1. DUURZAME
VERKEERSHANDHAVING
Droom of werkelijkheid…?
Dieter Desmet
Promotor: De heer Eddy Klynen

2. WAT MAG U VERWACHTEN?
 Centrale vragen
 Gedragsbeïnvloeding in het verkeer
 Verkeershandhaving
 Gedrag
 Beleid
 Snelheid
 Alcohol
 Agressie
 Gordel
 Straffen
 Subjectieve verkeers(on)veiligheid
 Besluit
 Het recept

3. CENTRALE VRAGEN
 Kan de kwaliteit van de verkeershandhaving verbeteren?
 Heeft handhaving effect? Zoja, creëert dit ook
duurzaamheid?
 Wat met het straffen? Regulier of Klassiek of is een
combinatie van straffen en educatie de oplossing?

4. GEDRAGSBEÏNVLOEDING IN HET VERKEER
 Twee soorten motivaties
 Extrinsieke motivatie
 Intrinsieke motivatie
 Rothengatter, 1991
‘Automobilisten zijn bereid zich aan de snelheidslimieten te houden als
ze merken dat de meerderheid van de andere weggebruikers dit ook
doet.’
 Veel = Goed (Rooijers, 1987)
 Momenteel: veelal wordt het omgekeerde gecommuniceerd
 Factoren weg, voertuig en medeweggebruiker
 Continu aanwezig -> continu van invloed op verkeersgedrag

5. VERKEERSHANDHAVING - GEDRAG
 Subjectieve pakkans (SP)
 Voldoende groot = preventie
 SP Snelheid stijgt (2006: 45%, 2002: 12%)
 SP Alcohol daalt (2006: 12%, 2002: +/- 20%)
 Verkeershandhaving is niet-lineair
 Afhankelijk van basis
 Vanaf verviervoudiging: vermindering aantal letselong. Miniem
 Duidelijke samenhang tussen overtredingen en ongevallen

6. VERKEERSHANDHAVING -BELEID
 Basis
 Ongevallenanalyse
 Intensiteitsgegevens
 Anonieme snelheidstellingen
 Speerpunten
 Toezichtsniveau
 Onderhoudsniveau
 Intensieve toezichtsniveau

7. VERKEERSHANDHAVING - SNELHEID
 Vragen
 Is het wel nodig repressief op te treden?
 Waar controleren?
 Gevaar: regressie naar het gemiddelde
 Soorten controles
 Bemand/Onbemand/Traject- en Lintcontrole
 Zichtbaar/Halfzichtbaar/Onzichtbaar
 Grotere acceptatie
 Verhogen subjectieve pakkans
 Effectiviteit
 Onzichtbaar: effectiever dan zichtbaar
 Maar! Subjectieve pakkans
 Combinatie zichtbaar/onzichtbaar effectiefst:
-> 71% reductie in het aantal letselongevallen

8. VERKEERSHANDHAVING - SNELHEID
 Duurzaam?
 Met onderschepping: 900m voorbij controlepunt: effect
gehalveerd
-> Geen duurzaam effect
 Oplossing: Intelligente snelheidsaanpassing
 Gemiddelde snelheidsvermindering: circa 2 tot 7 km/uur
 Dwingende variant
 Letselongevallen: reductie 36% (UK)
 Dodelijke ongevallen: reductie 59% (UK)
 België: waarschijnlijk nog groter effect

9. VERKEERSHANDHAVING - ALCOHOL
 Enkele cijfers
 Gemiddeld werkdag: 2% onder invloed, weekend: 10%
 15% onder invloed bij terugweg van een horeca-etabl.
 Kwaliteit
 A-select controleren
 Studie Gundy & Verschuur
 Visie bijsturen politiepersoneel zelf
 Op basis van analyse + in centrum

