Education in Cambodia purpose

1. Cambodia’s Taxation
ជំពូកទី ១-លំន ំដ ើមនៃពៃធដារ
Chapter 1-Introduction to Taxation
Lectured by: Leangpheng HENG Mr.
Tel: 081 895 695/095 433 369
Email: leangpheng.heng@yahoo.com
1

2. មាតិកាដមដរៀៃ Chapter Outline
1. ប្រវតតិសដខេរនៃពៃធដារកមពុជា Short history of Cambodia’s taxation
2. ៃិយមៃ័យពៃធដារ Definition of taxation
3. ៃដោបាយសារដពើពៃធ Fiscal policy or budget policy
4. តួនទីជាមូលដាា ៃនៃពៃធដារ Basic roles of taxation
5. កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ Factors influence on
taxes policy
6. សខគម ៃិខពៃធដារ Societies and taxes
7. ពៃធដារ ៃិខការអភិវឌ្ឍៃ៏ដស ាកិច្ច Taxes and economics development
2

3. 1.ប្រវតតិសដខេរនៃពៃធដារកមពុជា
Short history of Cambodia’s taxation (1/4)
សម័យទាសភាព(មាច ស់ទាសករ&ទាសករ)
Tax = Total Income - % of human living expense (eating, clothing, housing …)
សម័យស័កតិភូមិ
Tax ប្តូវបាៃកំណត់ជាសួយសាអាករកនុខមួយឆ្ន ំៗ ។
សម័យអាណាៃិគមៃិយមបារំខៈ
Tax ប្តូវបាៃអៃុវតតៃ៏ត្តមទសសៃៈ ហ្សខ់សាក់រូសូ គឺ សមាមាប្តត្តមច្ំណូ លដដាយ
មិៃគិតរស្រសត ឬដសតច្ដ ើយ ។
3

4. សម័យសខគមរស្រសតៃិយម
ដដាយមាៃនយកដាា ៃពៃធគយ-រដាា ករ ៃិខពៃធដារ ដស ាកិច្ចកមពុជារីកច្ំដរើៃខ្ល ំខ
ដដាយសារ Tax ។
សម័យរជាៃិយម ៃិខពហ្ុរកស(១៩៩៣- រច្ចុរបៃន) រស្រសតប្តូវការដអាយរដាា
ភិបាលរំដពញតួនទី៥ោ៉ា ខជូៃ៖
- ផ្តល់ជូៃសំភារះ ៃិខដសវាកមមៈ រួមមាៃ ផ្លូវថ្នល់ មៃទីដពប្ទ សាលាដរៀៃ សាា រ័ៃរ ា ៃិខ ទូរសារ
រដច្ចកវ ិទា ៃិខប្រព័ៃធការពារជាតិ សៃតិសុខ ។
4
1.ប្រវតតិសដខេរនៃពៃធដារកមពុជា
Short history of Cambodia’s taxation (2/4)

5. 5
1.ប្រវតតិសដខេរនៃពៃធដារកមពុជា
Short history of Cambodia’s taxation (3/4)

6. 1.ប្រវតតិសដខេរនៃពៃធដារកមពុជា
Short history of Cambodia’s taxation (4/4)
- ដរខដច្កច្ំណូ លៈ ដដាយមាៃគំលាតច្ំណូ ល ៃិខជីវភាពររស់រស្រសត រដាា ភិបាលបាៃដប្រើ
ៃដោបាយរខវិលកញ្ចរ់ថ្វ ិកាដ ើមបីអភិវឌ្ឍៃ៏រយះដពលដវខ ៃិខៃដោបាយប្បាក់ច្ំណូ ល ។
- ពៃធដារៈ ជាអាយុជីវ ិតប្រដទសមួយ ។ ការប្រមូលពៃធ ៃិខកាត់រៃាយច្ំណាយប្រមូលពៃធររស់
រ ាបាល ប្តូវមាៃប្រសិទធភាព ។
- ច្ារ់ប្រតិរតតិជំៃួយៈ ប្តូវបាៃដលើកដលខ ឬយកពៃធទារដលើការន ំច្ូល ថ្ន ំ ៃិខររិកាេ រដពប្ទ
សំភារៈសិកា ៃិខឧរករណ៏ កសិកមម ដហ្ើយបាៃដាក់ពៃធខពស់ដលើ បារី ប្សា ៃិខជាតិប្សវ ឹខ។
- ៃដោបាយជំៃួយៃិខការពារៈ រដាា ភិបាលមាៃតួនទីការពារពាណិ ជជកមមកនុខប្រដទស ដៅៃឹខ
ការប្រគួតប្រដជខពីររដទស រ៉ាុដៃតផ្ារភាជ រ់ជាមួយការងារ ការររដទស ដ ល ។
6

