Ludo Martens 1994 EPO

1. 1
“Van Tien An Men tot Timisoara - Strijd en debatten binnen de PVDA
(1989-1990)”
Ludo Martens. EPO 1994
INLEIDING
DE DEMOCRATIE IN DE PVDA: ALSOF U ER BIJ WAS
Herinnert u zich hoe stralend en schitterend de toekomst was in het gezegende jaar
1989? Herinnert u zich dat gevoel van euforie aan de vooravond van een nieuw
tijdperk van welzijn, vrijheid en democratie? Hoe zoet klonk het gerinkel van de
vredesdividenden! De tijden waren bedwelmend: het communisme was verdwenen,
het marxisme-leninisme naar het museum verwezen, de communistische partijen
ontbonden, verdwenen. Er ging geen dag voorbij zonder dat de televisie ons
schitterende beelden bracht van dichte drommen, marcherend in de straten van
China, Tsjechoslowakije, de Sovjetunie, met vlaggen, onze vlaggen, bedrukt met ons
devies: Democratie en Mensenrechten! Het was de tijd waarin anderhalf miljard
mensen ontdekten dat kapitalisme eigenlijk socialisme met een menselijk gelaat was
en dat het communisme niets anders was geweest dan een misdadige utopie. Het
was het wonderjaar van het einde van de geschiedenis.
Normaal moest dat ook het jaar zijn van het einde van de Partij van de Arbeid van
België. Werkelijk, deze politieke dinosaurus kon niet overleven in het tijdperk van
Flanders Technology. In het nieuwe tijdperk van democratie en vrijheid was geen
plaats meer voor een hopeloos verouderde partij die zich marxistisch-leninistisch
noemde en - stel u voor! - nog altijd Zwaaide met het Rode Boekje van Mao en,
toppunt van gruwelijkheid, tedere gevoelens koesterde voor Stalin.
De definitieve verdwijning van het communisme had in België naar alle logica moeten
leiden tot de ontbinding van de PVDA. Toen de sovjetdissidenten de CPSU ten grave
hadden gedragen, stonden ook binnen de PVDA twee dissidenten op om de
liquidatie te organiseren. Uiteindelijk zouden er acht of negen de stap zetten naar die
stralende en schitterende toekomst zonder communistische partij, waar de hele
wereld begin 1990 zo naar verlangde. Wat de liberale pers ertoe bracht haar
opluchting uit te drukken op neutrale en zelfzekere toon: “Dezer dagen is de PVDA
uit elkaar gespat in twee fracties.” De Morgen maakte melding van “fatale onenigheid
binnen de PVDA”. “Eén kader op tien zegt vaarwel aan de Partij.” “Netelige kwesties
slaan diepe bressen in de PVDA.” De dag na Tien An Men had Vandenbroucke,
voorzitter van de SP, al beweerd dat de leiders van de PVDA zich 'honderd meter
onder de grond' moesten ingraven. Op dergelijke diepte is er natuurlijk geen
overleven mogelijk.
In de ogen van de weldenkenden moest de PVDA verdwijnen omdat zij de misdaad
had begaan het marxisme-leninisme te verdedigen. Nochtans was het niet tegen
deze misdaad dat onze dissidenten zich verhieven. Integendeel: de dissidenten
beweerden bij hoog en bij laag de marxistisch-leninistische partij te willen redden!
