Seminar Ymchwil / Gwennan Elin Higham / Research Seminar
•Download as PPTX, PDF•
1 like•799 views
Canfyddiadau ymchwil ar ddysgu Cymraeg i Fewnfudwyr / PhD research findings on teaching Welsh to Immigrants
![I started to learn English in school because it was part of
the programme with French and at some point Russian,
French, German and Latin. I had to learn English, nothing
to do with England itself […] Welsh is another matter.
I am in this country, sooner or later I will be a citizen of
this country… I want to learn Welsh. Even if it's only for
my pride, it is good enough. But it's not the case. It's
about business. Some jobs require Welsh. This is quite a
powerful reason.]()
Recommended
Recommended
More Related Content
Featured
Featured (20)
Seminar Ymchwil / Gwennan Elin Higham / Research Seminar
- 1. ‘DINESYDD Y WLAD HON FYDDA I … DW I EISIAU DYSGU CYMRAEG’ LLUNIO LLWYBR AT ‘DDINASYDDIAETH’ GYMREIG DRWY’R GYMRAEG GWENNAN ELIN HIGHAM
- 2. I started to learn English in school because it was part of the programme with French and at some point Russian, French, German and Latin. I had to learn English, nothing to do with England itself […] Welsh is another matter. I am in this country, sooner or later I will be a citizen of this country… I want to learn Welsh. Even if it's only for my pride, it is good enough. But it's not the case. It's about business. Some jobs require Welsh. This is quite a powerful reason.
- 3. DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: SO WHAT?
- 9. RHYNGDDIWYLLIANNEDD PRYDEINIG: WYNEB NEWYDD AR GYMHATHIAD?
- 12. LLYWODRAETH CYMRU: CYNNWYS MEWNFUDWYR “Wales is an inclusive, multicultural and multi-faith country and we welcome the diversity of migrants […] Wales has a language of its own, that we are rightly proud of. We would certainly encourage you to learn Welsh, as well as English.” Llywodraeth Cymru (2010) ?
- 13. CWESTIYNAU YMCHWIL Pa elfennau o’r model amlddiwylliannol neu ryngddiwylliannol sydd yn ffafriol i Gymru (a’r Gymraeg)? I ba raddau y mae dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn hwyluso cydlyniant cymdeithasol? I ba raddau y byddai polisïau ar gydlyniant ac iaith yn cryfhau ‘dinasyddiaeth’ Gymreig?
- 14. DULLIAU METHODOLEGOL TRAJECTOIRE LANGAGIÈRE VATZ LAAROUSSI 2012 INTERACTIVE ACCULTURATION MODEL BOURHIS 1997
- 15. GWAITH MAES 1: QUEBEC Llywodraeth Tiwtoriaid Mewnfudwyr 15 Cyfweliadau hanner strwythuredig Arsylwadau dosbarth Conseil Scolaire de Montréal Polisïau Cydlyniant Cymdeithasol (Cohésion Sociale) 48% â Ffrangeg fel mamiaith / 18% Saesneg / 34% ieithoedd eraill ar Ynys Montreal (Cyfrifiad 2011) 194,000 mewnfudwyr ychwanegol rhwng Cyfrifiad 2001 a 2006 - 75% heb Ffrangeg na Saesneg. (Corbeil a Houle 2013)
- 16. Source :Statistique Canada, Enquête nationale auprès des ménages, 2011 53.3 19.5 18.9 16.5 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Québec Ontario Alberta Colombie-Britannique Nombre de langues dans lesquelles les immigrants de langue maternelle tierce déclarent pouvoir soutenir une conversation, Québec, Ontario, Alberta et Colombie-Britannique, 2011 Capacité de parler une langue Capacité de parler deux langues Capacité de parler au moins trois langues
- 17. Mae diddordeb mawr ganddynt mewn hanes Quebec. Dyma gwestiwn a ofynnant droeon ... pam dyn ni’n siarad Ffrangeg yma? Os nad dyn nhw’n gwybod, does dim gwir awydd ganddynt i gyfrannu at y ‘realiti Ffrangeg’. Tiwtor Ffrangeg Wrth ddysgu, dw i’n ceisio siarad â nhw gydag argyhoeddiad. Mae’n wir y gallant fyw eu bywydau drwy’r Saesneg. Mae’n wir y cânt lai o gyfleoedd. Mae’r mwyafrif yn deall ac yn derbyn taw cymdeithas Ffrengig yw hon. Tiwtor Ffrangeg Rhaid cofio ein bod ni mewn gwladwriaeth sy’n hybu amlddiwylliannedd. Mae’n hawdd i fewnfudwyr aros yn eu cymunedau ond dyn ni’n annog mewnfudwyr i newid a chyfranogi. Nid yw’r un ddadl yn bodoli mewn cymunedau Saesneg. Tiwtor Ffrangeg Dych chi’n sylweddoli bod dwyieithrwydd yn angenreidiol ym Montreal ond dyn nhw ddim yn ein cefnogi ni i ddysgu Saesneg! Myfyriwr Ffrangeg Mae popeth yn wych yn y dosbarth – dyn ni mewn math o gapsiwl ond unwaith dyn ni mas o’r dosbarth, rhaid wynebu’r realiti ... mae’n anodd cael swydd yn Ffrangeg gan fod fy safon ysgrifenedig ddim mor dda. Myfyriwr Ffrangeg Nid dysgu iaith yn unig yw francisation. Dyn ni’n dysgu llawer am y diwylliant. Mae’n gyfle i ymgyfarwyddo â’r gymdeithas, ei hanes a’i phobl. Myfyriwr Ffrangeg
