2. Մագաղաթը կաշվից պատրաստված գրանյութ
է։ Ըստ հունական ավանդության ստեղծվել է
փոքր ասիական Պերգամոն քաղաքում,
թագավոր Եվմենես II-ի օրոք։ Մագաղաթի
համար օգտագործվել է մանր և խոշոր
եղջերավոր մատղաշ անասունների մորթին։
Ունեցել է մշակման տարբեր եղանակներ,
որոնց դեղատոմսերը պահպանվել են հայերեն
բազմաթիվ ձեռագրերում։ Հայերը մինչև 8-9-րդ
դարերում օգտագործել են մագաղաթ,
այնուհետ նաև թուղթ, որը գնալով
տիրապետող է դարձել։
3. Հայերեն ամենամեծ մագաղաթյա
ձեռագիրը «Մշո ճառընտիրն» է,
որը մեծությամբ 660 (այժմ՝ 600) թերթ է
ունեցել ՝ պատրաստված արջառի և երինջի
կաշվից: Ամենափոքրը լուցկու տուփից
փոքր է, պատրաստված նորածին ուլի
մորթուց։
