asd

1. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
TÜRK HUKUK SİSTEMİNDE
ARABULUCULUK

2. İnsan doğası ve onun tabiatından
kaynaklanan farklılıklar nedeniyle toplum içinde
anlaşmazlıklar ve çatışmalar olması doğaldır.
Özellikle günümüzde artan şehirleşme, gelişen
haberleşme ve ulaşım olanakları, gelişen
teknoloji, yükselen insan yaşam ortalaması,
ekonomik ilişkiler ve artan tüketim eğilimleri,
insan ilişkilerinin çeşitlenmesine ve
karmaşıklaşmasına neden olmuş. Böylece
uyuşmazlıklar da çoğalmış ve karmaşıklaşmıştır.
Uyuşmazlığı ortadan kaldırmak için gerek
hukukçular gerekse halk arasında ilk akla gelen
çözüm; yargı yoluna başvurmaktır. Oysa yargı
organlarına başvurmak tek yöntem olmadığı
gibi aslında en son başvurulması gereken
yöntemdir. Zira en kötü sulh, en iyi davadan
iyidir.
Uyuşmazlık çözüm yolları; YARGISAL ve
YARGISAL OLMAYAN uyuşmazlık çözüm
yöntemleri olarak ikiye ayrılır.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI

3. Uyuşmazlık çözüm yolları;
YARGISAL
yargısal bir faaliyet yapılarak uyuşmazlık çözümüne ulaşılır.
YARGISAL OLMAYAN
iletişim teknikleri kullanılarak uyuşmazlık çözümüne ulaşılır
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI

4. Yargısal olmayan dostane uyuşmazlık çözüm
yöntemlerinden biri olan arabuluculuk uluslararası
literatürde MEDİATİON olarak ifade edilir. Ve latince
kökeni “mediare” ortada olmak anlamını taşır.
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında
Arabuluculuk Kanunu’na (HUAK) göre
ARABULUCULUK; Dava açılmadan önce veya
davanın görülmesi sırasında, sistematik teknikler
uygulayarak, tarafları görüşmek ve müzakerelerde
bulunmak amacıyla bir araya getirir, onların
birbirlerinin anlamalarını ve bu suretle kendi
çözümlerini, kendilerinin üretmesini sağlamak için
aralarında iletişim kurulmasını gerçekleştiren,
tarafların çözüm üretmemesi durumun da çözüm
önerisi de getirebilen uzmanlık eğitimi almış olan
tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin yani
arabulucunun katılımıyla ihtiyari olarak yürütülen
bir çözüm yöntemidir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI

5. Adalete hızlı erişim sağlanır.
Ekonomiktir
Yargısal çözümde karar verme yetkisi
üçüncü bir kişinin elinde iken,
arabuluculukta tarafların iradesindedir.
Yargısal çözümde kimin “haklı”
olduğuna bakılırken arabuluculukta
çözüme ulaşmada “taraf menfaatleri”
esas alınır.
Gizlilik esastır.
Esnektir.
Kazan-Kazan kuralı geçerlidir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
UYUŞMAZLIĞI ARABULUCULUK YÖNTEMİ İLE ÇÖZMENİN FAYDALARI NELERDİR ?

6. Arabuluculuk çok eski çağlardan beri uygulanan bir
alternatif çözüm yöntemidir. Babiller’de, Roma’da, Afrika ve
Amerika kıtasında arabuluculuk yönteminin kullanılarak
uyuşmazlıkların çözüldüğüne dair pek çok kanıt
bulunmaktadır.
Anadolu kültürü bu yönteme hiç yabancı değildir.
Özellikle Osmanlı dönemin de Ahilik teşkilatında sıklıkla
uygulanmıştır. Dolayısıyla Arabuluculuk yeni bulunmuş barışçıl
bir çözüm yöntemi değildir. Yeni olan arabuluculuğun ayrı bir
kanun, usul ve meslek olarak düzenlenmesidir.
Modern anlam da Arabuluculuk ABD’de 1960’lı yılların
sonun da sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır ve bu süreç ABD’ye
paralel olarak Avustralya, Kanada ve Yeni Zelanda’da gelişme
göstermiştir.
1990 yıllardan itibaren başta İngiltere ve Fransa olmak
üzere İtalya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Bulgaristan,
Slovakya gibi Kıta Avrupası ülkelerinin hukuk sistemine girmiş
ve hızla uygulanmaya başlanmıştır. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCULUĞUN GELİŞİMİ