Wat hen dreef, was 'het gebrek aan interne democratie, de onmogelijkheid om een
eerlijke discussie te voeren.” In een interview op de BRT, op maandag 29 januari
1990, beschreef een van de dissidenten de hel waar hij was doorgegaan. Zoals alle
leden van de PVDA was hij flink onder druk gezet om zich aan te sluiten bij het

2. 2
officiële partijstandpunt over Tien An Men. Volgens hem waren vele leden gekant
tegen de analyse van de leiding over de gebeurtenissen in Roemenië, maar ze
durfden het niet zeggen. Omdat wie kritiek gaf, gebrandmerkt werd als een vijand
van de PVDA. Trouwens, de beslissingen werden altijd genomen door een kleine
kliek. Er was geen doorstroming van de basis naar de top. Er moest een
buitengewoon congres komen waar de democratie zou worden gerespecteerd en
een nieuwe leiding verkozen. “Wel, dat moet erg zijn bij u, in de PVDA!” Dat was de
spontane reactie die de onthullingen van onze dissidenten veroorzaakte. De mensen
hebben zoveel zaken gehoord over Stalin: dictatuur, willekeur, onderdrukking van
elke onafhankelijke gedachte, vernietiging van alle sterke persoonlijkheden; aan de
top van de partij almachtige bureaucraten, aan de basis de leden zoals de radertjes
van een machine... En nu zeiden de dissidenten dat het in de PVDA net eender was!
In die tijd hebben we openlijk gezegd dat er binnen de PVDA geen wezenlijke
geschillen bestonden over de analyse van de gebeurtenissen in de socialistische
landen, dat de discussies over al deze kwesties correct waren gevoerd, dat de
democratie in de PVDA veel beter werkte dan in eender welke burgerlijke partij, en
dat de partij op bewonderenswaardige wijze haar eenheid had bewaard tijdens de
omwentelingen in het Oosten. En dan kwamen een aantal mensen, die het voor het
overige goed met ons meenden, ons zeggen dat die verklaringen onwaarschijnlijk
leken, ongeloofwaardig. Hadden de socialistische landen geen schipbreuk geleden
precies door een gebrek aan democratie en had de ervaring niet bewezen dat een
partij van het leninistisch-stalinistische type niet te rijmen was met een democratische
werking? Die mensen hebben wij toen geantwoord: “U vergist zich. Maar het is te
lang om het uit te leggen. Misschien een andere keer. Om hierover te kunnen
oordelen, moet u eigenlijk weten hoe het er in de partij aan toegaat.”
Dit boek geeft antwoorden op de bezorgde vragen van onze vrienden. Het beschrijft
hoe het er in de Partij van de Arbeid aan toegaat. Het laat toe te oordelen. Het is de
gedetailleerde neerslag van de geschilpunten en de politieke strijd binnen de PVDA.,
tijdens die twee cruciale jaren 1989 en 1990, en bevat de besluiten waarrond de
partij zich heeft verenigd. Het legt de principes van de partijwerking uit doorheen de
discussies en de bewogen strijd. Dit verslag van de interne en zeer hevige strijd, zal
de lezer toelaten de door de PVDA verdedigde politieke principes beter te leren
kennen evenals het belang van de regels en organisatorische principes van een
revolutionaire partij. Dit boek wil, doorheen de beschrijving van de politieke strijd in
de PVDA, aantonen dat, in tegenstelling tot wat men ons wil laten geloven, 'de'
democratie en 'de' vrijheid niet bestaan, noch in de maatschappij, noch in de politieke
partijen. In een maatschappij die verdeeld is in antagonistische klassen, geven de
verschillende klassen een heel andere inhoud aan de begrippen democratie en
vrijheid. De grote burgerij spreekt over 'de' democratie en “de” vrijheid opdat de
mensen zich zouden identificeren met de imperialistische democratie, met het
sociaal-economische systeem gedomineerd door de multinationals, een misdadig,
barbaars en onmenselijk systeem. De gebeurtenissen van 1989-1990 die in dit werk
worden besproken, onthullen het klassekarakter, de werkelijke natuur van "de"
democratie en "de” vrijheid, die de burgerij verdedigt. Eigenlijk zouden we de grote
burgerij moeten bedanken omdat ze zo'n enorme propaganda heeft gemaakt voor
deze twee begrippen. Tijdens de 'democratische” beweging op het Tien An Men
plein, tijdens de 'democratische opstand' in Roemenië, tijdens de 'hervorming” van
Gorbatsjov en Jeltsin hebben de media dagenlang uitgelegd dat 'de massa's' streden
