Μάϊος 2022

1. 1
Τον περασμένο Φεβρουάριο κυκλοφορήσαμε ηλεκτρονικά το πρώτο Ενημερωτικό
Δελτίο του Συλλόγου μας σε 130 περίπου μέλη. Από τις θετικές αντιδράσεις που λά-
βαμε, γραπτές και προφορικές, συμπεράναμε ότι το Δελτίο εκπλήρωσε πλήρως το
σκοπό για τον οποίο το ξεκινήσαμε, δηλαδή να αποτελέσει ένα μέσο επικοινωνίας
μεταξύ των μελών της πολυπληθούς παροικίας των Ερατυραίων Θεσσαλονίκης.
Σήμερα προχωράμε στην κυκλοφορία του δεύτερου τεύχους του Ενημερωτικού Δελτίου, με
προφανή πλέον την πρόθεσή μας να το εκδίδουμε ανά 3μηνο. Όπως και το προηγούμενο, έχει
κι αυτό πλούσια ύλη και δείχνει τη δράση του Δ.Σ. στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε. Η
δράση αυτή περιλαμβάνει δύο τακτικές συνεδριάσεις, μια έκτακτη διαδικτυακή και διευθέτηση
εκκρεμών οικονομικών και διοικητικών εκκρεμοτήτων της Ένωσης.
Εκείνο όμως το γεγονός που σημάδεψε την περίοδο αυτή ήταν η εκδήλωση για τη διακόσμηση
των πασχαλινών αβγών, για τις «περδίκες». Η εκδήλωση αυτή ήταν σημαντική, τόσο για το
πρωτότυπο περιεχόμενό της, όσο και για την εντυπωσιακή έκθεση και τεχνική της εξαιρετικής
λαϊκής καλλιτέχνιδας του χωριού μας, της κας Αγνής Κανδύλη-Βατιάνη. Παράλληλα, έδωσε της
ευκαιρία σε πολλούς πατριώτες της Θεσσαλονίκης και φίλους της Εράτυρας να σμίξουν και να
ανταλλάξουν μια κουβέντα, ύστερα από δύο χρόνια αποκλεισμού λόγω της πανδημίας του κο-
ρωνοϊού.
Για το β’15ήμερο του Ιουνίου προγραμματίζουμε μια ημερήσια εκδρομή στην Εράτυρα με τη
μορφή οργανωμένης περιήγησης (walking tour) στην ιστορία και τον πολιτισμό του χωριού μας.
Η εκδήλωση αυτή προορίζεται κυρίως για τα μέλη της β’ γενιάς των Ερατυραίων που δε γεν-
νήθηκαν στο χωριό, αλλά θα ήθελαν να μάθουν περισσότερα γι’ αυτό και να περάσουν αξέχα-
στα μια ημέρα απολαμβάνοντας τις ομορφιές του.
Προχωράμε, αλλά δε θέλουμε να είμαστε...μόνοι μας. Επιζητούμε την συνεργασία όλων των
μελών και την ενεργή συμπαράστασή τους τόσο με συνεργασίες στα Ενημερωτικά Δελτία, όσο
και με ιδέες και προτάσεις για την πρόοδο του Συλλόγου. Παρακαλούμε θερμά και πάλι τους
αποδέκτες των Δελτίων να ενημερώνουν σχετικά τους γονείς τους και τους συγγενείς που
δεν έχουν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά μέσα. Ο Σύλλογός μας περιλαμβάνει όλες τις γενιές
των Ερατυραίων και μας χρειάζεται όλους!
Β. Παπαναστάσης, Πρόεδρος
ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ!
