Η αγροτική πολιτική στο ευρωπαϊκό φαινόμενο.pptx

Το Ευρωπαϊκό Φαινόμενο: Ιστορία, Θεσμοί Πολιτικές
Κεφάλαιο 14ο
Η Αγροτική Πολιτική

Παναγιώτης Λιαργκόβας
Χρήστος Παπαγεωργίου 2
14. Η Αγροτική Πολιτική
Σκοπός και Δημιουργία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
Οι Βάσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ)
• Η ΚΑΠ αποτελεί μια από τις κυριότερες πολιτικές που ακολουθεί η ΕΕ
καλύπτοντας σήμερα ποσοστό περίπου 40% του προϋπολογισμού της.
• Βασίστηκε πάνω στις αρχές που διέπουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ (και της
πρώην ΕΟΚ) και συγκεκριμένα:
− α) Την ενοποιημένη αγορά: που σημαίνει ελεύθερη κυκλοφορία
των αγροτικών προϊόντων, στα πλαίσια μίας ενοποιημένης αγοράς
με κοινά μέσα και μηχανισμούς εφαρμοστέα σε όλα τα κράτη-μέλη.
− β) Την κοινοτική προτίμηση: που παρέχει τιμολογιακό πλεονέκτημα
στα αγροτικά προϊόντα της ΕΕ σε σχέση με τα εισαγόμενα•, γεγονός
που επιβάλλει την προστασία της εσωτερικής αγοράς από προϊόντα
που εισάγονται από τρίτες χώρες σε χαμηλές τιμές.
− γ) Τη χρηματοδοτική (δημοσιονομική) αλληλεγγύη: που σημαίνει
ότι το σύνολο των δαπανών που απορρέουν από την εφαρμογή της
ΚΑΠ καλύπτονται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Οι διαφορετικές αγροτικές δομές των κρατών-μελών της ΕΕ:
- Οι αγροτικές δομές στα κράτη-μέλη διέφεραν σημαντικά
λόγω της διαφορετικής οικονομικής και κοινωνικής
κατάστασής τους και των διαφορετικών φυσικών και
κλιματολογικών χαρακτηριστικών τους.
- Επιπλέον, προστίθετο και η διαφορετική βαρύτητα του
αγροτικού τομέα στην κάθε εθνική οικονομία που είχαν
οδηγήσει στην εφαρμογή διαφορετικών πολιτικών

Σκοπός και Δημιουργία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
Τα Θεμέλια Κατάρτισης μίας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής
• Η ίδρυση της ΕΟΚ είχε ως βασικό στόχο τη δημιουργία μίας κοινής
αγοράς, ενώ προβλέπονταν και συγκεκριμένοι στόχοι:
− α) βελτίωση της αγροτικής παραγωγικότητας,
− β) εξασφάλιση του εισοδήματος των αγροτών,
− γ) σταθεροποίηση των αγορών,
− δ) εγγύηση σταθερού εφοδιασμού των καταναλωτών και
− ε) εξασφάλιση λογικών τιμών για τους καταναλωτές.
• Από το ξεκίνημα καταβλήθηκε προσπάθεια κατάρτισης ΚΑΠ ώστε:
− α) Να γίνει ανταγωνιστική η ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή, χωρίς
ωστόσο να θίγεται ο οικογενειακός της χαρακτήρας.
− β) Να γίνουν οι τιμές αγροτικών προϊόντων υψηλότερες από τις
διεθνείς, χωρίς όμως αυτό να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή.
− γ) Να υπάρχει προστασία έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού, χωρίς
όμως να περιοριστούν οι εισαγωγές.
Τα πρώτα μέτρα:
- Η σύσταση της Κοινής Οργάνωσης Αγορών (ΚΟΑ), ώστε
να επεκταθεί η τελωνειακή ένωση και στα αγροτικά
προϊόντα με την καθιέρωση κοινών τιμών. Οι ΚΟΑ
εξάλειφαν τα εμπόδια στις διακοινοτικές συναλλαγές και
διατηρούσαν κοινούς τελωνειακούς φραγμούς προς
τρίτους. Το 2007, θεσπίστηκε ενιαία Κοινή Οργάνωση
Αγορών, σε αντικατάσταση των υφιστάμενων 21 ΚΟΑ
- Η πολιτική στήριξης τιμών με τη μεταφορά πόρων από
τους καταναλωτές στους παραγωγούς μέσω υψηλών
τιμών που έθετε, σε σχέση με τις διεθνείς τιμές των
προϊόντων αυτών:
· Της τιμής παρέμβασης/ελάχιστης τιμής για τα αγροτικά
προϊόντα η οποία δεν επέτρεπε στις τιμές εντός της ΕΟΚ
να πέσουν κάτω από ένα ελάχιστο επίπεδο.
· Τις αντισταθμιστικές εισφορές εισαγωγών που ήταν ίσες
με τη διαφορά ανάμεσα στην ελάχιστη τιμή εισαγωγής
και τη χαμηλότερη τιμή προσφοράς ξένων παραγωγών.
· Η ελάχιστη τιμή θέτονταν για τα κυριότερα αγροτικά
προϊόντα σε επίπεδο υψηλότερο από την διεθνή τιμή
εισαγωγής.

Η έναρξη και οι μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ
Η έναρξη της ΚΑΠ
• Τον Ιούλιο του 1958, στη Stresa της Ιταλίας, καθορίστηκαν οι
κατευθυντήριες γραμμές της αγροτικής πολιτικής, δηλαδή η ενότητα
της αγοράς, η κοινοτική προτίμηση και η χρηματοδοτική αλληλεγγύη.
• Τον Ιούνιο του 1960, υποβλήθηκαν στο Συμβούλιο των Υπουργών,
προτάσεις του Επιτρόπου Γεωργίας Sicco Mansholt, για την ελεύθερη
κυκλοφορία των αγροτικών προϊόντων, την εξασφάλιση της κοινοτικής
προτίμησης, την οικονομική αλληλεγγύη, τη δημιουργία Ευρωπαϊκού
Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) και τη
σταδιακή καθιέρωση ενιαίων τιμών αγροτικών προϊόντων.
• Τον Ιανουάριου του 1962, το Συμβούλιο των Υπουργών ενέκρινε την
οργάνωση έξι κατηγοριών αγορών αγροτικών προϊόντων (σιτηρά,
χοίρειο κρέας, αυγά, κρέας πουλερικών, φρούτα και λαχανικά και
κρασί) και τη δημιουργία ενός χρονοδιαγράμματος για την οργάνωση
και άλλων κατηγοριών (γαλακτοκομικά, βόειο κρέας, ζάχαρη κ.λπ.).
• Έτσι, τον Ιούλιο του 1964 δημιουργήθηκαν οι πρώτες ΚΟΑ.
- Πρακτικά, η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας
εφαρμοζόταν ήδη με την καθιέρωση της κοινής αγοράς
της ΕΟΚ, που κάλυπτε και τα αγροτικά προϊόντα.
- Η εξασφάλιση της κοινοτικής προτίμησης θα προστάτευε
τους παραγωγούς των κρατών-μελών, έναντι των
φθηνότερων εισαγωγών από τρίτες χώρες, με την
επιβολή δασμών, παρότι αυτή η προτίμηση βρισκόταν σε
αντίθεση προς τη λογική της GATT (Γενική Συμφωνία
Δασμών και Εμπορίου, ΓΣΔΕ). Τα έσοδα από τους
δασμούς θα χρησιμοποιούνταν για τη χρηματοδότηση
των εξαγωγών, μειώνοντας τις τιμές των κοινοτικών
αγροτικών προϊόντων σε σχέση με τις αντίστοιχες της
παγκόσμιας αγοράς.
- Για την υλοποίηση της χρηματοδοτικής αλληλεγγύης, τα
κράτη-μέλη θα χρηματοδοτούνταν από την Κοινότητα,
εξασφαλίζοντας εγγυημένες τιμές για τους αγρότες.
- Αρμόδιος κοινοτικός οργανισμός για τη διαχείριση του
προϋπολογισμού της ΚΑΠ θα ήταν το ΕΓΤΠΕ, οι δαπάνες
του οποίου θα αντιπροσώπευαν σχεδόν το 60% του
κοινοτικού προϋπολογισμού.

