard 
Persoonlijke leningen 
> $ 400 miljoen 
veroordeeld tot 
25 jaar gevangenis 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 15
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 16
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 17
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 18
What more ? 
Barings Bank 
➡ € 1,3 miljard 
Societe Generale 
➡ € 4,9 miljard 
Bear Sterns 
Lehman Brothers 
JP Morgan 
…. 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
19
What more ? 
Commissie Woningcorporaties: 
➡ Falende bestuurders 
➡ Menselijk gedrag: 
Varen op moreel kompas alleen is onvoldoende 
➡ Gebrek aan duidelijke grenzen: 
overambitie en risicovol gedrag 
➡ Gebrekkige governance: 
onvoldoende tegenkrachten 
➡ Veel geld (en weinig risicobesef): 
moreel gevaar 
➡ De reden dat het overgrote deel van de corporaties niettemin toch prima lijkt te 
functioneren […] is voor een belangrijk deel te danken aan de professionaliteit en 
het goede gedrag van bestuurders. Maar van goed gedrag en moreel kompas 
alleen zou een stelsel niet afhankelijk moeten zijn. 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
20
Verzekeraars ? 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
21
Besturen = Mensenwerk 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 22
de bestuurder en de zeven hoofdzonden 
VRAATZUCHT 
HEBZUCHT 
TROTS 
WOEDE 
AFGUNST 
LUIHEID 
LUST 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 23
de bestuurder en zijn denkfouten 
Planning fallacy 
duration neglect 
Overconfidence Probability neglect 
Sunk Cost Fallacy Peak end rule 
Confirmation Bias 
Availability bias 
de achteraf-fout 
Groupthink 
Anchoring 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
24 
Loss aversion 
Alternatieve paden 
Inductief redeneren 
Winner’s curse 
Framing 
Action bias 
Cognitieve dissonantie 
Prognose illusie 
Alternatieve paden 
Halo effect 
Beginnersgeluk 
Base rate neglect 
Hedonic treadmill 
Self serving bias Omission bias 
Ontkenning van toeval Schaarste 
Decision fatigue Not-invented here Syndroom 
Overthinking Single Cause Fallacy 
News Illusion Fear of Regret
Behavioral economics 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
25 
Winnaar Nobel Prijs 
Economics 2002 
Prospect theory 
Loss Aversion
Prospect Theory (I) 
Framing-effect: 
het probleem van de Aziatische ziekte 
Bedreiging: mogelijk 600 doden 
Twee mogelijke programma’s: 
(A) 200 mensen zullen overleven 
(B) een kans van 33,3% dat alle 600 worden gered, 
een kans van 66,7% dat niemand wordt gered 
Wat adviseert u ? 
✓ Groen = programma A 
✓ Rood = programma B 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
26
Prospect Theory (II) 
Framing-effect: 
het probleem van de Aziatische ziekte 
Bedreiging: mogelijk 600 doden 
Twee mogelijke programma’s: 
(A) 400 mensen zullen sterven 
(B) een kans van 33,3% dat niemand sterft, 
een kans van 66,7% dat iedereen sterft 
Wat adviseert u ? 
✓ Groen = programma A 
✓ Rood = programma B 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
27
Prospect Theory (III) 
Framing-effect: 
het probleem van de Aziatische ziekte 
Beslissers hebben de neiging om zekerheid boven de gok te 
stellen (afkerig te zijn van risico) als de uitkomst goed is. 
Beslissers hebben de neiging om zekerheid te verwerpen en 
de gok te accepteren (en risico te zoeken) wanneer beide 
uitkomsten negatief zijn. 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
28 
A B 
Positief 200 gered 33% kans op redding 
Negatief 400 sterven 33% dat niemand sterft
Risk Management voor beginners 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
29 
Risico schatten 
Risico al dan niet 
nemen of mitigeren 
Hoe vertel ik het 
mijn moeder ?
Risico’s onderzoeken, niet de schuld 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
30
Risk Management Survey DNB 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 31
Risicomanagement 
Solvency II legt nadrukkelijk focus op 
financial risk management: 
• Risk based kapitaalvereiste 
• Risk management functie: 
➡ verzekeringsbeleid 
➡ asset-liability management 
➡ beleggingen 
➡ liquiditeitsrisico 
➡ operationeel risico 
➡ herverzekeringsbeleid 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
32
Risico 
Rendement 
Solvabiliteit 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 33
Solvabiliteit onder druk 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
34
Kapitaalseis 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
35
EIOPA Stress Test 2014 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
36
Uitdagingen 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 37
Uitdagingen 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