- 18. GWERSI O QUEBEC • Cydlyniant cymdeithasol: mynediad at ddysgu iaith ac adnoddau/rwydweithiau • Strategaeth gynhwysfawr ar gyfer dysgu Ffrangeg ac amryw o ffynonellau cyllido. • Rôl drawsnewidiol y dosbarth Ffrangeg a’r rôl hwyluso’r tiwtoriaid • Mewnfudwyr yn herio polisïau ‘unieithog’ Quebec • Cyfyngiadau polisi: angen arloesi cymunedol megis partneriaethau iaith
- 19. GWAITH MAES 2: CYMRU
- 20. GWAITH MAES 2: CYMRU Llywodraeth Cymru Tiwtoriaid Mewnfudwyr 15 Arsylwad dosbarth (+ Ymchwil Weithredu gyda Myfyrwyr ESOL) 40 Cyfweliad hanner strwythuredig • Myfyrwyr ESOL • Myfyrwyr CiO • Tiwtoriaid/Swyddogion ESOL/ CiO • Swyddogion Llywodraeth Cymru/Cyngor Caerdydd/Gwynedd 2 Grŵp ffocws gyda thiwtoriaid CiO/ESOL (Gwynedd a Chaerdydd)
- 21. If you're an immigrant, your immediate thought is not going to be 'am I going to speak Welsh?’ The questions are going to be 'can I speak English? ‘Because I need that to be able to integrate more generally.’ Swyddog ESOL, Llyw. Cym Gallai pobl ddadlau dros ddysgu Cymraeg neu Saesneg ond mae polisi Llywodraeth Prydain ynghlwm wrth ESOL, felly os ydyn nhw eisiau dinasyddiaeth, maen nhw'n gorfod siarad Saesneg. Mae'n clymu ni mewn. Swyddog y Gymraeg, Llyw. Cymru The Welsh Assembly have used a definition by the UK Government and they talk about community cohesion and interculturalism being a set of principles to make it cohesive. [...] But it also talks about trying to capture some of that discussion around British values and that kind of thing. Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym Fasen i ddim yn dweud nad yw'r Gymraeg yn cael ei chynnwys [mewn cydlyniant] ond basen ni'n cael ein gweld yn hiliol neu'n eithafol tasen ni’n cymryd y Gymraeg uwchben unrhyw iaith arall Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym YMAGWEDDAU LLYWODRAETH CYMRU There was a sort of debate over whether we would have something like WSOL. And then it was actually a case of questioning whether or not that was really helpful to immigrants because it’s English you need. Welsh can be more confusing for them Swyddog ESOL, Llyw. Cym
- 22. YMAGWEDDAU TIWTORIAID ESOL They have enough trouble learning English and living their life and getting their job. Learning Welsh is not really going to do anything. Tiwtor ESOL, Caerdydd I think that would be quite preventative. Especially when you are talking about asylum seekers - they have such a limited amount of money. They won’t pay for English lessons either so I can't see them paying for a Welsh class. Tiwtor ESOL, Caerdydd Dyn ni'n mynd allan i'r lle gwaith ond mae rhai o'n myfyrwyr ni yn dweud 'dyn ni eisiau dysgu Cymraeg’ Wel, does dim pres … dyw hynny ddim yn 'promotio' – it’s not promoting the Welsh language! Tiwtor ESOL, Bangor Mae rhai o'n myfyrwyr ni yn dweud eu bod nhw eisiau cael swydd ac maen nhw'n gweld bod angen dysgu a siarad Cymraeg yn dda iawn. Maen nhw isho hefyd. Dyn nhw ddim yn gweld e fel 'o gosh, another thing’. Tiwtor ESOL, Bangor They've acquired English and are living here. They want their children very much to remember their mother tongue so where is the room for Welsh? Tiwtor ESOL, Caerdydd
- 23. YMAGWEDDAU TIWTORIAID CIO Y broblem yw os nad dyn ni'n gwneud y ddwy iaith ar gael i leiafrifoedd ethnig yng Nghymru dan ni'n rhagfarnu yn eu herbyn nhw. Mae mynediad i'r iaith yn bwysig o ran cyflogaeth ac mae eisiau inni sicrhau cydraddoldeb mynediad i'r ddwy iaith [...] mae'n effeithio ar ansawdd eich bywyd chi Swyddog CiO, Caerdydd We were talking about giving time to learn another language. What I worry about is whether people would then see the second language, which is in this case, Welsh, as a "second" language, unless you give equal time and priority to both Tiwtor CiO, Caerdydd (Grwp Ffocws) Gofynnais a dywedon nhw...’dwi'n dysgu oherwydd dwi'n byw yma. dyma iaith y bobl a chi'n meddwl wel dyna fe! Does dim mwy o reswm. Mae'r cymhelliant yna. Tiwtor CiO, Caerdydd Mae Llywodraeth Cymru yn trio peidio gwahaniaethu rhwng gwahanol garfannau. Ond er mwyn llwyddo i roi cyrsiau Cymraeg i bobl o gefndiroedd ethnig bod angen i chdi targedu nhw'n benodol. Swyddog CiO, Bangor Mae ’na ddiffyg o weld Cymreictod fel rhywbeth sydd yn ddi-gwestiwn bositif. Ti'n gwybod, mae'r syniad yma os yw rhywun yn mewnfudo i Gymru – y peth diwethaf maen nhw isho yw dysgu Cymraeg [...] mae'r strwythur hwn yn peri i rywun anwybyddu awydd mewnfudwyr. Tiwtor CiO, Bangor