7. 2.ៃិយមៃ័យពៃធដារ Definition of taxation
 ពៃធដារ (ពៃធ ឬពៃធអាករ )ជាកតពវកិច្ចររស់រូរវ ័ៃតរុគគល ៃិខៃិតិរុគគលប្តូវ
រខ់វ ិភាគទាៃត្តមប្កិតច្ារ់ជូៃរ ា ដ លជារូរភាពប្រមូលច្ំណូ លជាតិ
ដ ើមបីដរខដច្កច្ំណូ លសំររ់ផ្លប្រដោជៃ៏សខគមជាតិទា ំខមូល ។
7
o រូរវ ័ៃតរុគគល Physical Person o ៃិតិរុគគល Legal entities

8. 3.ៃដោបាយសារដពើពៃធ
Fiscal policy or budget policy (1/2)
8
 ៃដោបាយសារដពើពៃធ ឬច្ារ់ថ្វ ិកាដលាកអនកបាៃដរៀៃដៅកនុខ មា៉ា ប្កូដស ា
កិច្ចវ ិទា អាច្ជួយដអាយដយើខយល់ពីការចាត់ដច្ខររស់រដាា ភិបាល កនុខការ
ដប្រើប្បាស់ច្ំណូ លពីពៃធដារ។
oៃដោបាយសារដពើពៃធរប្ខួម (Contraction Fiscal Policy)៖ សំដៅយុទធសាស្រសតនៃការសខកត់
ច្ុះៃូវដលបឿៃលូតលាស់ដស ាកិច្ចដ លហ្ួសពីកំរិតៃិរៃតភាព ដអាយច្ុះមកប្តឹមអប្ត្តៃិរៃត
ភាពវ ិញ។ យុទធសាស្រសតដ លដគដប្រើគឺ រខវិលកំដណើ ៃច្ំណូ ល ផ្.ស.ស ល់ដលើសលរ់មក
ដផ្នកដផ្ទរច្ំណាយ ៃិខរដខកើៃការឧរតាមភររស់រដាា ភិបាល ូច្ជា៖ ការសាត រដហ្ត្តា រច្នសម្
ព័ៃធ ពប្ខីករដច្ចកវ ិទាទំដៃើរ សុខមាលភាពសខគម ជាដ ើម។

9. 3.ៃដោបាយសារដពើពៃធ
Fiscal policy or budget policy (2/2)
9
oៃដោបាយសារដពើពៃធពប្ខីក (Expansion Fiscal Policy)៖ សំដៅយុទធសាស្រសតនៃការរដខកើៃៃូវ
ដលបឿៃលូតលាស់ដស ាកិច្ចដ លទារជាខកំរិតៃិរៃតភាព ដអាយ ល់ប្តឹមអប្ត្តៃិរៃតភាព
វ ិញ ។ យុទធសាស្រសតដ លដគដប្រើគឺការតំដ ើខពៃធរយៈដពលខលី ៃិខកាត់រៃាយច្ំណាយសា
ធារណៈ ជាពិដសសការប្រឹខដប្រខប្គរ់សាា រ័ៃទា ំខអស់កនុខការសៃស ំនច្ ។

10. 4.តួនទីជាមូលដាា ៃនៃពៃធដារ
Basic roles of taxation
10
 តួនទីជាមូលដាា ៃនៃពៃធដារ Basic roles of taxation មាៃ៖
oជាប្រភពច្ំណូ លថ្វ ិកាជាតិ
oរដខកើៃដលបឿៃអភិវឌ្ឍៃ៏ដស ាកិច្ចជាតិ
oសំររសំរួលច្ំណូ លមៃុសសកនុខសខគម

11. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (1/6)
11
ក/ រុគគលជារ់ពៃធ(Tax Payer)
o រុគគលជារ់ពៃធ៖ សំដៅដៅដលើរុគគលដ លទទួលរខពៃធដដាយផ្ទទ ល់ ៃិខមាៃ
កាតពវកិច្ចប្តូវរខ់ពៃធដៅនយកដាា ៃពៃធដារ ឬភាន ក់ងារពៃធដារ ឬអខគភាពពៃធ
ដារត្តមដខតតប្កុខនន ។
o រុគគលទទួលរខពៃធ៖ សំដៅដៅដលើរុគគលដ លមាៃច្ំណូ ល ដហ្ើយទទួលរខៃូវ
ការជះឥទធិពលដដាយប្រដោលពីពៃធ។

12. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (2/6)
12
ខ/ ការដលើកដលខពៃធ(Tax Exemption)
o ការដលើកដលខទា ំខប្សុខ (Tax Conclusive)៖ សំររ់ទំៃិញ/ដសវាកមម ន ំដច្ញ/ន ំ
ច្ូល ដ ើមបីការអភិវឌ្ឍៃ៏ ៃិខសុមា៉ា លភាពសខគម។
o ការដលើកដលខមួយដផ្នក (Partial Tax Conclusive)៖ អាប្ស័យដៅត្តមលកេណៈ
សមបតតិអាជីវកមម ដ លជាការដលើកទឹកច្ិតត ល់អនកវ ិៃិដោគកនុខប្សុកៃិខររដទស

13. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (3/6)
13
គ/ មូលដាា ៃគិតពៃធ (Tax Bases)
o រល់ខទខ់ច្ំណូ លទា ំខឡាយណាដ លច្ំណុ ះដអាយសកមមភាពផ្លិតកមម អាជីវ
កមម ដសវាកមម សិរបកមម ពាណិ ជជកមម ៃិខសកមមភាពដផ្សខៗដទៀតដ លប្តូវបាៃ
ចាត់ទុកជាមូលដាា ៃ ដ ើមបីគណនពៃធអាករ។
o មូលដាា ៃគិតពៃធដប្រប្រួលដៅត្តមប្រដភទពៃធៃិមួយៗ ូច្ជា ពៃធកសិកមម អាករ
ដលើផ្លរររ ពៃធដលើប្បាក់ច្ំដៃញ អាករពិដសស ពៃធដលើទំៃិញៃិខដសវាកមម ពៃធ
សតតឃាត...។ ដោលដៅធាន ល់យុតតិភាពនៃការរួមវ ិភាគទាៃពៃធ ៃិខតនមលដប្រើ
ប្បាស់នដពលអនគត។

14. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (4/6)
14
ឃ/ អប្ត្តពៃធ(Tax Rate)
o អប្ត្តពៃធគិតត្តមសមាមាប្តជាភាគរយ(Percentage Taxes)៖ ដៅត្តមសមាមាប្តជា
ភាគរយដៅដលើមូលដាា ៃគិតពៃធនៃប្រដភទពៃធៃិមួយៗ។ Ex: 10% 20% 30% …។
o អប្ត្តកំដៃើៃត្តមថ្ន ក់(Progressive Rate)៖ ដៅត្តមសមាមាប្តជាភាគរយ ដតប្តូវ
ដកើៃដ ើខជារៃតរនទ រ់ ប្ពមជាមួយការដកើៃដ ើខនៃច្ំណូ លជារ់ពៃធ។

15. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (5/6)
15
o កំរិតប្រមូលដថ្រ(Lump-sum Taxes)៖ កំណត់ដៅដលើឯកត្តត ផ្លិតផ្លមាៃ ទំៃិញ
ៃិខដសវាកមម អច្លៃប្ទពយ ។
ខ/ ឯកត្តត គិតពៃធ(The Unit of Taxes)
o ជាឯកត្តត ដ លប្តូបាៃដប្រើប្បាស់សំររ់ជាមដយាបាយទូទាត់ពៃធ។ ប្រដទសកមពុជា
ដយើខឯកត្តត គិតពៃធប្តូវបាៃគិតជាដរៀល ៃិខ ុលាល រ ដ លអាច្ដប្រប្រួលត្តមអប្ត្ត
រតូរប្បាក់ ។

16. 5.កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
Factors influence on taxes policy (6/6)
16
ច្/ តនមលគិតពៃធ(Taxable Value)
o ជានថ្លទីផ្ារកំណត់ដដាយប្កសួខដស ាកិច្ចៃិខហ្ិរញ្ញវតាុ ដៅដលើប្ទពយសមបតតិ
ផ្លិតផ្ល ទំៃិញ ដសវាកមម ៃិខមដយាបាយ ឹកជញ្ជូ ៃដ លប្តូវជារ់ពៃធ។
ឆ/ ដរររទរខ់ពៃធ(Tax Formation)
o សំដៅដៅដលើការកំណត់ច្ំដពាះភាពទទួលខុសប្តូវជាយរមាៃ ៃិខដរររទនៃការ
រខ់ពៃធច្ូលថ្វ ិការ ា។

