SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Download to read offline
Nominalizaciones
(Nominalizazioak)
Autor: Héctor Velasco Arregui
E-mail: hvelasco001@gmail.com
Fecha: 28 de noviembre de 2015
Revisado: 11 de diciembre de 2015
Índice
1. Introducción......................................................................................................................................3
2. Nominalizaciones.............................................................................................................................4
3. Nominalización “-t(z)ea”..................................................................................................................6
4. Nominalización “-t(z)en”.................................................................................................................8
5. Nominalización “-t(z)era”..............................................................................................................11
6. Nominalización “-t(z)eko”.............................................................................................................13
7. Nominalización “-t(z)eari”.............................................................................................................13
8. Nominalización “-t(z)eaz”..............................................................................................................15
9. Nominalización “-t(z)etik”.............................................................................................................15
10. Conclusiones.................................................................................................................................17
Tabla final modificada...............................................................................................................18
Tabla final simplificada.............................................................................................................19
Bibliografía y webgrafía.....................................................................................................................20
1. Introducción
A continuación se expone un breve resumen explicativo del uso general de las
nominalizaciones en verbos de uso frecuente en Euskera. El objetivo principal es facilitar su estudio
en la medida de lo posible, proponiendo ciertas pautas (que a mi entender son lógicas o intuitivas)
para minimizar la dificultad que entraña su proceso de aprendizaje.
Aunque he contado con el asesoramiento de un amigo vascoparlante que realiza a menudo
trabajos de traducción y tiene el certificado EGA, conviene dejar claro desde el primer momento
que no se trata de un trabajo elaborado por filólogos ni expertos en Euskera. Soy, por tanto,
consciente de que dicho resumen es mejorable y criticable, de ahí todos los comentarios y las
sugerencias que se hagan sobre él serán bienvenidos.
Por último, destacar que las fuentes bibliográficas utilizadas para su elaboración han sido el
libro de gramática didáctica general "Euskal Gramatika Osoa", el diccionario "Elhuyar Hiztegia" y
la página web del euskaltegi municipal de Santurce (Santurtzieus.com).
2. Nominalizaciones
Bajo esta palabra subyace la idea intuitiva de que el verbo se convierte en un sustantivo
mediante la adición de determinados sufijos. A continuación se muestra una lista de los verbos que
más habitualmente suelen ir acompañados de verbos nominalizados.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
Con asterisco (*) se destacan aquellos verbos que suelen ir acompañados de otros que han
sido nominalizados correctamente de varias formas, independientemente de que haya (o no) cambio
en el significado.
Mi propuesta para su estudio es sencilla: considero que la memoria es traicionera, por lo
tanto, soy de la opinión de que lo mejor es usarla lo menos posible. Algunos de los casos incluidos
en esta lista no pueden ser intuidos a través de la lógica mediante la traducción directa del
castellano, pero otros muchos sí. Por lo tanto podemos dividir estos verbos en dos grupos, en
función de si su nominalización es intuitiva partiendo de la traducción al castellano: aquellos cuya
nominalización es intuitiva y aquellos cuya nominalización no lo es. ¿Necesitamos estudiar los dos
grupos? Creo que no, ya que conociendo unos, los otros quedan por defecto ("por eliminación").
Y ahora la pregunta más obvia: ¿cuáles debemos intentar memorizar? Pues sólo aquellos que
pueden dar lugar a confusión, debido a su uso diferencial en castellano. Una vez conocidos estos, el
resto ("los que quedan, los del otro grupo") tan sólo requerirán el uso de la lógica. Todo esto, claro
está, ha de ir acompañado siempre de la consiguiente realización de ejercicios prácticos que
permitan familiarizarnos con el uso adecuado de los mismos.
A continuación analizaremos cada caso de nominalización individualmente, con el verbo
hacer (“egin”) nominalizado a modo de ejemplo. Tras cada uno de ellos volveremos sobre la tabla
original mostrada anteriormente, resaltando aquellos verbos que merecen especial atención (y
ensombreciendo aquellos más lógicos o intuitivos). Finalmente, elaboraremos una tabla con las
conclusiones, a modo de resumen.
3. Nominalización “-t(z)ea”
TODOS los casos son lógicos o intuitivos, por lo que no merece la pena memorizarlos
(“Hauek buruz ikasTEA ez da merezi”).
-T(Z)EA Egitea (= “hacer”) Caso (en general)
Gustatu Gustar (a alguien) hacer Nor-Nori
Pentsatu Pensar hacer Nor-Nork
Debekatu Prohibir (a alguien) hacer Nor-Nork
Lortu Conseguir hacer Nor-Nork
Gomendatu Recomendar hacer Nor-Nork
Bururatu Ocurrir hacer Nor-Nori
Erabaki Decidir hacer Nor-Nork
Ahaztu1
Olvidar hacer (en general) Nor-Nori
Komeni izan Convenir hacer Nor-Nori
Merezi izan Merecer la pena hacer Nor
Espero izan Esperar hacer Nor-Nork
Adjektiboa + izan
Ona / txarra izan Ser bueno / malo hacer Nor
Hobe izan Ser mejor hacer Nor
Kaltegarria izan Ser dañino hacer Nor
Alferrik izan Ser inútil hacer Nor
Beharrezkoa izan Ser necesario hacer Nor
Zaia / gaitza izan Ser difícil / adverso hacer Nor