Το «Σχέδιο Mansholt»
• Το Μάιο του 1966 επήλθε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ
και τον Ιούλιο του 1966 το Συμβούλιο των Υπουργών ενέκρινε τις ΚΟΑ
για σχεδόν το σύνολο των αγροτικών προϊόντων.
• Το Δεκέμβριο του 1968, ο Επίτροπος Γεωργίας Mansholt υπέβαλε στο
Συμβούλιο των Υπουργών πρόταση-σχέδιο, για τη διαμόρφωση της
ΚΑΠ («Σχέδιο Mansholt»), με προφανή διαρθρωτικό χαρακτήρα.
• Στόχος ήταν να γίνουν οι αγρότες περισσότερο ανταγωνιστικοί έναντι
των τρίτων χωρών και στη συνέχεια να περιοριστεί η προστασία και
να απελευθερωθεί το διεθνές εμπόριο.
• Η υλοποίηση του σχεδίου απαιτούσε χρηματικά κίνητρα, αλλά και
αποζημιώσεις για τους μικρότερους ή γηραιότερους αγρότες που θα
εγκατέλειπαν τη γεωργία, ενώ θιγόταν και η οικογενειακή γεωργία.
• Η μεταρρύθμιση έγινε δεκτή από το Συμβούλιο των Υπουργών τον
Απρίλιο του 1972. Ωστόσο, λόγω των αντιδράσεων για το
ριζοσπαστικό της χαρακτήρα, προέκυψαν πενιχρά αποτελέσματα.
Sicco Mansholt, Επίτροπος Γεωργίας

Το ισχύον καθεστώς από την έναρξη της ΚΑΠ (από το 1962)
• Στο σχήμα Α φαίνεται το σύστημα της ενίσχυσης με τη μορφή της
εξαγωγικής επιδότησης ή του δασμού εισαγωγής. Στις χαμηλές τιμές
εισαγωγής προϊόντων τρίτων χωρών επιβαλλόταν εισαγωγικός δασμός
που ανέβαζε την τιμή του εισαγόμενου προϊόντος στις τιμές ανάλογες
με αυτές που διάθετε το προϊόν του ο κοινοτικός παραγωγός. Σε
περίπτωση πλεονάσματος, ο κοινοτικός εξαγωγέας πριμοδοτούνταν με
εξαγωγική επιδότηση σε ύψος που θα καθιστά δυνατή τη αγορά των
προϊόντων από αυτόν στα επίπεδα προσόδου του κοινοτικού
παραγωγού και τη διάθεσή τους προς εξαγωγή σε χαμηλότερες τιμές.
Το βάρος της στήριξης που προερχόταν από το εισαγωγικό τέλος
έφερε στην πράξη ο κοινοτικός καταναλωτής, ενώ το βάρος των
εξαγωγικών επιδοτήσεων έφερε ο κοινοτικός προϋπολογισμός.
Παραλλαγές του συστήματος ενίσχυσης των αγροτικών
προϊόντων.

• Στο σχήμα Β φαίνεται σχηματικά μία παραλλαγή του συστήματος, που
εφαρμόστηκε αρχικά στην Ιταλία για το ελαιόλαδο, στις αρχές της
δεκαετίας του 1970, με επιδότηση που λάμβανε ο κοινοτικός
παραγωγός επί της παραγωγής του, ώστε να αυξήσει στα επιθυμητά
επίπεδα το εισόδημά του. Η διαφορά αυτή βάρυνε τον κοινοτικό
προϋπολογισμό, ενώ η εισαγωγή των ενταγμένων σ’ αυτό το σύστημα
επιδότησης προϊόντων ήταν ελεύθερη.
προϊόντων.

• Στο σχήμα Γ φαίνεται σχηματικά ένα μικτό σύστημα, το οποίο
εφαρμόστηκε μετά από τροποποιήσεις των επί μέρους μέτρων της
ΚΑΠ για πολλά προϊόντα. Εφαρμόστηκε στα σιτηρά, το βόειο κρέας
και το αγελαδινό γάλα. Η τελική πρόσοδος του κοινοτικού παραγωγού
προερχόταν από το άθροισμα του εισαγωγικού τέλους (που βάρυνε
τον κοινοτικό καταναλωτή) ή της εξαγωγικής επιδότησης (που βάρυνε
τον κοινοτικό προϋπολογισμό) και της ενίσχυσης στην παραγωγή (που
βάρυνε τον κοινοτικό προϋπολογισμό).
προϊόντων.

• Το σύνολο αυτών των ενισχύσεων οικονομικής στήριξης της αγροτικής
παραγωγής, τα οποία αργότερα ονομάσθηκαν «κεχριμπαρένιο κουτί»,
αποτελούσαν μέτρα του Πυλώνα Ι της ΚΑΠ, όπως φαίνεται στο σχήμα,
ενώ σταδιακά εισήχθησαν και μέτρα τα οποία δεν στόχευαν στη
οικονομική στήριξη της αγροτικής παραγωγής, αλλά αποτελούσαν
διαρθρωτικά μέτρα που αφορούσαν στον ίδιο τον αγρότη, την
αγροτική εκμετάλλευση, την προστασία του αγροτικού περιβάλλοντος
και των φυσικών πόρων, την εκτατικοποίησητη της παραγωγής κ.ά..
Τα μέτρα αυτά, τα οποία αργότερα ονομάσθηκαν «πράσινο κουτί»,
αποτελούσαν τον Πυλώνα ΙΙ της ΚΑΠ.
Οι Πυλώνες Ι και ΙΙ της ΚΑΠ, γνωστές και ως «κεχριμπαρένιο
κουτί» και «πράσινο κουτί» αντίστοιχα.

Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ του 1992 (Μεταρρύθμιση MacSharry)
• Κατά τη δεκαετία του 1980 ο ρυθμός της αγροτικής παραγωγής
αυξανόταν δυσανάλογα σε σύγκριση με το ρυθμό αύξησης της
εσωτερικής ζήτησης ετησίως.
• Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν να αυξάνονται οι δαπάνες για τη
στήριξη των τιμών όλο και περισσότερο πλεονασματικών προϊόντων,
τόσο με αγοραστική παρέμβαση όσο και με εξαγωγικές επιδοτήσεις.
• Οι εγγυημένες τιμές οδήγησαν σε υπερπαραγωγή και συσσώρευση
αποθεμάτων, χρηματοδοτούμενων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό,
γεγονός που λειτούργησε σε όφελος των μεγαλύτερων
εκμεταλλεύσεων, ενώ, κατά μέσο όρο, τα αγροτικά εισοδήματα
παρέμεναν χαμηλά.
• Η χρηματοδότηση της ΚΑΠ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό συνεχώς
αυξανόταν. Σ’ αυτό συνέβαλε και η διεύρυνση των ΕΚ με την Ελλάδα,
την Πορτογαλία και την Ισπανία και τη συνεπακόλουθη αύξηση των
απαιτούμενων αγροτικών επιδοτήσεων.
Στοιχεία δεκαετίας 1980
- Ρυθμός ετήσιας αύξησης αγροτικής παραγωγής: 2 – 3 %
- Ρυθμός ετήσιας αύξησης εσωτερικής ζήτησης: 0,5 – 1 %
- Απορρόφηση από κοινοτικό προϋπολογισμό για ΚΑΠ: 75 %

Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ του 1992 (Μεταρρύθμιση MacSharry)
• Το Φεβρουάριο του 1991, η Επιτροπή, με τον Επίτροπο Γεωργίας Ray
MacSharry πρότεινε λήψη μέτρων μείωσης της αγροτικής παραγωγής,
που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο των Υπουργών το Μάιο του 1992.
• Η μεταρρύθμιση προέβλεπε μείωση παραγωγής για πλεονασματικά
αγροτικά προϊόντα μέσω μείωσης των εγγυημένων τιμών τους (σιτηρά
-29%, βόειο κρέας -15%, κλπ.), ενώ διατήρησε το σύστημα των
ποσοστώσεων (αγελαδινό γάλα, βόειο κρέας, καπνό, ζάχαρη κλπ.).
• Η χορήγηση εισοδηματικών ενισχύσεων, σε αντιστάθμισμα των
μειώσεων των τιμών, δεν θα υπολογίζονταν πλέον ανάλογα με την
ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος, αλλά θα ήταν «συνδεδεμένες
ενισχύσεις» ανά καλλιεργούμενο εκτάριο και ανά εκτρεφόμενο ζώο.
• Ακόμη εισήγαγε μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας και μέτρα για την
ενθάρρυνση της συνταξιοδότησης των αγροτών, της αναδάσωσης
καλλιεργήσιμων εκτάσεων, της προστασίας περιβάλλοντος, της
ποιότητας αγροτικών προϊόντων και της ασφάλειας τροφίμων.
Ray MacSharry, Επίτροπος Γεωργίας

