10ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 7-11 Μαΐου 2012, Αθήνα Βιοποικιλότητα, απειλούμενα είδη στα υδάτινα συστήματα. Βιο-γεω-χημικές διεργασίες - Τροφικά πλέγματα

1. Ανησυχητική aύξηση των
εκθαλασσώσεων θαλάσσιων
χελωνών στη Ζάκυνθο
Τουλιάτου Σ., Τσάρος Π., Μαργαριτούλης Δ.
ΑΡΧΕΛΩΝ

2. Εισαγωγή
Η Καρέττα σε όλο τον κόσμο έχει κατηγοριοποιηθεί
ως κινδυνεύον με εξαφάνιση είδος.
Η μεγαλύτερη γνωστή περιοχή ωοτοκίας της
Καρέττα (Caretta caretta) στη Μεσόγειο είναι ο
Κόλπος του Λαγανά.
Χελώνες και των δύο φύλων συγκεντρώνονται
στον Κόλπο του Λαγανά από τον Απρίλη και η
φωλεοποίηση διαρκεί από τέλη Μαΐου μέχρι αρχές
Αυγούστου, ανάλογα τη χρονιά.
1.218 φωλιές

3. Από το 1984, ο ΑΡΧΕΛΩΝ πραγματοποιεί πρόγραμμα
παρακολούθησης της αναπαραγωγικής δραστηριότητας,
και τα τελευταία χρόνια σε συνεργασία με το Φορέα
Διαχείρισης του ΕΘΠΖ.
Το πρόγραμμα διαρκεί από μέσα Μαϊου μέχρι μέσα Οκτώβρη και
περιλαμβάνει καθημερινές πρωινές και νυχτερινές περιπολίες και
μαρκάρισμα χελωνών.
Photo: Kostas Papafitsoros

4. Εθνικό
Θαλάσσιο
Πάρκο
Ζακύνθου
ΕΘΠΖ
(1999)

5. 1994
Εθνικό Δίκτυο Διάσωσης
Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων
Χελωνών στη Γλυφάδα Αττικής

6. Γιατί έγινε η έρευνα;
•Αύξηση αριθμού εκθαλασσώσεων στη Ζάκυνθο
• Κυρίως ενήλικα άτομα
•Ανάγκη για πιο εμπεριστατωμένη έρευνα και καταγραφή για να
διαπιστωθούν οι αιτίες της θνησιμότητας
Η παρούσα έρευνα αφορά εκθαλασσώσεις θαλάσσιων χελωνών στο
νησί της Ζακύνθου την περίοδο 2005-2011 που βρέθηκαν:
1.Νεκρές
2.Τραυματισμένες
3.Ζωντανές Μπλεγμένες σε
αλιευτικά εργαλεία και
απεγκλωβίστηκαν in situ

7. Μεθοδολογία
Συλλογή δεδομένων για:
•το μέγεθος των ζώων,
•την περιγραφή των τραυμάτων,
•την κατάσταση τους,
•την αιτία θανάτου και
•την τύχη του πτώματος.
Photo: Sotiria Psarrou
Διάγνωση της αιτίας θανάτου από
εξωτερικά τραύματα ή άλλα
διακριτά σημάδια.
Oκτώβρη-Μάιο καταγραφές από
ΕΘΠΖ-Λιμενικές Αρχές

8. Chelonia mydas
Αποτελέσματα
Σύνολικά 209 χελώνες καταγράφηκαν νεκρές,
τραυματισμένες ή ζωντανές μπλεγμένες σε Caretta caretta
αλιευτικά εργαλεία
Από αυτές,
207 (99.0%) ήταν καρέττα, 1 ήταν πράσινη και για μια δεν διαγνώστηκε το είδος
Δερματοχελώνα καρέττα πράσινη
Dermochelys coriacea Caretta caretta Chelonia mydas

9. Ι. Νεκρές χελώνες:
x
Από τις 209,
175 (83.7%) βρέθηκαν νεκρές
115 (65.7%)
μέσα στα όρια του ΕΘΠΖ

10. 35
30 2011
2010
25
2009
20
2008
15
2007
10
2006
5
2005
0
JAN FEB MAR APR MAY JUNE JULY AUG SEP OCT NOV DEC
Μηνιαία κατανομή των νεκρών χελωνών
που καταγράφηκαν στη Ζάκυνθο κατά τα έτη 2005-2011
Το 75% των νεκρών χελωνών καταγράφηκε μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου

11. 2
R = 0.9848
50
45
40 37
32
30
21 23
20
10
10 7
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Year
(Δεδομένα μέχρι 21/10/11, τελικό σύνολο για το 2011: 49 χελώνες)
Αυξητική τάση του ετησίου αριθμού νεκρών χελωνών με θετική συσχέτιση
στατιστικά σημαντική

12. Αίτια θαν άτου
100 83
90
80
70
60
50
43
40
24
30
14
20
5 6 0
10
0
H(d) H(i) H(f) P P? N U
Κατηγοριοποίηση νεκρών χελωνών στη Ζάκυνθο,
την περίοδο 2005-2011, ανά αιτία
Από τις 175, διαγνώστηκε αιτία θανάτου στις 92 (52.57%).
(Δεδομένα μέχρι 21/10/11, τελικό σύνολο για το 2011: 49 χελώνες)