- 25. DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: HERIO HEGEMONI Dwi'n teimlo mwy adref yng Nghymru nawr. Myfyriwr CiO, Caerdydd I suddenly became interested. And when we had our child, I thought we should learn the language. If you live in Uganda, it makes sense for him to learn the languages of the country Myfyriwr CiO, Caerdydd For me, English is my 3rd language, and Welsh my 4th. Even the lady said…’we have to be ashamed…you have a lot of children, it’s not your first language and you still want to try to learn!’ But my point of view is not like them. I encourage them. Why not do that? They are living all life here. Myfyriwr CiO, Caerdydd It is important for me to speak with local people in their own language. Acceptance will be much easier, that's what I feel. Myfyriwr ESOL/CiO, Caerdydd I did think to myself, are they really going to go for this? Because I presumed, we have got enough troubles with English but they really enjoyed it - they come from multilingual societies themselves and they kind of 'get that'. Do you know what I mean? Tiwtor ESOL, Caerdydd
- 26. DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: PERCHENOGAETH Dwi ddim yn meddwl fydda i byth [yn Gymraes] rhwng y bobl leol. Mae pawb yn glen ac mae pawb yn gyfeillgar [...] mewn ffordd dwi'n rhan o'r gymuned ond accquaintance ydw i fwy na'i ffrind nhw. Ond na mae'n champion, ma pawb yn siarad Cymraeg efo fi. Myfyriwr CiO, Bangor Ti'n dechra bod yn rhan a wedyn ti'n dal yn nodi allan 'dutchman dw i'. Ond ma ‘na bobl ‘di bod yn dweud yn y blynyddoedd dwetha ‘o ti'n Gymro go iawn erbyn hyn’. Ond yr iaith ydy'r peth pwysica’ yn hwnna wrth gwrs. Os fyddwn i ddim ‘di dysgu'r iaith, fasa neb di deud hwnna. Myfyriwr CiO, Caerdydd I'll do my best but I can't pretend to compare myself with a Welsh person who is born here. Of course, I can say “I am better than you” but inside he is more Welsh than me. You can be a citizen, but I'm talking about feelings. Myfyriwr CiO, Caerdydd Dw i'n teimlo'n fwy rhan o'r gymdeithas Gymraeg – hyd yn oed pan oedd gen i rywun adre i drwsio rhywbeth – dw i'n dechrau gyda’r Gymraeg ac fel arfer maen nhw'n dweud 'o Cymraeg! Cymraeg! A dyn ni'n siarad yn Gymraeg ... a falle dwi’n cael disgownt! Myfyriwr CiO, Caerdydd
- 27. Ro'n i eisiau dysgu'r ddwy ond pan es i i Goleg Menai – ro'n nhw fel 'wel mae 'na scholarships i ddysgu Saesneg am ddim'. Be am Gymraeg? Dylet ti dalu! Does dim pwynt siarad am fod yn ddwyieithog ac equal felly! Myfyriwr CiO, Bangor Mewnfudwyr ar Gyrsiau CiO Pan ddechreuais i ddysgu Cymraeg, doedd fy Saesneg ddim yn dda chwaith. Roedd yn anodd iawn i fi ddysgu Cymraeg trwy gyfrwng Saesneg. Myfyriwr CiO, Caerdydd Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr: Rhwystrau I was learning with people from England. I was losing a lot of the cultural things. They were translating into English phrases and I didn’t understand the British context Myfyriwr ESOL/CiO, Caerdydd In theory, the way the Welsh language policies are drafted at the moment are counter- productive for accessing Welsh because people are just discouraged. I can't get the job I want here. Myfyriwr CiO, Bangor Ma pawb isio fi ddysgu Cymraeg ond does 'na neb isio bod yr athro. Ar ôl y geiriau Cymraeg cyntaf ma pawb yn troi i'r Saesneg! Myfyriwr CiO, Bangor
- 28. RHAI CASGLIADAU Polisïau gwladwriaethol sydd yn dylanwadu ar bolisïau cydlyniant ac integreiddio yng Nghymru Fel hynny, maent yn osgoi diffinio rôl y Gymraeg mewn ‘rheoli’ amrywiaeth Cred nifer bod dysgu Cymraeg yn codi rhwystrau i fewnfudwyr ac yn categoreiddio integreiddio drwy un iaith neu’r llall Canfyddiadau yn dangos bod mewnfudwyr yn ystyried y Gymraeg fel adnodd i ychwanegu i’w repertoires amlieithog