voor 'democratie, vrijheid en mensenrechten.” Heel de reformistische linkerzijde, van

3. 3
sociaal-democraten tot groenen, heeft deze analyse onderschreven. Vandaag zijn de
zaken duidelijk: door de burgerij in haar anticommunistische strijd te volgen, zijn deze
progressieven de verdedigers geworden van een misdadig, barbaars, en onmenselijk
sociaaleconomisch systeem. Deze pijnlijke vaststelling formuleren is de eerste
voorwaarde voor een echte breuk met het kapitalisme en het imperialisme. Kijk welke
“vrijheid” je in 1989 hebt toegejuicht! In het Oosten bleken de westerse multinationals
vrij om de beste fabrieken weg te kapen aan uitverkoopprijzen; duizenden
misdaadorganisaties konden zich meester maken van commerciële, financiële en
industriële ondernemingen en van de dienstensector en er hun 'privé-bedrijven” van
maken; de maffiabenden kunnen 'vrij' jaarlijks illegaal acht miljard dollar uit Rusland
exporteren, een bedrag dat groter is dan de hulp van het westen; honderdduizenden
vrouwen worden 'vrij” naar de prostitutie gedreven en meer en meer mensen worden
verplicht hun bloed en organen te verkopen! Deze 'democratie' voor de multinationals
en de maffia betekende voor de Russische werkers een vrije val van de koopkracht
met 58% in twee jaar (1990-1992), een heropleving van het fascisme (met de
“democratische beslissing” in Litouwen negentien monumenten op te richten ter ere
van de SS) en een ontketening van nationalistisch-fascistische burgeroorlogen die
reeds tienduizenden doden hebben gekost!
Wij hebben al vermeld dat veel van onze vrienden ongelovig opkeken toen wij hen
bevestigden dat er binnen de PVDA democratisch was gediscussieerd over de
dramatische gebeurtenissen in de Oostbloklanden. De democratie van onze partij is
echter tegengesteld aan die toegepast in de burgerlijke partijen. In het interne leven
van politieke partijen bestaat er immers geen democratie boven de klassenstrijd, net
zomin als in de maatschappij. In alle burgerlijke partijen, van liberalen tot sociaal-
democraten en groenen, wordt de interne democratie toegepast op basis van een
politieke lijn die de gemeenschappelijke wil uitdrukt om het kapitalisme en het
imperialisme te behouden en, indien nodig, te hervormen. In kalme tijden, wanneer
de heersende burgerlijke waarden niet worden bedreigd, kunnen deze partijen
democratische methoden toepassen, omdat de standpunten van de tussenkaders
niet fundamenteel verschillen van die van de leiding. Maar zelfs in deze 'betere”
momenten, blijft de deelname van de basis aan de uitwerking van de oriëntaties zeer
beperkt. Het karakter van de democratie in een partij wordt bepaald door de klasse
die zij dient. Op economisch vlak wordt de macht bij ons uitgeoefend door een uiterst
kleine minderheid grote kapitalisten die over enorme rijkdommen beschikken, over
privileges, over faciliteiten en voordelen van allerlei aard. De politieke machine
waarmee de burgerij haar macht uitoefent, namelijk de burgerlijke democratie, de
parlementaire democratie, functioneert met mannen en vrouwen waarvan de
overgrote meerderheid tot diezelfde burgerij behoort of er nauwe banden mee
onderhoudt. Vandaar dat de uitoefening van de democratie in al deze partijen
beperkt, verminkt, gekortwiekt en vervalst is. Van zodra een deel van de basis een
essentieel onderdeel van de kapitalistische dictatuur in vraag wil stellen, luidt de
leiding de alarmbel tegen die 'avonturiers” en “onverantwoordelijken”. De recente
schandalen die het merendeel van de grote Europese 'democratische” partijen
hebben geteisterd, hebben goed hun klassekarakter getoond. In Italië zijn
tweeduizend politici van christendemocratische, liberale en sociaal-democratische
formaties en leidende figuren uit de industriële en financiële wereld in beschuldiging
gesteld en gevangengezet. De banden tussen de maffia, de georganiseerde misdaad
en de eminentste 'democratische" politici, ministers en eerste ministers, zijn
blootgelegd. Al die partijen baden in de corruptie: de grote kapitalisten hebben hen

4. 4
nodig om winstgevende contracten binnen te halen, de partijen moeten gulle
mecenassen vinden om hun apparaat en activiteiten te financieren.
In België is het schouwspel dat de burgerlijke partijen bieden al navenant. Hilaire
Beelen, patroon van het Antwerpse wisselkantoor Kirschen en Co, was een goede
bekende van Jean Gol en Willy De Clerq. Hij is lid geweest van de Financiële
Commissie van de liberale partij. Ondanks hun schuld aan een fiscale fraude van
minstens vijf miljard, werden Beelen en zijn vennoot François Leiser vrijgesproken!
De reden? Een procedurefout! Van Den Boeynants, leider van de PSC, oud-premier
en minister van Staat, werd in 1986 veroordeeld voor een fraude van minstens 100
miljoen frank en voor valsheid in geschrifte. “U bent een onverbeterlijke fraudeur',
beet de rechter Carlos Amorez y Martinez hem toe. In 1992 heeft een arrest van het
Hof van Beroep, dat achter gesloten deuren zetelde, hem gerehabiliteerd. Cools, de
vroegere voorzitter van de PS, is vermoord als gevolg van strubbelingen en
afrekeningen binnen de partij van het 'democratische socialisme'. De verrotting van
de burgerlijke politici is niets anders dan de weerspiegeling van de verrotting in de
wereld van de grote kapitalisten. De democratie is de leugen, het vijgeblad dat de
verrotting moet bedekken.
Deze waarheden dringen door tot het bewustzijn van de man in de straat, nauwelijks
vier jaar na de kunstmatige euforie, gecreëerd rond 'de' democratie die wij naar Oost-
Europa en de Sovjetunie gingen uitvoeren. Maar kenmerkend voor het burgerlijke
pluralisme is dat, zodra duidelijk wordt dat zijn traditionele stromannetjes hebben
afgedaan, het grootkapitaal er andere oplegt, ergere. Zo maakt een belangrijke
fractie van de grote burgerij propaganda voor de fascistische partijen, die zij voorstelt
als een 'alternatief' voor de verrotting van de traditionele partijen. Precies zoals in de
jaren dertig. De hiërarchie van de katholieke Kerk, die nauwe banden heeft met de
hoge financiële wereld, was een belangrijke steun voor VNV, Verdinaso en Rex en
verkondigt nu dat het Vlaams Blok 'enkele ernstige en evangelische waarden
verdedigt"; waarop een van de leiders van de fascistische partij kardinaal Daneels
prompt feliciteerde om 'zijn eerlijkheid en moed'! Geconfronteerd met de afkeer van
de massa's voor de verrotting van de burgerlijke partijen, drijft de grote burgerij, die
altijd luid propaganda voerde voor 'onze' democratie, de mensen nu in de armen van
de ergste vijanden van elke vorm van democratie, zelfs van de burgerlijke.