Erraza izan Ser fácil hacer Nor
Normala izan Ser normal hacer Nor
Komenigarria izan Ser conveniente hacer Nor
Ezinezkoa izan Ser imposible hacer Nor
1
: olvidar hacer algo en general, con -t(z)en (“He olvidado hacer ecuaciones” = “Ekuazioak
egiten ahaztu zait”); olvidar hacer algo en particular, con -t(z)ea (“He olvidado comprar el pan” =
“Ogia erostea ahaztu zait”).
Al no existir casos que requieran especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de
la siguiente manera.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
4. Nominalización “-t(z)en”
MUCHOS casos no son lógicos ni intuitivos, habrá que memorizarlos (en rojo).
-T(Z)EN Egiten (= “haciendo”) Caso (en general)
Hasi Empezar a hacer Nor
Amaitu Acabar / terminar de hacer Nor-Nork
Bukatu Acabar / terminar de hacer Nor-Nork
Ikasi Aprender a hacer Nor-Nork
Irakatsi Enseñar a hacer Nor-Nork
Jakin Saber hacer Nor-Nork
Lagundu Ayudar a hacer Nor-Nork
Utzi2
Dejar (a alguien) hacer Nor-Nork
Ahaztu1
Olvidar hacer (en particular) Nor-Nori
Ohitu Acostumbrar(se) a hacer Nor
Ari izan Estar haciendo Nor
Egon Estar haciendo Nor
Ibili Andar haciendo Nor
Segitu Seguir / continuar haciendo Nor-nork
Jarraitu Seguir / continuar haciendo Nor-nork
Nekatu3
Cansar(se) de hacer Nor
Aspertu4
Aburrir(se) de hacer Nor
Joan5
Ir haciendo Nor
Etorri6
Venir haciendo Nor
Saiatu Intentar hacer Nor
Ahalegindu Empeñar(se)/esforzar(se) en hacer Nor-nork
Iraun Permanecer haciendo Nor
Eman Pasar haciendo Nor
Ikusi Ver (a alguien) haciendo Nor-nork
Harrapatu Coger / pillar (a alguien) haciendo Nor-nork
Itzuli7
Volver a hacer Nor
1
: olvidar hacer algo en general, con -t(z)en (“He olvidado hacer ecuaciones” = “Ekuazioak
egiten ahaztu zait”); olvidar hacer algo en particular, con -t(z)ea (“He olvidado comprar el pan” =
“Ogia erostea ahaztu zait”).
2
: dejar hacer algo a alguien (en el sentido “permitir”), con -t(z)en (“Te he dejado comprar el
pan” = “Ogia erosten utzi zaitut”); dejar DE hacer algo, con -t(z)eari (“He dejado de fumar” =
“Erretzeari utzi diot”).
3 y 4
: cansar(se) / aburrir(se) de hacer algo, con -t(z)en o -t(z)eaz (“Me he cansado / aburrido
de esperar” = “Itxaroten (= itxaroteaz) nekatu / aspertu naiz”).
5 y 6
: ir / venir haciendo algo, con -t(z)en (“He ido / venido cantando” = “Abesten joan /
etorri naiz”); ir / venir a hacer algo, con -t(z)era (“He ido / venido a cantar” = “Abestera joan /
etorri naiz”); venir de hacer algo, con -t(z)etik (“He venido de cantar” = “Abestetik etorri naiz”).
7
: volver A hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a verle en la calle” = “Kalean ikustera itzuli
naiz”); volver DE hacer algo, con -t(z)etik (“He vuelto de (tras) comer” = “Jatetik itzuli naiz”).
En estos casos se va a hacer necesaria cierta memorización y cobra especial importancia la
(ya mencionada) realización de ejercicios prácticos. Además, elaborar frases mnemotécnicas que
agrupen varios de estos verbos a memorizar puede ayudarnos. Por ejemplo, en dos frases de cierta
complejidad, pueden reunirse todos ellos:
• “El que sabe, ayuda enseñando al que acaba de empezar a aprender”
(jakin, lagundu, irakatsi, bukatu / amaitu, hasi, ikasi)
• “El que se acostumbra a esforzarse y no deja de intentarlo, no será olvidado”
(ohitu, ahalegindu, utzi, saiatu, ahaztu)
Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda
de la siguiente manera.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
5. Nominalización “-t(z)era”
Tan sólo UN caso no es lógico ni intuitivo, por lo que habrá que memorizarlo (en rojo).
-T(Z)ERA Egitera (= “a hacer”) Caso (en general)
Behartu Obligar (a alguien) a hacer Nor-nork
Gonbidatu Invitar (a alguien) a hacer Nor-nork
Ausartu Atrever(se) a hacer Nor
Joan5
Ir a hacer Nor
Etorri6
Venir a hacer Nor
Heldu8
Llegar a hacer Nor
Iritsi Llegar a hacer Nor
Bultzatu Empujar (a alguien) a hacer Nor-nork
Ohitu Acostumbrar(se) a hacer Nor
Bidali Enviar (a alguien) a hacer Nor-nork
Animatu Animar (a alguien) a hacer Nor-nork
Ekarri Traer (a alguien) a hacer Nor-nork
Eraman Llevar (a alguien) a hacer Nor-nork
Kondenatu Condenar (a alguien) a hacer Nor-nork
Bota9
Echar a/para hacer Nor-nork
5 y 6
: ir / venir haciendo algo, con -t(z)en (“He ido / venido cantando” = “Abesten joan /
etorri naiz”); ir / venir a hacer algo, con -t(z)era (“He ido / venido a cantar” = “Abestera joan /
etorri naiz”); venir de hacer algo, con -t(z)etik (“He venido de cantar” = “Abestetik etorri naiz”).
8
: volver a hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a soñar” = “Amets egitera itzuli naiz”);
volver de hacer algo (tras hacerlo), con -t(z)etik (“He vuelto de comprar” = “Erostetik itzuli naiz”).
9
: el significado puede sonar(nos) un poco extraño; por poner un ejemplo: “Arrautzak
frijitzera bota ditut” = “He echado los huevos a freír (para que se frían)”.
Al existir un nuevo caso que requiere especial atención (en rojo), nuestra tabla original
queda de la siguiente manera.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
6. Nominalización “-t(z)eko”
Tan sólo UN caso no es lógico ni intuitivo, por lo que habrá que memorizarlo (en rojo).
-T(Z)EN Egiteko = (“para / de hacer”) Caso (en general)
Prest egon Estar preparado para hacer Nor
Gogoa izan Tener ganas de hacer Nor-nork
Ordua izan Ser la hora de hacer Nor
Ohitura izan Tener la costumbre de hacer Nor-nork
Beldurra izan Tener miedo de hacer Nor-nork
Lotsa izan Tener vergüenza de hacer Nor-nork
Astia izan Tener tiempo disponible para hacer Nor-nork
Joera izan Tener tendencia a hacer Nor-nork
Asmoa izan Tener el deseo / propósito de hacer Nor-nork
Aukera izan Tener la oportunidad de hacer Nor-nork
Eduki10
Tener(lo) para hacer Nor-nork
10
: el significado puede sonar(nos) un poco extraño; por poner un ejemplo: “Nola daukazue
festara joateko?” = “¿Cómo lo tenéis para ir a la fiesta?”.
7. Nominalización “-t(z)eari”
Por su parecido en el significado con la nominalización -t(z)era, y dado que son tan sólo tres
casos, conviene memorizarlos.
-T(Z)EARI Egiteari (= “a hacer”) Caso (en general)
Utzi2
Dejar de hacer Nor-nori-nork
Ekin Dedicar(se) a hacer Nor-nori-nork