- 29. RHAI CASGLIADAU Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn ad hoc. Angen strategaeth er mwyn creu cyfleoedd newydd i’r Gymraeg ffynnu (Higham 2014) Fel canlyniad, mae mewnfudwyr yn herio ideolegau ac agor posibiliadau newydd ynghylch integreiddio, y Gymraeg a Chymreictod ‘oddi mewn’ (Lamarre 2013) Dulliau dysgu anaddas ar adegau a rhwystrau integreiddio i’r gymuned Mae’r status quo yn cynhyrchu di-ddinasyddion (dis-citizens) yng Nghymru (Heller 2012) (Ramanathan 2012)
- 31. DARPARU DOSBARTHIADAU ‘DINASYDDIAETH’ • Cyrsiau hyfforddi/ymwybyddiaeth Cymraeg i diwtoriaid ESOL • Hyfforddiant rhyngddiwylliannol i diwtoriaid CiO • Sgaffoldio cyrsiau ‘dinasyddiaeth’ i fewnfudwyr • Partneriaethau iaith gymunedol ar sail mentrau Quebec
- 32. DIFFINIO ‘DINASYDDIAETH’ GYMREIG • Ail-feddwl ‘dinasyddiaeth’ genedlaethol a chydlyniant cymdeithasol mewn polisi, addysg a’r gymuned • Beth fydd swyddogaeth y Gymraeg ynddynt? • Ymwrthod â chysyniadau am y Gymraeg fel iaith ethnoganolog (Brooks 2009) (Williams. D.G 2015)
- 33. WNT I’R YMCHWIL…
- 34. LLYFRYDDIAETH Bouchard, G. Interculturalism: a view from Quebec. Toronto: University of Toronto Press Brooks. S. 2009. The Rhetoric of Civic ‘Inclusivity’ and the Welsh language. Contemporary Wales 22, tt. 1-15 Cantle, T. 2012. Interculturalism: the new era of cohesion and diversity. Palgrave Macmillan Corbeil J.-P. et Houle R. 2013. Trajectoires linguistiques et langue d’usage public chez les allophones issus de l’immigration dans la région métropolitaine de Montréal. Montréal: Conseil Supérieur de la Langue Française Heller. M. 2013. Language and (Dis)Citizenship in Canada. Journal of Language, Identity and Education. 12:3, tt. 189-192 Higham, G. 2014. Teaching Welsh to ESOL Students: issues of intercultural citizenship yn Mallows, D. gol. British Council Innovation Series: Language and Integration. London: British Council Kymlicka. W. Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Oxford University Press Lamarre. P. Catching “Montreal on the Move” and Challenging the Discourse of Unilingualism in Quebec. Anthropologica 55 (1) tt. 41-56 Llywodraeth Cymru. 2010. Understanding Wales. Caerdydd: Llywodraeth Cymru Ramanathan. V. 2013. Language Policies and (Dis)citizenship: Rights, Access and Pedagogies. Clevedon: Multilingual Matters Williams. D. G. Wales Unchained: Literature, Politics and Identity in the American Century. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru
Editor's Notes
- TEITL DYFYNIAD Daw’r geiriau hyn o gyfweliad gan fewnfudwr newydd i Gymru. I raddau helaeth, mae’n adlewyrchu un agwedd o’m canfyddiadau ymchwil: sef bod yna fewnfudwyr i Gymru yn dangos ewyllys i ddysgu Cymraeg. Mae hefyd yn dangos bod y Gymraeg yn gysylltiedig â’u prosiect integreiddio i Gymru.
- TEITL DYFYNIAD Daw’r geiriau hyn o gyfweliad gan fewnfudwr newydd i Gymru. I raddau helaeth, mae’n adlewyrchu un agwedd o’m canfyddiadau ymchwil: sef bod yna fewnfudwyr i Gymru yn dangos ewyllus i ddysgu Cymraeg. Mae hefyd yn dangos bod y Gymraeg yn gysylltidig a’u brosiect integreiddio i Gymru.
- 3. DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR : SO WHAT? 1. So what? Gallwn ni ofyn. Yn wir, dyma’r hyn y bydda’r Athro Colin Williams yn gofyn i mi wneud. Wel, ifi, mae’r so what yma wedi dechrau yn sgil ymchwilio gwaith Kate Bosse-Griffiths, fewnfudwraig o’r Almaen i Gymru a ddysgodd y Gymraeg. Mae ei chyfraniad hi fel llenor wedi gwneud gwahaniaeth i sut ydyn ni ac eraill yn dehongli Cymreictod. 2. Ymhellach, mae fy mhrofiad o ddysgu Cymraeg i Oedolion wedi llywio fy llwybr at y ffocws penodol hwn. Wrth ehangu cyfranogiad y Gymraeg yng Nghaerdydd a’r Fro, gwelais fod posibiliadau newydd yn ymddangos ymysg mewnfudwyr newydd i Gymru a’u diddordeb hwy yn y Gymraeg. Wrth ymgymryd â’r pwnc ymchwil hwn, roeddwn am ddarganfod i ba raddau yr oedd fy argraffiadau cyntaf yn ddilys - i ba raddau yr oedd mewnfudwyr am ddysgu Cymraeg, beth oedd yn eu cymell a beth oedd y goblygiadau felly i’r gymdeithas ehangach.
