Жиналыста қарастырылған тақырыптар: 1. Кәмелетке толмағандардың аутодеструктивті мінез-құлқының алдын алу. 2. Кәмелетке толмағандарға қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу болды.

1. ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ ӘКІМДІГІ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫНЫҢ «ҚОСТАНАЙ ҚАЛАСЫ БІЛІМ БӨЛІМІНІҢ
М.ХӘКІМЖАНОВА АТЫНДАҒЫ №20 ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕБІ» КОММУНАЛДЫҚ
МЕМЛЕКЕТТІК МЕКЕМЕСІ
«Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының психологиялық
қолдау және қосымша білім беру
өңірлік орталығы» КММ-нің
«Бірыңғай облыстық жалпы мектептік ата-аналар жиналысы»
Ғалымқазы Әйгерім
Ғалымқазықызы, жантанушы,
біліктілігі жоғары деңгейдегі
педагог-сарапшы

2. Жиналыста қарастырылатын тақырыптар:
1. Кәмелетке толмағандардың суицидтік мінез-
құлқының алдын алу.
2. Кәмелетке толмағандарға қатысты тұрмыстық
зорлық-зомбылықтың алдын алу.

3. МАҚСАТЫ,МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Кәмелетке толмағандардың суицидтік
мінез-құлқын алдын алу,зорлық-
зомбылықты алдын-алу бойынша ата-
аналардың психологиялық сауаттылығын
арттыру

4. Өтілу барысы
• Теориялық бөлім: «Кәмелетке толмағандардың
суицидтік мінез-құлықты алдын алу»
«Кәмелетке толмағандарға қатысты тұрмыстық зорлық-
зомбылықты алдын алу»
• Мектеп тарапынан психологиялық қызметтегі бағыттар
негізіндегі атқарылған жұмыстарды ашып көрсету
• Бейне роликтерді қарау,талдау,алған әсерлерімен бөлісу
• Ата-аналар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап кері
байланыс

5. ЖАСӨСПІРІМ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ
ЫҚТИМАЛ ҚАУІПТЕР
• Физиологиялық және психологиялық
деңгейде өзгерістер болады.
• Жасөспірімде өзіндік құндылықтар
жүйесі қалыптасады.
• Олар осы өмірдегі өз рөлі мен орнын
түсінеді.
• Жасөспірімдерге проблемалар мен
қиындықтар шешілмейтін сияқты
болып көрінеді.
• Бұл жас тек ата-аналар мен мұғалімдер
үшін қиын, олар күн сайын өз
балалары мен қамқоршыларының
мінез-құлқы мен сыртқы келбетінде
жаңа ашылуларға тап болады.

6. ЖАСӨСПІРІМНІҢ ӨМІРІНДЕ ҚАНДАЙ
ҚАУІПТЕР БАР?
➢ жасөспірім төзбейтін қиын, шешілмейтін
деп қабылдаған өмірлік жағдайлар
➢ жасөспірімнің интернет-ресурстарын
пайдалануы, ол арқылы оған қауіпті және
жиі психиканы бұзатын әсер беруі мүмкін
➢ бұл оқуға байланысты, атап айтқанда,
қорытынды аттестаттауға дайындық
кезеңіндегі кәмелетке толмаған бала үшін
стресстік жағдайлар.

7. ӨМІРДІҢ ҚОЛАЙСЫЗ ЖАҒДАЙЛАРЫ НЕ
БОЛУЫ МҮМКІН?
➢ реніш, жалғыздық, өз пайдасыздығы, түсінбеушілік тәжірибесі;
➢ ата-ананың нақты немесе қиялдағы махаббатының жоғалуы;
➢ отбасындағы қиын жағдайға, өлімге, ажырасуға немесе ата-анасының отбасынан
кетуіне байланысты тәжірибе;
➢ кінә, ұят, өзін-өзі айыптау (оның ішінде отбасындағы зорлық-зомбылықпен
байланысты, өйткені жасөспірім өзін не болып жатқанына кінәлі деп санайды
және бұл туралы айтуға қорқады);
➢ масқара, мазақ ету немесе қорлау қорқынышы;
➢ жазадан қорқу (мысалы, ерте жүктілік, ауыр заңсыздық немесе құқық бұзушылық
жағдайында), кез-келген әрекетті сәтсіз орындау салдарынан қорқу (мысалы,
емтиханды сәтсіз тапсыру);
➢ кек, наразылық, қауіп немесе бопсалау сезімі;
➢ назар аударуға, жанашырлықты оятуға, жағымсыз салдардан аулақ болуға, қиын
жағдайдан аулақ болуға, басқа адамға әсер етуге деген ұмтылыс;
➢ жолдастарға, кітап немесе фильм кейіпкерлеріне жанашырлық немесе еліктеу,
«сәнге» сүйену;