Uko egin Renunciar a hacer Nor-nori-nork
2
: dejar hacer algo a alguien (en el sentido “permitir”), con -t(z)en (“Te he dejado comprar el
pan” = “Ogia erosten utzi zaitut”); dejar DE hacer algo, con -t(z)eari (“He dejado de fumar” =
“Erretzeari utzi diot”).
Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda
de la siguiente manera.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
8. Nominalización “-t(z)eaz”
Por su parecido en el significado con las nominalizaciones -t(z)eko y -t(z)etik, y dado que
son tan sólo cinco casos, conviene memorizarlos.
El truco puede ser “Al -t(z)eaz con GANAK” (Gogoratu, Arduratu, Nekatu, Aspertu y
Kezkatu). O también, “Recuerda: aburrirse, cansa, y responsabilizarse, preocupa”.
-T(Z)EAZ Egiteaz (= “de hacer”) Caso (en general)
Nekatu3
Cansar(se) de hacer Nor
Aspertu4
Aburrir(se) de hacer Nor
Gogoratu Acordar(se) hacer Nor
Kezkatu Quejar(se) de hacer Nor
Arduratu Responsabilizar(se) de hacer Nor
3 y 4
: cansar(se) / aburrir(se) de hacer algo, con -t(z)en o -t(z)eaz (“Me he cansado / aburrido
de esperar” = “Itxaroten (= itxaroteaz) nekatu / aspertu naiz”).
9. Nominalización “-t(z)etik”
Por su parecido en el significado con las nominalizaciones -t(z)eko y -t(z)eaz, y dado que
son tan sólo cinco casos, conviene memorizarlos.
Hemos de relacionar -t(z)etik con la palabra HEBIL (Heldu, Etorri, Bizi izan, Itzuli,
Libratu). También puede ayudar la frase “Me he librado de venir: al llegar, he vuelto a vivir”).
-T(Z)ETIK Egitetik (= “de hacer”) Caso (en general)
Libratu Librar(se) de hacer Nor
Etorri Venir de hacer Nor
Itzuli7
Volver de hacer Nor
Heldu Llegar de hacer Nor
Bizi izan Vivir de hacer Nor
7
: volver A hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a verle en la calle” = “Kalean ikustera itzuli
naiz”); volver DE hacer algo, con -t(z)etik (“He vuelto de (tras) comer” = “Jatetik itzuli naiz”).
Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda
de la siguiente manera.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
10. Conclusiones
Como hemos visto, la cantidad de información inicial que requiere memorización (tabla
original; página 4), puede reducirse considerablemente aplicándole el filtro de la lógica (basada en
la traducción del castellano; ver tabla de la página actual).
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan
Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan
Lortu Ikasi Joan*
Ohitura izan
Gomendatu Irakatsi Etorri*
Beldurra izan
Bururatu Jakin Heldu*
Lotsa izan
Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan
Ahaztu*
Utzi*
Bultzatu Joera izan
Komeni izan Ahaztu*
Ohitu Asmoa izan
Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan
Espero izan Ari izan Animatu Eduki
Egon Ekarri
Adjektiboa + izan Ibili Eraman
Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI
Hobe izan Jarraitu Bota Utzi*
Kaltegarria izan Nekatu*
Ekin
Alferrik izan Aspertu*
Uko egin
Beharrezkoa izan Joan*
Zaia / gaitza izan Etorri*
Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Normala izan Ahalegindu Nekatu*
Libratu
Komenigarria izan Iraun Aspertu*
Etorri*
Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli
Ikusi Gogoratu Heldu*
Harrapatu Arduratu Bizi izan
Itzuli*
A continuación se muestran otras dos tablas complementarias que pueden facilitar, aún más,
el aprendizaje de las nominalizaciones.
Tabla final modificada
Elaborada a partir de la anterior, en ella tan sólo se ha cambiado el orden de algunos verbos,
juntando aquellos con algún tipo de relación (sinónimos, antónimos, similares, etc).
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Gustatu Hasi Behartu Prest egon
Erabaki Amaitu Bultzatu Eduki
Pentsatu Bukatu Kondenatu Gogoa izan
Bururatu Ikasi Bidali Asmoa izan
Lortu Irakatsi Animatu Ohitura izan
Gomendatu Jakin Gonbidatu Joera izan
Debekatu Lagundu Ausartu Aukera izan
Ahaztu*
Nekatu*
Joan*
Ordua izan
Komeni izan Aspertu*
Etorri*
Astia izan
Merezi izan Utzi*
Heldu*
Lotsa izan
Espero izan Ahaztu*
Iritsi Beldurra izan
Ohitu Ekarri
Adjektiboa + izan Saiatu Eraman
Ona / txarra izan Ahalegindu Ohitu -T(Z)EARI
Hobe izan Iraun Bota Utzi*
Kaltegarria izan Eman Ekin
Komenigarria izan Ari izan Uko egin
Alferrik izan Egon
Beharrezkoa izan Ibili
Zaia / gaitza izan Segitu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Erraza izan Jarraitu Gogoratu G Heldu*
H
Normala izan Joan*
Arduratu A Etorri*
E
Ezinezkoa izan Etorri*
Nekatu*
N Bizi izan B
Itzuli*
Aspertu*
A Itzuli I
Ikusi Kezkatu K Libratu L
Harrapatu
Tabla final simplificada
Extraída a partir de la anterior, en ella se incluyen SOLAMENTE aquellos casos que, a mi
entender, deberían ser estudiados de memoria. Junto a ella, las frases mnenotécnicas que pueden
ayudar en su aprendizaje.
-T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO
Hasi Bota Joera izan
Amaitu
Bukatu
Ikasi -T(Z)EARI
Irakatsi Utzi*
Jakin Ekin
Lagundu Uko egin
Utzi*
Ahaztu*
Ohitu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK
Saiatu Gogoratu G Heldu*
H
Ahalegindu Arduratu A Etorri*
E
Nekatu*
N Bizi izan B
Aspertu*
A Itzuli I
Kezkatu K Libratu L
Nominalización -t(z)en:
◦ “El que sabe, ayuda enseñando al que acaba de empezar a aprender”
(jakin, lagundu, irakatsi, bukatu / amaitu, hasi, ikasi)
◦ “El que se acostumbra a esforzarse y no deja de intentarlo, nunca será olvidado”
(ohitu, ahalegindu, utzi, saiatu, ahaztu)
Nominalización -t(z)eaz:
◦ “Recuerda: aburrirse, cansa, y responsabilizarse, preocupa”
(gogoratu, aspertu, nekatu, arduratu, kezkatu)
Nominalización -t(z)etik:
◦ “Me he librado de venir: al llegar, he vuelto a vivir”
(libratu, etorri, heldu, itzuli, bizi izan)
Bibliografía y webgrafía
• Diccionario Elhuyar Hiztegia. Disponible en: http://www.euskara.euskadi.net/r59-
15172x/es/hizt_el/index.asp (consultado a 26 de noviembre de 2015).
• La nominalización. Página web del euskaltegi municipal de Santurce (Santurtzieus.com).
Disponible en: http://www.santurtzieus.com/gelairekia/laguntza/joskera/nominalizacion.htm
(consultado a 26 de noviembre de 2015).
• Zubiri Ibarrondo, E., y Zubiri Ibarrondo, I. (1994). Euskal Gramatika Osoa. Didaktier S.A.
ISBN: 9788488411112.