Σχέσεις με εμπορικούς εταίρους και οι διαπραγματεύσεις της ΓΣΔΕ
• Ένας από τους παράγοντες που επέβαλαν τις μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ
του 1992 ήταν και η ανάγκη κατάληξης σε συμφωνία με τους
εμπορικούς εταίρους της ΕΟΚ στις συνομιλίες του Γύρου της
Ουρουγουάης, της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (ΓΣΔΕ,
GATT), που είχε ξεκινήσει από το 1986.
• Ειδικότερα, όσον αφορά στις αγροτικές επιδοτήσεις, οι
διαπραγματεύσεις σχετίζονταν άμεσα με τις αποφάσεις που επρόκειτο
να λάβει η ΕΟΚ για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ
επιθυμούσαν την κατάργησή τους πριν από το έτος 2000.
• Η συμφωνία του Γύρου της Ουρουγουάης, που επιτεύχθηκε τον
Δεκέμβριο 1993, και υπογράφηκε τον Απρίλιο του 1994 από 111
κράτη, ενίσχυσε τους υφιστάμενους κανόνες του διεθνούς εμπορίου,
κυρίως χάρη στη μεταρρύθμιση των διατάξεων για τη διασφάλιση, τις
επιδοτήσεις και το αντιντάμπινγκ.
Βασικές ρυθμίσεις συμφωνίας του Γύρου της Ουρουγουάης
- η μείωση κατά 36% της εξωτερικής προστασίας,
- η μείωση κατά 20% της εσωτερικής στήριξης των τιμών,
- η εξασφάλιση ελάχιστης πρόσβασης 5% των τρίτων
χωρών στην εσωτερική αγορά,
- η μείωση κατά 36% των εξαγωγικών επιδοτήσεων και
- η μείωση κατά 21% του συνολικού όγκου των
επιδοτούμενων εξαγωγών

Σχέσεις με εμπορικούς εταίρους και οι διαπραγματεύσεις της ΓΣΔΕ
• Ωστόσο έγινε εφικτό, η χορήγηση εισοδηματικών ενισχύσεων ανά
εκτάριο και ανά εκτρεφόμενο ζώο, να μην θεωρούνται μέχρι το έτος
2000, από τους εμπορικούς εταίρους της ΕΟΚ, ως στρέβλωση της
διεθνούς εμπορικής ανταγωνιστικότητας.
• Πρακτικά, όπως φαίνεται και στο σχήμα, από το 1995 μέχρι και το
2000, το μέρος αυτό των ενισχύσεων, που ουσιαστικά αποτελούσε
τμήμα του Πυλώνα Ι, να μεταφερθεί σε ένα νέο «μπλε κουτί» («blue
box»), το οποίο να θεωρείται τμήμα του «πράσινου κουτιού», δηλαδή
του Πυλώνα ΙΙ των διαρθρωτικών μέτρων, ως εικονική μείωση των
ενισχύσεων.
• Επίσης συμφωνήθηκε η έναρξη νέου γύρου διαπραγματεύσεων της
ΓΣΔΕ, το 1999.
Τα αποτελέσματα του Γύρου της Ουρουγουάης και η
εμφάνιση του «μπλε κουτιού» ως τμήματος του Πυλώνα ΙΙ.

Το Πρόγραμμα Δράσης 2000 και η ΚΑΠ
• Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Δράσης 2000 της Επιτροπής, η
μεταρρύθμιση της ΚΑΠ του 1992 ήταν ανεπαρκής, ενώ η στήριξη προς
τους αγρότες ευνοούσε τις περισσότερο ευημερούσες περιφέρειες.
• Προβλήματα υπήρχαν λόγω των εντατικών μεθόδων παραγωγής, με
σοβαρές συνέπειες στο περιβάλλον και την υγεία ζώων και ανθρώπων
με παράδειγμα τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών.
• Επιπλέον, η προβλεπόμενη διεύρυνση της ΕΕ απαιτούσε τη
μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, ώστε να μπορέσουν τα νέα κράτη-μέλη να
προσαρμοστούν ταχύτερα και καλύτερα σ’ αυτή.
• Τέλος, έπρεπε να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα της συμφωνίας
του Γύρου της Ουρουγουάης, για μείωση στη χορήγηση εισοδηματικών
ενισχύσεων, παρότι η χορήγηση τους ανά εκτάριο και ανά
εκτρεφόμενο ζώο, δεν θα θεωρείτο μέχρι το 2000, ως στρέβλωση της
διεθνούς εμπορικής ανταγωνιστικότητας.
Νέες πολυμερείς διαπραγματεύσεις στα πλαίσια του ΠΟΕ
- Επιπλέον, οι νέες πολυμερείς διαπραγματεύσεις στα
πλαίσια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), ο
οποίος αντικατέστησε τη ΓΣΔΕ από την 1η Ιανουαρίου του
1995, που θα ξεκινούσαν στο Seatle, το 1999, προμήνυαν
νέες αλλαγές στο καθεστώς των ενισχύσεων.

• Το Μάρτιο του 1998 υποβλήθηκαν οι βασισμένες στο τρίπτυχο
«Ανάπτυξη – Ανταγωνιστικότητα – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου»
προτάσεις της Επιτροπής, από τον Επίτροπο Γεωργίας Franz Fischler.
• Στόχος ήταν η μείωση των εγγυημένων τιμών, που θα αντισταθμιζόταν
μερικώς από τις άμεσες εισοδηματικές ενισχύσεις, το κόστος των
οποίων θα μπορούσε να μοιραστεί μεταξύ ΕΕ και κρατών-μελών.
• Παράλληλα, απαιτείτο μια ολοκληρωμένη πολιτική ενισχύσεων για
την αγροτική ανάπτυξη, ως Πυλώνας ΙΙ της ΚΑΠ, για την ανάπτυξη της
υπαίθρου, ώστε να διατηρηθεί η ποικιλομορφία της ευρωπαϊκής
γεωργίας, να ενισχυθεί ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός των
αγροτικών περιοχών και να προστατευθεί το περιβάλλον.
• Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Βερολίνου, το Μάρτιο του 1999, στο
πλαίσιο του Προγράμματος Δράσης 2000, αποφασίστηκε η
μεταρρύθμιση της ΚΑΠ για την περίοδο 2000 – 2006 σε μία
περιορισμένη κλίμακα.
Franz Fischler, Επίτροπος Γεωργίας

• Συγκεκριμένα αποφασίστηκε:
− Μείωση των εγγυημένων τιμών του «πρώτου πυλώνα» της ΚΑΠ για
αγροτικά προϊόντα, όπως των σιτηρών κατά 15%, του βόειου κρέατος
κατά 20%, του βουτύρου και του γάλακτος σε σκόνη κατά 15%, ενώ
διατηρήθηκε το σύστημα των ποσοστώσεων για το αγελαδινό γάλα,
το βόειο κρέας, κλπ. και αυξήθηκαν σε κάποιο βαθμό οι
εισοδηματικές ενισχύσεις προς τους αγρότες ανά καλλιεργούμενο
εκτάριο και ανά εκτρεφόμενο ζώο, μη προσμετρούμενες πλέον στον
Πυλώνα Ι, αλλά στο Πυλώνα ΙΙ της αγροτικής ανάπτυξης, ενώ
εισήχθησαν μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας.
− Παράλληλα, για τον Πυλώνα ΙΙ της ΚΑΠ, δόθηκε προσοχή στην
ολοκληρωμένη προσέγγιση της αγροτικής οικονομίας μέσω της
πολυτομεακής ανάπτυξής, της προσοχής στην περιβαλλοντική της
διάσταση και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των παραγόμενων
τροφίμων, καθώς και της σημασίας της ανταγωνιστικότητας.
Η ανάγκη επανεξέτασης της ΚΑΠ
- Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Βερολίνου, το
Μάρτιο του 1999, πρόβλεψε μία «ενδιάμεση
επανεξέταση της ΚΑΠ», έτσι ώστε το σύστημα να
μπορούσε να αναθεωρηθεί, όπου κρινόταν απαραίτητο.
- Η γενική διαπίστωση ότι η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης,
με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής
συνοχής, ήταν ανεπαρκής, ιδιαίτερα σε ορισμένες
περιοχές της Ευρώπης, επέβαλαν την εκ νέου αξιολόγηση
της ΚΑΠ.