- 4. MEWNFUDO A’R GYMRAEG Mae mewnfudo a datganoli yn bynciau mawr, heriol heddiw – mae’r datblygiadau diweddaraf mewn datganoli yn sgil refferendwm yr Alban, newyddion ynghylch gostyngiad yn y nifer sydd yn siarad Cymraeg yn sgil cyfrifiad y Gymraeg 2011 ynghyd ag argyfwng mewnfudwyr yn Ewrop yn gwneud y pwnc hwn hyd yn oed yn fwy priodol a phwysig. Mae mewnfudo yn hen ddadl yng Nghymru ond mae canran cynyddol o fewnfudwyr (yn arbennig tu allan i Brydain) yn codi cwestiynau ynghylch yr ymateb Cymreig i fewnfudo gydag ymdrechion newydd i ddiffinio dinasyddiaeth Gymreig (Brooks 2014).
- 5. AMLDDIWYLLIANNEDD Wrth chwilio am ddadl theoretig i’r ymchwil, des ar draws gwaith Wil Kymlicka, damcanwr amlycaf amlddiwylliannedd - damcaniaeth ar hawliau gwahaniaethol sydd yn weithredol fel polisi yng Nghanada ond galwa Kymlicka am ailddiffinio natur ddinasyddiaeth Brydeinig er mwyn annog ffurfiau mwy amlddiwylliannol o ddinasyddiaeth Gymreig a ffurfiau mwy amlgenedlaethol o ddinasyddiaeth Brydeinig.
- 5. AMLDDIWYLLIANNEDD Wrth chwilio am ddadl theoretig i’r ymchwil, des ar draws gwaith Wil Kymlicka, damcanwr amlycaf amlddiwylliannedd - damcaniaeth ar hawliau gwahaniaethol sydd yn weithredol fel polisi yng Nghanada ond galwa Kymlicka am ailddiffinio natur ddinasyddiaeth Brydeinig er mwyn annog ffurfiau mwy amlddiwylliannol o ddinasyddiaeth Gymreig a ffurfiau mwy amlgenedlaethol o ddinasyddiaeth Brydeinig.
- 6. ADLACH AMLDDIWYLLIANNEDD Serch hynny, cyn i’r Gymru hawlio llais mewn trafodaeth ar fersiwn Gymreig o amlddiwylliannedd, mae amlddiwylliannedd fel polisi ym Mhrydain ac Ewrop wedi colli’u flagur - erbyn hyn (ac yn dilyn beirniadaeth Angela Merkel a David Cameron) mae’n bwnc sydd yn ennyn tipyn o ymosodiad am ei fod achosi ‘ymwahaniad’ mewn cymdeithas.
- 7. RHYNGDDIWYLLIANNEDD PRYDEINIG Ym Mhrydain fel yn Ewrop, ceir symudiad at ryngddiwylliannedd fel olynydd amlddiwylliannedd sydd yn pwysleisio cyd-ddealltwriaeth’ a chydlyniant ond fel amlddiwylliannedd, nid yw’n ystyried rôl y genedl nag anghyfartaledd pŵer mewn rheoli amrywiaeth. Yr Athro Ted Cantle yw llais amlycaf rhyngddiwylliannedd Prydeinig sydd yn pleidio ei achos ers terfysgoedd 2001 yng Ngogledd Lloegr. Yn wir mae apêl rhyngddiwylliannedd Prydeinig yn eang yn cynnwys Nigel Farage. Ai fersiwn arall felly o gymathiad ol-geneldaethol yw hwn neu wyneb newydd ar yr un drefn gymhathiadol yr oes Fictoraidd. Gwelais nad oedd lle i arwahanrwydd Cymru yn y model hwn felly. yr oes fictoraidd. Gwelais nad oedd lle i arwahanrwydd Cymru yn y model hwn felly.
- 8. RHYNGDDIWYLLIANNEDD QUEBEC Eironi y mater yw bod gwreiddiau rhyngddiwylliannedd wedi dod o Quebec - dull iswladwriaethol ydyw - cytundeb (contract moral) rhwng diwylliant ac iaith y gymuned groeso a hawliau ethnoddiwyliannol mewnfudwyr gyda’r ymgais i lywio rhwng yr ethnig a’r sifig - mae pwyslais ar greu diwylliant datblygol sydd yn atynnu’r mewnfudwyr i gyfranogi drwy’r Ffrangeg. Haerir y model hwn gan Gerard Bouchard, cymdeithasegwr amlwg yn Quebec. Datblygwyd y model hwn mewn gwrthwynebiad i fodel amlddiwylliannol Canada. Tybed felly a yw hwn yn agosach at egwyddorion Cymru a’r Gymraeg?