7. İçinde yaşadığımız global süreçte elbetteki dünya hukuk sistemindeki bu
değişim ve gelişmelere ülkemizin kayıtsız kalması düşünülemez. Bunun sonucu
olarak 2012 yılında 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıkların da Arabuluculuk Kanunu ve
bu kanunun uygulanmasına ilişkin olarak 2013 yılında da Arabuluculuk Kanunu
Yönetmeliği çıkartılmıştır.
En son olarak da 01.01.2018 tarihin de yürürlüğe giren 7036 Sayılı İş
Mahkemeleri Kanunu ile işçi ve işveren uyuşmazlıklarında dava şartı olarak
arabuluculuğa başvuru zorunlu hale getirilmiştir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCULUĞUN GELİŞİMİ

8. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebildikleri her özel hukuk uyuşmazlığı
için arabulucuya gidilebilir.
Bu konular;
İŞÇİ-İŞVEREN UYUŞMAZLIKLARI
TİCARİ UYUŞMAZLIKLAR
KİRA UYUŞMAZLIKLARI
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ UYUŞMAZLIKLARI
AİLE UYUŞMAZLIKLARI
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
HANGİ DAVALARDA VE HANGİ KONULARDA ARABULUCULUĞA GİDİLİR

9. 12.10.2017 tarihinde kabul edilen ve
01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecek olan 7036
sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 3.maddesine göre;
kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine
dayanan işçi veya işveren alacağı tazminatı ile işe
iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya
başvurmak dava şartıdır.
Ancak iş kazası ve meslek hastalığından
kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile ve
bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davalarında
arabulucuya başvurmak dava şartı değildir.
Arabulucuya başvurmanın zorunlu olduğu
durumlarda dava açıldığının anlaşılması halinde
mahkemece herhangi bir işlem yapılmadan dava
şartı yokluğu sebebiyle davanın usulden reddine
karar verilir.
Arabulucuya başvurmak zorunlu ama
anlaşmak zorunlu değildir. Arabuluculuk faaliyeti
sonunda anlaşmaya varılamaması halinde son
tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta
içerisinde İş Mahkemesinde dava açılabilir. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
İŞÇİ-İŞVEREN UYUŞMAZLIKLARI

10. Senet, çek alacakları , banka ve finans kurumları ile yaşanan
uyuşmazlıklar , fikri mülkiyetten , komisyon sözleşmesinden , yayım
sözleşmesinden , rekabet yasağından , rehin karşılığı ödünç sözleşmesinden
kaynaklanan uyuşmazlıklar ticaridir ve arabuluculuğa elverişlidir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
TİCARİ UYUŞMAZLIKLAR

11. Kira bedelinin tespiti, kira bedeli alacağı, tahliye gibi kira sözleşmesine
dayanan uyuşmazlıklar arabuluculuğa başvurmaya elverişlidir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
KİRA UYUŞMAZLIKLARI

12. El birliği ile sahip olunan mallardaki ortaklığın giderilmesi gen aynı
şekilde miras ortaklığı gibi konularda arabulucuya gidilebilir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ UYUŞMAZLIKLARI

13. Nişanın bozulması durumunda hediyelerin iadesi,maddi ve manevi
tazminat istemlerinde arabulucuya başvurulabilir. Evliliğin devamı sırasında
malların yönetimi, mallar üzerinde tasarruf, evliliğin sona ermesi
durumunda ise mal paylaşımı, tazminat ve nafaka talepleri arabuluculuk
yöntemi ile çözüme kavuşturulabilir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
AİLE UYUŞMAZLIKLARI

14. HUAK (Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
Kanunu) 13. Maddesi; Taraflar dava açılmadan önce
veya davanın görülmesi sırasında arabulucuya
başvurulması konusun da anlaşabilirler demektedir.
Yani esas olan tarafların kendilerinin
arabulucuyu belirlemesidir. Tarafların herhangi birisi
yada birlikte daha önce duydukları veya tanıdıkları bir
arabulucuyu yada Arabuluculuk Merkezini seçebilirler.
Bu durumda başvuruyu alan arabulucu ve
Arabuluculuk Merkezi süreci başlatır.
Ya da taraflar adliyelerde kurulan ve Sulh Hukuk
Hakiminin denetiminde olan Ara Buluculuk Bürolarına
uyuşmazlığın niteliğini, tarafların iletişim bilgilerini de
içerecek şekilde bir form doldurarak başvurulabilir. Bu
durumda Adalet Bakanlığına bağlı Uyap Arabulucu
Portalı üzerinden arabulucular siciline kayıtlı
arabulucular arasından otomatik olarak atanır.
Dava açıldıktan sonra tarafların birlikte
arabulucuya başvuracaklarını beyan etmeleri
halinde yargılama mahkemece 3 ayı geçmemek
üzere ertelenir. Bu süre tarafların birlikte baş
vurması üzerine 3 aya kadar uzatılabilir.
Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCUYA BAŞVURU NASIL YAPILIR ?