Ενδιάμεση επανεξέταση της ΚΑΠ – Νέα μεταρρύθμιση από το 2003
• Η Επιτροπή υπέβαλε έκθεση τον Ιούλιο του 2002, όπου κατέγραψε
τους στόχους της ζητούμενης αναθεώρησης, που ήταν συμβατοί και με
αυτούς της Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη που είχαν τεθεί στο
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Göteborg, τον Ιούνιο του 2001. Αυτοί ήταν:
− α) η μεγαλύτερη σύνδεση του ευρωπαϊκού αγροτικού τομέα με τις
διεθνείς αγορές,
− β) η προετοιμασία για τη διεύρυνση της ΕΕ με νέα κράτη-μέλη, που
επέβαλε μία αναθεώρηση πριν από την υλοποίησή της,
− γ) η μεγαλύτερη ανταπόκριση στις απαιτήσεις προστασίας του
περιβάλλοντος και της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων,
− δ) η συμβατότητα της ΚΑΠ με τα αιτήματα των τρίτων χωρών για
μείωση και σταδιακή κατάργηση όλων των μορφών των άμεσων
ενισχύσεων και επιδοτήσεων, που προκαλούσαν στρεβλώσεις στην
αγορά, εν όψει των διαπραγματεύσεων του Γύρου της Doha του
ΠΟΕ, που είχαν ξεκινήσει στο Κατάρ το Νοέμβριο του 2001.
Τελικές προτάσεις Επιτροπής:
- Τον Ιανουάριο του 2003, ο επίτροπος Γεωργίας Franz
Fischler υπέβαλε περαιτέρω προτάσεις για τη γενική
μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, που στηρίζονταν στην πλήρη
αποσύνδεση των άμεσων ενισχύσεων από το είδος και
την ποσότητα παραγωγής των αγροτικών προϊόντων,
καθώς και τη μείωση των τιμών παρέμβασης για τα
σιτηρά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Η ανάγκη εξεύρεσης λύσης πριν από τη διεύρυνση της
ΕΕ, οδήγησε τελικά σε ένα συμβιβασμό στο Συμβούλιο
των Υπουργών Γεωργίας, στο Λουξεμβούργο, τον Ιούνιο
του 2003.

• Τα κυριότερα σημεία της συμφωνίας υπήρξαν:
− α) Η αρχή της Αποσύνδεσης, με τις περισσότερες από τις άμεσες
ενισχύσεις του Πυλώνα Ι να αντικαθίστανται από μία Ενιαία και
Αποδεσμευμένη Ενίσχυση για κάθε εκμετάλλευση, ως σταθερό
εισόδημα του παραγωγού, ανεξαρτήτως είδους και ποσότητας
παραγωγής, έτσι ώστε οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις να είναι
περισσότερο προσανατολισμένες προς την αγορά και να μειωθούν
οι στρεβλώσεις στην παραγωγή και στις αγορές των αγροτικών
προϊόντων. Η νέα ενιαία και αποδεσμευμένη ενίσχυση για κάθε
εκμετάλλευση αντικαθιστά έτσι τις προγενέστερες άμεσες
ενισχύσεις του Πυλώνα Ι, ανά κιλό προϊόντος, ανά καλλιεργούμενο
εκτάριο ή ανά εκτρεφόμενο ζώο, και πρακτικά θα θεωρείται από
τον ΠΟΕ, από το 2006, ως ενίσχυση αγροτικής ανάπτυξης που δεν
προκαλεί στρεβλώσεις στις αγορές, και συνεπώς, θα αποτελεί
πλέον τμήμα του Πυλώνα ΙΙ, όπως φαίνεται και στο σχήμα.
Η Ενιαία Αποδεσμευμένη Ενίσχυση ως τμήμα του Πυλώνα Ι
(«πράσινο κουτί») μετά την ενδιάμεση επανεξέταση του
2003/2004.

− β) Η καταβολή της ενιαίας και αποδεσμευμένης ενίσχυσης
σύμφωνα με τον Αριθμό των Ατομικών Δικαιωμάτων Πληρωμής του
κάθε δικαιούχου παραγωγού, ο οποίος είναι ίσος με τον ετήσιο
μέσο όρο του αριθμού των εκταρίων που καλλιεργήθηκαν ή
χρησιμοποιήθηκαν για τη διατροφή ζώων, κατά την περίοδο
αναφοράς 2000 – 2002.
− γ) H Πολλαπλή Συμμόρφωση, που εξαρτά τις πληρωμές όλων των
άμεσων ενισχύσεων από την τήρηση μίας σειράς κριτηρίων.
− δ) H Διαφοροποίηση, που προβλέπει τη μείωση όλων των άμεσων
ενισχύσεων, για εκμεταλλεύσεις με ενισχύσεις μεγαλύτερες από
5.000 €, κατά 3% το 2005, κατά 4% το 2006 και κατά 5% από το 2007
έως το 2013, και τη μεταφορά των ποσών αυτών στον Πυλώνα ΙΙ της
ΚΑΠ.
- Η Αξία του Ατομικού Δικαιώματος Πληρωμής προκύπτει
από τη διαίρεση του ποσού της ενιαίας και
αποδεσμευμένης ενίσχυσης που αναλογεί σε κάθε
δικαιούχο διά του Αριθμού των Ατομικών Δικαιωμάτων
Πληρωμής.
- Τα Κριτήρια Πολλαπλής Συμμόρφωσης αφορούν στους
τομείς του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας, των
κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης των ζώων, της
καταλληλόλητας των παραγόμενων τροφίμων, της
προστασίας των καλλιεργήσιμων εκτάσεων και των
επιφανειακών και υπογείων υδάτων κ.λπ..
- Το 80% των πόρων που θα εξοικονομούνται από τη
μείωση λόγω Διαφοροποίησης, θα επιστρέφουν στο
κράτος-μέλος από το οποίο προέρχονται και θα
χρησιμοποιούνται για τη λήψη πρόσθετων μέτρων
αγροτικής ανάπτυξης του Πυλώνα ΙΙ της ΚΑΠ, ενώ το
υπόλοιπο 20% θα ανακατανέμεται μεταξύ των κρατών-
μελών με βάση τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, το
ποσοστό απασχόλησης στον αγροτικό τομέα, και το
κατά κεφαλή ΑΕΠ.

− ε) Η εφαρμογή ενός Περιφερειακού Συστήματος Αποσύνδεσης
βάσει του οποίου τα κράτη-μέλη θα έχουν τη δυνατότητα, αντί του
υπολογισμού της αξίας των δικαιωμάτων ανά δικαιούχο παραγωγό,
να τα υπολογίζουν συνολικά ανά περιφέρεια.
− στ) Η καθιέρωση Δημοσιονομικής Πειθαρχίας, για την περίοδο 2007
– 2013, που θα πάγωνε τον προϋπολογισμό του Πυλώνα Ι,
επιβάλλοντας ετήσια υποχρεωτικά ανώτατα όρια.
− ζ) Η αναβάθμιση του υφιστάμενου Ολοκληρωμένου Συστήματος
Διαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣΔΕ).
− η) Το Σύστημα Παροχής Συμβουλών για Αγροτικές Εκμεταλλεύσεις,
που θα λειτουργεί υποστηρικτικά παρέχοντας συμβουλές και
πληροφορίες.
− θ) Η σύσταση Εθνικού Αποθέματος Δικαιωμάτων από την
παρακράτηση μέχρι και του 3% του συνολικού Αριθμού των
Ατομικών Δικαιωμάτων Πληρωμής από το κάθε κράτος-μέλος.
- Κατά την εφαρμογή ενός Περιφερειακού Συστήματος
Αποσύνδεσης, όλοι οι παραγωγοί της περιφέρειας
αυτής θα είναι συνδικαιούχοι της ενιαίας και
αποδεσμευμένης ενίσχυσης.
- Για την τήρησή της Δημοσιονομικής Πειθαρχίας στην
ΚΑΠ με όριο παρέκκλισης τα 300.000.000 €, τα
ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα προβαίνουν σε
οριζόντιες μειώσεις των άμεσων ενισχύσεων.
- Το νέο Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου
θα περιλαμβάνει ηλεκτρονική βάση δεδομένων,
γεωγραφική αναγνώριση αγροτεμαχίων, υπολογισμό
και καταγραφή δικαιωμάτων και ετήσιων ενισχύσεων,
αναγνώριση και καταγραφή εκτρεφόμενων ζώων, κ.λπ..
- Το Σύστημα Παροχής Συμβουλών για Αγροτικές
Εκμεταλλεύσεις αποσκοπούσε στην προσαρμογή στους
κανόνες πολλαπλής συμμόρφωσης και στην εφαρμογή
μεθόδων διαχείρισης αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
- Το Εθνικό Απόθεμα Δικαιωμάτων χρειαζόταν
προκειμένου να αντιμετωπίζονται ειδικές περιπτώσεις,
όπως, ενίσχυση νέων στο επάγγελμα αγροτών, καθώς
και κάλυψη περιπτώσεων ανωτέρας βίας.
- .