8. «Суицид»латын тілінен
алынған алынған «өзін-өзі
өлтіру,өзіне қол салу»
Қоршаған
ортасынан
қысым
көру(буллинг)
Ата-анасының
қайтыс
болуы,аж-
ырасуы
Ата-ана
тарапынан
қажетті
педагогикалық
білімдерінің
жетіспеушілігі

9. Бұл жағдайлар есірткіні,
алкогольді, ойынға немесе
интернетке тәуелділікті,
депрессиялық жағдайларды,
жоғары сынып оқушыларында
оқумен байланысты, оның
ішінде қорытынды
аттестаттауға дайындық
кезінде стресс факторлары
болуы мүмкін.

10. ҚАУІП БАР ЕКЕНІН ҚАЛАЙ ТҮСІНУГЕ
БОЛАДЫ?
!!!!! Қауіп факторларын жіберіп алмау керек — бұл өмірден
кетуге деген ұмтылысты тудыруы мүмкін.
Тәуекел тобын жасөспірімдер құрайды:
➢ қиын отбасылық жағдайдағы (баламен қарым-қатынас шектеулі болатын
ата-аналардың жоғары жұмыспен қамтылуы; ата-аналардың ауыр
ажырасуы, бір баланың ата-анасының екіншісіне қарағанда
артықшылығы, отбасындағы қатыгездік, психикалық ауру туыстары);
➢ оқуда елеулі проблемалары бар;
➢ перфекционистер, бәрін тек «өте жақсы» етіп орындауға тырысады және
кез-келген сәтсіздіктерді бастан кешіреді;
➢ нақты достары жоқ (виртуалды (интернетте) көп нәрсе болуы мүмкін);

11. ➢ тұрақты мүдделері жоқ (хобби);
➢ депрессиялық күйде немесе депрессияға бейім;
➢бақытсыз махаббатты бастан кешіру (маңызды махаббат қарым-қатынасын бұзу);
➢ өз-өзіне қол жұмсаудың отбасылық тарихы бар (немесе өз-өзіне қол жұмсаудың
куәсі болған немесе өз-өзіне қол жұмсауға тырысқан);
➢ алкогольді ішімдіктер, психоактивті заттар;
➢ дене дамуының кемшіліктері бар;
➢ елеулі теріс қылық жасаған, қылмыстық жазаланатын іс-әрекет
(криминалдық мінез-құлықпен сипатталатын) немесе қылмыстық қылмыстың
(оның ішінде зорлық-зомбылықтың)құрбаны болған;
➢ деструктивті топтардың (әлеуметтік желілердегі топтарды қоса алғанда), Діни
секталардың немесе жастар ағымдарының ықпалына түскендер.

12. ТАҚЫРЫБЫ:«ЗОРЛЫҚ-
ЗОМБЫЛЫҚТЫ АЛДЫН АЛУ»,

13. Зорлық-зомбылық - бұл өзіне немесе басқа
адамға,адамдар тобына бағытталған, дене
жарақаты және психологиялық
жарақат.Нәтижесенде өлім, даму
кемістігіне себепкер болатын қауіп
түріндегі күшін қасақана қолдану. (ДДСҰ)

14. ОТБАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-
ЗОМБЫЛЫҚ ТҮРЛЕРІ

15. БАСТЫ СЕБЕБІ
Соттар жыл сайын 2 мыңға жуық ата-
ананы ата-ана құқығынан айырады,,
өйткені баланың отбасында болуы
оның өмірі мен денсаулығына қауіп
төндіреді.
Балаларға қатысты зорлық-
зомбылықтың басты себебі – ата-
аналардың ішкі агрессиясы
жағдайы кейбір
кедергілерден,қиындықтардан өте
алмауы,қалаған нәрсеге қолы
жеталмағандықтан реакция
ретінде пайда болатын жағымсыз
эмоционалды жағдай.