More Related Content

What's hot

Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak IKausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
Raúl Muñoz Colón
 
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
jansotegi
 
Argudio testuaren-ezaugarriak
Argudio testuaren-ezaugarriakArgudio testuaren-ezaugarriak
Argudio testuaren-ezaugarriak
M M
 
Aditzak indikatiboa nor nori
Aditzak indikatiboa nor noriAditzak indikatiboa nor nori
Aditzak indikatiboa nor nori
maiota
 
Pdf 2 aditz_sintagma
Pdf 2 aditz_sintagmaPdf 2 aditz_sintagma
Pdf 2 aditz_sintagma
M M
 
Denborazko perpausak aurreti, -tzean, ostean
Denborazko perpausak   aurreti, -tzean, osteanDenborazko perpausak   aurreti, -tzean, ostean
Denborazko perpausak aurreti, -tzean, ostean
idoialariz
 

What's hot (20)

Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak IKausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
Kausazko perpausak eta helburuzko perpausak I
 
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
ELKARTUAK (JUNTADURA ETA MENDERAKUNTZA)
 
Izenordain zehaztugabeak
Izenordain zehaztugabeakIzenordain zehaztugabeak
Izenordain zehaztugabeak
 
Perpaus elkartuak
Perpaus elkartuakPerpaus elkartuak
Perpaus elkartuak
 
Argudio testuaren-ezaugarriak
Argudio testuaren-ezaugarriakArgudio testuaren-ezaugarriak
Argudio testuaren-ezaugarriak
 
Idazlanak eredugarriak c1
Idazlanak eredugarriak c1Idazlanak eredugarriak c1
Idazlanak eredugarriak c1
 
Kausalak
KausalakKausalak
Kausalak
 
Ega ohiko akatsak
Ega ohiko akatsakEga ohiko akatsak
Ega ohiko akatsak
 
Aditzak indikatiboa nor nori
Aditzak indikatiboa nor noriAditzak indikatiboa nor nori
Aditzak indikatiboa nor nori
 
Pdf 2 aditz_sintagma
Pdf 2 aditz_sintagmaPdf 2 aditz_sintagma
Pdf 2 aditz_sintagma
 
Idazlan gaiak
Idazlan gaiakIdazlan gaiak
Idazlan gaiak
 
Denborazko perpausak aurreti, -tzean, ostean
Denborazko perpausak   aurreti, -tzean, osteanDenborazko perpausak   aurreti, -tzean, ostean
Denborazko perpausak aurreti, -tzean, ostean
 
Gutuna lantzen
Gutuna lantzenGutuna lantzen
Gutuna lantzen
 
Baldintza
BaldintzaBaldintza
Baldintza
 
Kohesio prozedurak
Kohesio prozedurakKohesio prozedurak
Kohesio prozedurak
 
Menderakuntza
MenderakuntzaMenderakuntza
Menderakuntza
 
ESKEMA historiaurrea
ESKEMA historiaurreaESKEMA historiaurrea
ESKEMA historiaurrea
 
Testu markatzaileak
Testu markatzaileakTestu markatzaileak
Testu markatzaileak
 
Idazlana b2 2
Idazlana b2 2Idazlana b2 2
Idazlana b2 2
 
Izenondoak izenlagunak aditzak
Izenondoak izenlagunak aditzakIzenondoak izenlagunak aditzak
Izenondoak izenlagunak aditzak
 

Viewers also liked

Lehenaldia aditza autoguardado
Lehenaldia aditza  autoguardado Lehenaldia aditza  autoguardado
Lehenaldia aditza autoguardado
aingura
 
Gaitasun soziolinguistikoa
Gaitasun soziolinguistikoaGaitasun soziolinguistikoa
Gaitasun soziolinguistikoa
bnhizkuntzak
 
Gizarteen antolaketa
Gizarteen antolaketaGizarteen antolaketa
Gizarteen antolaketa
mungia14
 

Viewers also liked (20)

Harridurazkoak & konparazioak
Harridurazkoak & konparazioakHarridurazkoak & konparazioak
Harridurazkoak & konparazioak
 
Gramatika eranskina
Gramatika eranskinaGramatika eranskina
Gramatika eranskina
 
Recursos didácticos (t 8) eza-fq_hva
Recursos didácticos (t 8) eza-fq_hvaRecursos didácticos (t 8) eza-fq_hva
Recursos didácticos (t 8) eza-fq_hva
 
Lehenaldia aditza autoguardado
Lehenaldia aditza  autoguardado Lehenaldia aditza  autoguardado
Lehenaldia aditza autoguardado
 
Gaitasun soziolinguistikoa
Gaitasun soziolinguistikoaGaitasun soziolinguistikoa
Gaitasun soziolinguistikoa
 
10015063
1001506310015063
10015063
 
Caracteristicas de la redaccion publicitaria
Caracteristicas de la redaccion publicitariaCaracteristicas de la redaccion publicitaria
Caracteristicas de la redaccion publicitaria
 
Behar izan
Behar izanBehar izan
Behar izan
 
Autoikaskuntza on-line 2
Autoikaskuntza on-line  2Autoikaskuntza on-line  2
Autoikaskuntza on-line 2
 
Gizarteen antolaketa
Gizarteen antolaketaGizarteen antolaketa
Gizarteen antolaketa
 
Bezala
BezalaBezala
Bezala
 
EGA Ahozko Proba
EGA Ahozko ProbaEGA Ahozko Proba
EGA Ahozko Proba
 
M ina hirugarren_atala
M ina hirugarren_atalaM ina hirugarren_atala
M ina hirugarren_atala
 
Actividad tema 7 eza fq_hva
Actividad tema 7 eza fq_hvaActividad tema 7 eza fq_hva
Actividad tema 7 eza fq_hva
 
Tarea ec (sfe) hva
Tarea ec (sfe) hvaTarea ec (sfe) hva
Tarea ec (sfe) hva
 
Coltan33
Coltan33Coltan33
Coltan33
 
Actividad tema 4 b ifq_hva
Actividad tema 4 b ifq_hvaActividad tema 4 b ifq_hva
Actividad tema 4 b ifq_hva
 