Ενημερωτικό Δελτίο Νο.2, Μάϊος 2022

2. 2
ΝΕΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
Ετήσια Συνδρομή
Για να πετύχει τους φιλόδοξους στόχους ένας Σύλλογος χρειάζεται οικονομικούς
πόρους. Η Ένωσή μας δε διαθέτει άλλους πόρους πέραν της ετήσιας συνδρομής
και των τυχόν χορηγιών των μελών της. Το Δ.Σ. αποφάσισε να μη ζητήσει από τα
μέλη να πληρώσουν τις συνδρομές των δύο περασμένων ετών, που ο Σύλλογος
δε μπορούσε να κάνει εκδηλώσεις εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού και να
ξεκινήσουν οι πληρωμές από το τρέχον έτος 2022. Η ετήσια συνδρομή έχει από
χρόνια οριστεί στα 10 ευρώ. Όσα μέλη την οφείλουν ή θέλουν να ενισχύσουν
τον Σύλλογο οικονομικά μπορούν να κάνουν ηλεκτρονική κατάθεση στον ειδικό
λογαριασμό της Ένωσης Ερατυραίων Θεσσαλονίκης που ανοίξαμε στην ΤΡΑΠΕΖΑ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ με την παράκληση να αναγράψουν το πλήρες όνομα του αποστολέα,
ώστε να μπορέσουμε να ενημερώσουμε ανάλογα το ταμείο της Ένωσης. Θα μας
χαροποιήσει πολύ η άμεση ανταπόκρισή σας. Ο λογαριασμός είναι ο εξής:
IBAN GR69 0172 2100 0052 1010 5808 189
Το καλοκαίρι του προηγούμενου έτους (2021), η
Ένωση Ερατυραίων Θεσσαλονίκης κυκλοφόρησε το
νέο της βιβλίο με τίτλο: « ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ
ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΡΑΤΥΡΑ (1950-1970». Στο Λεύκωμα
αυτό προβάλλεται μέσα από 300 παλιές φωτογραφί-
ες και επεξηγηματικά κείμενα η ζωή στην Εράτυρα
στις 10ετίες 1950 και 1960, όταν έσφυζε από κόσμο,
ενώ αναδεικνύονται οι οικονομικές, κοινωνικές και
πολιτιστικές δραστηριότητες της περιόδου με τα ήθη και τα έθιμα, τα οποία σήμερα
έχουν αλλοιωθεί ή δεν υπάρχουν πλέον. Υπάρχουν πολλά ακόμα αντίτυπα στα γρα-
φεία της Ένωσης. Όσοι ή όσες επιθυμούν να το προμηθευτούν, μπορούν να επικοι-
νωνήσουν με τον Γενικό Γραμματέα κ. Γιώργο Γκαντώνα στο τηλέφωνο 6932461329
Λεύκωμα

3. 3
Το Δ.Σ. συνέχισε τις προσωπικές του επαφές για την επικαιροποίηση του μητρώου
των μελών της Ένωσης με τη συλλογή και των ηλεκτρονικών διευθύνσεων, ώστε
να αυξηθεί ο αριθμός των παραληπτών του Ενημερωτικών Δελτίων και άλλων ανα-
κοινώσεων του Συλλόγου.
Ήδη συγκεντρώσαμε 150 μέλη περίπου που εκπροσωπούν αντίστοιχες οικογένειες
Ερατυραίων.
Οι προσωπικές αυτές επαφές όμως δεν είναι αρκετές για να συγκεντρωθούν όλοι οι
Ερατυραίοι της Θεσσαλονίκης.
Για το λόγο αυτό παρακαλούμε όλους τους παραλήπτες αυτού του Δελτίου να
μας βοηθήσουν προτρέποντας τους συγγενείς και γνωστούς τους πατριώτες
της Θεσσαλονίκης να συμπληρώσουν την ηλεκτρονική φόρμα του Μητρώου Ε-
ρατυραίων Θεσσαλονίκης στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://forms.gle/nxn5VbahgdNM9rwDA
Μητρώο Μελών
Μητρώο Ερατυραίων Επαγγελματιών Θεσσαλονίκης
Ετοιμάσαμε ήδη το πρώτο σχέδιο του Μητρώου Ερατυραίων Επαγγελματιών Θεσσα-
λονίκης σε μορφή exel με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε ή μας έδωσαν τα
ίδια μέλη και το αναρτήσαμε στην ιστοσελίδα μας. Στον προσωρινό αυτόν κατάλογο
περιλάβαμε όλες και όλους τους πατριώτες που εργάζονται (όχι τους συνταξιού-
χους). Για να τον οριστικοποιήσουμε, θα πρέπει να συμπληρώσουμε τα κενά που υ-
πάρχουν και να το εμπλουτίσουμε και με άλλους πατριώτες, οι οποίοι δεν έχουν συ-
μπληρώσει ακόμα την ηλεκτρονική φόρμα του μέλους της Ένωσης. Επίσης, είναι εν-
δεχόμενο να έχουν παρεισφρήσει κάποια λάθη. Για το λόγο αυτό παρακαλούμε
όλους/ες τους αναγραφόμενους στον κατάλογο να ελέγξουν τα στοιχεία τους και να
μας επισημάνουν τα τυχόν λάθη ή τις διορθώσεις που θέλουν να γίνουν στέλνοντας
ένα μήνυμα στο e-mail της Ένωσης (enosieratyrathess@gmail.com). Ο κατάλογος
βρίσκεται στον σύνδεσμο:
ΜΗΤΡΩΟ ΕΡΑΤΥΡΑΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

4. 4
ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
«ΠΕΡΔΙΚΑ ΜΟΥ ΓΡΑΜΜΕΝΗ»
Την Κυριακή, 10 Απριλίου 2022, το Δ.Σ. οργάνωσε στην
αίθουσα της Ομοσπονδίας Δυτικομακεδονικών Σωματεί-
ων μια πρωτότυπη και πολύ επιτυχημένη πασχαλινή εκ-
δήλωση με τίτλο: «Περδίκα μου Γραμμένη». Θέμα της
ήταν η διακόσμηση των πασχαλιάτικων αυγών, που στο
χωριό τα ονομάζουμε «περδίκες». Για το σκοπό αυτό κάλεσε από την Εράτυρα την
ταλαντούχα λαϊκή καλλιτέχνις Αγνή Κανδύλη-Βατιάνη, η οποία παρουσίασε το έργο
της σε μια εντυπωσιακά έκθεση και έδειξε στο ακροατήριο την τεχνική ζωγραφικής
των αυγών με μελισσοκέρι και κοντύλι. Παράλληλα, το μέλος του Δ.Σ. Βασίλης
Στρέμπας σε μια εμπνευσμένη ομιλία συνέδεσε την τεχνική αυτή, που έχει αρχαιο-
ελληνική προέλευση, με την «ευμορφία» της ορεινής πέρδικας, ενός πουλιού του
Σινιάτσικου που είναι «γραμμένο» (ζωγραφιστό) και συμβολίζει την όμορφη (και ε-
ρωτικά δυσκολοκατάκτητη) γυναίκα σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια του χωριού.