16. ТҰРМЫСТЫҚ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫҢ АЛДЫН
АЛУ БОЙЫНША АТА-АНАЛАРҒА КЕҢЕСТЕР
Балаларға бейімделуге көмектесіңіз
Жақсылықты көруге тырысыңыз
Өз балаңызға үлгі болыңыздар
Балаға қойылатын талаптарда тұрақты
болыңыз
Балаларды тыңдап, олардың пікірлерін
ескеруді үйреніңіз
Кешіруді үйреніңіз,шыдамды болыңыз
Шамадан тыс тыйымдар, бостандық пен
жазаны шектеу жасөспірімде агрессияны
немесе авто-агрессияны тудыруы мүмкін
(яғни, өзіне бағытталған агрессия).Сондықтан
шамадан тыс тыйымдарды реттеп отырыңыз.

17. ЖАНТАНУШЫ ТАРАПЫНАН
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАР НЕГІЗІНДЕ
ЖҮРГІЗІЛГЕН ЖҰМЫСТАР:
Ең алдымен, өткізілген диагностикалық бағытқа келетін болсақ, төмендегі
сауалнамалар алынды:
*7-11 сынып оқушылары арасында суицидті мінез-құлықты және зорлық-
зомбылықты алдын алу бойынша сауалнамалар;
*7-11 сынып оқушылары арасында 2021 жылдың 18 және 20 қазан аралығында
қалалық білім бөлімі тарапынан ұсынылған әдістемелік ұсынымдар бойынша 8-
15 жастағы кәмелетке толмағандар арасында сауалнама жүргізілсін. («Әлемде
жоқ жануар» әдістемесі, «Айзенк сауалнамасы», «Үй, ағаш, адам», арнайы
сауалнамалар), нәтижесінде анықталған балалар болмады.
*Жаңадан келген балалардан ақпараттық сауалнамалар;
*Жаңадан келген оқушылармен «Менің отбасым» атты проективті әдістеме
өткізілді.
*7 сынып оқушыларынан «Социометрия» әдісі алынды;
*7 сынып оқушыларынан «Андрееваның оқушылардың оқу мотивациясын
анықтайтын тест» алынды;

18. Дамыту-түзету жұмыс бойынша:
• Ерекше біліммен қамтамасыз етілетін балаларға психологиялық
көмек беру мақсатында «Бәріміз біргеміз!» тақырыбында
тренингтер ұйымдастырылды;
• Мектепте құқықбұзушылықты алдын алу апталығы аясында 8-
11 сынып оқушыларымен «Жаны саудың-тәні сау»
тақырыбында тренинг ұйымдастырылды.
• Қазан айында «Қиын болса, хабарлас!» атты мектепке
жарнамалық акция ұйымдастырылды;
• Қараша-желтоқсан айларында «Менің сенімділігім» тренингі 7-
11 сынып оқушылары арасында өткізілді;
• Қаңтар айында 7 сынып оқушыларымен «Менің
құндылықтарым» тренингі мен «Кәмелеткетомағандар
арасындағы буллингті алдын алу» дөңгелек үстелі
ұйымдастырылды.

19. Алдын алу жұмыстары:
Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының «Қостанай қаласының білім бөлімі» ММ
2021 жылдың 22 қыркүйегіндегі №10-06/4592 хатының негізінде 23.09.2021 жылы № 334
бұйрығы негізінде «Үндестік» жобасы құрылды.
Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының «Қостанай қаласының білім бөлімі» ММ
2021 жылдың 6 қыркүйегіндегі №10-06/ хатының негізінде 24.09.2021 жылы № 336
бұйрығы негізінде мектеп «Мен өмірді таңдаймын!» жобасы жүзеге асырыла бастады.
Жоба аясында жүргізілген іс-шаралар төмендегідей:
-«Қаладағы жеткіншек»,6-8 сынып оқушыларының ата-аналарымен онлайн-вебинар.
(Бровченко Р.В, Зуев И.А)
-«Өз-өзіммен және өзгелермен үйлесімдікте»,9 «Ә» сынып оқушыларымен тренинг.
(Бекенов Марат)
-«Сабынды көпіршік» фестивалі (1-4 сынып оқушылары)
«Отбасындағы жыныстық тәрбие»,8-11 сынып оқушыларының ата-аналарымен жиналыс.
- «Жеткіншектер мен ата-аналар арасында дау-жажалсыз мінез-құлықты қалыптастыра
білу» тақырыбында тренинг.
-10 сынып оқушыларымен «Жасөспірімдермен ашық әңгіме» кездесуі өтті (Зуев И.А)
- Психолог Монько Александра «Жастар өздерінің психикалық денсаулығы туралы
біледі» тренингі.
- Людьмила Должиковамен «Зорлық-зомбылықты алдын алу» тақырыбында 7-8 сынып
оқушыларының ата-аналарымен жиналыс болды.
Сонымен қатар, қараша айында «Балалардың жеке басының шекарасы.Жыныстық
тұрғыда жасалатын зорлық-зомбылықты алдын алу» ата-аналармен жиналыс өткізілді.
«Кәмелетке толмағандар арасындағы суицидтік мінез –құлықтың алдын алу және
балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу» тақырыбы бойынша мұғалімдермен
семинар өткізілді.