− ι) Η κατ’ εξαίρεση εφαρμογή μερικής αποσύνδεσης για ορισμένα
αγροτικά προϊόντα, ως δυνατότητα στα κράτη-μέλη να επιλέξουν,
από το πρώτο έτος εφαρμογής του συστήματος, να κρατήσουν ένα
μέρος των υφιστάμενων ενισχύσεων συνδεδεμένο με το
συγκεκριμένο είδος παραγωγής. Οι επιλογές που υπήρξαν ήταν
περιορισμένες.
Για την κατ’ εξαίρεση εφαρμογή μερικής αποσύνδεσης:
- Σιτηρά: μέχρι το 25% του συνόλου της ενίσχυσης των
σιτηρών και εναλλακτικά μέχρι το 40% της
συμπληρωματικής ενίσχυσης του σκληρού σίτου.
- Αιγοπρόβατα, μέχρι το 50% της ενίσχυσης.
- Βόειο κρέας, μέχρι το 100% του συνόλου της ενίσχυσης
των θηλαζουσών αγελάδων και μέχρι το 40% της
ενίσχυσης σφαγής των αρσενικών βοοειδών ή μέχρι το
100% του συνόλου της ενίσχυσης σφαγής ή μέχρι το
75% της ειδικής ενίσχυσης των αρσενικών βοοειδών.
- Ελαιόλαδο: μέχρι το 40% του συνόλου της ενίσχυσης.
- Καπνός: μόνο για τα έτη 2006 - 2009, θα μπορούσαν να
εφαρμοστούν διαφορετικά ποσοστά ανά περιοχή, έως
και 60% του συνόλου της ενίσχυσης, ενώ για τα έτη 2010
- 2012, το 50% των ενισχύσεων θα αποδεσμευθεί από
την παραγωγή και το υπόλοιπο 50% θα μεταφερθεί
στον «δεύτερο πυλώνα» της αγροτικής της ΚΑΠ.
- Σπόροι σποράς μπανάνες, σταφίδες, μεταξοσκώληκες,
και παραγωγικές δραστηριότητες στα μικρά νησιά του
Αιγαίου: δυνατότητα ολικής εξαίρεσης των άμεσων
ενισχύσεων από την αποσύνδεση.
- Μεταποιημένα οπωροκηπευτικά: από το 2008 και μετά,
δόθηκε η δυνατότητα στα κράτη-μέλη να επιλέξουν
μερική σύνδεση των υφιστάμενων ενισχύσεων για μια
μεταβατική περίοδο, και συγκεκριμένα, για τη
βιομηχανική τομάτα, μέχρι το 50% της υφιστάμενης
ενίσχυσης, έως το τέλος του 2011 και για τις δενδρώδεις
καλλιέργειες και σταφίδες, μέχρι 100% των
υφιστάμενων ενισχύσεων έως το τέλος του 2010 και
μέχρι 75% έως το τέλος του 2012.
Συνέχεια

− ια) Η ισχύς ειδικού καθεστώτος ενισχύσεων για ορισμένα αγροτικά
προϊόντα, με δεσμευμένες ενισχύσεις με την ετήσια παραγωγή.
Για το ειδικό καθεστώς ενισχύσεων για ορισμένα αγροτικά
προϊόντα εφαρμόζονται τα εξής:
- Σκληρό σιτάρι: ειδική πριμοδότηση 4 € ανά στρέμμα για
μέγιστη έκταση 6.170.000 στρέμματα.
- Ρύζι: Ειδική ενίσχυση 56,1 € ανά στρέμμα για μέγιστη
έκταση 203.000 στρέμματα.
- Βαμβάκι: ειδική ενίσχυση που αντιστοιχεί στο 35% της
παλαιάς ενίσχυσης που δεν αποδεσμεύεται, 59,4 € ανά
στρέμμα για μέγιστη έκταση 3.000.000 στρέμματα και
34,28 € ανά στρέμμα για μέγιστη έκταση 700.000
στρέμματα.
- Καρποί με κέλυφος (αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια,
φιστίκια Αιγίνης, χαρούπια): ειδική ενίσχυση 12,075 €
ανά στρέμμα για μέγιστη έκταση 411.000 στρέμματα,
ενώ υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης επιπλέον εθνικής
ενίσχυσης το ύψος της οποίας δεν μπορεί να υπερβαίνει
αυτό της κοινοτικής.
- Αποξηραμένες ζωοτροφές: ειδική ενίσχυση 33 € ανά
τόνο που πληρώνονται στον αποξηραντή για μέγιστη
ποσότητα 37.500 τόνους.
- Ενεργειακές καλλιέργειες: χορηγείται ενίσχυση για την
παραγωγή βιοκαυσίμων ή βιομάζας, 4,5 € ανά στρέμμα.
- Αγελαδινό γάλα: νέες άμεσες ενισχύσεις ανά τόνο
παραγόμενου γάλακτος, ως αντιστάθμιση της μείωσης
των θεσμικών τιμών, οι οποίες θα εισάγονταν σταδιακά,
8,15 € ανά τόνο το 2004, 16,31 € ανά τόνο το 2005 και
24,49 € ανά τόνο το 2006. Από το 2007, αυτές θα γίνουν
ενιαίες αποδεσμευμένες ενισχύσεις.
Συνέχεια

• Δημοσιονομική πτυχή της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των
Βρυξελλών, του Οκτωβρίου του 2002, για τη διεύρυνση προς ανατολάς
υπήρξε και η υιοθέτηση ανώτατου δημοσιονομικού ορίου στις
δαπάνες του Πυλώνα Ι, το οποίο θα ίσχυε για την τρέχουσα τότε
δημοσιονομική περίοδο μέχρι το 2006, αλλά και για την επόμενη
περίοδο 2007 – 2013. Παρά τις αντιδράσεις της Βρετανίας, στο
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λονδίνου, το Δεκέμβριο του 2005, λήφθηκε
απόφαση για τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ για την περίοδο 2007 – 2013.
• Με νέο κανονισμό του Συμβουλίου των Υπουργών, του Ιουνίου του
2005, με εφαρμογή από τον Ιανουάριο του 2007, τα τμήματα
προσανατολισμού και εγγυήσεων του ΕΓΤΠΕ αντικαταστάθηκαν από
δύο ξεχωριστά ταμεία χρηματοδότησης των δύο πυλώνων της ΚΑΠ, το
Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το
Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ), τα οποία θα
ελέγχονται από την Επιτροπή.
Χρηματοδότηση της ΚΑΠ για την περίοδο 2007 – 2013, σε
τιμές 2004.
Είδος δαπάνης
Απόφαση Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου του 2005 (δισ. €)
Αγροτικές επιδοτήσεις Πυλώνα Ι 293,110
Αγροτική ανάπτυξη Πυλώνα ΙΙ 69,750
Αλιεία, Περιβάλλον 8,384
ΣΥΝΟΛΟ 371,244

Ο διαγνωστικός έλεγχος της ΚΑΠ (Health check) του 2008
• Το Νοέμβριο του 2007 η Επιτροπή με έγγραφό της προς το Συμβούλιο
των Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τίτλο Προετοιμασία
για τον «έλεγχο υγείας» της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ, παρέθεσε, με
πρωτοβουλία της επιτρόπου γεωργίας και αγροτικής ανάπτυξης
Mariann Fischer Boel, τα θέματα στα οποία θα έπρεπε να
επικεντρωθεί ο έλεγχος αυτός.
• Ο «έλεγχος υγείας» της ΚΑΠ αποτελούσε άσκηση αξιολόγησης και,
ενδεχομένως, αναπροσαρμογής και περαιτέρω εκσυγχρονισμού των
μηχανισμών που θεσπίστηκαν το 2003, με δεδομένη μάλιστα τη
διεύρυνση της ΕΕ και νέες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η
αυξημένη χρήση βιοκαυσίμων και η διαχείριση των υδάτων.
Fischer Boel, Επίτροπος Γεωργίας