Nork Kasua
Nork KasuaNork Kasua
Nork Kasua
 
Pec idie hva
Pec idie hvaPec idie hva
Pec idie hva
 
Tarea eje iii pce hva
Tarea eje iii pce hvaTarea eje iii pce hva
Tarea eje iii pce hva
 

More from Héctor Velasco

More from Héctor Velasco (13)

Pec1 ama hva
Pec1 ama hvaPec1 ama hva
Pec1 ama hva
 
Pdf presentación tfm hva (2015-16)
Pdf presentación tfm hva (2015-16)Pdf presentación tfm hva (2015-16)
Pdf presentación tfm hva (2015-16)
 
Tfm hva (2015 16)
Tfm hva (2015 16)Tfm hva (2015 16)
Tfm hva (2015 16)
 
Pec ddc hva
Pec ddc hvaPec ddc hva
Pec ddc hva
 
Memoria prácticum i hva
Memoria prácticum i hvaMemoria prácticum i hva
Memoria prácticum i hva
 
Diario aprendizaje prác ii_hva
Diario aprendizaje prác ii_hvaDiario aprendizaje prác ii_hva
Diario aprendizaje prác ii_hva
 
Fenómenos naturales eza fq_hva
Fenómenos naturales eza fq_hvaFenómenos naturales eza fq_hva
Fenómenos naturales eza fq_hva
 
Actividad idie fq-hva
Actividad idie fq-hvaActividad idie fq-hva
Actividad idie fq-hva
 
Actividad tema 2 (parte q) evol fq_hva
Actividad tema 2 (parte q) evol fq_hvaActividad tema 2 (parte q) evol fq_hva
Actividad tema 2 (parte q) evol fq_hva
 
Actividad tema 3 evol fq_hva
Actividad tema 3 evol fq_hvaActividad tema 3 evol fq_hva
Actividad tema 3 evol fq_hva
 
Act. teledetección ifq hva
Act. teledetección ifq hvaAct. teledetección ifq hva
Act. teledetección ifq hva
 
Act. a3 pda prác_ii_hva
Act. a3 pda prác_ii_hvaAct. a3 pda prác_ii_hva
Act. a3 pda prác_ii_hva
 
Evaluación de Materiales Curriculares Impresos (Parcerisa, 1996)
Evaluación de Materiales Curriculares Impresos (Parcerisa, 1996)Evaluación de Materiales Curriculares Impresos (Parcerisa, 1996)
Evaluación de Materiales Curriculares Impresos (Parcerisa, 1996)
 

Recently uploaded

RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACIONRESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
amelia poma
 

Recently uploaded (20)

Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESOPrueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
Prueba de evaluación Geografía e Historia Comunidad de Madrid 2º de la ESO
 
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACIONRESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
RESOLUCIÓN VICEMINISTERIAL 00048 - 2024 EVALUACION
 
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdfLa Evaluacion Formativa SM6  Ccesa007.pdf
La Evaluacion Formativa SM6 Ccesa007.pdf
 
UNIDAD DIDACTICA nivel inicial EL SUPERMERCADO.docx
UNIDAD DIDACTICA nivel inicial EL SUPERMERCADO.docxUNIDAD DIDACTICA nivel inicial EL SUPERMERCADO.docx
UNIDAD DIDACTICA nivel inicial EL SUPERMERCADO.docx
 
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
Tema 19. Inmunología y el sistema inmunitario 2024
 
Los dos testigos. Testifican de la Verdad
Los dos testigos. Testifican de la VerdadLos dos testigos. Testifican de la Verdad
Los dos testigos. Testifican de la Verdad
 
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).pptPINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
 
Novena de Pentecostés con textos de san Juan Eudes
Novena de Pentecostés con textos de san Juan EudesNovena de Pentecostés con textos de san Juan Eudes
Novena de Pentecostés con textos de san Juan Eudes
 
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdfFactores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
Factores que intervienen en la Administración por Valores.pdf
 
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdfFeliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
Feliz Día de la Madre - 5 de Mayo, 2024.pdf
 
Los avatares para el juego dramático en entornos virtuales
Los avatares para el juego dramático en entornos virtualesLos avatares para el juego dramático en entornos virtuales
Los avatares para el juego dramático en entornos virtuales
 
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR MERC 2024-2.docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR MERC 2024-2.docxPLAN DE REFUERZO ESCOLAR MERC 2024-2.docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR MERC 2024-2.docx
 
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docxActividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
Actividades para el 11 de Mayo día del himno.docx
 
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...Louis Jean François Lagrenée.  Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
Louis Jean François Lagrenée. Erotismo y sensualidad. El erotismo en la Hist...
 
CONCURSO NACIONAL JOSE MARIA ARGUEDAS.pptx
CONCURSO NACIONAL JOSE MARIA ARGUEDAS.pptxCONCURSO NACIONAL JOSE MARIA ARGUEDAS.pptx
CONCURSO NACIONAL JOSE MARIA ARGUEDAS.pptx
 
Plan-de-la-Patria-2019-2025- TERCER PLAN SOCIALISTA DE LA NACIÓN.pdf
Plan-de-la-Patria-2019-2025- TERCER PLAN SOCIALISTA DE LA NACIÓN.pdfPlan-de-la-Patria-2019-2025- TERCER PLAN SOCIALISTA DE LA NACIÓN.pdf
Plan-de-la-Patria-2019-2025- TERCER PLAN SOCIALISTA DE LA NACIÓN.pdf
 
Desarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por ValoresDesarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
Desarrollo y Aplicación de la Administración por Valores
 
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicasUsos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
Usos y desusos de la inteligencia artificial en revistas científicas
 
ACERTIJO LA RUTA DEL MARATÓN OLÍMPICO DEL NÚMERO PI EN PARÍS. Por JAVIER SOL...
ACERTIJO LA RUTA DEL MARATÓN OLÍMPICO DEL NÚMERO PI EN  PARÍS. Por JAVIER SOL...ACERTIJO LA RUTA DEL MARATÓN OLÍMPICO DEL NÚMERO PI EN  PARÍS. Por JAVIER SOL...
ACERTIJO LA RUTA DEL MARATÓN OLÍMPICO DEL NÚMERO PI EN PARÍS. Por JAVIER SOL...
 