38
Welkom in de Solvency II wereld 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
39
De Solvency II wereld 
artikel 47 - de interne audit functie 
1. Verzekeringsondernemingen voorzien in een doeltreffende interne 
audit functie 
In deze functie wordt geëvalueerd of het interne-controlesysteem en 
andere onderdelen van het governancesysteem adequaat en 
doeltreffend zijn. 
2. De interne audit functie is objectief en onafhankelijk van de 
operationele functies. 
3. Bevindingen en aanbevelingen van de interne audit worden 
gerapporteerd aan het bestuurlijk, beleidsbepalend of toezicht 
houdend orgaan, dat besluit welke maatregelen moeten worden 
getroffen met betrekking tot elk van de bevindingen en aanbeve 
lingen van de interne audit en ervoor zorgt dat deze maatregelen 
worden uitgevoerd. 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
40 
EG Richtlijn 
2009-138
De Solvency II wereld 
Draft delegated 
Acts 2014 
artikel 271 - Internal Audit Function 
1.The persons carrying out the internal audit function shall not assume any responsibility for any other 
function. 
2.Notwithstanding paragraph 1, and in particular by respecting the principle of proportionality laid down in 
paragraphs 3 and 4 of Article 29 of Directive 2009/138/EC, the persons carrying out the internal audit 
function may also carry out other key functions, where all of the following conditions are met: 
1.a. this is appropriate with respect to the nature, scale and complexity of the risks inherent in the undertaking's 
business; 
b. no conflict of interest arises for the persons carrying out the internal audit function; 
c. the costs of maintaining persons for the internal audit function that do not carry out other key functions would 
impose costs on the undertaking that would be disproportionate with respect to the total administrative expenses . 
3.The internal audit function shall include all of the following tasks: 
➡ a. establish, implement and maintain an audit plan setting out the audit work to be undertaken in the upcoming 
years, taking into account all activities and the complete system of governance of the insurance or reinsurance 
undertaking; 
➡ b. take a risk-based approach in deciding its priorities; 
➡ c. report the audit plan to the administrative, management or supervisory body; 
➡ d. issue recommendations based on the result of work carried out in accordance with point (a) and submit a written 
report on its findings and recommendations to the administrative, management or supervisory body on at least an 
annual basis; 
➡ e. verifying compliance with the decisions taken by the administrative, management or supervisory body on the basis 
of those recommendations referred to in point (d). 
• Where necessary, the internal audit function may carry out audits which are not included in the audit 
plan. 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
41
Interne auditor in de Solvency II wereld 
Uitvraag DNB 
✓ Onafhankelijkheid 
✓ Audit Plan 
✓ Risk-based aanpak 
✓ Rapportages 
✓ (follow-up) Aanbevelingen 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
42
Interne auditor en de ORSA ? 
Independent review 
Management-acties 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
43 
Strategie 
Risico’s 
Scenario’s 
Kapitaal-beleid
Interne audit & kwartaalrapportages 
Independent review 
✓ Op het proces ? 
✓ Op de inhoud ? 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
44
Interne audit & risk management 
Operationeel risk management 
Financial risk management ? 
✓ Modelvalidatie 
✓ Datakwaliteit 
✓ SCR-berekeningen 
✓ Marktwaarde waardering ? 
✓ IFRS4 fase 2 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
45
Samenwerking in de Solvency II wereld 
Risk manager 
Compliance 
Governance, risk & compliance 
Actuariële Interne 
Business 
Officer 
functie 
audit 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 46
de rol van Interne audit in het GRC-framework 
bewaak dat het GRC-framework 
adequaat en effectief is 
✓ de interne auditor heeft een bijzondere positie 
✓ wees een klankbord, 
wees een advocaat van de duivel 
wees de hofnar, indien nodig … 
maar durf de juiste vragen te stellen 
✓ ken je competenties en 
breng je competenties 
✓ betrokkenheid en teamgeest 
✓ gericht op de doelstellingen van de verzekeraar 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 
47
Succes in de Solvency II wereld 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 48
Discussievragen 
(1) De interne auditor moet ook 
alles van Solvency II weten 
(2) Een externe interne auditor, 
kan dat eigenlijk wel ? 
Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 49