20. Мектеп жантанушысың жұмыс жүйесінің
ажырамас бөлігі – ата-аналармен жұмыс
«Кәмелетке толмағандар арасындағы
суицидтік
мінез –құлықтың алдын алу және
балаларға қатысты
зорлық-зомбылықтың алдын алу»
тақырыбындағы бірыңғай
облыстық жалпы мектепішілік
ата-аналар жиналысы
«Жеткіншектер мен ата-аналар
арасында дау жанжалсыз мінез-
құлықты қалыптастыра білу»
тренингі

21. Онлайн форматта жүргізілген жұмыс сәтінен
«Қашықтықтан оқыту
кезінде ата-ана мен
оқушыларды
психологиялық тұрғыдан
қолдау» ата-аналар
жиналысы

22. «Балалардың жеке басының
шекарасы.Жыныстық
тұрғыда жасалатын зорлық-
зомбылықты алдын алу»
тақырыбындағы жиналыс

23. Мектеп жантанушысың жұмыс жүйесінің бір бағыты –
мұғалімдермен және сынып жетекшілермен жұмыс
«Махаббат сабағы» тренингі

24. «Кәмелетке толмағандар
арасындағы суицидтік
мінез –құлықтың алдын алу және
балаларға қатысты
зорлық-зомбылықтың алдын алу»
тақырыбы бойынша
мұғалімдермен семинар

25. Мектеп жантанушысың жұмыс барысында әр түрлі
мекемелермен өзара әріптестікте
ЖОО, колледждермен бірлесе атқарылған жұмыстар

26. Психолог Александра
Монькомен тренинг
Практикалық психолог
И.А.Зуевпен кездесу
Психолог В.Алексанинмен
кездесу
Психолог Людмила
Должиковамен кездесу

27. 10 сынып оқушыларының Зуев
Игорь Александровичпен жеке
кездесу
Тренер Бекенов Марат
Ахметұлымен 9 сынып
оқушыларының кездесуі,
тренинг

28. «Жасөспірімдер арасындағы буллинг, оны алдын алу
жолдары» семинар-тренингі барысынан
«Мен өмірді сүйемін» тренингінен үзінді

29. 9-11 сынып оқушыларымен
жұмыс барысы, емтихандар
алдындағы психологиялық
дайындықтар

30. Арт-терапия әдісін қолдану сәті,
тренинг барысы

31. «Жаны саудың-тәні сау»
тренингі
«Менің сенімділігім серігім»
тренингінен үзінді

32. ҚИЫНДЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУ ҮШІН НЕ
ІСТЕУ КЕРЕК?
1. Сабыр сақтаңыз
2. Баланың өміріне қатысу дәрежесін бағалаңыз
Жаттығу
Сіздің өміріңіздегі ең маңызды нәрсе туралы ойланыңыз. Бұл ең маңызды 5
құндылық болсын.
Қағаз парағын алып, сол құндылықтарды бағанға жазыңыз.
Сол жақта сіз жазған әр құндылық үшін сандарды орналастырыңыз: 1 - бұл сіздің
өміріңіздегі ең құндысы; 2-екінші кезекте сіз үшін құнды; 3, 4, 5... - ең аз
құндылыққа дейін.
Өміріңіздің нақты күнін есіңізде сақтаңыз (мысалы, кешегі). Оң жағынан столбика
жазыңыз уақыты (сағат, минут), ол Сіз әрбір құндылықтарға назар аудардыңыз,
сондықтан немесе әйтпесе, онымен айналысқан).
Енді құндылықтың мәнін (сол жақтағы сан) және сол құндылыққа берілген уақытты
(оң жақта жазылған) салыстырыңыз.
Сіздің құндылықтарыңыздың тізімінде Сіздің балаңызға орын бар ма? Бұл қатарда
бала қандай орын алады (маңыздылық нөмірі бойынша). Балаға кететін уақытты
қараңыз. Олар қаншалықты сәйкес келеді?
Жиналыстан кейін Сіз балаңызға ол үшін не құнды екендігі туралы сұрақ қоя аласыз.
Содан кейін оны және жауаптарыңызды салыстырыңыз.
Бұл қарапайым тапсырма сізге баланың өміріне қатысу дәрежесін бағалауға
көмектеседі және егер сізге бағалау ұнамаса, сіз өзгерте аласыз.