Μερικά από τα οποία τραγουδήθηκαν στη συνέχεια ζωντανά από μια αυτοσχέδια
χορωδία. Η εκδήλωση, την οποία παρακολούθησαν πολλά μέλη της Ένωσης και φί-
λοι της Εράτυρας, τίμησε με την παρουσία του και ο Πρόεδρος της Εράτυρας κ.
Γιώργος Βάρκας. Λεπτομέρειες για την εκδήλωση και πλούσιο φωτογραφικό υλικό
έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα: http://eratyra.gr εδώ
Ο Σύλλογός μας, όπως και άλλα 70 περίπου Σωματεία της Δυτικής Μακεδονίας, α-
ποτελεί μέλος της Ομοσπονδίας Δυτικομακεδονικών Σωματείων Θεσσαλονίκης
(ΟΔΣΘ), ένα δευτεροβάθμιο συλλογικό όργανο που ιδρύθηκε το 1952 με απώτερο
στόχο την προβολή, προώθηση και υλοποίηση αιτημάτων υπέρ των Δυτικομακεδό-
νων συμπατριωτών μας και των ιδιαίτερων πατρίδων τους μέσα από συντονισμένη
και από κοινού δράση. Η Ομοσπονδία διαχειρίζεται και το κληροδότημα του Λουκά
Παπαναστασίου με το οποίο αγοράστηκε η όμορφη αίθουσα στον 4ο
όροφο της οδού
Βενιζέλου 30, όπου βρίσκονται τα γραφεία της και γίνονται οι εκδηλώσεις της
Ένωσής μας. Τον περασμένο Φεβρουάριο πραγματοποιήθηκε η Γενική Συνέλευση
της ΟΔΣΘ με αρχαιρεσίες, από τις οποίες εκλέχτηκε νέο Διοικητικό Συμβούλιο με
πρόεδρο τον κ. Αθανάσιο Μιχαηλίδη και γενικό γραμματέα τον κ. Γεώργιο Γιαννού-
λη. Οι κ.κ. Γιώργος Τζούλης και Νικόλαος Βαλκάνος, οι οποίοι διετέλεσαν πρόε-
δρος και γενικός Γραμματέας αντίστοιχα τα τελευταία 20 έτη, αποχώρησαν.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

5. 5
ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΕΡΑΤΥΡΑΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η Ένωση Ερατυραίων Θεσσαλονίκης έχει ξεπεράσει τα 80 χρόνια ζωής. Κατά τη
διάρκεια της μακράς αυτής περιόδου πολλοί αξιόλογοι πατριώτες διαχειρίστηκαν τις
τύχες της και πραγματοποιήθηκαν πάρα πολλές εκδηλώσεις που σημάδεψαν την πο-
ρεία της. Θα πρέπει κατά συνέπεια να υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό στα χέ-
ρια των απογόνων των παλιών Ερατυραίων Θεσσαλονίκης, αλλά και σημερινών με-
λών που συμμετείχαν στις παλιές εκδηλώσεις της Ένωσης. Το Δ.Σ. αποφάσισε να
συγκεντρώσει το υλικό αυτό και να το αναρτήσει στην ιστοσελίδα της Εράτυρας
(www.eratyra.gr), όπου έχει δημιουργηθεί ειδική ενότητα με την ονομασία «Αρχείο
φωτογραφιών της Ένωσης». Σκοπός της συγκέντρωσης είναι να διαφωτιστεί και να
λάμψει η ιστορία της Ένωσης προς όφελος των νεότερων γενεών. Για το λόγο αυτό
παρακαλούμε όσους ή όσες έχουν στο οικογενειακό τους αρχείο παλιές φωτογραφί-
ες από τις δραστηριότητες της Ένωσης να μας τις στείλουν για να τις ανεβάσουμε
στο διαδίκτυο. Θα θέλαμε σε κάθε φωτογραφία να αναγράφονται τα ονόματα των
προσώπων που απεικονίζονται καθώς και η ημερομηνία λήψης της φωτογραφίας.