More Related Content

More from InAudit BV

Interne Audit Services
Interne Audit ServicesInterne Audit Services
Interne Audit Services
InAudit BV
 
Risk & Reporting
Risk & ReportingRisk & Reporting
Risk & Reporting
InAudit BV
 
Uitbesteding reporting
Uitbesteding reportingUitbesteding reporting
Uitbesteding reporting
InAudit BV
 

More from InAudit BV (10)

Presentatie Frits Blees kennisdag 'Op weg naar 2020'
Presentatie Frits Blees kennisdag 'Op weg naar 2020'Presentatie Frits Blees kennisdag 'Op weg naar 2020'
Presentatie Frits Blees kennisdag 'Op weg naar 2020'
 
Presenatie ronald vd langeberg kennisdag 'Op weg naar 2020'
Presenatie ronald vd langeberg kennisdag 'Op weg naar 2020'Presenatie ronald vd langeberg kennisdag 'Op weg naar 2020'
Presenatie ronald vd langeberg kennisdag 'Op weg naar 2020'
 
Presentatie marcel woltjes - kennisdag InAudit&InRisk
Presentatie marcel woltjes - kennisdag InAudit&InRiskPresentatie marcel woltjes - kennisdag InAudit&InRisk
Presentatie marcel woltjes - kennisdag InAudit&InRisk
 
Governance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraarsGovernance voor (basic) verzekeraars
Governance voor (basic) verzekeraars
 
Round Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomstRound Table Compliance bijeenkomst
Round Table Compliance bijeenkomst
 
Interne Audit Services
Interne Audit ServicesInterne Audit Services
Interne Audit Services
 
Risk & Reporting
Risk & ReportingRisk & Reporting
Risk & Reporting
 
Uitbesteding reporting
Uitbesteding reportingUitbesteding reporting
Uitbesteding reporting
 
11-12-14 Seminar InAudit 'Betekenis interne audit'
11-12-14 Seminar InAudit 'Betekenis interne audit'11-12-14 Seminar InAudit 'Betekenis interne audit'
11-12-14 Seminar InAudit 'Betekenis interne audit'
 
Solvency II Reporting - stand van zaken voorjaar 2014
Solvency II Reporting - stand van zaken voorjaar 2014Solvency II Reporting - stand van zaken voorjaar 2014
Solvency II Reporting - stand van zaken voorjaar 2014
 

11-12-14 Ronald vd Langenberg- solvency II en de interne audit functie.