33. 3. Балаңызбен сенімді байланыс орнатыңыз, қалпына
келтіріңіз немесе күшейтіңіз
Жаттығу
Дәл қазір балаңызды қалай жақсы көретініңіз туралы ойланыңыз, оны мадақтауға
болатын барлық нәрсені, Оған рахмет айтуға болатын барлық нәрсені параққа
жазыңыз.
Бүгін балаға бұл туралы айтыңыз. Бұл туралы балаға күн сайын айтыңыз. (Сіз
баланы мадақтай аласыз, оған рахмет айта аласыз.)

34. 4. Баланың проблемалары мен қиындықтарынан әрдайым
хабардар болу үшін баламен сенімді қарым-қатынаста
болыңыз.
 Баланың проблемалары мен тәжірибелерін қаншалықты маңызды
көрінбесе де, әрқашан байыпты қабылдаңыз. Баланы мазақ етпеңіз
және сынамаңыз, оның қателіктерін тізімдеуге асықпаңыз. Баламен
үнемі оның сезімдері, сезімдері, эмоцияларымен байланысты
тақырыптар туралы сөйлесіңіз.
 Жасөспірімнің денесін «қабылдағанына», оның дене сезімдерін
қабылдамағанына көз жеткізіңіз.Өсіп келе жатқан баламен, оның
ішінде дене деңгейінде (құшақтау, жанасу, ұру) байланыста болуға
тырысыңыз;
 Отбасылық дәстүрлерді, рәсімдерді сақтаңыз. Сонымен қатар, жақсы
отбасылық дәстүр отбасының барлық ұрпақтары үшін қызықты,
пайдалы және сүйікті болуы керек.
 Жасөспірімнің күнделікті режимін (ұйқы, тамақтану) сақтауға
тырысыңыз.

35. 5. Үйде отбасы мүшелерінің күнделікті проблемалары мен
қиындықтарын талқылау дәстүрін орнатыңыз:
Балаңызбен өз қиындықтарыңызбен бөлісіңіз, олардың бәрі
шешілетінін көрсетіңіз, проблемаларды шешудің жолдары мен оған
көмектесетін адамдар туралы сөйлесіңіз; оның проблемалары мен
қиындықтары туралы сұраңыз, оларды шешудің жолдарын бірге
іздеңіз; бірге кез-келген жағдайдан шығудың жолын таба аласыз.

36. 6. Баланы қиындықтарға төтеп беруге және олармен
күресуге үйретіңіз
➢ Балаға кез-келген шешім қабылдамас бұрын, оның әрекеттерінің
салдарын және осы шешімді жүзеге асыру үшін қабылдауға дайын
жауапкершілік мөлшерін есептеуді үйретіңіз. Баладан «иә» немесе
«жоқ» деп шектелмей, ойлануды және жауап беруді талап ететін ашық
сұрақтар қоюға тырысыңыз (мысалы: бұл шешімнің «қандай» және
«қарсы» жақтары бар?», «Бұл не әсер етеді?», «Сенің түйсігің не
дейді?»).
➢ Баланы эмоцияларын әлеуметтік қолайлы түрде білдіруге үйретіңіз
(белсенді спорт, физикалық белсенділік арқылы агрессия; жақын
адамдарымен сенімді сөйлесу арқылы эмоционалды тәжірибе,
жеңілдік әкеледі).
➢ Балаңызға жасөспірім өзінің тәжірибесі туралы айтатын дәптер алуға
кеңес беріңіз. Эмоцияны қағазға түсіріп, ол жағымсыз ойлардан
арылып, жеңілдейді.
➢ Баланы қиын, қиын жағдайларда релаксация, эмоционалды жағдайын
реттеу дағдыларын қолдануға үйретіңіз (мектеп психологы бұл
әдістерді үйрете алады).
➢ Қиын жағдайларда көмекке келуге әрдайым дайын адамдар туралы
айтып беріңіз, шұғыл көмек қызметтері туралы хабардар етіңіз (сенім
телефоны 8(7142) 37-08-58, ұялы: 87080874201 Ватсап), олардың
мамандары кез келген жағдайдан шығуға көмектеседі.