13. Αιτία θανάτου:
Σύγκρουση με σκάφος
7
7
Google earth map

14. Αιτία θανάτου:
Θήρευση από μεσογειακή
φώκια (Monachus
monachus)
(συμπεριλαμβανομένων και
των πιθανών θηρεύσεων)
49
Google earth map

15. Αιτία θανάτου:
Αλληλεπίδραση με Αλιεία
(συμπεριλαμβανομένων και των σκόπιμων
θανατώσεων)
20
9
Google earth map

16. Από τις 152 χελώνες που μετρήθηκαν:
49 (32.2%) ήταν ανώριμα άτομα (<65εκ. ευθύ μήκος καβουκιού) και
103 (67.8%) ώριμα άτομα
SCL<40 SCL≥40<65 SCL≥65
Αιτία θανάτου ΣΥΝΟΛΟ Juvenile Subadult Adult
Θήρευση από 45 0 1 44
Θ: 38
μεσογειακή φώκια Α: 6
Αλληλεπίδραση με 25 3 12 10
Θ: 3
αλιεία Α: 7
Σύγκρουση με σκάφος 11 0 4 7
Θ: 4
Α: 3
Σύνολο 81 3 17 61
Αίτια θανάτου ανά τάξη μεγέθους των 81 νεκρών χελωνών με επιπλέον
αναφορά στο γένος των ενήλικων χελωνών (Θ: θηλυκή, Α: Αρσενική)

17. ΙΙ.Τραυματισμένες χελώνες:
Την ιδια περίοδο 2005-2011,
εκτός από τις 175 νεκρές
26 χελώνες τραυματισμένες ή αδύναμες
μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Διάσωσης του
ΑΡΧΕΛΩΝ.
Η διάγνωση που έγινε σε 23 χελώνες έδειξε ως
αιτία τραυματισμού:
-σύγκρουση με σκάφος σε 2 άτομα (8.7%)
(ώριμες μαρκαρισμένες θηλυκές)
-φυσικά αίτια σε 3 άτομα (13.0%)
-αλληλεπίδραση με αλιεία σε 18 άτομα (78.3%)
20
τραυματισμένες
Το 65.4% (17) απελευθερώθηκαν μετά την
περίθαλψη. 76.9%

18. ΙΙΙ.Ζωντανές παγιδευμένες σε αλιευτικά εργαλεία
που απελευθερώθηκαν in situ
Συνολικά 8 άτομα
7 από παραγάδι 6
1 από δίχτυ

19. Συζήτηση
Γιατί ανησυχητικό;
Καταγεγραμμένος αριθμός
εκθαλασσώσεων θεωρείται
συντηρητικός
Photo: EURODIVERS
Αύξουσα τάση των νεκρών χελωνών,
και κυρίως των ώριμων ατόμων
π.χ. ετήσια απώλεια λόγω θήρευσης από
φώκιες το 2010 και 2011 ήταν 4-5% του
αναπαραγωγικού πληθυσμού
Σύγκρουση με σκάφη:
Ανάγκη για αυστηρότερη εφαρμογή της νομοθεσίας στη
θαλάσσια περιοχή του ΕΘΠΖ
Θήρευση από φώκιες:
Πιλοτικό πρόγραμμα με ΦΔ, WWF, ΑΡΧΕΛΩΝ και Mom

20. Αλληλεπίδραση με αλιεία:
Αυτοψίες μόνο από εξωτερική παρατήρηση
(μικρό ποσοστό)
Εμφανίζεται ποσοστό 31.5% ενώ από τις τραυματισμένες που
μεταφέρθηκαν στο ΚΔ το ποσοστό από την αλιεία ανέρχεται στο 78%
περίπου, που είναι παρόμοιο με το γενικό ποσοστό των
τραυματισμένων χελωνών από όλη την επικράτεια.
Ανάγκη για ειδικότερη έρευνα για τη συγκεκριμενοποίηση των αλιευτικών
πεδίων και των εργαλείων που επηρεάζουν τον πληθυσμό χελωνών της
Ζακύνθου, ειδικά στην ανατολική ακτή
Έμφαση στον έλεγχο της αλιείας στην περίοδο Μαίου-Σεπτέμβρίου που
παρουσιάζονται τα περισσότερα περιστατικά
Εκπαίδευση/κατάρτιση αλιέων για ασφαλή απεγκλωβισμό χελωνών και
για το ρόλο τους στο οικοσύσημα

21. Photo: Kostas Papafitsoros
Ευχαριστούμε
όλους τους εθελοντές, υπευθύνους πεδίου και στελέχη του
ΑΡΧΕΛΩΝ,
τους φύλακες και τα στελέχη του ΕΘΠΖ, το Λιμενικό Ζακύνθου
και όλους όσους βοήθησαν στην παρατήρηση, αναφορά
και καταγραφή εκθαλασσώσεων.