15. Kendisine başvurulan arabulucu tarafları en kısa sürede toplantıya davet eder.
Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya arabuluculuk konusunda
özel yetki verilmiş avukatları uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişilerde
müzakerelerde buluna bilir.
Arabulucu görevini özenle, tarafsız biçimde şahsen yerine getirir. Arabulucu olarak görev
alan kimse tarafsızlığından şüphe edilmesini gerektirecek önemli hal ve şartların varlığı halinde
bu durumu taraflara bildirmekle yükümlüdür. Bu hususu açıklamasına rağmen taraflar birlikte
talep ederse arabulucu görevi üstlenebilir, üstlenmiş olduğu görevi sürdürebilir.
Arabulucu taraflar arasında eşitliği gözetmekle yükümlüdür. Keşif , bilirkişi, tanık dinleme
gibi sadece hakim tarafından yapılacak işlemler arabulucu tarafından yapılamaz.
Arabulucu taraflarla birlikte ortak toplantılarla süreci yürütür. Gerek duyulan durumlarda
her bir tarafla eşit sürelerle özel görüşmede yapabilir.
Müzakerelerde tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde arabulucu bir
çözüm önerisinde bulunabilir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCULUK FAALİYETİNİN YÜRÜTÜLMESİ

16. 6325 Sayılı Kanunun 4. Maddesine göre taraflarca aksi kararlaştırılmamış ise arabulucu,
arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi,
belge ve kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür.
Aksi kararlaştırılmamış ise taraflar ve vekilleri de gizlilik yükümlülüğüne tabidir.
Bakanlık ve Kurul görevlileri içinde bu yükümlülük geçerlidir. Süreçte anlaşmaya varılamazsa
kullanılan belgeler ve yapılan açıklamalar başvurulacak yargısal süreçte delil olarak
kullanılamaz ve arabuluculuk sürecine katılanlar tanıklık yapamaz.
Bu yükümlülüğe uymamanın hukuki sorumluluğu olduğu kadar cezai sorumluluğu da
vardır. Şikâyet edildiği takdirde arabulucunun 6 aya kadar cezalandırılması mümkündür.
Ayrıca Adalet Bakanlığının arabulucular sicilinden silinir. Mahkemelerin herkese açık olduğu
düşünüldüğünde, gizlilik ilkesi, taraflar ve kurumların itibarının korunması, ticari sırların açığa
çıkmaması açısından oldukça önemlidir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCUK FAALİYETİNDE GİZLİLİK İLKESİ HAKİMDİR

17. Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre,
zaman aşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ARABULUCULUK FAALİYETİ ZAMAN AŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜREYE ETKİSİ

18. Taraflar arabulucuya başvurmakta nasıl serbest
ise, süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak veya bu
süreçten vazgeçmek konusunda da serbesttirler.
Bu durum arabuluculuk sürecine İRADİLİK
İLKESİNİN hakim olmasının sonucudur. Arabuluculuk
faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları,
anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl
sonuçlandığı (tarafların müzakerelere katılmaktan
vazgeçmesi gibi) bir tutanakla belgelendirilir.
Arabulucu tarafından düzenlenen bu tutanağa
SON TUTANAK denir ve Arabulucu bu tutanağın bir
örneğini Adalet Bakanlığı arabuluculuk Daire
Başkanlığına internet ortamından gönderir.
Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
Taraflar Arabuluculuk süreci sonunda bir
anlaşmaya varmışsa, kapsamını kendilerinin
belirlediği bir ANLAŞMA BELGESİ de düzenleyebilir.
ARABULUCULUK SÜRECİNİN SONA ERMESİ

19. Taraflar Arabuluculuk süreci sonunda bir anlaşmaya varmışsa,
kapsamını kendilerinin belirlediği bir
ANLAŞMA BELGESİ de düzenleyebilir
Bu belge oldukça önemli bir hukuki niteliğe sahiptir.
Şöyle ki;
Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte
imzaladıkları anlaşma belgesi icra edilebilirlik şerhi
alınmaksızın İLAM NİTELİĞİNDE BELGE sayılır.
Taraflar arabuluculuk sürecine dava açılmadan önce
avukatları olmadan katılmış ve anlaşma sağlanmışsa,
anlaşma metnine arabulucunun görev yaptığı sulh hukuk
mahkemesinden icra edilebilirlik şerhi verilmesini talep
edebilir.
Dava açıldıktan sonra arabulucuya başvurulmuşsa
davanın görüldüğü mahkemeden icra edilebilirlik şerhi
talep edilebilir. Bu şerhi içeren anlaşma ilam niteliğinde
belge sayılır.
Ayrıca arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya
varılması halinde, üzerinde anlaşılan konular hakkında
taraflarca dava açılamaz. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY
ANLAŞMA BELGESİ

20. Arb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAYArb.Avukat Ayşe Eda GÜNDAY