  • 1. Seminar BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 1
  • 2. WELKOM op ons seminar Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 2
  • 3. Programma ✓ 12:30 Ontvangst ✓ 13:00 Opening dagvoorzitter: Piet Poos, the Restructuring Company ✓ 13:30 Interne Audit in een Solvency II wereld Ronald van de Langenberg, InAudit ✓ 14:30 Inrichting van de interne audit functie “zoals het moet” Esther Poelsma, InAudit ✓ 15:30 Pauze ✓ 15:45 Informatiebeveiliging, the next Level Marcel Woltjes, Orange Oaks ✓ 16:30 Samenwerken met de actuariële functie Tom Veerman, Triple A Risk-Finance ✓ 17:15 Paneldiscussie onder leiding van Piet Poos, the Restructuring Company ✓ 17:45 Afsluiting met hapje en drankje Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 3
  • 4. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 4
  • 5. Relevante ervaring BDO Camps Obers Rabobank Nederland Robeco AEGON Nederland Bank ten Cate Wie volgt …. ? Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 5
  • 6. Gespecialiseerde Interne audit Services Trainingen & Gespecialiseerde Workshops Reporting Support Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 6
  • 7. Piet Poos RE RA DAGVOORZITTER Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 7
  • 8. Programma ✓ 12:30 Ontvangst ✓ 13:00 Opening dagvoorzitter: Piet Poos, the Restructuring Company ✓ 13:30 Interne Audit in een Solvency II wereld Ronald van de Langenberg, InAudit ✓ 14:30 Inrichting van de interne audit functie “zoals het moet” Esther Poelsma, InAudit ✓ 15:30 Pauze ✓ 15:45 Informatiebeveiliging, the next Level Marcel Woltjes, Orange Oaks ✓ 16:30 Samenwerken met de actuariële functie Tom Veerman, Triple A Risk-Finance ✓ 17:15 Paneldiscussie onder leiding van Piet Poos, the Restructuring Company ✓ 17:45 Afsluiting met hapje en drankje Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 8
  • 9. Seminar BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars Interne Audit en SOLVENCY II Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 9
  • 10. Corporate Governance Je bouwt het liefst een muurtje om haar heen Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 10
  • 11. Corporate governance Bestuurders … Beheersen van risico’s Uitdagingen … Welkom in de Solvency II wereld Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 11
  • 12. Corporate Governance • Toezicht op verzekeraars • Maatschappelijke trend • Controle is goed Vertrouwen is nog beter ? Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 12
  • 13. Case Studies Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 13
  • 14. Tony Hayward CEO British Petroleum Risk management & Safety: “Leaders must make the safety of all who work for them their top priority” Mr. Hayward set up a new companywide management system to evaluate risks, standardize safety practices and improve decision-making. Visitors today see signs at company offices exhorting workers not to walk and carry hot coffee at the same time, to stick to marked walkways in parking lots and to grasp banisters while climbing the stairs. Employees with company cars must take defensive driving courses. April 2010 Deep Water Horizon 11 doden, 17 zwaar gewonden > 7000 vogels, dolfijnen, schildpadden … 4,9 miljoen vaten olie Schade: > $ 43 miljard Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 14
  • 15. Bernard Ebbers CEO MCI WorldCom Down to earth “Keeping a working man image” In 20 jaar tijd maakte Ebbers van WorldCom Amerika’s op één na grootste telecomonderneming. Ebbers was een fanatieke kostenbewaker: de koffie was te duur, het personeel name te veel pauze, hij deed persoonlijk de lichten uit en draaide de verwarming omlaag en verbood kleurenkopieën. Ebbers was een trouw bezoeker van de kerk, gaf les op de zondagsschool, gaf maaltijden aan de daklozen “too committed not to come back” Mei 2005 TIME: Criminal Executive Officer of the year Schade: > $ 11 miljard Persoonlijke leningen > $ 400 miljoen veroordeeld tot 25 jaar gevangenis Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 15
  • 16. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 16
  • 17. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 17
  • 18. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 18
  • 19. What more ? Barings Bank ➡ € 1,3 miljard Societe Generale ➡ € 4,9 miljard Bear Sterns Lehman Brothers JP Morgan …. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 19