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomasPP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
PP_Comunicacion en Salud: Objetivación de signos y síntomas
 

Nominalizazioak

  • 1. Nominalizaciones (Nominalizazioak) Autor: Héctor Velasco Arregui E-mail: hvelasco001@gmail.com Fecha: 28 de noviembre de 2015 Revisado: 11 de diciembre de 2015
  • 2. Índice 1. Introducción......................................................................................................................................3 2. Nominalizaciones.............................................................................................................................4 3. Nominalización “-t(z)ea”..................................................................................................................6 4. Nominalización “-t(z)en”.................................................................................................................8 5. Nominalización “-t(z)era”..............................................................................................................11 6. Nominalización “-t(z)eko”.............................................................................................................13 7. Nominalización “-t(z)eari”.............................................................................................................13 8. Nominalización “-t(z)eaz”..............................................................................................................15 9. Nominalización “-t(z)etik”.............................................................................................................15 10. Conclusiones.................................................................................................................................17 Tabla final modificada...............................................................................................................18 Tabla final simplificada.............................................................................................................19 Bibliografía y webgrafía.....................................................................................................................20
  • 3. 1. Introducción A continuación se expone un breve resumen explicativo del uso general de las nominalizaciones en verbos de uso frecuente en Euskera. El objetivo principal es facilitar su estudio en la medida de lo posible, proponiendo ciertas pautas (que a mi entender son lógicas o intuitivas) para minimizar la dificultad que entraña su proceso de aprendizaje. Aunque he contado con el asesoramiento de un amigo vascoparlante que realiza a menudo trabajos de traducción y tiene el certificado EGA, conviene dejar claro desde el primer momento que no se trata de un trabajo elaborado por filólogos ni expertos en Euskera. Soy, por tanto, consciente de que dicho resumen es mejorable y criticable, de ahí todos los comentarios y las sugerencias que se hagan sobre él serán bienvenidos. Por último, destacar que las fuentes bibliográficas utilizadas para su elaboración han sido el libro de gramática didáctica general "Euskal Gramatika Osoa", el diccionario "Elhuyar Hiztegia" y la página web del euskaltegi municipal de Santurce (Santurtzieus.com).
  • 4. 2. Nominalizaciones Bajo esta palabra subyace la idea intuitiva de que el verbo se convierte en un sustantivo mediante la adición de determinados sufijos. A continuación se muestra una lista de los verbos que más habitualmente suelen ir acompañados de verbos nominalizados. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli* Con asterisco (*) se destacan aquellos verbos que suelen ir acompañados de otros que han sido nominalizados correctamente de varias formas, independientemente de que haya (o no) cambio en el significado.
  • 5. Mi propuesta para su estudio es sencilla: considero que la memoria es traicionera, por lo tanto, soy de la opinión de que lo mejor es usarla lo menos posible. Algunos de los casos incluidos en esta lista no pueden ser intuidos a través de la lógica mediante la traducción directa del castellano, pero otros muchos sí. Por lo tanto podemos dividir estos verbos en dos grupos, en función de si su nominalización es intuitiva partiendo de la traducción al castellano: aquellos cuya nominalización es intuitiva y aquellos cuya nominalización no lo es. ¿Necesitamos estudiar los dos grupos? Creo que no, ya que conociendo unos, los otros quedan por defecto ("por eliminación"). Y ahora la pregunta más obvia: ¿cuáles debemos intentar memorizar? Pues sólo aquellos que pueden dar lugar a confusión, debido a su uso diferencial en castellano. Una vez conocidos estos, el resto ("los que quedan, los del otro grupo") tan sólo requerirán el uso de la lógica. Todo esto, claro está, ha de ir acompañado siempre de la consiguiente realización de ejercicios prácticos que permitan familiarizarnos con el uso adecuado de los mismos. A continuación analizaremos cada caso de nominalización individualmente, con el verbo hacer (“egin”) nominalizado a modo de ejemplo. Tras cada uno de ellos volveremos sobre la tabla original mostrada anteriormente, resaltando aquellos verbos que merecen especial atención (y ensombreciendo aquellos más lógicos o intuitivos). Finalmente, elaboraremos una tabla con las conclusiones, a modo de resumen.
  • 6. 3. Nominalización “-t(z)ea” TODOS los casos son lógicos o intuitivos, por lo que no merece la pena memorizarlos (“Hauek buruz ikasTEA ez da merezi”). -T(Z)EA Egitea (= “hacer”) Caso (en general) Gustatu Gustar (a alguien) hacer Nor-Nori Pentsatu Pensar hacer Nor-Nork Debekatu Prohibir (a alguien) hacer Nor-Nork Lortu Conseguir hacer Nor-Nork Gomendatu Recomendar hacer Nor-Nork Bururatu Ocurrir hacer Nor-Nori Erabaki Decidir hacer Nor-Nork Ahaztu1 Olvidar hacer (en general) Nor-Nori Komeni izan Convenir hacer Nor-Nori Merezi izan Merecer la pena hacer Nor Espero izan Esperar hacer Nor-Nork Adjektiboa + izan Ona / txarra izan Ser bueno / malo hacer Nor Hobe izan Ser mejor hacer Nor Kaltegarria izan Ser dañino hacer Nor Alferrik izan Ser inútil hacer Nor Beharrezkoa izan Ser necesario hacer Nor Zaia / gaitza izan Ser difícil / adverso hacer Nor Erraza izan Ser fácil hacer Nor Normala izan Ser normal hacer Nor Komenigarria izan Ser conveniente hacer Nor Ezinezkoa izan Ser imposible hacer Nor 1 : olvidar hacer algo en general, con -t(z)en (“He olvidado hacer ecuaciones” = “Ekuazioak egiten ahaztu zait”); olvidar hacer algo en particular, con -t(z)ea (“He olvidado comprar el pan” = “Ogia erostea ahaztu zait”).
  • 7. Al no existir casos que requieran especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de la siguiente manera. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 8. 4. Nominalización “-t(z)en” MUCHOS casos no son lógicos ni intuitivos, habrá que memorizarlos (en rojo). -T(Z)EN Egiten (= “haciendo”) Caso (en general) Hasi Empezar a hacer Nor Amaitu Acabar / terminar de hacer Nor-Nork Bukatu Acabar / terminar de hacer Nor-Nork Ikasi Aprender a hacer Nor-Nork Irakatsi Enseñar a hacer Nor-Nork Jakin Saber hacer Nor-Nork Lagundu Ayudar a hacer Nor-Nork Utzi2 Dejar (a alguien) hacer Nor-Nork Ahaztu1 Olvidar hacer (en particular) Nor-Nori Ohitu Acostumbrar(se) a hacer Nor Ari izan Estar haciendo Nor Egon Estar haciendo Nor Ibili Andar haciendo Nor Segitu Seguir / continuar haciendo Nor-nork Jarraitu Seguir / continuar haciendo Nor-nork Nekatu3 Cansar(se) de hacer Nor Aspertu4 Aburrir(se) de hacer Nor Joan5 Ir haciendo Nor Etorri6 Venir haciendo Nor Saiatu Intentar hacer Nor Ahalegindu Empeñar(se)/esforzar(se) en hacer Nor-nork Iraun Permanecer haciendo Nor Eman Pasar haciendo Nor Ikusi Ver (a alguien) haciendo Nor-nork Harrapatu Coger / pillar (a alguien) haciendo Nor-nork Itzuli7 Volver a hacer Nor 1 : olvidar hacer algo en general, con -t(z)en (“He olvidado hacer ecuaciones” = “Ekuazioak egiten ahaztu zait”); olvidar hacer algo en particular, con -t(z)ea (“He olvidado comprar el pan” = “Ogia erostea ahaztu zait”). 2 : dejar hacer algo a alguien (en el sentido “permitir”), con -t(z)en (“Te he dejado comprar el pan” = “Ogia erosten utzi zaitut”); dejar DE hacer algo, con -t(z)eari (“He dejado de fumar” = “Erretzeari utzi diot”).
  • 9. 3 y 4 : cansar(se) / aburrir(se) de hacer algo, con -t(z)en o -t(z)eaz (“Me he cansado / aburrido de esperar” = “Itxaroten (= itxaroteaz) nekatu / aspertu naiz”). 5 y 6 : ir / venir haciendo algo, con -t(z)en (“He ido / venido cantando” = “Abesten joan / etorri naiz”); ir / venir a hacer algo, con -t(z)era (“He ido / venido a cantar” = “Abestera joan / etorri naiz”); venir de hacer algo, con -t(z)etik (“He venido de cantar” = “Abestetik etorri naiz”). 7 : volver A hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a verle en la calle” = “Kalean ikustera itzuli naiz”); volver DE hacer algo, con -t(z)etik (“He vuelto de (tras) comer” = “Jatetik itzuli naiz”). En estos casos se va a hacer necesaria cierta memorización y cobra especial importancia la (ya mencionada) realización de ejercicios prácticos. Además, elaborar frases mnemotécnicas que agrupen varios de estos verbos a memorizar puede ayudarnos. Por ejemplo, en dos frases de cierta complejidad, pueden reunirse todos ellos: • “El que sabe, ayuda enseñando al que acaba de empezar a aprender” (jakin, lagundu, irakatsi, bukatu / amaitu, hasi, ikasi) • “El que se acostumbra a esforzarse y no deja de intentarlo, no será olvidado” (ohitu, ahalegindu, utzi, saiatu, ahaztu)
  • 10. Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de la siguiente manera. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 11. 5. Nominalización “-t(z)era” Tan sólo UN caso no es lógico ni intuitivo, por lo que habrá que memorizarlo (en rojo). -T(Z)ERA Egitera (= “a hacer”) Caso (en general) Behartu Obligar (a alguien) a hacer Nor-nork Gonbidatu Invitar (a alguien) a hacer Nor-nork Ausartu Atrever(se) a hacer Nor Joan5 Ir a hacer Nor Etorri6 Venir a hacer Nor Heldu8 Llegar a hacer Nor Iritsi Llegar a hacer Nor Bultzatu Empujar (a alguien) a hacer Nor-nork Ohitu Acostumbrar(se) a hacer Nor Bidali Enviar (a alguien) a hacer Nor-nork Animatu Animar (a alguien) a hacer Nor-nork Ekarri Traer (a alguien) a hacer Nor-nork Eraman Llevar (a alguien) a hacer Nor-nork Kondenatu Condenar (a alguien) a hacer Nor-nork Bota9 Echar a/para hacer Nor-nork 5 y 6 : ir / venir haciendo algo, con -t(z)en (“He ido / venido cantando” = “Abesten joan / etorri naiz”); ir / venir a hacer algo, con -t(z)era (“He ido / venido a cantar” = “Abestera joan / etorri naiz”); venir de hacer algo, con -t(z)etik (“He venido de cantar” = “Abestetik etorri naiz”). 8 : volver a hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a soñar” = “Amets egitera itzuli naiz”); volver de hacer algo (tras hacerlo), con -t(z)etik (“He vuelto de comprar” = “Erostetik itzuli naiz”). 9 : el significado puede sonar(nos) un poco extraño; por poner un ejemplo: “Arrautzak frijitzera bota ditut” = “He echado los huevos a freír (para que se frían)”.
  • 12. Al existir un nuevo caso que requiere especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de la siguiente manera. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 13. 6. Nominalización “-t(z)eko” Tan sólo UN caso no es lógico ni intuitivo, por lo que habrá que memorizarlo (en rojo). -T(Z)EN Egiteko = (“para / de hacer”) Caso (en general) Prest egon Estar preparado para hacer Nor Gogoa izan Tener ganas de hacer Nor-nork Ordua izan Ser la hora de hacer Nor Ohitura izan Tener la costumbre de hacer Nor-nork Beldurra izan Tener miedo de hacer Nor-nork Lotsa izan Tener vergüenza de hacer Nor-nork Astia izan Tener tiempo disponible para hacer Nor-nork Joera izan Tener tendencia a hacer Nor-nork Asmoa izan Tener el deseo / propósito de hacer Nor-nork Aukera izan Tener la oportunidad de hacer Nor-nork Eduki10 Tener(lo) para hacer Nor-nork 10 : el significado puede sonar(nos) un poco extraño; por poner un ejemplo: “Nola daukazue festara joateko?” = “¿Cómo lo tenéis para ir a la fiesta?”. 7. Nominalización “-t(z)eari” Por su parecido en el significado con la nominalización -t(z)era, y dado que son tan sólo tres casos, conviene memorizarlos. -T(Z)EARI Egiteari (= “a hacer”) Caso (en general) Utzi2 Dejar de hacer Nor-nori-nork Ekin Dedicar(se) a hacer Nor-nori-nork Uko egin Renunciar a hacer Nor-nori-nork 2 : dejar hacer algo a alguien (en el sentido “permitir”), con -t(z)en (“Te he dejado comprar el pan” = “Ogia erosten utzi zaitut”); dejar DE hacer algo, con -t(z)eari (“He dejado de fumar” = “Erretzeari utzi diot”).