17. 6.សខគម ៃិខពៃធដារ
Societies and taxes (1/2)
17
 ពៃធដារ គឺជាដោលៃដោបាយសារដពើពៃធមួយ ដ លមាៃលកេណៈសុប្កិត
ភាពសខគម ៃិខរកាដសរីភាពជាមូលដាា ៃៃូវជីវភាព/ការរស់ដៅ។ ដលាក
Pareto Alfredo (ឆ្ន ំ1919) ដពាលថ្: ការដាក់ពៃធគឺដយវើោ៉ា ខណាដអាយ
ច្ំដណញ ល់សខគមទា ំខមូល ៃិខោ៉ា ខដោច្ណាស់ដអាយមៃុសសមួយ
ភាគយំ បាៃផ្លប្រដោជៃ៏ ដដាយមិៃរ៉ាះពាល់ ល់អនក ៏នទ។
 ពៃធដ លប្រមូលបាៃ ប្តូវយកដៅដប្រើប្បាស់សំររ់ការដរខដច្កយៃធាៃ
ដ ើខវ ិញ ដដាយរកាៃូវដោលដៅរី៖

18. 6.សខគម ៃិខពៃធដារ
Societies and taxes (2/2)
18
o ការដកលំអរសុខមាលភាពដស ាកិច្ច៖ សំដៅដយវើោ៉ា ខណាដអាយពៃធដារដ ល
ប្រមូលបាៃប្តូវដតរំដរើដដាយផ្ទទ ល់ដៅដផ្នកសខគម ៃិខប្រជាជៃ(ការសាត រដហ្ត្តា
រច្នសមព័ៃធ ការអរ់រ ំ/សិកាយិការ សុខ្ភិបាល)
o ការរកាបាៃៃូវសុប្កិតភាពសខគម៖ សំដៅដលើដៅដលើការធានច្ំដពាះភាព
យុតតិយម៌ ៃិខដសមើភាពដៅកនុខសខគម។
o ការដកលំអរគុណភាពររិសាា ៃភាពសុីច្ងាវ ក់ជាមួយពៃធដារ៖ ដដាយសារការខូច្
ខ្តររិសាា ៃមាៃទំនក់ទំៃខដៅៃឹខកំរិតពៃធទារដពក។

19. 7.ពៃធដារ ៃិខការអភិវឌ្ឍៃ៏ដស ាកិច្ច
Taxes and economics development
19
 ពៃធដារ បាៃជះឥទធិពលដៅដលើនថ្លទំៃិញ ៃិខដសវាកមមដៅកនុខទីផ្ារ វាៃឹខ
ជះឥទធិពលដៅដលើច្ំណូ លអាជីវកមម/ផ្លិតកមម ច្ំណាយសំររ់ការដប្រើ
ប្បាស់ររស់អតិថ្ិជៃ ៃិខដខឿៃដស ាកិច្ចជាតិទា ំខមូល។
 ពៃធដារ ជាឧរករណ៏ មួយោ៉ា ខមាៃប្រសិទធិភាព ដ ើមបីរំខសាក ត់ការន ំច្ូល
ៃូវប្រដភទទំៃិញមួយច្ំៃួៃ ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដខឿៃផ្លិតកមមកនុខប្សុក
។ ពៃធដ លប្រមូលបាៃជាប្រភពច្ំណូ លមួយដផ្នកពីផ្លិតកមម អាជីវកមម ដស
វាកមម ដ ើមបីផ្លប្រដោជៃ៏ ល់ថ្វ ិការរ ា។

20. សំណួ រ?
Question?
20
“កិច្ចការផ្ទះ” ច្ូររអូៃសដខេរដ ើខវ ិញពី៖
o ៃដោបាយសារដពើពៃធ
o តួនទីជាមូលដាា ៃនៃពៃធដារ
o កត្តត ដ លជះឥទធិពលដៅដលើដោលៃដោបាយពៃធដារ
o សខគម ៃិខពៃធដារ
o ពៃធដារ ៃិខការអភិវឌ្ឍៃ៏ដស ាកិច្ច