• Ο έλεγχος κατέληξε σε πορίσματα που οδήγησαν σε αποφάσεις του
Συμβουλίου των Υπουργών Γεωργίας, το Νοέμβριο του 2008, οι οποίες
κωδικοποιήθηκαν με κανονισμό τον Ιανουάριο του 2009, καθώς και με
άλλους κανονισμούς που εκδόθηκαν μέχρι το Δεκέμβριο του 2009:
− α) Η περαιτέρω αποσύνδεση των ενισχύσεων, με άμεση
αποδέσμευση των ενισχύσεων.
− β) Η δυνατότητα στα κράτη-μέλη της ανακατανομής της Αξίας των
Ατομικών Δικαιωμάτων Πληρωμής σε επίπεδο χώρας ή
γεωγραφικής περιφέρειας.
Η περαιτέρω αποσύνδεση των ενισχύσεων αφορούσε:
− στην άμεση αποδέσμευση των ενισχύσεων για τις
αποξηραμένες ζωοτροφές, το άμυλο πατάτας, το λινάρι
και την κάνναβη,
− την αποδέσμευση από τις αρχές του 2010 των
ενισχύσεων για τις αροτριαίες καλλιέργειες, το σκληρό
στάρι, το ελαιόλαδο και το λυκίσκο,
− την αποδέσμευση από τις αρχές του 2012 των
ενισχύσεων για το βόειο κρέας, το ρύζι, τους καρπούς
με κέλυφος, τους σπόρους σποράς και τα πρωτεϊνούχα.
− Οι αποσυνδεμένες ενισχύσεις θα ενσωματωθούν στο
ενιαίο καθεστώς ενίσχυσης, με εξαίρεση τις
πριμοδοτήσεις για αιγοπρόβατα για τις οποίες τα
κράτη-μέλη μπορούν να διατηρήσουν τα σημερινά
επίπεδα συνδεδεμένης στήριξης.
Η δυνατότητα στα κράτη-μέλη της ανακατανομής της Αξίας
των Ατομικών Δικαιωμάτων Πληρωμής σε επίπεδο χώρας ή
γεωγραφικής περιφέρειας, υλοποιείται εντός τριών ετών
βάσει αντικειμενικών και μη διακριτών κριτηρίων.

− γ) Η απλοποίηση της Πολλαπλής Συμμόρφωσης με την κατάργηση
των προτύπων τα οποία δεν είναι ενδεδειγμένα ή δεν συνδέονται
με την ευθύνη του αγρότη,.
− δ) Η Υποχρεωτική Διαφοροποίηση που προβλέπει τη μείωση όλων
των άμεσων ενισχύσεων, για εκμεταλλεύσεις με ενισχύσεις
μεγαλύτερες από 5.000 €, αυξάνεται σταδιακά μέχρι το 2012 κατά
5%, πέραν του 5% που εφαρμόζεται ήδη.
Η απλοποίηση της Πολλαπλής Συμμόρφωσης, συνοδεύεται
από την προσθήκη νέων απαιτήσεων ώστε να διασφαλιστεί
η καλή αγροτική και περιβαλλοντική κατάσταση των
εκτάσεων, οποίες θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από τις
αρχές του 2010.
Η σταδιακή διαφοροποίηση που προστίθεται στη βασική
και η οποία αφορά τις εκμεταλλεύσεις που λαμβάνουν
άμεσες ενισχύσεις μεγαλύτερες των 300.000 €, αυξάνεται
κατά επιπλέον 4 %. Οι πιστώσεις λόγω εφαρμογής της
επιπλέον υποχρεωτικής διαφοροποίησης, που
μεταφέρονται στον Πυλώνα ΙΙ, προορίζονται κυρίως για την
αντιμετώπιση περιβαλλοντικών ζητημάτων, όπως αυτά των
υδατικών πόρων και της κλιματικής αλλαγής.

− ε) Η δυνατότητα παρακράτησης έως 10% του ανώτατου εθνικού
ορίου για δεσμευμένες ενισχύσεις.
− στ) Η σταδιακή κατάργηση των ποσοστώσεων γάλακτος με
δεδομένη την οριστική κατάργησή τους έως τον Απρίλιο του 2015.
− ζ) Η δυνατότητα παράτασης της εφαρμογής του απλοποιημένου
καθεστώτος της ενιαίας στρεμματικής ενίσχυσης έως το 2013 για τα
κράτη-μέλη που το εφαρμόζουν χωρίς να υποχρεωθούν να
εφαρμόσουν το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης από το 2010.
− η) Η κατάργηση της αγρανάπαυσης σε ποσοστό 10% των
αροτριαίων καλλιεργειών ώστε να καταστεί δυνατή η μέγιστη
δυνατή αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού.
Από την παρακράτηση έως 10% του ανώτατου εθνικού
ορίου για δεσμευμένες ενισχύσεις, ένα ποσοστό έως 3,5%
μπορεί να προορίζεται για:
− τομεακά προγράμματα, όπως, προγράμματα βελτίωσης
ποιότητας και εμπορίας των αγροτικών προϊόντων
καθώς και προστασίας και αναβάθμισης του
περιβάλλοντος,
− ενισχύσεις στις περιοχές που θα πληγούν από την
κατάργηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, και από
την περαιτέρω αποδέσμευση στον τομέα του ρυζιού,
− προώθηση μέτρων διαχείρισης των κινδύνων, όπως
προγράμματα ασφάλισης καλλιέργειας σε περίπτωση
φυσικής καταστροφής,
− το ταμείο αλληλοβοήθειας για τις ασθένειες των ζώων
και των φυτών και τα περιβαλλοντικά ατυχήματα.
Η διασφάλιση της «ομαλής μετάβασης» λόγω σταδιακής
κατάργησης των ποσοστώσεων γάλακτος επιτυγχάνεται:
− με την αύξηση των ποσοστώσεων κατά 1% ετησίως
μεταξύ 2009/10 και 2013/14.
− Για την Ιταλία, θα εφαρμοστεί μία αύξηση κατά 5%
αμέσως από το 2009/10.
− Το 2009/10 και το 2010/11, οι γεωργοί που θα
υπέρβαιναν την ποσόστωση γάλακτος κατά
περισσότερο από 6% θα πρέπει να καταβάλουν
εισφορά κατά 50% υψηλότερη από την κανονική.
Συνέχεια

Τι προβλέπει η νέα ΚΑΠ της περιόδου 2014 - 2020
• Η εφαρμογή της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και
χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, η λήξη της μεταβατικής περιόδου της
εφαρμογής της ΚΑΠ για τα νεοενταχθέντα κράτη-μέλη, η πιθανότητα
ύπαρξης νέας συμφωνίας για τη γεωργία ως αποτέλεσμα των
διαπραγματεύσεων των κρατών-μελών του ΠΟΕ του Γύρου της Doha, η
πιθανότητα ύπαρξης ενός νέου πρωτοκόλλου κλιματικής αλλαγής,
καθώς και ενός νέου δημοσιονομικού πλαισίου για την περίοδο 2014 –
2020, απαιτούσαν τον καθορισμό νέας ΚΑΠ με εφαρμογή από το 2014.
• Το Νοέμβριο του 2010, άνοιξε η συζήτηση την αναθεώρηση της ΚΑΠ,
ενώ τον Οκτώβριο του 2011, η Επιτροπή υπέβαλε δέσμη προτάσεων,
με πρωτοβουλία του επιτρόπου γεωργίας Dacian Cioloş, οι οποίες
χάραζαν τρεις στρατηγικούς στόχους της νέας ΚΑΠ για μετά το 2013:
− α) Βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και διασφάλιση επάρκειας.
− β) Αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων και κλιματική δράση.
− γ) Ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη.
Dacian Cioloş, Επίτροπος Γεωργίας

• Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, η μελλοντική ΚΑΠ θα έπρεπε να
είναι πιο πράσινη με δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων του
Πυλώνα Ι προς τους ενεργούς αγρότες και χρηματοδότηση της
ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας, της προστασίας του
περιβάλλοντος της αειφόρου ανάπτυξης και της επικέντρωσης στην
κλιματική αλλαγή του Πυλώνα ΙΙ, ενώ παράλληλα θα έπρεπε να
εναρμονιστεί με τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020».
• Τον Δεκέμβριο του 2013, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε την
πρόταση για την αναθεώρηση της ΚΑΠ, ακολουθώντας μία συμφωνία
σε πρώτη ανάγνωση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτή η συμφωνία
θέτει τους νέους κανόνες για την ΚΑΠ για μία περίοδο 7 ετών.
Ο προϋπολογισμός της ΚΑΠ για την περίοδο 2014 – 2020 είναι
408,31 δισ. €, δηλαδή, το 38% του συνολικού
προϋπολογισμού της ΕΕ, με κατανομή:
- 312.73 δισ. € στον Πυλώνα Ι (76.6% του προϋπολογισμού )
- 95,58 δισ. € στον Πυλώνα ΙΙ (23.4% του προϋπολογισμού)

