Անի Թորոսյան

2. Թափ առնող Վարդանանց պատերազմի պայմաններում 451 թվականի
մայիսին Հազկերտ II-ը հայերի դեմ շարժեց իր թագավորության
ռազմական ուժերի հիմնական մասի կենտրոնացման արդյունքում
հավաքած մի խոշոր բանակ

5.  Պարսիկների 214.000-անոց բանակի կազմի մեջ
կային ապարացիներ, կատիշներ, հեփթաղներ,
գիլաններ, լփիններ, բաղասականներ, ճղբեր,
վատեր, գավեր, գղվարներ, խրսաններ,
հեճմատականներ, փասխեր, փոխեր, փյուքվաններ,
թավասպարներ, իժմախներ, գուգարներ, շչբեր,
եգերսվաններ, Մատյան գունդը, ինչպես նաև 15
փիղ:

6.  Հայկական բանակում զինվորների քանակը հասնում էր
100.000-ի, որից 66.000 նախարարական գնդի ռազմիկ և
34.000 աշխարհազորայիններ: Հայկական բանակի
առաջին շարքում ծանր հետևակի պաշտպանության
ներքո տեղավորված էր թեթև հետևակը, երկրորդ
շարքում` աշխարհազորը, երրորդում՝ հեծելազորը,
չորրորդում` պահեստազորը, իսկ մարտակարգի ծայր
աջում և ծայր ձախում, համապատասխանաբար
Ներսեհ Քաջբերունու ու Փափագ Առավեղյանի
գլխավորությամբ, տեղադրված էին առանձնացված
հեծյալ ջոկատներ:

7.  Հայկական բանակի աջը գլխավորում էր Խորեն
Խորխոռունին, որպես օգնական ունենալով Արսեն
Ընծայեցուն:
 Ձախը՝ Թաթուլ Վանանդեցին, որպես օգնական
ունենալով Տաճատ Գնթունուն:
 Կենտրոնը՝ Ներշապուհ Արծրունին, որպես
օգնականներ ունենալով Վահան Արծրունուն, Արտակ
Մոկացուն և Միհրշապուհ Մարդպետունուն:
 Իսկ պահեստազորը՝ Արշավիր Կամսարականը, որպես
օգնական ունենալով Համազասպ Մամիկոնյանին:
 Սպարապետ Վարդան Մամիկոնյանը իր վրա
վերցրեց բանակի ընդհանուր ղեկավարումը:

9.  Մարտը սկսվեց 451թ.ի մայիսի 26 ին Արտազ
գավառում , Ավարայրի դաշտում Տղմուտ գետի
ափին: Հայ ժողովորդն այս ճակատամարտում
տարավ բարոյական հաղթանակ:
 Հայոց զորքից զոհվում է 38.000 զինվոր, որից 1036
նախարարական տոհմերի ներկայացուցիչներ
 Պարսից զորքից զոհվում է 130.000 զինվոր

10. Մահ ոչ իմացյալ մահ է, մահ իմացյալ՝ անմահություն
— Եղիշե

11. Ես ուրախ եմ, որ նման
քաջերին չեն մոռացել և
շարունակում են հիշել և
գովաբանել…

12.  Հայ առաքելական եկեղեցին Ավարայրի
ճակատամարտում հերոսաբար զոհվածներին
դասեց սուրբ նահատակների շարքին: Նրանց
հիշատակի օրը մտցվեց եկեղեցական տոների մեջ՝
Սուրբ Վարդանանց տոն անունով:

13. 1975 թվականին երևանցիներն ականատես դարձան նոր արձանի
տեղադրմանը` Խանջյան փողոցի հարևանությամբ գտնվող
փոքրիկ հրապարակում: 15 մետր բարձրության հասնող արձանը
Ավարայրի ճակատամարտում նահատակված մեծ սպարապետ
Վարդան մամիկոնյանի հավերժացումն էր` Երվանդ Քոչարի
ձեռակերտը: Վարդան Մամիկոնյանը` 5-րդ դարի հայ զորավարը,
Ավարայրի ճակատամարտի հայոց զորավար է,որը տեղի է
ունեցել 451թ.-ին , Հայաստանի Տղմուտ գետի եզերքին` Ավարայրի
դաշտում: Զորավար Վարդանը զոհվեց այդ ճակատամարտում:
Հետագայում նրան դասակարգեցին սրբերի շարքում և իր
անունով եկեղեցի կառուցեցին,որի անունն է Սուրբ Զորավար:

14. Կուպելյանի նախագիծը` «Բյուզանդիայի Արեւելք» ֆիլմը,
պատմում է Հայաստանի մասին` քրիստոնեության
ընդունումից մինչեւ Ավարայրի ճակատամարտը և դրան
հաջորդող դեպքերը: Ժամանակագրական առումով ֆիլմը
սկսվում է մ. թ. 301 թվականին Հայաստանում
քրիստոնեության ընդունումից մինչեւ մ.թ. 451 թ-ի
Ավարայրի ճակատամարտի մասին պատմություններով:

15. http://www.youtube.com/watch?v=hCOHNjHVobA

16. Շնորհակալություն