Εξυπακούεται, ότι θα επιστρέψουμε τις φωτογραφίες στον κάτοχό του μετά το σκα-
νάρισμα και ότι θα αναφέρουμε το όνομά του στην ανάρτηση.
Συνοικιακοί «χωρατάδες»
Στο παρελθόν, όταν η Εράτυρα είχε πολύ κόσμο,
γινόταν σε κάθε γειτονιά ο λεγόμενος «χωρατάς».
Άνδρες και κυρίως γυναίκες κάθονταν στα πεζούλια
γύρω από την εξώπορτα ενός κεντρικού σπιτιού κά-
θε γειτονιάς και «μασλάτευαν» (κουβέντιαζαν), συ-
χνά με χωρατά (αστεία), από όπου προφανώς το
έθιμο πήρε και το όνομα. Με τον τρόπο αυτό, όχι
μόνο ενημερώνονταν για διάφορα θέματα του χωριού, αλλά χαλάρωναν κιόλας και
περνούσαν 1-2 ώρες ευχάριστα. Ανάγκη από «χωρατά» έχουμε και οι Ερατυραίοι της
Θεσσαλονίκης, γιατί η πόλη είναι μεγάλη και όλοι θέλουμε να μάθουμε νέα της πα-
ροικίας μας, αλλά και από τη γενέτειρά μας Εράτυρα. Ένας τέτοιος «χωρατάς» γίνε-
ται ήδη σε καφενείο του πάρκου «Μηνά Πατρικίου» στην περιοχή Βούλγαρη της Θεσ-
σαλονίκης, όπου οι πατριώτες της περιοχής μαζεύονται κάθε Πέμπτη και ώρα 11 π.μ.
για καφέ και κουβεντολόι (φωτογραφία). Το Δ.Σ. ενθαρρύνει την οργάνωση παρό-
μοιων συναντήσεων και σε άλλες περιοχές της Θεσσαλονίκης (π.χ. στο Κέντρο, στη
Δυτική Θεσσαλονίκη, στην Τούμπα και αλλού).
Συλλογή παλαιών φωτογραφιών

6. 6
Πέρδικαν ημέρευα
Ψάχνοντας, την προηγούμενη βραδιά της εκδήλωσης της Ε. Ε, να σιγουρέψω
τα λόγια των τραγουδιών της Εράτυρας για τις πέρδικες, έπεσα σε μία ηχογράφη-
ση, που δεν είχα προσέξει μέχρι τότε, παρόλο που είχε περάσει απ’ τα χέρια μου.
Βρίσκεται στην ψηφιοποίηση των Τραγουδιών, που επιμελήθηκε ο Γιάννης Πήττας.
[eratyra.gr, Τα τραγούδια της Εράτυρας–Καταγραφή – Της αγάπης – CD2 –
32.Πέρδικα ημέρευα]. https://youtu.be/EIJfocg-tHM
Το τραγούδησαν ο Κώστας και η Αναστασία Γιομπλάκη, μαζί και εναλλάξ.
Την ηχογράφηση έκανε ο Αθ. Γιομπλάκης, γύρω στο 1970. Ο Γιάννης Μουγκός, κα-
τα το 2000, αντέγραψε τις μαγνητοταινίες σε CD. Αντίγραφό τους έδωσα, όταν έγινε
η ψηφιοποίηση.
Το θεωρώ «διαμαντάκι», με σφιχτή στιχοπλοκία, γι’ αυτό και το παραθέτω, με
έναν σύντομο σχολιασμό. Η μελωδία του είναι ίδια με το, επίσης παλαιό, πολύ γνω-
στό μας τραγούδι «Άγουρος απ’ την αγιά».
Πέρδικαν ημέρευα
κι όσο την ημέρευα.
Κι όσο την ημέρευα
άλλο τόσο άγριευε.
Την ‘μπιστεύτηκα κι εγώ
πάϊσα, την απόλυκα.
Κάτ’ στα δέντρα τα πυκνά,
κεί είν’ τ’ Αρχοντοσήμαδα.
Κάνω μήνα, κάνω δυό,
κάνω χαμηλόν καιρό.
Πάϊσα, την απόλυκα,
πώς να ιδείς πώς τραγουδεί!
̶ Κυνηγάρη, κυνηγέ,
πάρ’ τα βρόχια σ’, κι έλα ιδώ.
Πάρ’ τα βρόχια, κι έλα ιδώ
για να πιάσεις πέρδικα.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ

7. 7
Η απόδοση των φωνών είναι εξαιρετική και με το παλιό ήθος, η ποιότητα της
ηχογράφησης όμως δεν είναι καλή και τα λόγια δεν ακούγονται πάντα καθαρά.
Στην μεταγραφή του τραγουδιού αποτόλμησα μιάν αυθαιρεσία, ώστε να βγαί-
νει νόημα: Στον 5ο
στίχο, ενώ ακούγεται «την πινεύτηκα» (παινεύτηκα), ίσως από
επιρροή του τραγουδιού «Μια πέρδικα παινεύτηκε», το γράφω «την πιστεύτηκα»,
(εμπιστεύτηκα).
Όπως στις περισσότερες καταγραφές παλιών τραγουδιστών στην Εράτυρα, στην
αιτιατική διατηρείται το τελικό ν της κατάληξης: πέρδικαν, χαμηλόν.
πάϊσα = πήγα (πάγησα<πήγεσα)
απόλυκα = απόλυσα, ελευθέρωσα.
Αρχοντοσήμαδα: Η ωραία αυτή λέξη δεν υπάρχει σε κανένα λεξικό. Ίσως εί-
ναι η πρώτη καταγραφή της. Εκτιμώ ότι σημαίνει το μέρος, όπου οι άρχοντες, οι
αρχόντοι, σημάδευαν, ασκούνταν στο σημάδι.
Εάν τα λόγια αναφέρονται σε περιοχή της Εράτυρας, η περιγραφή οδηγεί σε
τότε πυκνόφυτο μέρος, κάτω, κοντά στο Ποτάμι.
χαμηλόν καιρό: Ο καιρός που τα πουλιά πετούν χαμηλά, κατάλληλος για κυ-
νήγι.
να ιδείς πώς τραγουδεί: Ωραία εικόνα. Να δείς, όχι ν’ ακούσεις.
κι έλα ιδώ: παρήχηση με το κελαϊδώ.
βρόχια = τα δίχτυα.
Το τραγούδι είναι πολύ παλιό. Η αρχική προέλευσή του ανάγεται στα υστερο-
βυζαντινά χρόνια. Το κυνήγι δέν γίνεται με όπλα, αλλά με δίχτυα. Ο γλωσσικός τύ-
πος της λέξης «κυνηγάρης» είναι μεσαιωνικός. Άρχοντες που ασχολούνται με κυνή-
γι, σίγουρα δεν είναι τούρκοι μπέηδες και αγάδες. Στα δημοτικά μας τραγούδια
σπανίζουν θετικές αναφορές στους κατακτητές.
Το τραγούδι, όπως όλα για τις πέρδικες, έχει διπλή ανάγνωση: Επιφανειακά
αναφέρεται σε κυνήγι, είναι όμως ερωτικό.
Β. Στρέμπας

8. 8
Το έθιμο της Πρωτομαγιάς
Τα παλιότερα χρόνια, η Πρωτομαγιά γιορτάζονταν στην Ερά-
τυρα με πολύ γέλιο, χαρά και τραγούδι. Τα κορίτσια ξυ-
πνούσαν πολύ πρωί κι έβαζαν στο στόμα τους το σκόρδο, το
οποίο είχαν τοποθετήσει από το βράδυ κάτω από το μαξιλά-
ρι τους, για να μην τις πιάνουν τα μάγια. Στη συνέχεια
έβγαιναν στην αυλή και έπιαναν τα φύλλα από ένα φυτό,
τον «φτούρο», για να τις «φτωρούν» οι δουλειές τους όλο το χρόνο (να τις κάνουν
γρήγορα). Στόλιζαν τα γκιούμια (δοχεία για νερό) με λουλούδια, έβαζαν λυγαριά
στη μέση τους για να είναι βεργολυγερές και πήγαιναν στο Πηγάδι (βρύση) της γει-
τονιάς τους. Κάθε γειτονιά είχε τότε
το δικό της Πηγάδι π.χ. το Πηγάδι
του «Τζάρου», της «Δροσιάς», στα
«Στρεμπάδικα» κ.ο.κ. Εκεί έπαιρναν
νερό με τη χούφτα τους και το
έριχναν πίσω στην πλάτη τους, για να
είναι δροσερές σαν το νερό.Στη συνέ-
χεια, έπιαναν το χορό και χόρευαν το
τραγούδι του Μάη και άλλα πασχα-
λιάτικα τραγούδια (φωτογραφία).
Όλο το χωριό βούϊζε από τα τραγού-
δια των κοριτσιών.
Μετά, γύριζαν στα σπίτια τους, έπαιρναν τις ετοιμασίες (κόκκινα αυγά, γιαούρτι,
ρυζόγαλο) και ξεκινούσαν να πάνε να “πιάσουν τον Μάη” στην εξοχή. Τα κορίτσια
από τα «Κατσαουνάθ’κα», για παράδειγμα, πήγαιναν στον Αι-Γιάννη, τα κορίτσια
από τα «Καραμανάθ’κα» στον Άγιο Χριστόφορο κ.ο.κ. Εκεί έτρωγαν, τραγουδού-
σαν, χόρευαν και έπλεκαν τις «ντουβαλέτες», δηλαδή στεφάνια για να τα κρεμά-
σουν στις πόρτες των σπιτιών τους,
«για νά χ’ν στιφάν’» στα σπίτια τους
και να στεφανωθούν κι αυτές γρήγο-
ρα!
Λίτσα Νικολαΐδου
Εράτυρα 1-5-2022 από το φωτογρα-
φικό αρχείο του Ν. Κατσαούνη

9. 9
Καπαμάς την Πασχαλιά
Το καλύτερο που συνέβη με το φετινό Πάσχα ήταν που ξαναγέμισε η πλατεία του χω-
ριού. Μετά από δυο αγχωτικά χρόνια, διακεκομμένα και αποσπασματικά λόγω παν-
δημίας και περιορισμών επαφών, ξανασυναντήθηκαν στη πλατεία μας σε απαρτία πα-
ρέες, ομάδες, συντοπίτες, περαστικοί. Λιάστηκαν, χάζεψαν, κουτσομπόλεψαν, κου-
βέντιασαν, συζήτησαν, γέλασαν, διαπληκτίστηκαν γύρω από κούπες καφέ ή ποτήρια
τσίπουρου, κρασιού ή μπίρας. Ο χαμένος χρόνος της πανδημίας, που γέμισε με αγω-
νία, αναμονή και ανατροπές τις ζωές μας, έδωσε άφθονη ύλη γι’ αυτή τη χαλαρή, αυ-
θόρμητη συνάντηση …
Μετά το τσίπουρο στην πλατεία, η συγκέντρωση της οικογένειας στο σπίτι. Με αναμο-
νή για τα παραδοσιακά φαγητά της Πασχαλιάς.
Για εκείνα τα φαγητά που φτιάχνονται με τους τρόπους μιας κουζίνας μητρογονικής
ακολουθώντας πιστά τους ρυθμούς των εποχών. Εκείνα τα φαγητά που δείχνουν με
απλό και καθημερινό τρόπο το μέτρο της απόλαυσης με κρυφές και φανερές σημασί-
ες για τη ζωή μας.
Τι λαχανικά υπάρχουν την εποχή του Πάσχα; Σπανάκι, και κρεμμυδάκια. Όχι ότι δεν
τα βρίσκουμε πλέον και σε άλλες εποχές, αλλά η εποχή τους είναι αυτή. Και τι ωραί-
ες μυρωδιές έχει αυτός ο καπαμάς ο πασχαλιάτικος!..
Θα σας περιγράψω την συνταγή του, όπως την περιγράφει η μητέρα μου. Δεν μπορώ
να σας πω με ακρίβεια τις αναλογίες. Αυτές οι νοικοκυρές, οι μάνες και οι γιαγιάγες,
αυτές του παρόντος και του παρελθόντος, γνώστριες των μικρών και μεγάλων μυστι-
κών της κουζίνας, της φροντίδας του σώματος και της ψυχής, δεν ήξεραν να περι-
γράφουν τις συνταγές με ακριβείς αναλογίες. Σαν μαστόρισσες όμως, μαζί με τη γνώ-
ση του πώς μαγειρεύεται, μαγειρεύουν και τη ζωή. Γνωρίζουν πώς να ικανοποιούν
τις επιθυμίες μας και να ορίζουν την συντροφικότητα και την επικοινωνία.

10. 10
Έτσι για τον πασχαλιάτικο καπαμά, τα υλικά του είναι:
Αρνί 1-1,5 κιλό (μπορείτε όμως να χρησιμοποιήσετε και κρέας μοσχάρι)
Αρκετά κρεμμυδάκια φρέσκα και σπανάκι.
Τα κρεμμυδάκια να είναι σε διπλάσια αναλογία από τα σπανάκια.
Για μυρωδικά: Άνηθος, Δυόσμος.
Εκτέλεση:
Πλένουμε καλά το κρέας και στη συνέχεια το καβουρδίζουμε με μικρή ποσότητα λα-
διού μαζί με το κόκκινο πιπέρι και το αλάτι.
Αφού ροδίσει το κρέας, το βγάζουμε και βάζουμε στην ίδια κατσαρόλα τα κομμένα
κρεμμυδάκια και το σπανάκι, ώσπου να μαραθούν. Βάζουμε και τα υπόλοιπα μυρωδι-
κά, τον άνηθο και τον δυόσμο.
Τοποθετούμε μετά από πάνω και το κρέας και το αφήνουμε να βράσει σε χαμηλή φω-
τιά.
Μπορείτε αν θέλετε να προσθέσετε και αρνίσια συκωτάκια κομμένα και τσιγαρισμένα.
Η μυρωδιά του ώσπου να τελειώσει είναι ακαταμάχητη…
Εύη Πάτκου
Η ΕΡΑΤΥΡΑ ΣΕ… ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Η μεγάλη και έντονη παρουσία της παροικίας των Ερατυραί-
ων στη Θεσσαλονίκη και σε ολόκληρο το πολεοδομικό της
συγκρότημα φαίνεται και από την ονομασία της Εράτυρας
που έχει δοθεί σε δρόμους της. Αναφέρονται τρεις περιπτώ-
σεις:
Ένα μεγάλος δρόμος (400 μ. μήκος περίπου) με την ονομα-
σία ΟΔΟΣ ΕΡΑΤΥΡΑΣ βρίσκεται στην συνοικία «Βυζάντιο»
του Δήμου Καλαμαριάς. Ξεκινάει από την οδό Αιγαίου και
καταλήγει στην οδό Περικλέους. Είναι άγνωστο ποιος πα-
τριώτης είναι «πίσω» από την ονομασία αυτή. Πάντως, ο
Γιώργος Παπαναστασίου διηγείται, ότι στις αρχές της 10ε-
τίας του 1990 πληροφορήθηκε από κάποιον υπάλληλο του
Δήμου Καλαμαριάς για την πρόθεση του Δήμου να αλλάξει
το όνομα, γιατί δεν «τους έλεγε τίποτα»!

11. 11
Ενημέρωσε αμέσως τον τότε Πρόεδρο της Ένωσης Βασίλη
Μπεκιάρη, ο οποίος επισκέφθηκε τους αρμόδιους του Δήμου
με τα βιβλία-εκδόσεις του Συλλόγου και τους εξήγησε, ότι η
Εράτυρα ένα ιστορικότατο χωριό της Δυτικής Μακεδονίας.
Έτσι, μεταπείστηκαν και διατήρησαν την ονομασία.
Ένας μεγάλος δρόμος επίσης με την ονομασία ΟΔΟΣ
ΕΡΑΤΥΡΑΣ υπάρχει και στην Πολίχνη. Ξεκινάει από
την οδό Καβάφη και καταλήγει στην οδό Φιλίππου.
Απ’ ότι γνωρίζου-
με, ο καθηγητής
Γιώργος Πάτκος
είναι αυτός που
συνέβαλε στην ο-
νομασία αυτού του
δρόμου.
Στην περιοχή του Ν. Σιδηροδρομικού Σταθμού υπάρχει η ΟΔΟΣ ΣΕΛΙΤΣΗΣ που ξεκι-
νάει από την οδό Αγίων Πάντων και καταλήγει στην οδό Μοναστηρίου, πριν από
τον Σταθμό. Η ονομασία πρέπει να δόθηκε
λίγο μετά την απελευθέρωση της Θεσσσα-
λονίκης, σίγουρα πριν το 1926. Όπως σε
όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις, η περιοχή γύ-
ρω απο τον Σιδηροδρομικό Σταθμό ήταν
κεντρική. Αν και υπάρχει ένα Σχολείο στο
δρόμο αυτό, η οδός σήμερα δεν είναι ανοι-
χτή στην κυκλοφορία γιατί χρησιμοποιείται
ως χώρος στάθμευσης των λεωφορείων
του ΟΑΣΘ.

12. 12
Την 15η
Απριλίου 2022 ο Πρόεδρος της Εράτυρας Γιώργος Βάρκας ανακοίνωσε στο
F/B (Ομάδα Εράτυρα) την επανέκδοση του ηλεκτρονικού περιοδικού της Εράτυ-
ρας, του οποίου το α’ τεύχος είχε κυκλοφορήσει τον Μάιο του 2020, αλλά μετά δια-
κόπηκε. Ως Πρόεδρος της Συντακτικής Επιτροπής ορίστηκε ο
Γιάννης Κάτανος, ενώ μεταξύ των μελών περιλαμβάνονται και
τέσσερα μέλη του Δ.Σ. της Ένωσης Ερατυραίων Θεσσαλονίκης,
οι: Βασίλης Παπαναστάσης, Εύη Πάτκου, Λίτσα Νικολαΐδη και
Βασίλης Στρέμπας. Την επιμέλεια έκδοσης θα έχει ο Τάσος Τσί-
μπλινας, διαχειριστής της ιστοσελίδας www.eratyra.gr. Ο Γιάν-
νης Κάτανος ανακοίνωσε στο F/B ότι το 1ο
τεύχος του ψηφιακού περιοδικού θα
κυκλοφορήσει στο τέλος του Ιουνίου και παρακαλεί τους υποψήφιους συγγρα-
φείς να στείλουν τα άρθρα τους ανυπερθέτως μέχρι τέλους Μαΐου. Συγχαίρουμε
τον Πρόεδρο Βάρκα και χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία του αυτή. Ευχόμαστε «Καλό
ταξίδι» στο περιοδικό! Το Δ.Σ. της Ένωσης θα στηρίξει την προσπάθεια με όλες του
τις δυνάμεις.