Τα βασικά σημεία αναθεώρησης περιλαμβάνουν:
• Ι. Μέτρα άμεσης ενίσχυσης του Πυλώνα Ι:
− α) Μείωση εισοδηματικής ενίσχυσης για μεγάλες καλλιέργειες.
− β) Αναδιανεμητικές πληρωμές.
− γ) Εξωτερική σύγκλιση.
Μείωση εισοδηματικής ενίσχυσης για μεγάλες
καλλιέργειες: εφαρμογή υποχρεωτικής μείωσης κατά 5%
για ποσά πάνω από τις 150.000 € (με εξαίρεση για τα κράτη-
μέλη τα οποία χρησιμοποιούν πάνω από το 5% του εθνικού
τους φακέλου άμεσων ενισχύσεων για την αύξηση της
ενίσχυσης των μικρών αγροτών με μία μορφή
αναδιανεμητικής πληρωμής).
Αναδιανεμητικές πληρωμές: με δυνατότητα στα κράτη-μέλη
να αναδιανέμουν τις άμεσες ενισχύσεις στους αγρότες τους
χρησιμοποιώντας έως το 30% των εθνικών φακέλων
άμεσων ενισχύσεων, ώστε να χορηγούν στους μικρούς
αγρότες μία επιπλέον ενίσχυση για τα πρώτα εκτάρια για τα
οποία ενεργοποίησαν δικαιώματα ενισχύσεων (με μέγιστο
τα 30 εκτάρια μίας μέσης εκμετάλλευσης ανά κράτος-
μέλος).
Εξωτερική σύγκλιση: προκειμένου να διασφαλιστεί μία πιο
δίκαιη διανομή των άμεσων εισοδηματικών ενισχύσεων σε
όλη την ΕΕ και να μειωθεί η σύνδεση με ιστορικές
αναφορές. Όλα τα κράτη-μέλη με άμεσες ενισχύσεις
επιπέδου κάτω του 90% από το μέσο όρο θα πρέπει να
προβούν στη μείωση του ενός τρίτου της διαφοράς ανάμεσα
στο επίπεδο που βρίσκονται τώρα και σε αυτό το επίπεδο,
φτάνοντας στο ελάχιστο όριο έως το 2020, με χρηματοδότηση
αναλογικά από όλα τα κράτη-μέλη με άμεσες ενισχύσεις
πάνω από το μέσον όρο της ΕΕ.
Συνέχεια

− δ) Εσωτερική σύγκλιση.
− ε) Συνδεδεμένες ενισχύσεις.
− στ) Δημοσιονομική Πειθαρχία.
Εσωτερική σύγκλιση: προκειμένου τα κράτη μέλη να
αποκαταστήσουν τουλάχιστον μερικώς την ισορροπία του
μέσου επιπέδου των άμεσων ενισχύσεων ανά εκτάριο σε
εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο μέχρι το 2019. Αυτό μπορεί
να επιτευχθεί με τη χρήση διάφορων μοντέλων που
μπορούν να εφαρμοστούν σε εθνικό ή περιφερειακό
επίπεδο. Έτσι, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι
μέχρι το 2019 η αξία όλων των δικαιωμάτων ενισχύσεων
φθάνει τουλάχιστον το 60% της εθνικής ή περιφερειακής
αξίας. Εκεί όπου το 60% οδηγεί σε μία απώλεια μεγαλύτερη
του 30% στα κράτη-μέλη που εφαρμόζουν αυτό το όριο, η
ελάχιστη αξία μπορεί να μειωθεί ώστε να φθάσει στο
ανώτατο όριο του 30%. Για τους σκοπούς της εσωτερικής
σύγκλισης, τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να
συνυπολογίζουν και το 30% των ενισχύσεων για το
πρασίνισμα που λαμβάνουν οι αγρότες.
Συνδεδεμένες ενισχύσεις: με επιτρεπόμενο όριο για τα
κράτη-μέλη ένα 8% συνδεδεμένων ενισχύσεων και
επιπλέον 2% για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες. Τα κράτη-
μέλη που χρησιμοποίησαν πάνω από 5 % συνδεδεμένων
ενισχύσεων μέσα σε ένα έτος κατά την περίοδο 2010 – 2014,
μπορούν να έχουν ένα όριο 13% συν 2% για τις
πρωτεϊνούχες καλλιέργειες. Τα κράτη μέλη τα οποία
χρησιμοποίησαν πάνω από 10% συνδεδεμένων ενισχύσεων
μέσα σε ένα έτος κατά την περίοδο 2010-2014, μπορούν να
αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν πάνω από το 13% μετά
από έγκριση της Επιτροπής.
Δημοσιονομική Πειθαρχία: σύμφωνα με την οποία, οι
αγρότες που λαμβάνουν λιγότερο από 2.000 € σε άμεσες
ενισχύσεις, θα εξαιρεθούν από την ευθύγραμμη περικοπή
των άμεσων ενισχύσεων
Συνέχεια

− ζ) Η έννοια του ενεργού αγρότη.
− η) Για το «Πρασίνισμα».
− θ) Διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων.
− ι) Περιοχές Οικολογικής Εστίασης (ΠΟΕ).
Η έννοια του ενεργού αγρότη: σύμφωνα με την οποία,
καθιερώνονται πιο αυστηροί κανόνες ώστε να αποφευχθεί
νομικά πρόσωπα, των οποίων η βασική δραστηριότητα δεν
είναι γεωργική, να διεκδικούν άμεσες ενισχύσεις, ειδικά με
την πρόβλεψη υποχρεωτικής «αρνητικής λίστας» για άτομα
τα οποία εκ των προτέρων εξαιρούνται από τις άμεσες
ενισχύσεις.
Για το «Πρασίνισμα»: το 30% των άμεσων ενισχύσεων
υπόκεινται στην αξιολόγηση των καλλιεργητικών πρακτικών
οι οποίες είναι ευεργετικές για το περιβάλλον και το κλίμα,
όπως, ειδικά, η διαφοροποίηση της παραγωγής, η
διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και η διαμόρφωση
«περιοχής οικολογικής εστίασης» σε κάθε αγροτική
εκμετάλλευση.
Διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων: τα κράτη μέλη πρέπει να
διασφαλίσουν ότι στην συνολική γεωργική έκταση θα
διατηρείται μία ελάχιστη αναλογικά έκταση μόνιμων
βοσκοτόπων. Η αναλογία αυτή μπορεί να εφαρμόζεται σε
εθνικό, περιφερειακό επίπεδο ή ανά αγροτική
εκμετάλλευση.
Περιοχές Οικολογικής Εστίασης (ΠΟΕ): Η ελάχιστη έκταση
όπου δεν θα υπάρχει απαίτηση διατήρησης ΠΟΕ είναι τα 15
εκτάρια αροτριαίας καλλιέργειας. Το ποσοστό θα αρχίσει
από το 5% το 2015 και θα φτάσει στο 7% το 2017. Οι ΠΟΕ
εφαρμόζονται μόνο σε αροτριαίες εκτάσεις και όχι σε
μόνιμους βοσκότοπους και σε εκτάσεις με μόνιμες
καλλιέργειες.
Συνέχεια

• ΙΙ. Ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγορών:
− α) Φύτευση αμπέλων.
− β) Σακχαρότευτλα.
− γ) Γάλα.
Φύτευση αμπέλων: Το σύστημα εγκρίσεως νέων φυτεύσεων
αμπελιών ξεκινάει από το 2016 και θα διαρκέσει έως το
2030, με 1% ετήσια αύξηση. Τα τρέχοντα δικαιώματα
φύτευσης αμπελιών θα επεκταθούν μεταβατικά από 3 έως
5 χρόνια.
Σακχαρότευτλα: Τερματισμός των ποσοστώσεων στις 30
Σεπτεμβρίου του 2017. Σημειώνεται ότι οι τυποποιημένες
διατάξεις για τις συμφωνίες ανάμεσα στους
τευτλοπαραγωγούς και τις επιχειρήσεις θα διατηρηθούν και
μετά το τέλος των ποσοστώσεων.
Γάλα: Τερματισμός των ποσοστώσεων το 2015.

