Murarz- Wykonywanie izolacji

2. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Artur Kryczka
Wykonywanie izolacji
712[06].Z3.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

3. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
dr inż. Ewelina Sadowska
inż. Andrzej Szolc
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06].Z3.03
,,Wykonywanie izolacji’’ zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu murarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

4. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Wykonywanie izolacji przeciwwilgociowych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Wykonywanie izolacji cieplnych 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzające 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 18
4.3. Wykonywanie dociepleń budynków istniejących 19
4.3.1. Materiał nauczania 19
4.3.2. Pytania sprawdzające 25
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 28
5. Sprawdzian osiągnięć 30
6. Literatura 34

5. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania izolacji.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Wykonywanie izolacji’’
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
− sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie
powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz
instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

6. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat jednostek modułowych
712[06].Z3
Technologia prac pomocniczych
712[06].Z1.01
Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich
712[06].Z1.02
Organizacja stanowiska pracy murarza
712[06].Z1.03
Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych
712[06].Z1.04
Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów
712[06].Z3.01
Wykonywanie robót zbrojarskich i betoniarskich
712[06].Z3.02
Wykonywanie robót ciesielskich
712[06].Z3.03
Wykonywanie izolacji
712[06].Z3.04
Osadzanie stolarki, ślusarki i innych elementów w murze

7. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
− stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
− rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,
− posługiwać się dokumentacją techniczną,
− wykonywać przedmiary i obmiary robót,
− wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
− magazynować, składować i transportować materiały budowlane,
− stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych,
− organizować stanowisko pracy murarza,
− dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do robót murarskich,
− wykonywać zaprawy budowlane i betony,
− wykonywać podstawowe prace betoniarsko zbrojarskie,
− wykonywać podstawowe prace ciesielskie,
− stosować procedury udzielania pierwszej pomocy,
− przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom.

8. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,
− dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,
− zorganizować stanowisko pracy,
− przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,
− dobrać narzędzia potrzebne do robót,
− rozpoznać, wybrać potrzebny materiał na izolację,
− ocenić przydatność i jakość materiału stosowanego do izolacji,
− wykonać izolację przeciwwilgociową poziomą,
− wykonać izolację przeciwwilgociową pionową,
− wykonać izolację ciepłochronną poziomą,
− wykonać izolację ciepłochronną ścian, wieńca i nadproży,
− przygotować podłoże pod izolację,
− wykonać powłoki gruntujące pod izolacje,
− wykonać docieplenie ścian budynku,
− wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót,
− przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
− zastosować materiał w sposób racjonalny,
− określić szacunkowo ilość materiału niezbędnego do wykonania robót,
− sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
− porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,
− wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska.

9. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Wykonywanie izolacji przeciwwilgociowych
4.1.1. Materiał nauczania
Zawilgocenie materiałów budowlanych w konstrukcjach przegród jest zjawiskiem
powodującym niszczenie tych materiałów, ich zagrzybienie, ponadto wpływa niekorzystnie
na zdrowie człowieka. Duża wilgotność pogarsza właściwości termoizolacyjne przegrody.
Dlatego należy chronić konstrukcję budynku przed zawilgoceniem, w sposób zależny od
źródeł jego pochodzenia.
Chroniąc elementy budynku przed działaniem wilgoci stosuje się specjalne izolacje
przeciwwilgociowe. Rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje izolacji: izolacje typu lekkiego,
izolacje typu średniego oraz izolacje typu ciężkiego. Ze względu na położenie warstw
izolacyjnych, występuje podział izolacji na poziome i pionowe (rys.1).
Izolacje typu lekkiego to przeważnie izolacje pionowe, chroniące ściany budynku przed
poziomym przemieszczaniem się wilgoci ze znajdującego się przy tych ścianach gruntu.
Mogą to być powłoki bitumiczne z asfaltu, tworzyw sztucznych lub też powłoki z różnych
mas uszczelniających. Izolacje takie nie są odporne na uszkodzenia mechaniczne(rys.1).
Rys.1. Stosowanie izolacji typu lekkiego do ochrony ściany fundamentowej budynku przed wilgocią [3, s325]
Rys.2. Izolacja ciężka przy różnym poziomie wody gruntowej [3, s.328]
Izolacje typu średniego stosuje się w celu zabezpieczenia budynku przed bezpośrednim
działaniem wody opadowej. Izolacja taka jest stosowana w ścianach fundamentowych, jako
ochrona przed działaniem wody gruntowej (rys.2).
Izolacje typu ciężkiego są to przeważnie izolacje bitumiczne z wkładkami z papy, tkanin
impregnowanych, folii lub laminatów z tworzyw sztucznych lub cienkich blach metalowych.
Izolacje typu ciężkiego składają się z dwóch do czterech warstw wkładek, przy czym wkładki
chronią powłoki bitumiczne przed ich rozerwaniem, a jednocześnie w przypadku izolacji

10. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
pionowych zapobiegają spływaniu powłok z pionowych powierzchni. Izolacje z trzema
wkładkami z papy stosuje się do ochrony ścian fundamentowych przed wodą naporową,
znajdującą się pod ciśnieniem.
W niektórych przypadkach pionową warstwę izolacyjną należy zabezpieczyć przed
uszkodzeniem mechanicznym, wykonując murek ceglany o grubości ½cegły (rys.2). Murek
ten pozostaje na stałe po zasypaniu wykopu fundamentowego, często jego konstrukcja jest
wyprowadzona ponad poziom terenu, tworząc wysunięty cokół budynku.
Najbardziej powszechnym materiałem stosowanym do izolacji przeciwwilgociowych są
papy. Papy składają się z osnowy oraz z bitumicznej masy impregnującej. Osnowę papy
zwykle stanowią: tektura, juta, tkanina z włókna szklanego, siatka poliestrowa lub folia
polietylenowa. Istnieją również osnowy z folii aluminiowej lub z innych metali. Obecnie
stosowane osnowy to z reguły tkaniny z włókna szklanego lub siatki poliestrowe. Siatki
poliestrowe mają przewagę nad włóknem szklanym, gdyż na zgięciach izolacji nie ulegają
załamaniu. Jako masę powłokową stosuje się przeważnie asfalty modyfikowane polimerami
różnych typów.
Papy izolacyjne otrzymuje się nasycając osnowę masą asfaltową. Ze względu na
konieczność częstego zginania ich pod kątem prostym — stosuje się zwykle papy na siatkach
poliestrowych.
Obecnie stosuje się papy zgrzewalne, mogące też być wykorzystywane jako izolacje
ścian i fundamentów. Stosowane są także papy wykonane z plastomerycznej wodoszczelnej
membrany, połączonej ze związkami bitumicznymi.
Izolacje z folii z tworzyw sztucznych produkuje się przede wszystkim z polichlorku
winylu, a także z polietylenu. Mają one grubość 1÷3mm. Mogą stanowić izolacje
jednowarstwowe, bądź służyć jako przekładki izolacji papowych, w miejscach, w których
konieczne jest wzmocnienie tych izolacji. Folie można kleić i spawać. Do wykonywania
izolacji przeciwwilgociowych można używać folii polietylenowych, wykonywanych w formie
tłoczonych membran (rys.3).
Rys.3. Zastosowanie membrany jako izolacji pionowej fundamentu [3 s328]
Istnieją również produkty kompozytowe, składające się z folii polimerowej i warstwy
specjalnie spreparowanego bentonitu — tworzywa o konsystencji plastycznej podczas
nakładania, a pęczniejącego pod wpływem zawilgocenia, tworzącego w ten sposób szczelną
barierę dla wilgoci. Materiały te są stosowane do izolacji przeciwwodnych i są produkowane
w grubościach l÷4mm. Membrany takie przydatne są również przy dużym ciśnieniu

11. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
hydrostatycznym wody. Folia stanowi tu osłonę warstwy bentonitowej, a bentonit pęczniejąc
zapobiega penetracji wody do wnętrza przegrody.
Materiały powłokowe są izolacjami z mas asfaltowych zwykłych lub modyfikowanych
polimerami. Można stosować je do zabezpieczania ścian i fundamentów wyłącznie przed
penetracją wilgoci, jako izolacje typu lekkiego.
Do zapraw wodoszczelnych można zaliczyć materiały, wykonywane na bazie cementu,
piasku i dyspersji z tworzyw sztucznych. Takie masy elastyczne służą do uszczelniania
powierzchni betonowych, murowych, tynków i są nakładane na istniejące podłoże.
Podstawowa zasada układania izolacji, zarówno przeciwwilgociowych, jak
i przeciwwodnych, polega na umieszczeniu tych izolacji od strony bezpośredniego zagrożenia
wodą, czyli przeważnie od strony zewnętrznej. W przypadku izolacji podłogi piwnic —
warstwy izolacyjne powinny znaleźć się na warstwie podłoża betonowego i jednocześnie
w górnej płaszczyźnie ławy fundamentowej. Kolejność wykonywania prac związanych z tym
fragmentem budynku jest bowiem taka, że najpierw wykonuje się ławy fundamentowe
i podłoże betonowe, tworząc w ten sposób płaszczyznę, na której można układać warstwy
izolacyjne. Papę należy przyklejać z zapasem, aby po wykonaniu ściany zewnętrznej piwnicy
można ją było zagiąć i przykleić lepikiem do tej ściany, przy wykonaniu izolacji tradycyjnej,
bądź też przymocować do tej ściany poprzez zgrzewanie, jeśli są to materiały
termozgrzewalne. W obu przypadkach warstwy papy należy wykładać kolejno na ścianę
w taki sposób, aby układane później warstwy izolacji pionowej można było na te warstwy
nałożyć i przykleić lepikiem, (rys.4) lub połączyć przez zgrzewanie.
Rys.4. Połączenie izolacji poziomej fundamentu
z pionową ściany bez ścianki pomocniczej [3, s.332]
Rys.5. Połączenie izolacji poziomej fundamentu
z pionową ściany z zastosowaniem ścianki
pomocniczej [3, s.332]
Całość izolacji pionowej powinna zostać zabezpieczona murkiem ceglanym o grubości
½ cegły na całej swojej wysokości przeważnie do około 30cm ponad istniejący poziom wody
gruntowej. Ściankę tę wykonuje się w dolnej części na zaprawie cementowej, a w górnej
części na wapiennej, jeszcze przed wymurowaniem ściany zewnętrznej. Na tej ściance
wykonuje się połączenie izolacji poziomej z pionową i dolny fragment izolacji pionowej. Po
wykonaniu właściwej ściany zewnętrznej usuwa się górną część ścianki pomocniczej, tym
łatwiej, że wykonano ją na zaprawie wapiennej (rys.5). Wykonuje się teraz izolację pionową
do pełnej wysokości, łącząc ją z wykonanym wcześniej jej dolnym fragmentem. Po
wykonaniu tej izolacji należy ponownie obmurować ją ścianką ochronną, w całości na
zaprawie cementowej.
Zarówno przy wykonywaniu izolacji poziomej jak i pionowej, przestrzega się
następujących zasad klejenia warstw papy. Najpierw, przeznaczone pod izolację suche

12. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
podłoże gruntuje się dwukrotnie roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową przeznaczoną
do gruntowania. Następnie smaruje się je lepikiem asfaltowym, tym samym lepikiem smaruje
się arkusz papy i przykleja ten arkusz do podłoża. Następny arkusz papy przykleja się w ten
sam sposób na przynajmniej 10 centymetrowy zakład z uprzednio przyklejoną papą. Kolejne
warstwy izolacji klei się tak samo, z tym, że połączenia arkuszy papy drugiej warstwy
powinny być przesunięte w stosunku do takich połączeń warstwy ułożonej wcześniej. Papy
asfaltowe klei się najczęściej lepikami asfaltowym „na gorąco".
Izolację pomieszczeń takich jak łazienki, natryski wykonuje się również od strony naporu
wody — czyli od strony wewnętrznej. Izolacje takie wykonuje się z dwóch lub z trzech
warstw papy na lepiku, na izolacji układa się warstwę zaprawy cementowej, jako podkład pod
płytki posadzkowe. (rys.6).
Rys.6. Izolacja pozioma i pionowa w pomieszczeniu mokrym [10, s.332]
Prace związane z wykonywaniem izolacji przeciwwilgociowych są bardzo zróżnicowane
i często niebezpieczne. Może je wykonywać osoba odpowiednio przeszkolona oraz odporna
na choroby dróg oddechowych, skóry, przewodu pokarmowego lub oczu.
Przystępujący do robót izolacyjnych powinno się posiadać odzież ochronną, obuwie,
rękawice, okulary i maski.
Kotły do podgrzewania materiałów izolacyjnych muszą mieć pokrywy. Kocioł wolno
napełniać tylko do 2/3 objętości. Stanowisko do podgrzewania materiałów izolacyjnych
powinno być oddalone co najmniej o 50m od zabudowań drewnianych i magazynów.
W pobliżu takiego stanowiska konieczne jest umieszczenie sprzętu przeciwpożarowego
przede wszystkim gaśnic pianowych, piasku i łopat.
Podgrzewaną masę bitumiczną należy stale mieszać, bo inaczej może być wyrzucana
z kotła. Nie wolno dopuścić, aby do kotła przedostawała się woda, ponieważ może to
spowodować rozpryskiwanie się masy. Gorącą masę z kotła można czerpać i przelewać do
kubła tylko specjalnym czerpakiem z długą rączką.
Podgrzewanie mas bitumicznych wewnątrz pomieszczeń jest dopuszczalne tylko przy
użyciu kubłów ogrzewanych elektrycznie, pod warunkiem dobrej wentylacji tych
pomieszczeń.
Robotnicy podgrzewający i transportujący gorące masy bitumiczne muszą być pouczeni
o sposobie napełniania i opróżniania kotłów do podgrzewania mas bitumicznych, sposobie
podgrzewania i transportu.

13. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje izolacji przeciwwilgociowej?
2. Jaka różnica występuje między poszczególnymi rodzajami izolacji?
3. Gdzie stosujemy poszczególne rodzaje izolacji?
4. Jak wykonuje się izolacje przeciwwilgociowe poszczególnych typów?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj izolację przeciwwilgociową poziomą z dwóch warstw papy na lepiku na ścianie
fundamentowej grubości 38cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować emulsję do gruntowania,
5) przygotować papę poprzez odmierzenie i docięcie,
6) zagruntować dwukrotnie ścianę roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową,
7) przeprowadzić klejenie papy do ławy fundamentowej,
8) pokryć lepikiem położoną warstwę papy,
9) wykonać drugą warstwę,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− model ściany fundamentowej,
− zestaw narzędzi do wykonania izolacji przeciwwilgociowej z materiałów bitumicznych,
− zestaw materiałów do izolacji przeciwwilgociowych,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj izolację przeciwwilgociową poziomą w pomieszczeniu mokrym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować emulsję do gruntowania,
5) przygotować papę poprzez odmierzenie i docięcie,
6) zagruntować podłoże dwukrotnie roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową,
7) przeprowadzić klejenie papy do podłoża trzykrotnie,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

14. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− poziome podłoże,
− zestaw narzędzi do wykonania izolacji przeciwwilgociowej z materiałów bitumicznych,
− zestaw materiałów do izolacji przeciwwilgociowych,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj izolację przeciwwilgociową pionową, na podłożu betonowym z dwóch warstw
papy na lepiku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować emulsję do gruntowania,
5) zagruntować oczyszczoną ścianę,
6) przygotować papę poprzez odmierzenie i docięcie,
7) przykleić kolejno dwie warstwy papy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− model ściany betonowej,
− zestaw narzędzi do wykonania izolacji przeciwwilgociowej z materiałów bitumicznych,
− zestaw materiałów do izolacji przeciwwilgociowych,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować izolacje przeciwwilgociowe? ¨ ¨
2) przygotować podłoże pod izolację przeciwwilgociową? ¨ ¨
3) Wykonać powłoki gruntujące pod izolację przeciwwilgociową ¨ ¨
4) wykonać prawidłowo izolację przeciwwilgociowe poziome? ¨ ¨
5) wykonać prawidłowo izolację przeciwwilgociowe pionowe? ¨ ¨
6) wykonać prawidłowo izolację typu średniego? ¨ ¨
7) scharakteryzować izolację typu ciężkiego? ¨ ¨
8) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywania izolacji
przeciwwilgociowej?
¨ ¨

15. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
4.2. Wykonywanie izolacji cieplnych
4.2.1. Materiał nauczania
Izolacje cieplne, nazywane również termicznymi, są stosowane w budownictwie głównie
w celu ocieplania budynków użytkowanych przez ludzi, ale nie jest to jedyne ich
zastosowanie.
Rys.7. Zastosowanie izolacji termicznej w domku jednorodzinnym [6]
Izolacje te mogą służyć do ochrony chłodni przed napływem ciepła z zewnątrz lub
ochrony przewodów ciepłowniczych przed nadmiernymi stratami ciepła. O właściwym
doborze odpowiedniego materiału na izolację ciepłochronną powinny decydować następujące
czynniki:
− izolacyjność cieplna,
− rodzaj i konsystencja wyrobu (materiały mogą być w formie sypkiej, mat, płyt itp.),
− łatwość obróbki i łatwość wbudowania w przegrodę,
− odporność na zawilgocenie- odporność na zagrzybienie,
− odporność na działanie temperatury (niskiej lub wysokiej),
− odporność na działanie ognia,
− odporność na działanie substancji chemicznych, z którymi materiał styka się,
− trwałość (podana w latach).

16. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Uwzględniając powyższe cechy materiałów można przyjąć, że do ocieplania ścian,
podłóg, stropów i dachów w budynkach najlepiej nadają się styropian, wełna mineralna i wata
szklana Do wypełniania szczelin powietrznych i innych miejsc niedostępnych stosuje się
piankę poliuretanową. Do izolacji chłodni przydatne są płyty i otuliny korkowe oraz
styropianowe, wata szklana, wełna mineralna. Do izolacji rurociągów i przewodów
ciepłowniczych używa się wszelkiego rodzaju mat i wojłoków z waty szklanej. Te same
materiały można stosować do izolacji turbin, kotłów i zbiorników o powierzchniach
cylindrycznych.
Niektóre materiały stosowane do izolacji cieplnych tłumią również dźwięki, dlatego też
stosowane są do wykonywania izolacji dźwiękochłonnych.
Płyty wiórkowo-cementowe stosuje się je do ocieplania stropów, dachów i ścian.
Używane są również na podsufitki, ścianki działowe, okładziny dźwiękochłonne oraz jako
podkład tłumiący dźwięki pod deszczułki posadzkowe.
Płyty pilśniowe porowate stosuje się do wykonywania izolacji cieplnych
i przeciwdźwiękowych w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej.
Wełnę mineralną stosuje się do ocieplania ścian, stropów, stropodachów i dachów oraz
instalacji wody, centralnego ogrzewania i urządzeń. Warunkiem trwałości izolacji z wełny
mineralnej jest zabezpieczenie jej przed zawilgoceniem.
Watę szklaną i włókno szklane stosuje się do wykonywania izolacji cieplnych
w budynkach oraz do izolowania urządzeń przemysłowych.
Szkło piankowe, ze względu na znaczną wytrzymałość na ściskanie, stosowane jest
głównie do izolowania podłóg w chłodniach.
Płyty styropianowe stosuje się do izolacji termicznych i akustycznych pod warunkiem
zastosowania styropianu o zwiększonej sprężystości. Zaletą ich jest niewrażliwość na
zawilgocenie, a wadą brak odporności na działanie rozpuszczalników organicznych,
znajdujących się w klejach, lepikach i roztworach.
Rys.8. Przykłady izolacji cieplnej różnych elementów budynku [6]
Podstawą prawidłowego ułożenia warstw izolacyjnych jest wykonanie wszystkich prac
w stanie suchym. Materiały izolacyjne powinny być chronione przed zawilgoceniem przez
wodę deszczową lub zarobową, nie wolno również układać świeżej mieszanki betonowej na
materiałach nieodpornych na zawilgocenie. Wszelkiego typu izolacje termiczne oraz spoiwa
do ich łączenia nie powinny być narażone na działanie grzybów i pleśni. Materiały także nie

17. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
powinny wydzielać zapachów lub szkodliwych substancji. Płyty izolacyjne powinny mieć
jednakową grubość, a przerwy między płytami powinny być możliwie najwęższe. Płyty
należy układać z przesunięciem w stosunku do siebie, w kolejnych warstwach.
Wznosząc mur nośny warstwowy należy pamiętać o stosowaniu kotwi. Kotwy powinny
być wykonane ze stali nierdzewnej lub ocynkowanej o średnicy 4,5÷6mm. Ilość kotew
powinien podać projektant budynku, nie może ich jednak być mniej niż 5 sztuki/m2
.
W miejscu podparcia ściany osłonowej na ścianie fundamentowej należy wykonać
fartuch z folii bitumicznej na zaprawie cementowej. Na kotwy nabijamy płyty i dociskamy do
muru nośnego krążkami dociskowymi. Grubość płyt dla każdego rodzaju ściany powinien
dobrać projektant. Przeciętnie wystarczają płyty o grubości 10cm. Należy dbać o to, aby
kolejne płyty ściśle do siebie przylegały. Kolejne rzędy płyt układa się mijankowo. Wznosząc
mur osłonowy, należy pamiętać o zachowaniu szczeliny wentylacyjnej o szerokości
20÷40mm. W celu udrożnienia szczeliny należy pozostawić otwory w górnej i dolnej
warstwie cegieł muru osłonowego, na każdej kondygnacji. Otwory uzyskuje się
pozostawiając co czwartą pionową spoinę pustą. W przypadku ścian tynkowanych należy
stosować kratki wentylacyjne.
Rys.9. Izolacja cieplna w ścianie warstwowej ściany [6]
Otwory należy zostawiać również pod podokiennikami i nad nadprożami. Na czas
przerwania robót murarskich należy zabezpieczyć nieprzemakalnym materiałem wierzchnią
warstwę płyt przed niepotrzebnym zawilgoceniem.
Na stropach stosuje się materiał termoizolacyjny twardy, odporny na uszkodzenia i prosty
w obróbce. Izolację układamy na suchej i odpylonej powierzchni. Płyty o grubości minimum
60mm układamy mijankowo na styk, dociskając dokładnie bocznymi powierzchniami, jedna
do drugiej.

18. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Rys.10. Izolacja cieplna stropu [6]
Należy pamiętać o zastosowaniu folii paroizolacyjnej, chroniącej materiał izolacyjny
przed zawilgoceniem pochodzącym ze skraplającej się pary wodnej. Niektóre technologie
przewidują zabezpieczenie płyty od góry warstwą folii, na którą układamy warstwę
wyrównawczą z zaprawy cementowej, anhydrytu, gipsu lub estrichgipsu. Podkład powinna
mieć grubość od 35 do 50mm, w zależności od materiału izolacji i rodzaju podkładu (przy
minimalnych grubościach stosujemy zbrojenie w postaci siatki stalowej).
Rys.11. Izolacja cieplna w podłodze na gruncie [6]
Konstrukcja podłogi na gruncie różni się od podłogi wykonanej na stropie. Na
utwardzonym gruncie (zagęszczony piasek o grubości warstwy 30cm) wykonuje się warstwę
betonu, na niej układamy izolację przeciwwilgociową. Grubość warstwy izolacji termicznej
w podłodze na gruncie, jeżeli jest wykonywana, zależy od wielu czynników w tym
zagłębienia podłogi w stosunku do otaczającego terenu. Układ następnych warstw
przedstawia się analogicznie jak w przypadku podłogi na stropie. Dodatkowo zaleca się
wykonanie izolacji pionowej wewnętrznej powierzchni fundamentu.
Układając izolację termiczną w stropodachach wentylowanych, należy zapewnić jej
ochronę przed zawilgoceniem, należy również zapewnić możliwość wyschnięcia po
przypadkowym zawilgoceniu.
W warunkach zimowych prowadzenie robót jest możliwe tylko wtedy, jeżeli materiały
izolacyjne układa się bez spoiwa lub też przy zastosowaniu spoiwa odpornego na niską
temperaturę. Jeżeli natomiast materiał izolacyjny ma chronić ośrodek o bardzo wysokiej
temperaturze — wtedy należy stosować wyłącznie materiały odporne na wysoką temperaturę
— głównie pochodzenia mineralnego.
Dodatkowe ocieplenia wieńców i nadproży zostały omówione w poprzednich pakietach.
Podczas wykonywania prac przy ociepleniu stropu i dachu należy stosować przepisy
bezpieczeństwa dotyczące prac na wysokościach.

19. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest izolacja termiczna?
2. Gdzie stosujemy izolację termiczną?
3. Jakie materiały stosujemy do wykonania izolacji termicznej?
4. Jaka jest kolejność czynności przy wykonaniu izolacji termicznej w ścianie warstwowej?
5. Jaka jest kolejność czynności przy wykonaniu izolacji termicznej na stropie?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj izolację termiczną z płyt styropianowych grubości 5cm na podłodze
o wymiarach 3x4m.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) oszacować ilość materiału podając liczbę płyt,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) oczyścić podłoże,
5) ułożyć izolację paroszczelną,
6) wykonać izolację termiczną,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych i paroszczelnych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− folie polietylenowe,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj izolację termiczną grubości 20cm z wełny mineralnej na stropie poddasza.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) oszacować ilość materiału podając liczbę płyt,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) oczyścić podłoże,
5) ułożyć izolację paroszczelną,
6) wykonać izolację termiczną zgodnie z zasadami,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

20. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych i paroszczelnych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− folie polietylenowe,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj izolację termiczną w trakcie wznoszenia ściany warstwowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
1) wykonać mur nośny z jednoczesnym rozmieszczeniem i osadzeniem kotew,
2) osadzić płyty termoizolacyjne,
3) wykonać warstwę licową z osadzeniem kotew, uwzględnieniem wentylacji i szczeliny,
4) oczyścić sprzęt i narzędzia,
5) posprzątać stanowisko pracy,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− zestaw narzędzi murarskich,
− zestaw materiału do wykonania muru,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− kotwy łączeniowe,
− rusztowanie,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować izolacje termiczne? ¨ ¨
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania izolacji termicznych? ¨ ¨
3) wykonać izolację termiczną stropu? ¨ ¨
4) wykonać izolację termiczną ściany warstwowej? ¨ ¨
5) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac ? ¨ ¨
6) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac na wysokościach? ¨ ¨
7) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac izolacyjnych? ¨ ¨

21. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
4.3. Wykonywanie dociepleń budynków istniejących
4.3.1. Materiał nauczania
Termomodernizacja ma na celu ograniczenie wydatków energii na ogrzewanie obiektów
budowlanych. Dotyczy to budynków już istniejących. Jednym z działań podejmowanych
w ramach termomodernizacji jest docieplenie budynku. Stan techniczny budynku decyduje
o zakresie prac dociepleniowych. Zasady wykonywania docieplenia budynku w różnych
systemach są podobne. Narzędzia do wykonania prac są też podobne dla różnych technologii
(rys.12).
Rys. 12. Narzędzia do prac ociepleniowych [6]
1-wiadro plastikowe, 2-wiertarka, 3-mieszadło do zapraw, 4-poziomnica 1m, 5-poziomnica wężowa, 6-pion,
7-łata aluminiowa 2m, 8- listwy i łaty drewniane, 9- kątownik metalowy, 10- sznur malarski, 11- ołówek
stolarski, 12- nożyk metalowy, 13- piła płatnica,14- piłka do metalu, 15- nożyce do blachy, 16- młotek murarski,
17- łapka stalowa, 18-wkrętaki, 19 -miarka, 20-kielnia, 21- kielnia kątowa wewnętrzna, 22 -kielnia kątowa
zewnętrzna, 23- szpachelka stalowa, 24 -pace stalowe gładkie, 25- pace stalowe zębate 10÷20mm, 26- pace
styropianowe, 27- paca duża z papierem ściernym, 28- uchwyt z papierem ściernym, 29- paca z tworzywa
sztucznego, 30- przecinak, 31- szczotka druciana, 32 -szczotka ryżowa, 33 -taśma malarska samoprzylepna,
34 -pędzel ławkowiec, 35 -wałek malarski z kratką ociekową, 36 -pistolet do silikonów,

22. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Całość robót dociepleniowych wykonywanych metodą lekką możemy podzielić na etapy:
− przygotowanie podłoża,
− przymocowanie płyt styropianowych,
− wykonanie warstwy zbrojonej,
Każdy z wymienionych wyżej etapów wymaga przestrzegania określonych zasad,
gwarantujących trwałość i skuteczność docieplenia. Tak nałożone warstwy ocieplenia
wykańcza się wyprawą, która zabezpieczy całość przed wpływem czynników
atmosferycznych.
Prace dociepleniowe należy prowadzić w następujących warunkach atmosferycznych:
− montaż systemu może odbywać się w temperaturze 5÷25°C,
− praca w temperaturze poniżej 5°C może grozić zamarznięciem wody, bez której
niemożliwe jest wiązanie zaprawy mineralnej,
− temperatury powyżej 25°C mogą powodować zbyt szybkie odparowanie wody z zaprawy
klejowej lub tynkarskiej, a także nadmierne wchłanianie wody przez nagrzane podłoże.
Przygotowanie podłoża to ważny etap robót dociepleniowych. Podłożem może być
dowolna ściana ceramiczna w stanie surowym lub otynkowana, jak również ściana
wzniesiona w dowolnym systemie prefabrykacji. Przygotowanie każdego podłoża
rozpoczynamy od dokładnego umycia elewacji i usunięcia luźno przylegających powłok
malarskich lub słabo związanych z podłożem ziaren kruszywa. Przy ścianach otynkowanych
trzeba bardzo dokładnie ocenić stopień przyczepności tynku. Wszystkie połacie odparzonego
tynku należy skuć i uzupełnić zaprawą tynkarską.
Do wyrównywania małych ubytków takich jak lokalne uszkodzenia ściany można
używać zaprawy wyrównującej.
Następną czynnością jest zagruntowanie ściany emulsją. Zadaniem gruntownika jest
redukcja chłonności podłoża, czyli zmniejszenie odciągania wody z zaprawy klejowej, którą
przykleja się płyty styropianu. Generalnie należy dążyć do tego, aby podłoże było jak
najbardziej równe. Po zakończeniu prac związanych z przygotowaniem podłoża należy
przeprowadzić próbę przyczepnością zaprawy klejowej i nośności podłoża. Kilka kostek
styropianu o wielkości 15 x 15cm należy przykleić do podłoża zaprawą klejową o grubości
około l cm. Po 3 dobach można przeprowadzić próbę oderwania próbek od ściany. Jeżeli
zerwanie nastąpi na styku próbki z podłożem przyczepność zapawy jest za mała, jeżeli
zerwanie materiału nastąpi w styropianie, to oznacza, że przyczepność zaprawy klejowej jest
dobra. Jeżeli próbki styropianu oderwane zostaną łącznie z warstwą zaprawy, to znaczy, że
podłoże jest niedostatecznie przygotowane.
Warstwę termoizolacji w wielu systemach dociepleń mogą stanowić płyty styropianowe.
Wykonywanie docieplenia w budynkach niepodpiwniczonych należy rozpocząć od
zamocowanie listwy cokołowej na powierzchni ściany. Listwa ta ułatwia zachowanie
poziomu przy układaniu kolejnych płyt ze styropianu.
Rys. 13. Rozmieszczenie kleju na styropianie i sposób klejenia [2, s.143]

23. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Zaprawa klejowa na powierzchni płyty powinna być rozłożona w postaci pasma
obwodowego i kilku placków zaprawy, rozmieszczonych centralnie na jej powierzchni
(rys.13).
Do przyklejania płyt można przystąpić po demontażu obróbek blacharskich
i w momencie, gdy elewacja jest sucha. Najlepiej jest nanosić zaprawy klejowej bezpośrednio
przed przyklejeniem płyt do ściany. Płyty styropianu muszą być układane w taki sposób, aby
nie powstały pomiędzy nimi szczeliny większe niż 2mm.
Płyty styropianowe powinno się układać od dołu do góry, z przesunięciem spoin
pionowych w każdej warstwę (rys. 14).
Rys. 14. Układ płyt styropianu i kołków [2, s.145]
Po przyklejeniu kilku płyt, należy je docisnąć do powierzchni ściany pacą drewnianą.
Zapobiega to klawiszowaniu płyt, czyli powstawaniu pionowych i poziomych uskoków.
Styropian po przyklejeniu musi stanowić równą powierzchnię, ewentualne nierówności
należy zeszlifować packą metalową; ściernicą lub tarką. Warstwa zbrojona nie jest w stanie
ukryć nierówności większych niż . lmm. Elementem wspomagającym mocowanie zaprawy
klejowej są kołki plastikowe. Można je montować w momencie, kiedy warstwa zaprawy
klejowej jest już dostatecznie twarda i wiercenie otworów w styropianie nie spowoduje
przesuwania płyt. Kołkowanie można rozpocząć po dwóch dniach od przyklejenia płyty.
Należy stosować 4 dyble na l m2
, czyli 2 na jedną płytę (rys.14).
Po przyklejeniu warstwy izolacyjnej wykonuje się warstwę zbrojoną. Jej zadaniem jest
ochrona izolacji i stworzenie stabilnego podkładu pod warstwę tynku. Po upływie 2-3 dni od
momentu zakończenia układania termoizolacji można przystąpić do wykonania warstwy
zbrojonej. Używa się do tego celu pacy zębatej o wielkości zębów 10÷12mm (rys.14 I-faza).
Zaprawę klejową najlepiej jest rozprowadzić pionowymi pasami o szerokości rolki siatki
z włókna szklanego, czyli ok. l,0m.
I-faza II-faza III-faza IV-faza
Rys. 14. Kolejne etapy wykonania warstwy zbrojonej (opis w tekście) [2, s.146,148]

24. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Następnie należy, przygotowane wcześniej, odpowiedniej długości pasy siatki, najlepiej
przed nałożeniem zaprawy w warstwie ochronnej, przymocować w kilku miejscach
w warstwie zaprawy klejowej (rys.14 II-faza). Zaraz potem należy zatopić ją w warstwie kleju
przy pomocy pacy (rys.14 III-faza). Każdy następny pas siatki układa się tak, aby pomiędzy
sąsiednimi powstawały zakłady szerokości 10cm, zarówno w pionie jaki w poziomie. Siatka
z włókna szklanego pełni rolę "zbrojenia", dlatego też musi zachowywać ciągłość na całości
elewacji. Po zatopieniu siatki należy dokładnie wygładzić warstwę zaprawy klejowej (rys.14
IV-faza). Wykonuje się to za pomocą gładkiej krawędzi pacy metalowej.
W ścianach z otworami okiennymi lub drzwiowymi zachodzi konieczność wykonania
wzmocnienia warstwy zbrojonej przy narożnikach otworu. Stosuje się do tego dodatkowe
fragmenty zatapiane w narożnikach otworu (rys.15,16).
Rys. 15. Układ siatki zbrojącej na ścianie bez
otworów [2, s.148]
Rys. 16. Układ siatki zbrojącej na ścianie z otworami
[2 ,s.148]
Wykonanie warstwy zbrojonej w takich miejscach, jak ościeża otworów, krawędzie
budynków, narożniki zewnętrzne, wymaga dużej staranności. Siatkę w tych miejscach należy
wywijać na sąsiednie płaszczyzny na szerokość około 15cm.
Ostatnim elementem systemu jest szlachetna wyprawa tynkarska, która poza
zabezpieczeniem wcześniej ułożonych warstw spełnia również rolę czynnika kształtującego
wygląd elewacji docieplanego budynku. Podłożem dla tynku jest warstwa zbrojona
z naniesionym tynkiem podkładowym.
Przygotowanie wyprawy mineralnej, polega na dodaniu materiału sypkiego do wody
w odpowiedniej proporcjach i dokładnym wymieszaniu. W efekcie powinno uzyskać się
mieszankę o półpłynnej konsystencji. Dalsze postępowanie zależy od rodzaju wyprawy jaką
stosujemy podczas jej wykonania należy stosować wskazania producenta.
Nakładanie tynku na powierzchnię ściany dzieli się na trzy etapy:
− nakładaniu wyprawy na ścianę,
− zdejmowanie nadkładu,
− fakturowanie.
Wykonując cienkowarstwowy tynk szlachetny należy stosować się do kilku zasad.
Najważniejsza z nich nakazuje, aby na mokrą jeszcze krawędź tynku nakładać następną
porcję zaprawy. Pozwala to na prawidłowe (estetyczne) wykonanie połączenia dwóch
sąsiednich fragmentów tynku. W środowisku budowlanym ta bardzo ważna zasada nosi
nazwę "mokre na mokre". Nieprzestrzeganie jej prowadzi do powstawania śladów
w miejscach łączenia tynku.
Przykłady wykończeń naroży, cokołów, otworów okiennych i drzwiowych oraz
balkonów przedstawiają rysunki nr 17-22.

25. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Rys. 17. Narożnik zewnętrzny [2 ,s.153] Rys. 18. Cokół budynku [2, s.154]
Rys. 19. Ościeże okienne [2, s.155] Rys. 20. Ościeże drzwiowe [2, s.157]

26. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Rys. 21. Narożnik wewnętrzny [2, s.158] Rys. 22. Dojście docieplenia do płyty balkonowej [2, s.159]
Często do dociepleń budynku stosuje się systemy wykorzystujące wełnę mineralną.
Metody te polegają na przymocowaniu do ścian od strony zewnętrznej, warstwowego układu
elewacyjnego, w którym warstwę izolacyjną stanowią płyty z wełny mineralnej, a warstwę
elewacyjną cienka wyprawa tynkarska z podkładem zbrojonym tkaniną szklaną.
Podłoże pod wełnę mineralną może być takie same jak dla styropianu. Sposób
przygotowania podłoża również wymaga tych samych czynności.
Wykonywanie docieplenia należy rozpocząć od zamocowanie listwy cokołowej na
powierzchni ściany. Listwa ta ułatwia zachowanie poziomu przy układaniu kolejnych płyt
z wełny mineralnej, a także stanowi obróbkę dolnej krawędzi docieplenia. Powinno się ją
mocować najlepiej na cokole budynku, jednak nie niżej niż 30 cm od powierzchni gruntu.
Kolejną czynnością jest przyklejenie warstwy materiału termoizolacyjnego. Są nim
specjalne płyty z wełny mineralnej, przeznaczone pod bezpośrednie wyprawy elewacyjne.
Płyty te układa się z przesunięciem w tak zwaną. cegiełkę na powierzchni ściany, a także na
narożach budynku. Elementem mocującym płyty do podłoża jest warstwa zaprawy klejowej
oraz kołki z tworzywa sztucznego z metalowym, ocynkowanym trzpieniem, w liczbie
8 szt./m2
(rys.23).
Rys. 23. Układ płyt z wełny mineralnej i kołków [2, s.169]

27. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
Głębokość zakotwienia kołków w warstwie konstrukcyjnej ściany powinna wynosić
minimum 6cm w ścianach litych i 8÷9cm w ścianach z pustaków. Zaprawę klejową nakłada
się na wewnętrzną powierzchnię płyty. metodą punktowo-krawędziową, w postaci ciągłej
pryzmy obwodowej przy krawędzi płyty i około 6-8 placków równomiernie rozłożonych na
jej powierzchni. Przed nałożeniem zaprawy należy przeszpachlować powierzchnię płyty.
Warstwę zbrojoną stanowi warstwa zaprawy klejowej z zatopioną w niej siatką z włókna
szklanego. Wykonywanie tej warstwy rozpoczynamy od nałożenia na wełnę mineralną
warstwy zaprawy klejowej za pomocą zębatej pacy, po wcześniejszym przeszpachlowaniu
powierzchni płyt tą samą zaprawą i stwardnieniu zaprawy w tej warstwie. Następnie odcina
się potrzebnej długości pas siatki i wciska się ją w kilku punktach w zaprawę, po czym zębatą
pacą dokładnie zatapia. Warstwa zbrojona musi być warstwą ciągłą, tzn. kolejne pasy siatki
muszą być układane z zakładem minimum. 10cm, zaś na narożach min. 15cm.
Rys. 24 Warstwy w dociepleniu z wełny mineralnej [2, s.169]
Minimalna grubość warstwy zbrojonej powinna wynosić 5mm. Następną czynnością prac
dociepleniowych jest wygładzenie powierzchni warstwy zbrojonej pacą metalową, do chwil
otrzymania równej, gładkiej faktury. W celu zwiększenia odporności warstwy ociepleniowej
na uszkodzenia mechaniczne, na wszystkich narożnikach pionowych na parterze oraz na
narożnikach ościeży drzwi wejściowych i drzwi balkonowych, należy przed przyklejeniem
siatki wkleić aluminiowe listwy narożne. Cokoły budynków powinny być wykończone przez
zastosowanie listew cokołowych.
Pozostałe warstwy i sposób wykonania są podobne do docieplenia z wykorzystaniem
styropianu.
Wykonuje się również ocieplenie ścian zewnętrznych budynków metodą ,,lekką suchą’’
przy użyciu szkieletu drewnianego okładzin z PVC (typ siding)
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak należy przygotować podłoże pod docieplenie z wykorzystaniem styropianu?
2. Jak mocujemy płyty styropianowe do podłoża?
3. Jak wykonujemy warstwę zbrojoną?
4. Jak należy wykonać obróbkę otworów przy dociepleniu styropianem?
5. Jak należy przygotować podłoże pod system dociepleń z wykorzystaniem wełny
mineralnej?
6. Jak mocujemy płyty z wełny mineralnej do podłoża?
7. Jakie są warunki wykonywania dociepleń?

28. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj oceny przygotowanego podłoża ściany, do którego przymocowane zostaną płyty
styropianowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować materiał w postaci próbek i kleju,
2) przykleić próbki do podłoża,
3) dokonać próby oderwania próbek (po trzech dniach od momentu przyklejenia),
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny jakości podłoża i przyczepności zaprawy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− receptury zapraw budowlanych i klejowych,
− mieszadło,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− próbki styropianu,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj docieplenie ściany warstwą styropianu grubości 10cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) ustawić rusztowanie,
4) przygotować podłoże,
5) zamocować listwę cokołową,
6) przygotować zaprawę klejową,
7) przykleić płyty styropianowe,
8) wyrównać powierzchnię styropianu po związaniu zaprawy,
9) wywiercić otwory i osadzić kołki,
10) wykonać warstwę zbrojoną,
11) zagruntować warstwę ochronną po jej związaniu
12) ułożyć tynk szlachetny po wyschnięci podkładu,
13) oczyścić sprzęt i narzędzia,
14) posprzątać stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− receptury zapraw budowlanych i klejowych,
− zaprawy tynkarskie lub wyrównujące,
− tynki podkładowe,

29. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
− tynk szlachetny cienkościenny,
− mieszadło,
− zestaw elektronarzędzi do cięcia, wiercenia,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− zestaw narzędzi do wykonania tynków cienkościennych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− rusztowanie,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj docieplenie ściany warstwą wełny mineralnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) ustawić rusztowanie,
4) przygotować podłoże,
5) zamocować listwę cokołową,
6) przygotować zaprawę klejową,
7) wyszpachlować miejsca nałożenia zaprawy na płytę,
8) założyć zaprawę na płytę,
9) przykleić płyty z wełny mineralnej,
10) wyrównać powierzchnię wełny mineralnej po związaniu zaprawy,
11) wywiercić otwory i osadzić kołki,
12) wykonać warstwę zbrojoną,
13) zagruntować warstwę ochronną po jej związaniu,
14) ułożyć tynk szlachetny po wyschnięci podkładu,
15) oczyścić sprzęt i narzędzia,
16) posprzątać stanowisko pracy,
17) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
18) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− receptury zapraw budowlanych i klejowych,
− zaprawy tynkarskie lub wyrównujące,
− tynki podkładowe,
− tynk szlachetny cienkościenny,
− mieszadło,
− zestaw elektronarzędzi do cięcia, wiercenia,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− zestaw narzędzi do wykonania tynków cienkościennych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− rusztowanie,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wykonaj obróbkę otworu okiennego przy dociepleniu elewacji styropianem.
Sposób wykonania ćwiczenia

30. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przygotować podłoże,
4) przygotować zaprawę klejową,
5) przykleić płyty styropianowe,
6) wyrównać powierzchnię styropianu po związaniu zaprawy,
7) wywiercić otwory i osadzić kołki,
8) wymierzyć przyciąć i osadzić narożniki,
9) wykonać warstwę zbrojoną,
10) zagruntować warstwę ochronną po jej związaniu
11) ułożyć tynk szlachetny po wyschnięci podkładu,
12) oczyścić sprzęt i narzędzia,
13) posprzątać stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− receptury zapraw budowlanych i klejowych,
− listwy narożne ochronne,
− nożyce do cięcia metalu,
− zaprawy tynkarskie lub wyrównujące,
− tynki podkładowe,
− tynk szlachetny cienkościenny,
− mieszadło,
− zestaw elektronarzędzi do cięcia, wiercenia,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− zestaw narzędzi do wykonania tynków cienkościennych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− drabina,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Wykonaj obróbkę naroża zewnętrznego przy dociepleniu elewacji styropianem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przygotować podłoże,
4) przygotować zaprawę klejową,
5) przykleić płyty styropianowe,
6) wyrównać powierzchnię styropianu po związaniu zaprawy,
7) wywiercić otwory i osadzić kołki,
8) wymierzyć przyciąć i osadzić narożniki,
9) wykonać warstwę zbrojoną,
10) zagruntować warstwę ochronną po jej związaniu

31. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
11) ułożyć tynk szlachetny po wyschnięci podkładu,
12) oczyścić sprzęt i narzędzia,
13) posprzątać stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
− receptury zapraw budowlanych i klejowych,
− listwy narożne ochronne,
− nożyce do cięcia metalu,
− zaprawy tynkarskie lub wyrównujące,
− tynki podkładowe,
− tynk szlachetny cienkościenny,
− mieszadło,
− zestaw elektronarzędzi do cięcia, wiercenia,
− zestaw narzędzi do obróbki materiałów termoizolacyjnych,
− zestaw narzędzi do wykonania tynków cienkościennych,
− zestaw materiałów do izolacji termicznej,
− apteczka,
− literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania docieplenia budynku
płytami styropianowymi?
¨ ¨
2) wykonać prawidłowo ocenę podłoża przed dociepleniem płytami
styropianowymi?
¨ ¨
3) wykonać prawidłowo docieplenie ścian za pomocą płyt
styropianowych?
¨ ¨
4) wykonać obróbkę otworów przy dociepleniu za pomocą płyt
styropianowych?
¨ ¨
5) wykonać obróbkę naroża zewnętrznego przy dociepleniu za pomocą
płyt styropianowych
¨ ¨
6) wykonać prawidłowo docieplenie ścian za pomocą płyt z wełny
mineralnej?
¨ ¨
7) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac ? ¨ ¨
8) zastosować przepisy bhp podczas pracy na rusztowaniu? ¨ ¨
9) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac dociepleniowych?
¨ ¨

32. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania izolacji. Zarówno w części
podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania wielokrotnego wyboru(jedna
odpowiedź jest prawidłowa).
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź
w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
na później i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia

33. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Izolacje przeciwwlgociowe najbardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne to izolacje
a) typu ciężkiego.
b) typu średniego.
c) typu lekkiego.
d) izolacje z papy.
2. Izolacje typu ciężkiego z trzema wkładkami z papy stosuje się do ochrony ścian
fundamentowych przed wodą
a) opadową i gruntową.
b) opadową.
c) gruntową podciąganą kapilarnie.
d) naporową. znajdującą się pod ciśnieniem.
3. Osnowę papy obecnie najczęściej wykonuje się z
a) włókna szklanego lub siatki poliestrowej.
b) tektury.
c) juty.
d) folii aluminiowej.
4. Suche podłoże przeznaczone pod izolację przeciwwilgociową gruntuje się dwukrotnie
a) za pomocą obrzutki.
b) asfaltem.
c) roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową.
d) smołą.
5. Izolacje przeciwwilgociowe pomieszczeń takich jak łazienki wykonuje się z
a) roztworu asfaltowego.
b) dwóch lub z trzech warstw papy na lepiku.
c) roztworu smołowego.
d) emulsji asfaltowej.
6. Stanowisko do podgrzewania lepików powinno być oddalone od zabudowań drewnianych
i magazynów co najmniej o
a) 10 m.
b) 40 m.
c) 60 m.
d) 50 m.
7. Do izolacji rurociągów i przewodów ciepłowniczych używa się wszelkiego rodzaju mat
i wojłoków
a) z roztworu asfaltowego.
b) z wełny mineralnej.
c) ze styropianu.
d) z waty szklanej.

34. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
8. Podstawą prawidłowego ułożenia warstw izolacyjnych jest wykonanie wszystkich prac
w stanie
a) wilgotnym.
b) lekko wilgotnym.
c) suchym.
d) lekko suchym.
9. Ilość kotew. przy mocowaniu płyt styropianowych w ścianach warstwowych, powinien
podać projektant budynku. nie może ich być mniej niż
a) 2 sztuki/m2
.
b) 3 sztuki/m2
.
c) 4 sztuk/m2
.
d) 5 sztuki/m2
.
10. Wykonując izolację cieplną ze styropianu kolejne rzędy płyt układa się
a) z zachowaniem pionowości placków zaprawy.
b) z zachowaniem spoin w jednej linii.
c) z przesunięciem spoin.
d) z zachowaniem pionowości kołków.
11. Grubość podkładu pod posadzkę zależnie od materiału wacha się w granicach
a) 10÷25mm.
b) 25÷45mm.
c) 30÷50mm.
d) 35÷50mm.
12. Podłogę na gruncie wykonuje się na warstwie zagęszczonego piasku o grubości minimum
a) 40cm.
b) 30cm.
c) 10cm.
d) 50cm.
13. W warunkach zimowych, prowadzenie robót termoizolacyjnych jest możliwe tylko wtedy,
gdy materiały izolacyjne układa się bez spoiwa lub przy zastosowaniu spoiwa
a) z zaprawy gipsowej.
b) odpornego na niską temperaturę.
c) z zaprawy cementowej.
d) odpornego na wysoką temperaturę.
14. Montaż systemu dociepleniowego w metodzie lekkiej może odbywać się w temperaturze
a) 5÷15°C.
b) 15÷35°C.
c) 5÷25°C.
d) 15÷20°C.
15. Zadaniem gruntowania podłoża przed przyklejeniem izolacji termicznej jest
a) zwiększenie nośności podłoża.
b) redukcja chłonności podłoża.
c) zwiększenie chłonności podłoża.
d) wyrównanie podłoża.

35. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
16. Wykonywanie docieplenia w budynku niepodpwniczonym należy rozpocząć od
zamocowanie
a) listwy cokołowej.
b) narożników aluminiowych.
c) płyt w narożnikach wypukłych.
d) płyt w narożnikach wklęsłych.
17. Izolacje typu ciężkiego składają się z dwóch do czterech warstw wkładek, wkładki
chronią powłoki bitumiczne przed
a) wybrzuszeniem.
b) skurczem.
c) rozerwaniem.
d) pękaniem.
18. Kompozytowe produkty izolacyjne są produkowane w grubościach
a) l÷4 mm.
b) 2÷6 mm.
c) 4÷6 mm.
d) l÷8 mm.
19. Murkiem ceglanym zabezpiecza się izolacje pionowe ciężkie, wykonując go na zaprawie
a) cementowo-wapiennej.
b) wapiennej.
c) cementowej.
d) glinianej.
20. Izolacje z folii z tworzyw sztucznych produkuje się przede wszystkim z
a) plastiku.
b) poliestru.
c) aluminium.
d) polichlorku winylu.

36. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ……………………………………………………..
Wykonywanie izolacji
Zakreśl poprawną odpowiedź
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:

37. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
6. LITERATURA
1. Poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r.
2. Szyszko K.: Atlas budowlany PRO SCHOLA Gdańsk 2000r
3. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. cz. II . WSiP, Warszawa 1998r.
4. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r.
5. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa
1997r.
6. Katalogi firm