1. • Պղինձը կարմիր, կռելի, փափուկ մետաղ է: Հայտնի է վաղ անցյալից:
Դեռևս քարեդարյան մարդը կարող էր քարե գործիքների
օգնությամբ բնածին պղնձին իր ուզած ձևը տալ: Պղնձից
կենցաղային իրերի, գործիքների և զենքերի պատրաստումով
սկսվել է պղնձի դարը, որը տևել է մինչև մ. թ. ա. IV հազարամյակի
վերջը: Մ. թ. ա. 3000 թ-ին Քեոփսի բուրգը կառուցելիս քարերը հղկել
են պղնձե գործիքներով: Անցյալում լեռնային ապարները մշակում
էին` խարույկի մեջ շիկացնելով: Ավելի ուշ, կրակի մեջ օդ
ներփչելով, ապարում պարունակվող պղնձի օքսիդներից և
կարբոնատներից` ածխի առկայությամբ, ստացել են մետաղական
պղինձ: Հին եգիպտացիները պղինձն ստանում էին Սինայի
թերակղզու, իսկ հույները՝ Կիպրոսի (այստեղից էլ՝ պղնձի
լատիներեն անվանումը՝ «կուպրում», քիմիական նշանը՝ Cu)
հանքերից: Մ.թ.ա. III հազարամյակում հայտնաբերվել է անագի,
կապարի և այլ մետաղների հետ պղնձի համաձուլվածքը՝ բրոնզը, և
սկսվել է բրոնզի դարաշրջանը:
•

2. • Պղնձի միջին պարունակությունը երկրակեղևում
4,7x10–3% է (տարածվածությամբ 26-րդ քիմիական
տարրն է): Բնության մեջ պղինձը հանդիպում է բնածին
և միացությունների ձևով: Բնածին պղինձը հանդիպում
է սովորաբար ցրոնային, հազվադեպ՝ մեծ կտորներով.
1857 թ-ին ԱՄՆ-ում Մեծ լճերի շրջանում գտնվել է
պղնձի 420 տ կշռող բնակտոր: Հայտնի են պղինձ
պարունակող 250 միներալներ, որոնցից
արդյունաբերական նշանակություն ունեն
խալկոպիրիտը, խալկոզինը, կովելինը, մալաքիտը,
ազուրիտը և այլն: Պղնձի խոշոր հանքավայրերը
գտնվում են Ամերիկայում (ԱՄՆ, Կանադա, Չիլի,
Մեքսիկա), Աֆրիկայում (Հարավաֆրիկյան
Հանրապետություն), Ասիայում (Իրան, Ֆիլիպիններ,
Ճապոնիա, Ռուսաստան՝ Ուրալ, Ալթայ):

3. • Պղինձը ջերմության և էլեկտրականության
լավ հաղորդիչ է. այդ հատկությամբ զիջում է
միայն արծաթին: Պղինձը սառեցնելիս
կարծրանում է. փափկությունը
վերականգնում են ջերմամշակմամբ: Պղինձը
քիմիապես պասսիվ է: Չոր օդում չի
օքսիդանում, խոնավության առկայությամբ
պատվում է հիմնային կարբոնատի՝
(CuOH)2CO3-ի կանաչ շերտով: Պղնձի
միացությունները թունավոր են: Տարբեր
մետաղների հետ պղինձն առաջացնում է
համաձուլվածքներ:

4. • Բարձր էլեկտրա- և ջերմահաղորդականության,
կոռոզիակայունության, կռելիության և այլ
հատկությունների շնորհիվ պղինձը լայն կիրառություն
ունի: Նրանից պատրաստում են հաղորդալարեր,
մալուխ, էլեկտրահպակներ, սարքեր,
ջերմափոխանակիչներ, կոփածո և ձուլածո արձաններ,
զարդեր, գեղարվեստական ու կենցաղային իրեր և այլն:
Պղնձի 30–40%-ն օգտագործվում է պղնձի
համաձուլվածքներ ստանալու համար: Պղնձի
միացություններն օգտագործվում են անօրգանական
ներկեր, արհեստական մետաքս ստանալու, բույսերի
հիվանդությունների, գյուղատնտեսական
վնասատուների դեմ պայքարելու համար, կաշվի և
մորթու արտադրության, ինչպես նաև բժշկության մեջ:

5. • Պղինձը կարևոր կենսատարր է, միկրոտարր. այն
մտնում է ֆերմենտների բաղադրության մեջ և
մասնակցում բազմաթիվ կենսական
շարժընթացների: Պղինձ միկրոտարրը խթանում
է բույսերի աճն ու զարգացումը, բարձրացնում
ցրտադիմացկունությունը: Պղնձի
անբավարարության դեպքում որոշ բույսեր
հիվանդանում են, առաջանում է մարդկանց և
կենդանիների սակավարյունություն, արագանում
են օքսիդացման շարժընթացները, թուլանում է
ոսկրածուծի արյունաստեղծ գործառույթը: Պղնձի
մեծ պարունակությունը նույնպես վնասակար է: