Ξενικά είδη στο Ενυδρείο της Ρόδου: μια μακρόχρονη εμπειρία.

10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας
Αθήνα, 7-11 Μαΐου 2012

Ξενικά είδη στο Ενυδρείο της Ρόδου:
μια μακρόχρονη εμπειρία

Μαρία Corsini-Φωκά, Γεράσιμος Κονδυλάτος, Ηλίας Σαντορινιός

Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών
Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου
mcorsini@hcmr.gr, gkondylatos@hcmr.gr, esantor@hcmr.gr

Τι διευκολύνει την είσοδο των ξενικών στα

Ελληνικά ύδατα μέσω του Ν.Α. Αιγαίου

 Ο πελαγικός και υποτροπικός χαρακτήρας του
θαλάσσιου περιβάλλοντος της περιοχής,
 Το ζεστό ρεύμα της Μικράς Ασίας,
 Ύπαρξη ελεύθερων οικολογικών θώκων,
 Η μεταβατική κυκλοφορία της Ανατολικής
Μεσογείου (EMT),
 Οι κλιματικές αλλαγές και η θέρμανση του
νερού.


Μεσόγειο θάλασσα
Πύλες εισόδου ξενικών ειδών στη

Πύλες εισόδου ξενικών ειδών

(στη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα)

Δαρδανέλια Ναυτιλία Άγνωστες
1% 6% 4%

Γιβραλταρ
5%

Σουέζ
84%

Ξενικά είδη

στη Ρόδο και Δωδεκάνησα

20
18
16
14 Ιχθείς
12 Φυτοβένθος
10 Ζωοβένθος
8 Ζωοπλαγκτόν
Φυτοπλαγκτόν
ώ
μ
θ
ό
δ
Aρ
ε
ν
ς
ι

6
4 Άλλα
2
0

7
3 5
2 8 7 15
15 37

Ξενικά είδη

στη Ρόδο και στα Δωδεκάνησα

 100 εξωτικά είδη (έως τον Ιούνιο 2011)
43% εκ του συνόλου των 237 αλλόχθονων ειδών
που υπάρχουν στις Ελληνικές θάλασσες
 98 είδη θερμών υδάτων
 84% εισήλθε δια μέσου της διώρυγας του Σουέζ
από Ερυθρά / Ινδοειρηνικό ωκεανό
 51% του συνόλου εισήρθαν κατά τη διάρκεια
των 2 τελευταίων δεκαετιών.

Ξενικά είδη στο Ενυδρείο της Ρόδου

ΧΛΩΡΟΦΥΚΗ Caulerpa racemosa var. cylindracea
ΦΑΝΕΡΟΓΑΜΑ Halophila stipulacea

ΚΝΙΔΟΖΩΑ Cassiopea andromeda
ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ Erugosquilla massavensis, Marsupenaeus japonicus, Atergatis
roseus, Callinectes sapidus, Charybdis hellerii, Gonioinfradens
paucidentatus, Myra subgranulata, Percnon gibbesi, Portunus
segnis, Thalamita poissonii
ΜΑΛΑΚΙΑ Pinctada radiata, Cerithium scabridum, Conomurex persicus
(+ Aplysia dactylomela, 2012)
ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ Synaptula reciprocans
ΧΙΤΟΝΟΖΩΑ Phallusia nigra
ΙΧΘΥΕΣ Apogon pharaonis, Fistularia commersonii, Lagocephalus
suezensis, Lagochephalus sceleratus, Petroscirtes ancylodon,
Pteragogus pelycus, Sargocentron rubrum, Siganus luridus,
Siganus rivulatus, Sphoeroides pachygaster, Sphyraena
chrysotaenia, Stephanolepis diaspros, Torquigener
flavimaculosus, Upeneus moluccensis

Ξενικά είδη στο Ενυδρείο Ρόδου την

τελευταία 20ετία
Πειραματική προσέγγιση: διατήρηση 32 ξενικών ειδών

• 31 τροπικά (27 Ινδοειρηνικού/Ερυθράς, 2 Ατλαντικού (Percnon gibbesi, Sphoeroides
pachygaster), 2 κοσμοπολίτικα (Τhalamita poissonii , Phallusia nigra))
• 1 εύκρατων υδάτων του Ατλαντικού (Callinectes sapidus)
Φυτοβένθος
6%

Ζωοβένθος Ιχθείς
50% 44%

Χρονολογίες πρώτης παρουσίασης των ξενικών ειδών

στο Ενυδρείο Ρόδου

25

20

15

10

5
ώ
Α
μ
θ
ό
δ
ρ
κ
ν
ε
ς
ξ
ι

0
Μέχρι το 1990 1991-2000 2001-2011
Πολλά πρόσφατα εγκατεστημένα είδη υπάρχουν ήδη σε αφθονία.
Ορισμένα από αυτά συλλέγονται πολύ πιο εύκολα από τα αυτόχθονα.

Βασικές πληροφορίες σχετικές με τη συλλογή και διατήρηση

ξενικών ειδών στο Ενυδρείο

Είδος Έτος πρώτης Μέθοδος ΣΚΝ Διατροφή Επιτυχία
συλλογής/ διατήρησης
διατήρησης στο
Ενυδρείο
ΧΛΩΡΟΦΥΚΗ
Caulerpa racemosa 2002 1 Α, Κ2 ΠΚ
var. cylindracea
ΦΑΝΕΡΟΓΑΜΑ
Halophila stipulacea 1992 2, 3 Α Όχι

KΝΙΔΟΖΩΑ
Cassiopea andromeda 2011 1 K1 Ναύπλιοι Μ
Artemia,
Τροφές
εμπορίου

Βραχυγραφίες:
1, Με χέρι; 2, Βιντζότρατα; 3, Δίχτυα; 4, Κύρτοι; 5, Παραγάδια; 6, Καλάμι;
ΣΚΝ, Σύστημα κυκλοφορίας νερού; Α, Ανοικτό; K1, Κ2, Κλειστό;
ΠΚ, Πολύ καλή; Μ, Μέτρια.



Είδος ΠΣ Μέθοδος ΣΚΝ Διατροφή Επιτυχία

διατήρησης

ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ
Erugosquilla massavensis 2011 3 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια Μ

Marsupenaeus japonicus 2001 3 Α Μύδια, γαρίδες Μ

Atergatis roseus 2011 3, 4 Α, Κ2 Μύδια, γαρίδες ΠΚ

Callinectes sapidus 2005 3 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια ΠΚ

Charybdis hellerii 2011 3, 4 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια ΠΚ

Gonioinfradens 2011 3, 4 Ο Μύδια, γαρίδες, ψάρια ΠΚ
paucidentatus
Myra subgranulata 2004 3 Α, Κ1 Μύδια, γαρίδες ΠΚ

Percnon gibbesi 2010 1 Α, Κ2 Χλωρόφυτα, ΠΚ

Portunus segnis 2000 2, 3 Α, Κ1, K2 Μύδια, γαρίδες, ψάρια ΠΚ

Thalamita poissonii 2010 3, 4, 1 Α, Κ1 Χλωρόφυτα ΠΚ




ΜΑΛΑΚΙΑ
Pinctada radiata 2010 1 Α Φυτοπλαγκτόν ΠΚ

Cerithium scabridum 2008 1 Α Φύκη ΠΚ

Conomurex persicus 1992 1 Α, Κ1 Φυτοπλαγκτόν, ΠΚ
μύδια, γαρίδες
ΕΧΙΝΟΔΕΡΜΑ
Synaptula reciprocans 2006 1 Α Μύδια, γαρίδες ΠΚ

ΧΙΤΟΝΟΖΩΑ
Phallusia nigra 2010 1 Α Φυτοπλαγκτόν, Μ
ζωμός μυδιών,
γαρίδες

1, Με χέρι; 2, Βιντζότρατα; 3, Δίχτυα; 4, Κύρτοι; 5, Παραγάδια; 6, Καλάμι; ΣΚΝ,

Σύστημα κυκλοφορίας νερού; Α, Ανοικτό; K1, Κ2, Κλειστό; ΠΚ, Πολύ καλή; Μ, Μέτρια.


ΑΚΤΙΝΟΠΤΕΡΥΓΙΟΙ
Apogon pharaonis 2002 2 Α Ψάρια, μύδια ΠΚ
Fistularia commersonii 2004 2, 3 Α Ψάρια Μ
Lagocephalus suezensis 2006 2, 3 Α, Κ1 Μύδια, γαρίδες, ψάρια Μ
Lagochephalus sceleratus 2007 2, 3, 5 Α, Κ1, Κ2 Καλαμάρια, μύδια, γαρίδες, ΠΚ
ψάρια
Petroscirtes ancylodon 2009 2, 3 Κ1 Μύδια, γαρίδες, ψάρια Μ
Pteragogus pelycus 1994 2, 4 Α, K1, K2 Μύδια, γαρίδες ΠΚ
Sargocentron rubrum <1985 2, 3, 4 Α Ψάρια, μύδια ΠΚ
Siganus luridus <1985 2, 3 Α, Κ2 Μύδια, φύκη, ιχθυοτροφές, ΠΚ
λαχανικά
Siganus rivulatus <1985 2, 3 Α, Κ2 -//- ΠΚ
Sphoeroides pachygaster 1995 6 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια Μ
Sphyraena chrysotaenia 2001 2, 3 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια Όχι
Stephanolepis diaspros <1985 2, 4 Α, Κ2 Μύδια, γαρίδες, ψάρια ΠΚ
Torquigener flavimaculosus 2011 2, 3 Κ2 Μύδια, γαρίδες ΠΚ
Upeneus moluccensis 2004 2, 3 Α Μύδια, γαρίδες, ψάρια Όχι