ΝΕΑ ΤΗΣ ΕΡΑΤΥΡΑΣ
Ενεργειακή κοινότητα της Εράτυρας
Την 2α
Μαΐου 2022, ο Πρόεδρος της Εράτυρας
Γιώργος Βάρκας ανακοίνωσε στo F/B (Ομάδα
Εράτυρα) την ίδρυση ενεργειακής κοινότητας,
ενός τοπικού αστικού συνεταιρισμού, μέσα
από το οποίο οι πολίτες θα μπορούν να δρα-
στηριοποιηθούν στον ενεργειακό τομέα αξιο-
ποιώντας τις καθαρές πηγές ενέργειας. Κι αυ-
τό γιατί στα όρια της Εράτυρας έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί ένα από τα μεγα-
λύτερα αιολικά πάρκα, ενώ είναι πιθανόν να γίνουν και φωτοβολταικοί σταθμοί. Αυ-
τό σημαίνει, ότι οι πολίτες της Εράτυρας θα πρέπει να έχουν λόγο για τη λειτουργία
τους, αλλά και για την παραγωγή και πώληση ενέργειας στο δίκτυο. Η ίδρυση της
Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών στοχεύει να εκδημοκρατίσει την ενέργεια, δίνοντας
όραμα και προοπτική για τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Ηλεκτρονικό περιοδικό

13. 13
Ποδοσφαιρική επιτυχία της Εράτυρας
Στις 14 Μαΐου 2022, η ομάδα ποδοσφαί-
ρου του χωριού «Αναγέννηση Εράτυ-
ρας» έδωσε ένα νικηφόρο αγώνα μπα-
ράζ στην Κοζάνη με την ομάδα «Ελπίδες
ΑΕΚ Κοζάνης» με αποτέλεσμα να κατα-
κτήσει το πρωτάθλημα της Β΄ κατηγορί-
ας της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματεί-
ων Κοζάνης και να ανέλθει στην Α΄ ε-
ρασιτεχνική κατηγορία. Πρόκειται για
μια πολύ σημαντική επιτυχία, γιατί πέ-
ρασαν πολλά χρόνια από τότε που η
Εράτυρα συμμετείχε και πάλι σε αυτή την κατηγορία. Το γεγονός αυτό δείχνει τη με-
γάλη αγάπη και το πάθος των σημερινών νέων της Εράτυρας για τον υγιή ερασιτε-
χνικό αθλητισμό. Το Δ.Σ της Ε.Ε.Θ. συγχαίρει θερμά τους παίχτες και τους συντελε-
στές την ομάδας για τη λαμπρή τους επιτυχία.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΔΡΟΜΗΣ-ΠΕΡΙΗΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΡΑΤΥΡΑ
Το Δ.Σ. προγραμματίζει την οργάνωση μιας κυριακάτικης εκδρομής στην Εράτυρα
το β’ 15μερο του Ιουνίου με τη μορφή οργανωμένης περιήγησης (walking tour) στην
ιστορία και τον πολιτισμό του χωριού. Η εκ-
δήλωση θα οργανωθεί σε συνεργασία με την
Κοινότητα της Εράτυρας. Προορίζεται για όλα
τα μέλη της Ένωσης και τους φίλους τους,
κυρίως όμως για τη β’ γενιά των Ερατυραίων
που δε γεννήθηκαν μεν στην Εράτυρα, αλλά
επιθυμούν να τη γνωρίσουν και να την απο-
λαύσουν καλύτερα. Η συμμετοχή θα γίνει με ιδιωτικά μεταφορικά μέσα με στόχο το
αντάμωμα στην πλατεία του χωριού το πρωί. Από εκεί θα ξεκινήσει η περιήγηση στα
αξιοθέατα του χωριού με τη συνοδεία ενημερωμένων οδηγών και θα πλαισιωθεί με
προσφορά καφέ στην πλατεία και οργάνωση κοινού γεύματος σε ταβέρνα του χω-
ριού. Παράλληλα θα δοθεί η ευκαιρία αλληλογνωριμίας των μελών μεταξύ τους, με
τα μέλη του Δ.Σ της Ένωσης και τα μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου. Περισσότερες
πληροφορίες και το λεπτομερές πρόγραμμα θα κυκλοφορήσουν σύντομα.

14. 14
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΝΕΑ
• Απεβίωσε η Αντιγόνη Δούβαλη- Τσιολέκα στις 19-2-2022, σε ηλικία 92 ετών,
καιετάφη στη γενέτειρα Εράτυρα. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης για 12
χρόνια περίπου (1991-2002) με σημαντική προσφορά στους σκοπούς και τα επι-
τεύγματατου Συλλόγου. Όσοι συνυπηρέτησαν μαζί της θυμούνται τη μεγάλη της
αγάπη για την Ένωση και το χωριό. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που την σκεπά-
ζει!
• Απεβίωσε ο Δημήτριος Παπαδόπουλος, σύζυγος της Αικατερίνης (Ρηνούλας) Πέ-
περη στις 27-3-2022 και ετάφη στη Θεσσαλονίκη.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Ένωση Ερατυραίων Θεσσαλονίκης «Η Αλληλοβοήθεια»
Αγίου Δημητρίου 42, 546 30 Θεσσαλονίκη
Τηλ. Προέδρου:6977912566, Τηλ. Γεν. Γραμματέα: 6932461329
E-mail: enosieratyrathess@gmail.com
Facebook: https://www.facebook.com/
groups/1754621017942437
Ιστοσελίδα: www.eratyra.gr