• ΙΙΙ. Αγροτική Ανάπτυξη του Πυλώνα ΙΙ:
− α) Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο.
− β) Αγροτικό Περιβάλλον, Βιολογική Γεωργία, Natura και Οδηγία
Πλαίσιο για τα ύδατα.
− γ) Περιοχές με φυσικούς περιορισμούς.
Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο: Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο
Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) θα ενοποιηθεί με τα
Ευρωπαϊκά Ταμεία Επενδύσεων, για μεγαλύτερη συνέπεια,
αποτελεσματικότητα, καθώς και τη δυνατότητα της
συγχρηματοδότησης ενός προγράμματος από διαφορετικά
Ταμεία.
Αγροτικό Περιβάλλον, Βιολογική Γεωργία, Natura και
Οδηγία Πλαίσιο για τα ύδατα: Τα μέτρα που αφορούν στο
περιβάλλον και το κλίμα έχουν ενισχυθεί ώστε να αυξηθεί η
αποτελεσματικότητα τους. Εξαιτίας της ομοιότητας κάποιων
πρακτικών πρασινίσματος του Πυλώνα 1 με τα μέτρα για το
αγροτικό περιβάλλον και το κλίμα του Πυλώνα 2, ο
Κανονισμός προβλέπει την εξαίρεση της διπλής
χρηματοδότησης ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αγρότες δεν
θα πληρώνονται διπλά για την ίδια δραστηριότητα.
Περιοχές με φυσικούς περιορισμούς: Εισάγεται μία νέα
οροθέτηση των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς
(προηγούμενα γνωστές ως μειονεκτικές περιοχές). Αυτές οι
περιοχές θα καθορίζονται πλέον στη βάση οχτώ
βιοφυσικών κριτηρίων, τα οποία θα διασφαλίζουν ένα
αντικειμενικό και διαυγές σύστημα για όλη την ΕΕ. Τα
κράτη-μέλη μπορούν να εφαρμόσουν την νέα οριοθέτηση
μέχρι το 2018, με τη δυνατότητα να ξεκινήσουν νωρίτερα.
Συνέχεια

• ΙΙΙ. Αγροτική Ανάπτυξη του Πυλώνα ΙΙ:
− δ) Χρηματοδότηση.
− ε) Καινοτομία.
Χρηματοδότηση: Ο Κανονισμός παρέχει έναν ενιαίο
συντελεστή συγχρηματοδότησης, για όλα τα μέτρα., ο
οποίος λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες στις
περιφέρειες, καθώς και δύο τύπους μετάβασης στις
περιπτώσεις που το κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την περίοδο
2007 – 2013 ήταν μικρότερο του 75% του μέσου όρου της
ΕΕ. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση των
πόρων της ΕΕ, ο Κανονισμός προβλέπει προϋποθέσεις
ελάχιστων δαπανών για το περιβάλλον και για το
πρόγραμμα LEADER. Τουλάχιστον το 30% του ΕΓΤΑΑ θα
πρέπει να είναι διαθέσιμο για μέτρα σχετιζόμενα με το
περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Άλλο ένα 5% πρέπει
να είναι διαθέσιμο για την προσέγγιση LEADER, η οποία
στηρίζει την εφαρμογή τοπικών στρατηγικών.
Καινοτομία: Έχει οριστεί ως οριζόντιος στόχος και θα
υποστηρίζεται μέσω διάφορων μέτρων αγροτικής
ανάπτυξης. Επιπλέον, μέσω της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης
Καινοτομίας για την Παραγωγικότητα και την Αειφορία της
Γεωργίας, θα προωθείται η αποτελεσματική χρήση των
πόρων, καθώς και η φιλική προς το περιβάλλον γεωργία και
δασοκομία.

• IV. Οριζόντιος Κανονισμός (συνδυασμός των κανόνων της ΚΑΠ):
− α) Τα συστήματα χρηματοδότησης, διαχείρισης και ελέγχου.
− β) Το σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών.
− γ) Το σύστημα Πολλαπλής Συμμόρφωσης.
Τα συστήματα χρηματοδότησης, διαχείρισης και ελέγχου
συμπεριλαμβάνουν τους Οργανισμούς Πληρωμών και το
ΟΣΔΕ.
Το σύστημα παροχής γεωργικών συμβουλών αποτελείται
από μία σειρά συμβουλευτικών υπηρεσιών, τις οποίες
οφείλουν να δημιουργήσουν τα κράτη-μέλη ώστε οι
αγρότες να αντιληφθούν τις προβλεπόμενες υποχρεώσεις
τους σχετικές με την πολλαπλή συμμόρφωση και το
πρασίνισμα.
Το σύστημα Πολλαπλής Συμμόρφωσης δημιουργήθηκε από
την αναθεώρηση της ΚΑΠ του 2003, το οποίο συνδέει την
ενίσχυση και στήριξη των αγροτών με τη συμμόρφωση με
τους με κριτήρια που σχετίζονται με το περιβάλλον, την
ορθή μεταχείριση των ζώων και τη χρήση των
φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

• IV. Οριζόντιος Κανονισμός (συνδυασμός των κανόνων της ΚΑΠ):
− δ) Το σύστημα απόσυρσης αχρεωστήτως καταβληθέντων
ενισχύσεων και κυρώσεων .
− ε) Τη δημοσίευση των ονομάτων των δικαιούχων των ταμείων της
ΚΑΠ .
− στ) Ένα απόθεμα κρίσεων.
Το σύστημα απόσυρσης αχρεωστήτως καταβληθέντων
ενισχύσεων και κυρώσεων που επιβλήθηκαν σε
δικαιούχους ενισχύσεων οι οποίοι δεν συμμορφώνονται με
προϋποθέσεις επιλεξιμότητας ή άλλες υποχρεώσεις. Ειδικά
για το «πρασίνισμα», οι κυρώσεις θα επιβληθούν σταδιακά.
Κατά τα δύο πρώτα χρόνια εφαρμογής του, δηλαδή το 2015
και το 2016, δεν θα επιβάλλονται καθόλου κυρώσεις, ενώ
στη συνέχεια θα επιβληθεί ένας συντελεστής προσαρμογής
της τάξεως του 20% της ενίσχυσης πρασινίσματος για το
έτος 2017 και του 25% για το έτος 2018.
Τη δημοσίευση των ονομάτων των δικαιούχων των ταμείων
της ΚΑΠ ώστε να αποθαρρυνθούν οι δικαιούχοι από
παράτυπες συμπεριφορές. Προκειμένου να διασφαλιστεί
μία ισορροπία ανάμεσα στον αντικειμενικό δημόσιο έλεγχο
και στο δικαίωμα των δικαιούχων για σεβασμό στα
προσωπικά τους δεδομένα, τα ονόματα αυτών των
δικαιούχων οι οποίοι λαμβάνουν ποσά χαμηλότερα από τα
μέγιστα επιτρεπόμενα ποσά της ενίσχυσης, στα πλαίσια του
συστήματος ενίσχυσης για τους μικρούς αγρότες, δεν θα
δημοσιεύονται.
Ένα απόθεμα κρίσεων ώστε να υποστηρίζεται ο αγροτικός
τομέας σε περιπτώσεις σοβαρών κρίσεων που επηρεάζουν
την αγροτική παραγωγή. Οι περιπτώσεις χρήσης του
αποθέματος, περιγράφονται στον Κανονισμό της ενιαίας
ΚΟΑ.
Συνέχεια

• Αξίζει ακόμη να γίνει μια σύντομη αναφορά στην σχέση των
πιστώσεων που εκταμιεύονται από τον προϋπολογισμό υπέρ του
τομέα των αγορών προς τις πιστώσεις υπέρ του τομέα αγροτικής
ανάπτυξης ή του Πυλώνα Ι προς τον Πυλώνα ΙΙ. Η σχέση αυτή που ήταν
αρχικά 100% προς 0%, μετά την υποβολή του σχεδίου Mansholt στα
μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν εφαρμόστηκαν τα πρώτα μέτρα
υπέρ της αγροτικής ανάπτυξης, που στηρίζονταν αρχικά με αμελητέες
πιστώσεις, άρχισε να μεταβάλλεται, φθάνοντας στη δεκαετία του 1980
σε μία σχέση 95% προς 5%, με την εφαρμογή του Προγράμματος
Δράσης 2000 (Agenda 2000) τα ποσοστά έγιναν 90% προς 10%, ενώ
κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο 2007 – 2013, μετά την
εφαρμογή της διαφοροποίησης, τα ποσοστά έγιναν 80% προς 20%.
Στο ιστόγραμμα της Εικόνας αταγράφονται οι δαπάνες της
ΚΑΠ ανά κατηγορία για τα έτη 1980 – 2013, καθώς και οι
προβλεπόμενες δαπάνες της αναθεωρημένης ΚΑΠ για τα
έτη 2014 – 2020. Είναι φανερή η τάση σταθεροποίησης των
ετήσιων δαπανών της ΚΑΠ σε ποσά κάτω των 60 δισ. €
ετησίως, μετά το 2013 και μέχρι το 2020

Δαπάνες της ΚΑΠ από το1980 και προβλέψεις μέχρι το 2020

Η αγροτική πολιτική στο ευρωπαϊκό φαινόμενο.pptx

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Η αγροτική πολιτική στο ευρωπαϊκό φαινόμενο.pptx