De "nationalisten" van het Vlaams Blok Bahn Sinds 1990 Prat op het feit dat hun
standpunten goed overeenstemmen met die van de "nationalistische" Kroaten. De
Winter is in Zagreb officieel ontvangen door de voorzitter van het Kroatische
parlement. “In 1990 beloofden de nationalistische Kroaten gouden bergen, als zij aan
de macht zouden komen", schrijft het NRC Handelsblad, Drie jaar waren voldoende
om de Ware aard van de Kroatische “nationalistische democratie” - die onze
fascisten zo bewonderen en steunen- bloot te leggen. De Kroatische, Servische,
Sloveense en andere nationalisten, die de verkiezingen “democratisch” hebben
gewonnen, hebben Joegoslavië in reactionaire burgeroorlogen gestort, met
tienduizenden doden als gevolg. Het bruto nationaal produkt in Kroatië is met 50%
gedaald. De inflatie bedraagt 2.000% per jaar. De vroegere fascisten, die waren
gevlucht in 1945, zijn in groten getale teruggekeerd, 'spelen een belangrijke rol in de
regeringspartij” en “hebber uitgesproken revanchistische gevoelens”. verklaart de
economist Branko Horvat. Peleiders Van de HP/ (nationalistische partij aan de
macht) gebruiken de economie vooral voor hun persoonlijke verrijking, zij vergrijpen
zich aan speculatie en diefstal. De ergste is Tudjman. Hij betaalt geen belastingen en

5. 5
hij heeft een Villa, die staats" eigendom was, voor een tiende van de waarde
gekocht.
Zelfs de jongste en minst gecompromitteerde burgerlijke partij, Agalev-Ecolo. treedt
niet buiten het kader van deze verminkte, beperkte en hypocriete burgerlijke
democratie. Dat valt op tijdens elke grote internationale of nationale crisis. De politiek
van deze partij Wordt bepaald door Wat aan aanvaardbaar is voor de grote burgerij:
dat is het kader van de "democratie” bij Agalev-Ecolo. Deze partijen zullen hun leden
nooit vragen mee te helpen bepalen hoe de strijd voor een andere maatschappij
moeten Worden gevoerd: de leiding rekent op het gebrek aan bewustzijn van de
leden en hun openheid voor rechtse en anticommunisten.
Binnen de PVDA hebben we gedurende 1989-1992 wij twee contrarevolutionaire
bewegingen meegemaakt, die een belangrijke impact zullen hebben op de evolutie in
de Wereld de komende decennia: enerzijds de vernietiging van de socialistische
landen in Oost-Europa door het kapitalisme en het imperialisme en anderzijds de her
kolonisatie van de derde wereld door het imperialisme, onder het ordewoord van de
'plicht tot humanitaire inmenging', reeds in Praktijk gebracht in Panama. Irak en
Somalië, Over die twee belangrijke evoluties is geen kritisch debat ontstaan onder de
leden van deze Partijen. De leiding van Agalev-Ecolo ziet er blijkbaar geen graten in
dat de burgerlijke media de opinie van haar leden boetseren. Terzelfdertijd
concentreert het reële politieke leven van de groene partijen na die zich
demagogisch beroepen ор de “basisdemocratie”, zich hoe langer hoe meer in de
beperkte kring parlementairen en kaders, wier persoonlijke belangen en ambities
soms lijnrecht tegenover elkaar staan. De zeldzame eerlijke Personen, die niet van
hun eigen belangen uitgaan en trouw blijven aan de werkers, voelen er zich hoe
langer hoe minder op hun gemak.
Met deze feiten voor ogen, begrijpt u misschien beter waarom wij, in volle
anticommunistische campagne, hebben beweerd dat de PVDA veel democratischer
werkte dan eender welke burgerlijke of kleinburgerlijke partij.
In dit boek willen wij aantonen hoe de democratie die de PVDA toepast, van nature
uit volledig verschilt van de democratie die heerst in de partijen die het kapitalisme
ondersteunen. Onze democratie is revolutionair en proletarisch - wat wil zeggen dat
zij dient om de burgerlijke standpunten en invloeden uit onze rangen te verwijderen,
en de revolutionaire standpunten te versterken. Onze democratie stelt elk lid in staat
beter het kapitalisme en het imperialisme te bestrijden, zijn kennis over het
misdadige, barbaarse en onmenselijke karakter van ons systeem te verdiepen, met
meer toewijding de strijd van de werkers en de strijd van de volkeren in de derde
wereld te dienen. De proletarische democratie van onze partij beoogt het bewustzijn,
het bevattingsvermogen, de activiteit van elk lid te verhogen. In tegenstelling tot wat
in de burgerlijke partijen gebeurt, worden passieve en conformistische leden die
beïnvloedbaar zijn door het burgerlijke milieu, beschouwd als een gevaar voor de
toekomst van de partij.