- 8. RHYNGDDIWYLLIANNEDD QUEBEC Eironi y mater yw bod gwreiddiau rhyngddiwylliannedd wedi dod o Quebec - dull iswladwriaethol ydyw - cytundeb (contract moral) rhwng diwylliant ac iaith y gymuned groeso a hawliau ethnoddiwyliannol mewnfudwyr gyda’r ymgais i lywio rhwng yr ethnig a’r sifig - mae pwyslais ar greu diwylliant datblygol sydd yn atynnu’r mewnfudwyr i gyfranogi drwy’r Ffrangeg. Haerir y model hwn gan Gerard Bouchard, cymdeithasegwr amlwg yn Quebec. Datblygwyd y model hwn mewn gwrthwynebiad i fodel amlddiwylliannol Canada. Tybed felly a yw hwn yn agosach at egwyddorion Cymru a’r Gymraeg?
- 9. POLISÏAU LLYWODRAETH CYMRU: CYNNWYS MEWNFUDWYR Gwyddwn nad oes pŵer gan Lywodraeth Cymru dros fewnfudo a dinasyddiaeth ond gyda phŵer dros addysg a chydlyniant, mae ganddynt gynlluniau i groeso a chynnwys mewnfudwyr a hynny drwy hyrwyddo arwahanrwydd Cymru. Er yr ewyllys da tuag at y Gymraeg yn y dyfyniad, polisi ESOL sydd yn cael eu gweithredu a’u hyrwyddo fel camau er mwyn cyfranogi’n llawn yng Nghymru?
- 10. CWESTIYNAU YMCHWIL Fy nymuniad oedd mynd i galon y mater ac archwilio’r syniad o ddysgu Cymraeg i fewnfudwyr o ben gymdeithas i lawr. Nid trwy astudiaeth lenyddol yn unig ond i dorri drwy haenau biwrocratiaeth, i weld polisi neu ddiffyg polisi ar waith ac i ymateb i’r sefyllfa ar lawr gwlad. Pa elfennau o’r model amlddiwylliannol neu ryngddiwylliannol sydd yn ffafriol i Gymru (a’r Gymraeg)? I ba raddau y mae dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn hwyluso cydlyniant cymdeithasol? I ba raddau y byddai polisïau ar iaith a chydlyniant yn cryfhau ‘dinasyddiaeth’ Gymreig?
- 11. DULLIAU METHODOLEGOL Dull 1: Model d’acculturaltion interactif (Interactive acculturation model) sydd yn mesur cydberthynas agweddau’r ac ideolegau’r grwpiau Dull 2: trajectoire langagière (language trajectory) - sydd yn ffocysu ar gymhellion ac ymatebion yr unigolyn i’r iaith g dros amser ac mewn perthynas â’r cyd-destun. Y ddau ddull yn hanu o Quebec
- 12. GWAITH MAES ETHNOGRAFFEG 1: QUEBEC Er mwyn cael syniad gwell o brosesau integreiddio mewnfudwyr mewn cyd-destun is-wladwriaethol, ces ysgoloriaeth i dreulio pedwar mis yn 2013 yn astudio’r rhaglen fransication yn Montreal - sef rhaglen dysgu Ffrangeg i fewnfudwyr (oedolion). Gwnes 15 cyfweliad gyda Swyddogion Llywodraeth/Mewnfudo/Bwrdd yr Iaith Ffrangeg, Tiwtoriaid Ffrangeg a Mewnfudwyr wedi gorffen cwrs ‘francisation’ Gwnes arsylwadau dosbarth hefyd mewn canolfannau cymunedol
- 13. GRAFF AMLIEITHRWYDD QUEBEC Cyfrifiad Canada 2011 yn dangos lleihad yn y Ffrangeg fel iaith gartref ond cynnydd mewn ieithoedd eraill. Er bod trafodaeth barhaol ynghylch dyfodol y Ffrangeg, defnyddir Ffrangeg yn fwyfwy mewn cyd-destun gydag ieithoedd eraill, pun ai Saesneg neu iaith arall ydyw. Mae’r graff yn dangos bod mewnfudwyr Quebec yn fwy amlieithog na fewnfudwyr mewn taleithiau eraill Canada
- 14. DYFYNIADAU QUEBEC 1 Nodwyd bod addysg ‘ddinasyddiaeth’ a diwylliant cyn bwysig ag addysg iaith yn ôl y tiwtoriaid Ffrangeg a bod hyn yn cymell y mewnfudwyr i ddyfalbarhau ynghyd a helpu iddynt ddeall achos yr iaith Ffrangeg yng Ngogledd America
- 15. Y CANFYDDIADAU: GWERSI O QUEBEC Gwelwyd bod strwythur cynhwysfawr mewn lle yn caniatáu i fewnfudwyr ddysgu Ffrangeg mewn nifer fawr o ffyrdd a thrwy gynnig cyllid mewn nifer o sefyllfaoedd Gwelwyd sut y datblygwyd cydlyniant cymunedol a’r Ffrangeg drwy hyrwyddo’r Ffrangeg fel mynediad at gyfranogaeth lawn. Mantais ddwbl o sicrhau dyfodol yr iaith hefyd Er gwaethaf ffydd mewn pŵer polisi, nodwyd hefyd nad oedd y swyddogion a thiwtoriaid yn credu bod polisi yn cyrraedd bob cwr a chornel a bod angen arloesi a chynlluniau ymysg mewnfudwyr a’r gymuned groeso i godi oddi lawr Gwelwyd drwy gyfweld a’r mewnfudwyr bod dysgu Ffrangeg yn rhan o’u prosiect mewnfudo ond heriant bolisi unieithog Quebec drwy alw am gefnogaeth i ddysgu Ffrangeg a Saesneg Er gwaethaf sefyllfa weddol fwyafrifol y Ffrangeg ym Montreal, gwelwyd bod mewnfudwyr yn cael trafferth ddarganfod cyfleoedd i ddefnyddio’r iaith - rhoddwyd pwysigrwydd felly ar greu gwagleoedd a phartneriaethau iaith.