  • 20. What more ? Commissie Woningcorporaties: ➡ Falende bestuurders ➡ Menselijk gedrag: Varen op moreel kompas alleen is onvoldoende ➡ Gebrek aan duidelijke grenzen: overambitie en risicovol gedrag ➡ Gebrekkige governance: onvoldoende tegenkrachten ➡ Veel geld (en weinig risicobesef): moreel gevaar ➡ De reden dat het overgrote deel van de corporaties niettemin toch prima lijkt te functioneren […] is voor een belangrijk deel te danken aan de professionaliteit en het goede gedrag van bestuurders. Maar van goed gedrag en moreel kompas alleen zou een stelsel niet afhankelijk moeten zijn. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 20
  • 21. Verzekeraars ? Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 21
  • 22. Besturen = Mensenwerk Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 22
  • 23. de bestuurder en de zeven hoofdzonden VRAATZUCHT HEBZUCHT TROTS WOEDE AFGUNST LUIHEID LUST Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 23
  • 24. de bestuurder en zijn denkfouten Planning fallacy duration neglect Overconfidence Probability neglect Sunk Cost Fallacy Peak end rule Confirmation Bias Availability bias de achteraf-fout Groupthink Anchoring Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 24 Loss aversion Alternatieve paden Inductief redeneren Winner’s curse Framing Action bias Cognitieve dissonantie Prognose illusie Alternatieve paden Halo effect Beginnersgeluk Base rate neglect Hedonic treadmill Self serving bias Omission bias Ontkenning van toeval Schaarste Decision fatigue Not-invented here Syndroom Overthinking Single Cause Fallacy News Illusion Fear of Regret
  • 25. Behavioral economics Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 25 Winnaar Nobel Prijs Economics 2002 Prospect theory Loss Aversion
  • 26. Prospect Theory (I) Framing-effect: het probleem van de Aziatische ziekte Bedreiging: mogelijk 600 doden Twee mogelijke programma’s: (A) 200 mensen zullen overleven (B) een kans van 33,3% dat alle 600 worden gered, een kans van 66,7% dat niemand wordt gered Wat adviseert u ? ✓ Groen = programma A ✓ Rood = programma B Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 26
  • 27. Prospect Theory (II) Framing-effect: het probleem van de Aziatische ziekte Bedreiging: mogelijk 600 doden Twee mogelijke programma’s: (A) 400 mensen zullen sterven (B) een kans van 33,3% dat niemand sterft, een kans van 66,7% dat iedereen sterft Wat adviseert u ? ✓ Groen = programma A ✓ Rood = programma B Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 27
  • 28. Prospect Theory (III) Framing-effect: het probleem van de Aziatische ziekte Beslissers hebben de neiging om zekerheid boven de gok te stellen (afkerig te zijn van risico) als de uitkomst goed is. Beslissers hebben de neiging om zekerheid te verwerpen en de gok te accepteren (en risico te zoeken) wanneer beide uitkomsten negatief zijn. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 28 A B Positief 200 gered 33% kans op redding Negatief 400 sterven 33% dat niemand sterft
  • 29. Risk Management voor beginners Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 29 Risico schatten Risico al dan niet nemen of mitigeren Hoe vertel ik het mijn moeder ?
  • 30. Risico’s onderzoeken, niet de schuld Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 30
  • 31. Risk Management Survey DNB Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 31
  • 32. Risicomanagement Solvency II legt nadrukkelijk focus op financial risk management: • Risk based kapitaalvereiste • Risk management functie: ➡ verzekeringsbeleid ➡ asset-liability management ➡ beleggingen ➡ liquiditeitsrisico ➡ operationeel risico ➡ herverzekeringsbeleid Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 32
  • 33. Risico Rendement Solvabiliteit Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 33
  • 34. Solvabiliteit onder druk Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 34
  • 35. Kapitaalseis Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 35
  • 36. EIOPA Stress Test 2014 Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 36
  • 37. Uitdagingen Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 37
  • 38. Uitdagingen Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 38
  • 39. Welkom in de Solvency II wereld Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 39
  • 40. De Solvency II wereld artikel 47 - de interne audit functie 1. Verzekeringsondernemingen voorzien in een doeltreffende interne audit functie In deze functie wordt geëvalueerd of het interne-controlesysteem en andere onderdelen van het governancesysteem adequaat en doeltreffend zijn. 2. De interne audit functie is objectief en onafhankelijk van de operationele functies. 3. Bevindingen en aanbevelingen van de interne audit worden gerapporteerd aan het bestuurlijk, beleidsbepalend of toezicht houdend orgaan, dat besluit welke maatregelen moeten worden getroffen met betrekking tot elk van de bevindingen en aanbeve lingen van de interne audit en ervoor zorgt dat deze maatregelen worden uitgevoerd. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 40 EG Richtlijn 2009-138