Wie lid wordt van de Partij van de Arbeid doet dit na rijp beraad. Hij engageert zich
voor een consequente strijd voor de bevrijding van de arbeidersklasse en de
werkende massa's. Hij weet dat hij met alle andere leden van de Partij een zelfde
ideaal en een zelfde engagement deelt en dat allen verbonden zijn door dezelfde
discipline. In de Partij worden de democratie en de creativiteit bevorderd om beter de

6. 6
gezamenlijke doelstellingen te verwezenlijken. Een communist vecht niet alleen om
een einde te stellen aan de uitbuiting, de onderdrukking en de onrechtvaardigheid in
zijn eigen land. Sinds het kapitalisme een wereldsysteem is geworden, is de
klassenstrijd van de arbeiders internationalistisch. Elke communist steunt de anti-
imperialistische en democratische revolutionaire bewegingen in de derde wereld. Hij
is solidair met de socialistische landen en met de communisten die de socialistische
opbouw verdedigen tegen de oude vijandige klassen, tegen de imperialistische
subversie en tegen revisionistische tendensen in de | partij zelf. De politieke lijn van
de Partij van de Arbeid van België inzake de geschiedenis van de socialistische
landen, is geformuleerd in de twee boeken. De USSR en de fluwelen contrarevolutie
en Een andere kijk op Stalin, verder in het document Tien An Men: van
revisionistische ontsporing tot contrarevolutionaire opstand. Dit document publiceren
wij als bijlage.
Het eerste deel van dit werk handelt over de strijd binnen de Partij van de - Arbeid
van België op het ogenblik van de gebeurtenissen van Tien An Men in China en van
de staatsgreep in Roemenië die het regime van Ceaușescu omver wierp. Het eerste
hoofdstuk is gebaseerd op een document tegen het rechts opportunisme, dat in juni-
december 1989 gepubliceerd en hier vervolledigd werd. Het tweede hoofdstuk
analyseert de debatten onder de kaders van de PVDA na de gebeurtenissen in
Beijing. Het derde hoofdstuk analyseert de strijd tegen een antipartij-fractie die
opgericht werd toen de anticommunistische campagne haar hoogtepunt bereikte,
met het verhaal van het massagraf in Timisoara. Het vierde hoofdstuk analyseert de
strijd tegen een verzoenende tendens die uiteindelijk de standpunten van de
antipartij-groep vervoegde. Het tweede deel bevat de balans van de discussies
tijdens de voorbereidende commissies van het Vierde Congres van de PVDA, in
november-december 1990. Het eerste hoofdstuk geeft een samenvatting van het
debat over de herziening van de analyse die de PVDA in 1987 over de Sovjetunie
had gemaakt. Het tweede hoofdstuk legt uit waarom de houding tegenover kameraad
Stalin een sleutelkwestie is voor de communistische en revolutionaire beweging. Het
derde hoofdstuk behandelt de breuk tussen de periode van Stalin en de periode van
Chroesjtsjov. Het vierde hoofdstuk analyseert de 'Standpunten over de Sovjetunie',
die, in een licht aangepaste versie, het revisionisme à la Chroesjtsjov binnen de
PVDA wilden invoeren. Het vijfde hoofdstuk gaat over de principes van de politieke
strijd in de partij en met name over het principe van de zuivering van de partij van
volhardende opportunisten. Het zesde hoofdstuk herneemt enkele standpunten van
de Chinese Communistische Partij en van de Albanese Partij van de Arbeid en
onderstreept de noodzaak van de strijd op de twee fronten, tegen het rechts- en
links-opportunisme.