1. HỘI CHỨNG VIÊM PHÚC MẠC
HỌC VIỆN QUÂN Y
BỘ MÔN – TTPT TIÊU HÓA
Hà nội 2020
2. Yêu cầu
1. Kiến thức: Trình bày được nguyên nhân, cơ chế
bệnh, các triệu chứng của hội chứng viêm phúc mạc.
2. Kỹ năng: Thăm khám phát hiện được các triệu
chứng của hội chứng VPM, thực được các nghiệm
pháp, thủ thuật trong khám bệnh nhân VPM.
3. Thái độ: Có thái độ học tập tích cực, đối với bệnh
nhân VPM là 1 cấp cứu bụng, cần tích cực, xử trí khẩn
trương và kịp thời.
3. Tài liệu tham khảo:
1, Ngoại khoa cơ sở. HVQY. 2005.
2, Ngoại khoa cơ sở,ĐHYHN. NXBYH. 2003.
3, Bệnh học ngoại khoa bụng. HVQY. 2010.
4, Bệnh học ngoại khoa,ĐHYHN. NXBYH.
4. Nội dung bài giảng
I. Đại cương.
II. Nguyên nhân
III. Triệu chứng của viêm phúc mạc
IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân
viêm phúc mạc
5. I. Đại cương
1. Định nghĩa:
- Là tình trạng nhiễm trùng cấp tính của phúc
mạc
- Là một cấp cứu bụng ngoại khoa thường gặp
- Nguy hiểm và đe dọa tính mạng nếu không
được cấp cứu kịp thời
- Do nhiều nguyên nhân
7. I. Đại cương
2. Phân loại:
- Theo nguyên nhân
+ Nguyên phát, thứ phát
- Theo tính chất tiến triển
+ cấp tính, mạn tính
- Theo phạm vi:
+ Khu trú/ toàn thể
8. II. Nguyên nhân
VPM Nguyên phát:
Vi khuẩn từ máu hay bạch huyết vào ổ phúc mạc
9. II. Nguyên nhân
VPM Thứ phát:
Vi khuẩn từ nhiều đường xâm nhập vào ổ phúc mạc
+ do thủng tạng rỗng
+ do hoại tử ruột do tắc ruột, xoắn, lồng ruột
+ do CTBK vỡ tạng rỗng
+ Do vết thương thấu bụng
+ Do vỡ các ổ áp xe…
+ sau mổ xì rò miệng nối, bục chỉ…
10. II. Nguyên nhân:
VPM ruột thừa VPM do thúng tá tràng
Rách, vỡ tá tràng Rách, thủng, vỡ ruột non
13. III. Triệu chứng viêm phúc mạc
Triệu chứng cơ năng:
- Đau bụng xuất hiện sớm từ vị trí cơ quan tổn
thương.
- Nôn, buồn nôn
- Bí trung đại tiện
- Bụng chướng, khó chịu
14. III. Triệu chứng viêm phúc mạc
Triệu chứng thực thể:
- Co cứng cơ thành bụng là triệu chứng quan trọng
nhất, chẩn đoán VPM.
+ Nhìn: thấy các múi cơ
+ Sờ: đánh giá tình trạng co cứng
+ Cảm ứng phúc mạc rõ, DH Blumberg (+++)
+ Thăm trực tràng: túi cùng Douglas căng và đau.
15. Triệu chứng thực thể
Sờ bụng
III . Triệu chứng viêm phúc mạc
16. III. Triệu chứng viêm phúc mạc
Triệu chứng toàn thân:
- Tình trạng nhiễm trùng rõ, đến muộn có nhiễm độc.
+ sốt cao
+ Mạch nhanh nhỏ, HA tụt
+ Vẻ mặt viêm phúc mạc, khô, hốc hác, da sạm
+ Môi khô lưỡi bẩn, hơi thở hôi rõ
+ Thiểu niệu, vô niệu
17. III. Triệu chứng viêm phúc mạc
Triệu chứng cận lâm sàng:
- Xét nghiệm công thức máu:
- Sinh hóa máu:
- Chụp Xquang ổ bụng:
- Siêu âm
- Chụp CT ổ bụng:
- Chụp Xquang ổ bụng sau bơm hơi dạ dày
18. III. Triệu chứng viêm phúc mạc
Triệu chứng cận lâm sàng:
- Xét nghiệm công thức máu:
- Sinh hóa máu:
- Chụp Xquang ổ bụng:
- Siêu âm
- Chụp CT ổ bụng:
- Chụp Xquang ổ bụng sau bơm hơi dạ dày
21. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
1. VPM ruột thừa:
- Đau bụng hố chậu phải sau lan tỏa khắp ổ bụng
Bụng chướng, bí trung tiện
Khám bụng có cảm ứng phúc mạc
Toàn thân có hội chứng NTNĐ rõ
- 1 thì: Ruột thừa viêm vỡ luôn gây VPM
- 2 thì: triệu chứng VRT giảm sau 5-6 ngày vỡ ra
- 3 thì: VRTC – Áp xe RT – vỡ ổ áp xe gây VPM
22. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
1. VPM ruột thừa:
23. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
2. VPM do thủng ổ loét DDTT:
- Cơ năng:
+ Đau đột ngột dữ dội vùng TV, sau lan khắp ob
+ Nôn giai đoạn sớm
+ Có tiền sử bệnh DDTT
+ Bí trung tiện
- Thực thể:
+ bụng co cứng như gỗ, ấn đau khắp bụng
+ gõ vang vùng trước gan
+ Toàn thân có hội chứng NTNĐ rõ
24. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
2. VPM do thủng ổ loét DDTT:
- Cận lâm sàng:
+ CHụp Xquang ổ bụng: liềm hơi dưới cơ hoành
+ Chụp CLVTOB
+ Các XN máu:
25. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
3. VPM mật:
- Là tình trạng dịch mật vào ổ bụng:
+ do túi mật hoại tử, thủng đường mật hoặc thấm mật
phúc mạc.
+ Lâm sàng bn có thêm hội chứng vàng da tắc mật
+ Tắc mật do sỏi OMC
+ Viêm túi mật hoại tử
+ Rò chân Kehr
+ Rò mật sau CT vỡ gan
26. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
3. VPM mật:
- Lâm sàng BN có hội chứng tắc mật
- Chọc rò ổ bụng ra dịch mật
27. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
4. VPM do thủng ruột thương hàn:
- Là biến chứng của bệnh thương hàn
- Bệnh diễn biến nặng và chẩn đoán muộn, khó
- Xquang ổ bụng có liềm hơi
5. VPM do nguyên nhân phụ khoa
- Do viêm mủ vòi trứng
- DO thủng tử cung
6. VPM do vỡ đại tràng
7. VPM sau mổ
28. IV. Chẩn đoán một số nguyên nhân VPM
8. Các thể VPM không điển hình:
- Người già, triệu chứng tiến triển chậm, khó chẩn
đoán.
- Trẻ em: tiến triển nhanh, rầm rộ
- VP trên phụ nữ mang thai
29. Câu hỏi ôn tập:
1, Triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng của hội
chứng viêm phúc mạc?
2. Các nguyên nhân gây viêm phúc mạc toàn thể
cấp tính thứ phát?
3, Viêm phúc mạc ruột thừa, triệu chứng lâm sàng,
cận lâm sàng.