Συγκεντρωτικά

 Σύστημα κυκλοφορίας Νερού: Ανοικτό στις
σταθερές δεξαμενές, κλειστό στις γυάλινες.
 Διατροφή: Φύκη, Λαχανικά, Ιχθυοτροφές,
Ναύπλιοι Artemia, Μύδια, Γαρίδες, Ψάρια,
Καλαμάρι.
 Επιτυχία διατήρησης: Εκτός από κάποιες
περιπτώσεις, τα περισσότερα είδη εμφανίζουν
πολύ καλή επιτυχία


Συλλογή δειγμάτων

 Βιντζότρατα σε βάθη 5-50μ (έως το 2010)
 Δίχτυα (απλάδια ή μανωμένα)
 Κύρτοι
 Παραγάδι
 Καλάμι (πετονιά)
 Κατάδυση και
 Με απόχες σε λιμνάζοντα νερά


Συνθήκες διατήρησης

Σύστημα Έτος Βάθος Συν. Δεξα- Όγκος Θ σε 0C Αλ/τα Φιλτρά- Φωτισμός
Όγκος μενές (μ3) ρισμα
(μ3)
Ανοικτό Έως το 3m 70 42 0.05-24 15-26 39-39.4 Κανένα HQI και
2001 Φθορίου

Ανοικτό 2001/08 32 m 70 42 0.05-24 16-27 39-39.4 Φίλτρο HQI και
άμμου Φθορίου

Ανοικτό 2009- 15 m 70 42 0.05-24 19-22.5 31-35 Φίλτρο HQI
άμμου
Κλειστό 2005/08 1 10 0.1 Περιβάλ 39-39.4 + HQI ή
λοντος Φθορίου
Κλειστό 2009- 1 1 20-21 31-35 + HQI

Προβλήματα στη διατήρηση!

 Συλλογή, εγκλιματισμός και συμβίωση με άλλα

είδη (π.χ. δερματικές βλάβες στο Sphyraena
chrysotaenia)
 Συμπεριφορά (π.χ. Το Lagocephalus sceleratus σε
περιορισμένο όγκο νερού πανικοβάλλεται πολύ
εύκολα, το Percnon gibbesi είναι σχεδόν πάντοτε
κρυμμένο).
 Ασθένειες που προσβάλλουν τα αυτόχθονα είδη
(όπως το πρωτόζωο Cryptocaryon irritans).
 Ευαισθησία (π.χ. Phallusia nigra).
 Φωτισμός - στις μικρές δεξαμενές έκθεσης δεν
είναι επαρκής (π.χ. Halophila stipulacea).
 Διατροφή – λίγα είναι γνωστά για τις διατροφικές
συνήθειες των ξενικών της Μεσογείου.

Πρόσφατα εισαχθέντα είδη στις εγκαταστάσεις του
Ενυδρείου-1

Gonioinfradens paucidentatus
(Οικογένεια: Portunidae)
•1η καταγραφή στη Μεσόγειο: Ρόδος, 2010.

•Προέλευση: ΊνδοΕιρηνικός/Ερυθρά θάλασσα
•Τρόπος εισαγωγής: Λεσσεψιανή μετανάστευση
•Δεν συμπεριλαμβάνεται στις λίστες των
ασπόνδυλων που διακινούνται για ενυδρεία.
•Ζει σε ρηχά και βαθειά νερά (5-100/150μ).
•Μέθοδοι αλίευσης: δίχτυα, κύρτοι.
• Πολύ κοινό στη Ρόδο (ΜΚ: 3-5 εκ.)
•2 δείγματα διατηρούνται σε ανοιχτό σύστημα,
μόνα τους. Υπόστρωμα: άμμος και πέτρες.
•Συνήθως κρύβεται ανάμεσα στα βράχια.
•Σαρκοφάγο (γαρίδες, μύδια, ψάρια).
•Ευκολία διατήρησης: πολύ καλή.