37. 7. Егер Сіз қауіпке тап болсаңыз немесе балаңыздың өміріне қауіп төніп
тұрса, жақындарыңыздың қолдауы, олардың назарын аудару,
жүрекпен сөйлесу қауіпті қадамнан аулақ бола алатындығын
ұмытпаңыз.
Жасөспірімді әңгімеге шақырыңыз, оның көңіл-күйінің өзгеруі, мінез-құлқы сізді мазалайтынын,
сіз оны өте жақсы көретіндігіңізді және көмектескіңіз келетінін айтыңыз.
➢ Сұрақтар қойыңыз, сөйлеуге мүмкіндік беріңіз, жауаптарыңызға адал болыңыз. Жасөспірім
өзінің тәжірибесі туралы, тіпті жеккөрушілік, ащы, ашу-ыза немесе кек алу сияқты жағымсыз
эмоциялар туралы сөйлесе алатындығына сендіруі керек.
➢ Мәселелердің уақытша сипатын атап көрсетіңіз, үміт ұялатыңыз. Бала үшін маңызды нәрселер
туралы айтып беріңіз, қиын жағдайға тап болған кезде баланың сәтті болған жағдайларын
есте сақтаңыз.
➢ Жағдайдан сындарлы шығуды іздеңіз. Болашаққа бірлескен жоспарлар жасаңыз. Баладан
сізбен бірге балама шешімдер туралы ойлануын сұраңыз, олар бір қарағанда мүмкін емес,
абсурд болып көрінуі мүмкін, олар әлі жасөспірімнің басына түспеген.
➢ Баланы кез-келген қиын жағдайда қолдауға сендіріңіз. Алдағы уақытта қиын жағдайға тап
болған кезде, ол сізбен сөйлеспес бұрын ешқандай әрекет жасамайтынын келісіп алыңыз,
осылайша сіз одан әрі шешу жолдарын тағы бір рет талқылай аласыз.
Сонымен қатар, бала өзінің ашықтығының нәтижесінде ол қабылданбайтынына немесе
жазаланбайтынына сенімді болуы керек. Жасөспірімге оның сезімдері туралы
сөйлескіңіз келетінін және сіз оны осы сезімдер үшін айыптамайтындығыңызды
көрсету керек.

38. 8. Егер сізде қиындықтар туындаса, мамандардың көмегіне
жүгініңіз.
Егер сізде қиындықтар туындаса, мамандардың көмегіне
жүгініңіз. Өмірге қауіп төнген жағдайда, жақын адамдар жиі
шатасып кетеді, одан да жаман қорқыныш бар немесе олар
істегендерінің бәрі көмектеспейді. Бұл табиғи сезімдер, өйткені
мәселе өте күрделі және кәсіби араласуды қажет етеді.

39. Экспресс тестен өтіңіз: «Сіз қандай ата-анасыз?»
1.Сіз баланы күн сайын сүйесіз бе, жылы сөздер айтасыз ба немесе онымен әзілдесесіз бе?
2.Сіз онымен әр кеш сайын сөйлесіп, оның күнін талқылайсыз ба?
3.Аптасына бір рет онымен бос уақытты өткізесіз бе (кино, туыстарға бару, таза ауада серуендеу
және т. б.)?
4.Сіз онымен туындаған отбасылық мәселелерді, жағдайларды, жоспарларды талқылайсыз ба?
5.Сіз оның достарының атын білесіз бе?
6.Сіз балаңыздың не істегенді ұнататынын білесіз бе?
7.Сіз оның сүйікті, жанашыр адамдары кім екендігі бойынша хабардарсыз ба?
8.Сіз оның ұнатпайтын адамдары туралы білесіз бе?
9.Мектепте оның сүйікті пәні қандай екенін білесіз бе?
10.Оның мектепте сүйікті мұғалімі кім екенін білесіз бе?
11.Сіз оның мектептегі ең ұнатпайтын мұғалімі қандай екенін білесіз бе?
12.Сіз алдымен татуласуға, сөйлесуге барасыз ба?
Егер сіз барлық сұрақтарға «Иә» деп жауап берсеңіз, онда Сіз дұрыс ата-ана жолындасыз,
жағдайды бақылауда ұстайсыз және қиын уақытта балаңызға көмекке келе аласыз.
Егер сізде «Жоқ» болса, онда сіз дереу өзгеруіңіз керек, балаңызды апатқа ұшырағанға дейін оны
тыңдаңыз!