- 16. GWAITH MAES ETHNOGRAFFEG 2: CYMRU Gyda golwg ar ddulliau a strategaeth dysgu yn Quebec, defnyddiais fy nghysylltiadau gyda CiO a ESOL er mwyn peilota dosbarthiadau Cymraeg i fyfyrwyr ESOL yng Nghaerdydd, fel rhan o gwrs ESOL yng Ngholeg Caerdydd a’r Fro ac wedyn gyda chwrs cymunedol ESOL i’r Teulu drwy ddefnyddiol ymchwil weithredu (action research) ESOL yn Coleg Cymraeg a’r Fro ac wedyn gyda cwrs cymeundol ESOL i’r Teulu drwy ddefnyddiol ymchwil weithredu (action research)
- 17. ARWAIN Y GWAITH MAES (CYMRU) Defnyddiais arsylwadau cyfranogol (participant observations) gyda dosbarthiadau ESOL yng Nghaerdydd a hefyd mewn dosbarthiadau ESOL yng Ngwynedd ac un dosbarth Cymraeg i fewnfudwyr ym Mangor. Roeddwn am ehangu ffiniau gwaith maes i gynnwys yr athrawon a chyfranogwyr eraill yn ddylanwadol mewn integreiddio mewnfudwyr. Am y rheswm hwn, cyfwelais a’r athrawon ESOL a CiO ynghlwm a’r prosiect yn ogystal â thiwtoriaid eraill am eu barn ynghylch mewnfudwyr yn dysgu Cymraeg. Gwnes ddau grŵp ffocws hefyd rhwng y tiwtoriaid Cymraeg a ESOL yng Nghaerdydd a Bangor. Ymhellach, cyfwelais a swyddogion Llywodraeth Cymru ynghylch polisi CiO, ESOL a Chydlyniant Cymunedol.
- 18. Y CANFYDDIADAU: GWRTHDARO IDEOLEGOL YNG NGHYMRU Un o’r pethau amlycaf a syfrdanol yn codi o’r data oedd y gwrthdrawiadau ideolegol rhwng y grwpiau gwahanol ar gydlyniant, y Gymraeg a mewnfudwyr. Roedd y model MAI yn gymorth imi gategoreiddio hwn ac er mwyn dangos sut mae pŵer oddi lawr yn dylanwadu ar ymagweddau a pholisi oddi lawr ac ar draws. Llywodraeth : Darganfuwyd mai cysyniadau rhyngddiwylliannol sydd tu ôl i bolisïau cydlyniant Cymru. Er gwaethaf pwyslais newydd ar addysg a gwrthdlodi, teimlwyd bod cynnwys y Gymraeg yn codi rhwystrau cydlyniant yn hytrach na chynyddu cydlyniant. Nid ddylid cymharu darpariaeth ESOL a CiO. Mae darpariaeth CiO yn deg i bawb. Byddai unrhyw ffafriaeth tuag at fewnfudwyr yn mynd yn groes i gydlyniant. Saesneg a darpariaeth ESOL wrth reswm sydd yn cael blaenoriaeth polisi yng Nghymru oherwydd pwerau dinasyddiaeth Brydeinig. Does gan fewnfudwyr ddim yr un anghenion i ddysgu Cymraeg fel Saesneg.
- 19. YMAGWEDDAU TIWTORIAID ESOL : Yn ôl tiwtoriaid ESOL Caerdydd, nid oedd y Gymraeg yn berthnasol i fywydau mewnfudwyr. Roedd y Gymraeg yn rhy ddryslyd i fewnfudwyr a lefelau addysg isel ac roedd yn ddigon anodd iddynt ymdopi a Saesneg Does dim gwir ddiddordeb gan fewnfudwyr yn y Gymraeg I diwtoriaid ESOL Gwynedd, teimlant fod angen mawr i integreiddio’r Gymraeg i mewn i wersi ac roeddent eisoes yn gwneud rhyw fath o ymdrech eu hun. Gymraeg i mewn i wersi ac roeddent eisoes yn gwneud rhyw fath o ymdrech eu hun.