  • 41. De Solvency II wereld Draft delegated Acts 2014 artikel 271 - Internal Audit Function 1.The persons carrying out the internal audit function shall not assume any responsibility for any other function. 2.Notwithstanding paragraph 1, and in particular by respecting the principle of proportionality laid down in paragraphs 3 and 4 of Article 29 of Directive 2009/138/EC, the persons carrying out the internal audit function may also carry out other key functions, where all of the following conditions are met: 1.a. this is appropriate with respect to the nature, scale and complexity of the risks inherent in the undertaking's business; b. no conflict of interest arises for the persons carrying out the internal audit function; c. the costs of maintaining persons for the internal audit function that do not carry out other key functions would impose costs on the undertaking that would be disproportionate with respect to the total administrative expenses . 3.The internal audit function shall include all of the following tasks: ➡ a. establish, implement and maintain an audit plan setting out the audit work to be undertaken in the upcoming years, taking into account all activities and the complete system of governance of the insurance or reinsurance undertaking; ➡ b. take a risk-based approach in deciding its priorities; ➡ c. report the audit plan to the administrative, management or supervisory body; ➡ d. issue recommendations based on the result of work carried out in accordance with point (a) and submit a written report on its findings and recommendations to the administrative, management or supervisory body on at least an annual basis; ➡ e. verifying compliance with the decisions taken by the administrative, management or supervisory body on the basis of those recommendations referred to in point (d). • Where necessary, the internal audit function may carry out audits which are not included in the audit plan. Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 41
  • 42. Interne auditor in de Solvency II wereld Uitvraag DNB ✓ Onafhankelijkheid ✓ Audit Plan ✓ Risk-based aanpak ✓ Rapportages ✓ (follow-up) Aanbevelingen Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 42
  • 43. Interne auditor en de ORSA ? Independent review Management-acties Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 43 Strategie Risico’s Scenario’s Kapitaal-beleid
  • 44. Interne audit & kwartaalrapportages Independent review ✓ Op het proces ? ✓ Op de inhoud ? Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 44
  • 45. Interne audit & risk management Operationeel risk management Financial risk management ? ✓ Modelvalidatie ✓ Datakwaliteit ✓ SCR-berekeningen ✓ Marktwaarde waardering ? ✓ IFRS4 fase 2 Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 45
  • 46. Samenwerking in de Solvency II wereld Risk manager Compliance Governance, risk & compliance Actuariële Interne Business Officer functie audit Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 46
  • 47. de rol van Interne audit in het GRC-framework bewaak dat het GRC-framework adequaat en effectief is ✓ de interne auditor heeft een bijzondere positie ✓ wees een klankbord, wees een advocaat van de duivel wees de hofnar, indien nodig … maar durf de juiste vragen te stellen ✓ ken je competenties en breng je competenties ✓ betrokkenheid en teamgeest ✓ gericht op de doelstellingen van de verzekeraar Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 47
  • 48. Succes in de Solvency II wereld Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 48
  • 49. Discussievragen (1) De interne auditor moet ook alles van Solvency II weten (2) Een externe interne auditor, kan dat eigenlijk wel ? Seminar “Betekenis van interne audit voor specifieke verzekeraars” - 11 december 2014 49

Editor's Notes

  1. Bedankt Pa, fijn gevoel was dat …. Rotterdam in 1598 beursgebouw voor Assurantiën, 35 jaar later de “Camer van Assurantie” Daarna
  2. Rotterdam in 1598 beursgebouw voor Assurantiën, 35 jaar later de “Camer van Assurantie” Kees Cools: Controle is goed, vertrouwen is nog beter Onderzoek: formele governance frauderende / niet frauderende ondernemingen min of meer gelijk Zonnekoning gedrag bestuurders -> zeer hoge correlatie “Corporate Governance gaat niet over regeltjes, maar over integer gedrag en bedrijfscultuur” / SOX sectie 404
  3. mede oprichter Nasdaq
  4. Margriet Sitskoorn - Neuropsycholoog en hoogleraar Klinische Neuropsychologie aan de universiteit van Tilburg Trots - los komen van de werkelijkheid George W. Bush - “Mission Accomplished” Wat goed is voor de onderneming is goed voor mij -> wordt “Wat goed is voor mij …”