Αθήνα, 7-11 Μαΐου 2012 Gonioinfradens paucidentatus


Torquigener flavimaculosus
(Οικογένεια: Tetraodontidae)

•1η καταγραφή στη Μεσόγειο: 1987.
•1η καταγραφή στη Ρόδο: 2006.
•Προέλευση: Ίνδο-Ειρηνικός/Ερυθρά θάλασσα
•Τρόπος εισαγωγής: Μέσω του Σουέζ
(χαρακτηριστικό Λεσσεψιανό είδος).
•Ρηχά νερά (5-30m).
•Μέθοδοι αλίευσης: δίχτυα στατικά και
συρόμενα.
•Ολικός μήκος: 5-11/12εκ.
•Τοξικότητα: μερικά εσωτερικά όργανα (Ciesm
Atlas). Μη επικίνδυνο για τον άνθρωπο
(Fishbase).
•Έχει εδραιωθεί στη Ρόδο αλλά δεν είναι πολύ
κοινό.



Torquigener flavimaculosus 23-3-2011
• 1 άτομο, ολικού μήκους 10.5εκ.
• Στατικά δίχτυα στις 22/3/11
• Κλειστό σύστημα, 1000λ, Θ = 20-21.50C,
Αλατότητα 310/00, UV, skimmer,
βιολογικό και μηχανικό φίλτρο.
• Υπόστρωμα: άμμος/χαλίκι.
• Διαβίωση με τα είδη: Siganidae,
Sargocentron rubrum, Atergatis roseus, 28-3-2011
Percnon gibbesi, αστερίες, Χλωροφύκη.
• Σαρκοφάγο.
• Διατήρηση: Χωρίς ιδιαίτερα
προβλήματα.


30-3-2011
Torquigener flavimaculosus

22 Μαρτίου 2011

Άλλα μέλη της οικογένειας των Tetraodontidae στο

Eνυδρείο
Sphoeroides pachygaster

Από τα τροπικά νερά του Ατλαντικού. Βενθικό: 30-250μ.
Ολικός μήκος: 10-40εκ. Κοινό (αλίευση με καλάμι), σπάνια
συλλέγεται ζωντανό. Μικρή εμπειρία σε συνθήκες
ενυδρείου.
Lagocephalus sceleratus
Προέλευση από Ίνδο-Eιρηνικό/Ερυθρά. Βενθικό :
5-80μ, κυρίως 5-30μ. Ζει πάνω από ή κοντά στον πυθμένα,
προτιμά αμμώδη υποστρώματα. Ολικός μήκος: 5-70εκ.
Υπάρχει σε αφθονία, τοξικό, εισβολικό. Φιλοξενείται
συχνά στο ενυδρείο, ευπρόσβλητο από το πρωτόζωο
Cryptocaryon irritans.
Lagocephalus suezensis
Προέλευση: Ερυθρά Θάλασσα. Βενθικό: 5-30μ. Ζει πάνω από ή
κοντά στον πυθμένα, προτιμά αμμώδη υποστρώματα. ΟΜ: 7-
15εκ. Κοινό, σπάνια συλλέγεται ζωντανό. Μικρή εμπειρία σε
συνθήκες ενυδρείου.

Αθήνα, 7-11 Μαΐου 2012 Lagocephalus sceleratus

Lagocephalus sceleratus

Συμπεράσματα

 Η διατήρηση των ξενικών ειδών στις εγκαταστάσεις του ενυδρείου
παρουσιάζει π. καλή επιτυχία για τα περισσότερα από αυτά.

 Η αύξηση του συνολικού αριθμού των ξενικών, που παρουσιάζονται
στην έκθεση του Ενυδρείου της Ρόδου, αποτελεί μαρτυρία της
εντατικοποίησης του φαινομένου εισαγωγής ξενικών ειδών καθώς και
των σταδιακών αλλαγών στην παράκτια βιοκοινωνία.
 Οι χρονολογίες παρουσίασης των ξενικών ειδών στην έκθεση είναι
ενδεικτικές της αύξησης των πληθυσμών τους (η πρώτη εισαγωγή
στην έκθεση πραγματοποιείται μετά την εγκατάσταση και δημιουργία
αφθονίας)
 Δημοσιοποιούνται χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με διατροφή,
συνήθειες και συνθήκες διατήρησης κάποιων από τα ξενικά είδη της
Μεσογείου.
 Με το σχηματισμό των ανάμεικτων βιοκοινωνιών Ερυθράς-Μεσογείου
(Fishelson, 2000) επιβάλλεται η δημιουργία ενός νέου τμήματος για τα
Δημόσια ενυδρεία, αυτό της «Λεσσεψιανής Επαρχίας» όπως έχει
χαρακτηριστεί από τον Por (1990) και όπως πρακτικά ισχύει σήμερα
στο ενυδρείο της Ρόδου.

10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφία και Αλιείας

προσοχή σας
Ευχαριστώ για την

Ξενικά είδη στο Ενυδρείο της Ρόδου: μια μακρόχρονη εμπειρία.

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Hellenic Centre for Marine Research

More from Hellenic Centre for Marine Research (20)

Ξενικά είδη στο Ενυδρείο της Ρόδου: μια μακρόχρονη εμπειρία.