  • 14. Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de la siguiente manera. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 15. 8. Nominalización “-t(z)eaz” Por su parecido en el significado con las nominalizaciones -t(z)eko y -t(z)etik, y dado que son tan sólo cinco casos, conviene memorizarlos. El truco puede ser “Al -t(z)eaz con GANAK” (Gogoratu, Arduratu, Nekatu, Aspertu y Kezkatu). O también, “Recuerda: aburrirse, cansa, y responsabilizarse, preocupa”. -T(Z)EAZ Egiteaz (= “de hacer”) Caso (en general) Nekatu3 Cansar(se) de hacer Nor Aspertu4 Aburrir(se) de hacer Nor Gogoratu Acordar(se) hacer Nor Kezkatu Quejar(se) de hacer Nor Arduratu Responsabilizar(se) de hacer Nor 3 y 4 : cansar(se) / aburrir(se) de hacer algo, con -t(z)en o -t(z)eaz (“Me he cansado / aburrido de esperar” = “Itxaroten (= itxaroteaz) nekatu / aspertu naiz”). 9. Nominalización “-t(z)etik” Por su parecido en el significado con las nominalizaciones -t(z)eko y -t(z)eaz, y dado que son tan sólo cinco casos, conviene memorizarlos. Hemos de relacionar -t(z)etik con la palabra HEBIL (Heldu, Etorri, Bizi izan, Itzuli, Libratu). También puede ayudar la frase “Me he librado de venir: al llegar, he vuelto a vivir”). -T(Z)ETIK Egitetik (= “de hacer”) Caso (en general) Libratu Librar(se) de hacer Nor Etorri Venir de hacer Nor Itzuli7 Volver de hacer Nor Heldu Llegar de hacer Nor Bizi izan Vivir de hacer Nor 7 : volver A hacer algo, con -t(z)era (“He vuelto a verle en la calle” = “Kalean ikustera itzuli naiz”); volver DE hacer algo, con -t(z)etik (“He vuelto de (tras) comer” = “Jatetik itzuli naiz”).
  • 16. Al existir varios casos que requieren especial atención (en rojo), nuestra tabla original queda de la siguiente manera. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 17. 10. Conclusiones Como hemos visto, la cantidad de información inicial que requiere memorización (tabla original; página 4), puede reducirse considerablemente aplicándole el filtro de la lógica (basada en la traducción del castellano; ver tabla de la página actual). -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Pentsatu Amaitu Gonbidatu Gogoa izan Debekatu Bukatu Ausartu Ordua izan Lortu Ikasi Joan* Ohitura izan Gomendatu Irakatsi Etorri* Beldurra izan Bururatu Jakin Heldu* Lotsa izan Erabaki Lagundu Iritsi Astia izan Ahaztu* Utzi* Bultzatu Joera izan Komeni izan Ahaztu* Ohitu Asmoa izan Merezi izan Ohitu Bidali Aukera izan Espero izan Ari izan Animatu Eduki Egon Ekarri Adjektiboa + izan Ibili Eraman Ona / txarra izan Segitu Kondenatu -T(Z)EARI Hobe izan Jarraitu Bota Utzi* Kaltegarria izan Nekatu* Ekin Alferrik izan Aspertu* Uko egin Beharrezkoa izan Joan* Zaia / gaitza izan Etorri* Erraza izan Saiatu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Normala izan Ahalegindu Nekatu* Libratu Komenigarria izan Iraun Aspertu* Etorri* Ezinezkoa izan Eman Kezkatu Itzuli Ikusi Gogoratu Heldu* Harrapatu Arduratu Bizi izan Itzuli*
  • 18. A continuación se muestran otras dos tablas complementarias que pueden facilitar, aún más, el aprendizaje de las nominalizaciones. Tabla final modificada Elaborada a partir de la anterior, en ella tan sólo se ha cambiado el orden de algunos verbos, juntando aquellos con algún tipo de relación (sinónimos, antónimos, similares, etc). -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Gustatu Hasi Behartu Prest egon Erabaki Amaitu Bultzatu Eduki Pentsatu Bukatu Kondenatu Gogoa izan Bururatu Ikasi Bidali Asmoa izan Lortu Irakatsi Animatu Ohitura izan Gomendatu Jakin Gonbidatu Joera izan Debekatu Lagundu Ausartu Aukera izan Ahaztu* Nekatu* Joan* Ordua izan Komeni izan Aspertu* Etorri* Astia izan Merezi izan Utzi* Heldu* Lotsa izan Espero izan Ahaztu* Iritsi Beldurra izan Ohitu Ekarri Adjektiboa + izan Saiatu Eraman Ona / txarra izan Ahalegindu Ohitu -T(Z)EARI Hobe izan Iraun Bota Utzi* Kaltegarria izan Eman Ekin Komenigarria izan Ari izan Uko egin Alferrik izan Egon Beharrezkoa izan Ibili Zaia / gaitza izan Segitu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Erraza izan Jarraitu Gogoratu G Heldu* H Normala izan Joan* Arduratu A Etorri* E Ezinezkoa izan Etorri* Nekatu* N Bizi izan B Itzuli* Aspertu* A Itzuli I Ikusi Kezkatu K Libratu L Harrapatu
  • 19. Tabla final simplificada Extraída a partir de la anterior, en ella se incluyen SOLAMENTE aquellos casos que, a mi entender, deberían ser estudiados de memoria. Junto a ella, las frases mnenotécnicas que pueden ayudar en su aprendizaje. -T(Z)EA -T(Z)EN -T(Z)ERA -T(Z)EKO Hasi Bota Joera izan Amaitu Bukatu Ikasi -T(Z)EARI Irakatsi Utzi* Jakin Ekin Lagundu Uko egin Utzi* Ahaztu* Ohitu -T(Z)EAZ -T(Z)ETIK Saiatu Gogoratu G Heldu* H Ahalegindu Arduratu A Etorri* E Nekatu* N Bizi izan B Aspertu* A Itzuli I Kezkatu K Libratu L Nominalización -t(z)en: ◦ “El que sabe, ayuda enseñando al que acaba de empezar a aprender” (jakin, lagundu, irakatsi, bukatu / amaitu, hasi, ikasi) ◦ “El que se acostumbra a esforzarse y no deja de intentarlo, nunca será olvidado” (ohitu, ahalegindu, utzi, saiatu, ahaztu) Nominalización -t(z)eaz: ◦ “Recuerda: aburrirse, cansa, y responsabilizarse, preocupa” (gogoratu, aspertu, nekatu, arduratu, kezkatu) Nominalización -t(z)etik: ◦ “Me he librado de venir: al llegar, he vuelto a vivir” (libratu, etorri, heldu, itzuli, bizi izan)
  • 20. Bibliografía y webgrafía • Diccionario Elhuyar Hiztegia. Disponible en: http://www.euskara.euskadi.net/r59- 15172x/es/hizt_el/index.asp (consultado a 26 de noviembre de 2015). • La nominalización. Página web del euskaltegi municipal de Santurce (Santurtzieus.com). Disponible en: http://www.santurtzieus.com/gelairekia/laguntza/joskera/nominalizacion.htm (consultado a 26 de noviembre de 2015). • Zubiri Ibarrondo, E., y Zubiri Ibarrondo, I. (1994). Euskal Gramatika Osoa. Didaktier S.A. ISBN: 9788488411112.