- 20. YMAGWEDDAU CiO: Teimlant fod y Gymraeg a Saesneg yn bwysig ond gwelant fod yn rhesymol a phwrpasol i fewnfudwyr ddilyn llwybr Saesneg yn gyntaf. Roedd diffyg mynediad a thargedu mewnfudwyr yn dilyn at anghyfartaledd Teimlant fod mwy y gallent wneud er mwyn cyrraedd mewnfudwyr yn y ddarpariaeth er mwyn cyrraedd mewnfudwyr yn y ddarpariaeth
- 21. DOSBARTH ‘DINASYDDIAETH Roedd y prosiect peilot i gyflwyno ‘dosbarth dinasyddiaeth’ i alluogi i mewn treiddio i mewn i’r mater o safbwynt y mewnfudwyr. Defnydd o’r trajectoire langagiere (language trajectory) Gwelant fod cyn-lleied o wybodaeth am Gymru a’r wlad Roedd yn awyddus a chwilfrydig i ddysgu Roeddent yn hyderus yw defnyddio’r Gymraeg yn y dosbarth ac yn y gymuned Roeddent yn trafod a siarad am /rhwng ieithoedd gwahanol ac yn ymholi am gyd-destun/cefndiroedd ieithyddol. am gydestunau/cefndiroedd ieithyddol.
- 22. HERIO HEGEMONI Dangoswyd nad oedd mewnfudwyr yn dysgu er mwyn dod yn Gymreig ond er mwyn perchen ar iaith fel adnodd. Perchenogaeth (ownership) dros y Gymraeg rhan o’u prosiect mewnfudo a’u repertoire amlieithog
- 23. PERCHNOGAETH IAITH Nodwyd hefyd yn dilyn yr arsylwadau newid mewn ymatebion y tiwtoriaid ESOL / CiO Honnant fod y mewnfudwyr yn ymateb yn gadarnhaol ac nad oedd lefelau addysg isel o reidrwydd yn rhwystr Deallant fod dysgu ieithoedd eraill yn naturiol iddynt Roedd hyn hefyd wedi ysbrydoli tiwtoriaid i barhau dysgu Cymraeg.
- 24. RHWYSTRAU DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR Mae toriadau yn y ddarpariaeth yn troi ffocws i ffwrdd oddi wrth ddatblygu cyfleoedd newydd i warchod y Gymraeg, llai o bwyslais ar greu siaradwyr newydd. Mae ymagweddau'r gymuned groeso yn aml yn anffafriol - ddim yn siaradwyr cyfreithlon (legitimate), dilys (authentic) y Gymraeg felly. Nid oedd ganddynt fynediad at ddefnydd y Gymraeg ac yng Ngwynedd soniant eu bod yn cael eu hanffaffrio o swyddi Nid yw’r dulliau dysgu yn eu gweddu hwy – dibynnaeth ar Saesneg a chyd-destun Prydeinig ar Saesneg a chyd-destun Prydeinig
- 28. DARPARU DOSBARTHIADAU ‘DINASYDDIAETH’ Dangosa’r canfyddiadau fod mewnfudwyr a charfan o diwtoriaid ynghlwm a’r prosiect yn gweld angen am ddarpariaeth ychwanegol mewn ffurf dosbarth dinasyddiaeth. Hefyd gwelir angen am y canlynol; Cyrsiau ymwybyddiaeth iaith i diwtoriaid ESOL Hyfforddiant mewn sgiliau rhyngddiwylliannol a thrawsieithu i diwtoriaid Cymraeg Sgaffoldio cyrsiau dinasyddiaeth Gweithio mewn partneriaeth ESOL/CiO Sefydlu partneriaethau iaith – cymell y gymuned groeso i ymwneud â mewnfudwyr.
- 29 . DIFFINIO DINASYDDIAETH GYMREIG Credaf fod yr ymchwil hwn yn gyfraniad a drafodaeth agored ar ddiffino dinasyddiaeth Gymreig ar lefel polisi, damcaniaethol ond hefyd yn cyflwyno’r syniada o ddinasyddiaeth Gymreig o waelod gymdeithas i fyny. Sut diffinir y Gymraeg ynddynt yw’r cwestiwn ; ond yn sicr mae’r ymchwil yn dangos bod integreiddio mewnfudwyr drwy’r Gymraeg yn haeddu ei lle yn y drafodaeth sydd hefyd yn symud ymlaen o gysyniadau oruchafol a ethnoganolog ar y Gymraeg gyda’r gobaith o ddatblygu diwylliant geneldaethol sydd yn sifig, gynhwysol ac amlethnig ac rhoi’r cyfle i ddinasyddion newydd Cymru ddewis eu llwybrau at y dyfodol.
- 30. TU HWNT I’R YMCHWIL Efallai mai cyfraniad bach yw’r ymchwil hwn at ddyfodol y Gymraeg ond fel mae’r dyfyniad yn amgrymu y mae rhan bach yn gallu adlewyrchu cwestiynau llawer mwy os ddehonglir yn iawn. Gyda hwn mew golwg, os gwyddyn ‘sut i’w ddehongli’ y mae ganddynt yn ein dwylo y pwer i drawnewid anghyfiawnderau.