10.  Effectiviteit
 Dodelijke ongevallen: reductie ruim 35%
 Combinatie intensivering/voorlichting/publiciteit: duurzaam
 Recidivisten worden moeilijk bereikt
 Oplossing: alcoholslot(programma)
 65 tot 90% minder recidive in vergelijking met stuurverbod
 Bij beëindiging programma: verdwijnt effect
VERKEERSHANDHAVING - ALCOHOL

11. VERKEERSHANDHAVING - AGRESSIE
 Enkele cijfers
 74% van de Belgen ergert zich mateloos aan andere bestuurders
 1 op de 3 werd in 1 jaar geconfronteerd met agressief rijgedrag
 11% heeft zelf al eens agressief gereageerd
 Kwaliteit
 Basis: analyse
 Zichtbaar/Anoniem
 Videovoertuig
 Roodlichtnegaties
 Oplossing: roodlichtcamera’s

12. VERKEERSHANDHAVING - AGRESSIE
Roodlichtcamera’s
 Effectiviteit
 Verschillende uitkomsten
 Ongevallenreductie: 20 à 21% (B)
 Reductie letselongevallen: 7 à 9% (B) en 25 tot 30% (Internationaal)
 Negatief gevolg: meer kop-staartongevallen
 Oplossing: voorwaarschuwingsborden

13. VERKEERSHANDHAVING - GORDEL
 Enkele cijfers/feiten
 Draagpercentage 99%: Reductie van 2400 verkeersdoden in Europa
 Effectiever bij lage snelheden
 Draagpercentage stijgt (2002: 56,6%, 2006: 75,3%)
 Draagpercentage hoger bij hoge snelheden…
 Subjectieve pakkans stijgt lichtjes
 Kwaliteit
 Toezicht: overal met in het bijzonder bibeko en zone 30
 Effectiever bij lage snelheden communiceren

14. VERKEERSHANDHAVING - GORDEL
 Effectiviteit
Geïntensiveerde handhaving + publiciteit:
 stijging draagpercentage met 20%
 Reductie aantal verkeersdoden: 3 tot 5%
 Duurzaam -> verhoogd draagpercentage tot zes maand na
afloop campagne
 Gordelverklikker
 Gemiddeld +/- 5% hoger draagpercentage
 Indringende variant: 99% draagpercentage!
 Zonder gordelverklikker draagpercentage: 83%

15. STRAFFEN
Doel:
 Vergelding ‘iemand moet boeten’
 Beveiliging van de samenleving
 Voorkomen van recidive
 Gedragsbeïnvloeding van alle burgers (preventie)
Conclusies
 Momenteel: straffen reeds redelijk streng
 Het verzwaren van de straf: nauwelijks van invloed
 Mogelijks wel van invloed bij gemakkelijk veranderbare
handelingen (vb. gordelgebruik = 1 klik)

16. STRAFFEN
Effectiviteit
 Reguliere straffen
 Effectief
 Geverbaliseerd? Na 1 maand: gem. 35% minder kans op dodelijk ong.
 Niet duurzaam
 Na twee maand beduidend minder effect
 Na drie maand: verdwenen
 Recidivisten moeilijk te bereiken
 Finse studie: waarschuwingsbrief minstens zo effectief
 De onmiddellijke inning, nuttig of…?
 Niet echt een gedragscorrigerend effect
 Rechtvaardig – onrechtvaardig, vaak vergissing en niet bewust…

17. STRAFFEN
 Straffen op maat
 Het puntenrijbewijs
 Na invoering: schrikeffect (Nl,Fr, It, Ier)
 Na een periode: geen effect op verkeersongevallen (Nl,Fr, It, Ier)
-> Reden: te lage pakkans
 Wel effect op gedrag
 Oplossing
 Voldoende hoge objectieve en subjectieve pakkans
 Ook punten kunnen oplopen bij: Oi’s, verkeersinbreuken enz.,
dus niet enkel bij controles met onderschepping

18. STRAFFEN
 Driver-improvement
Doel:
 bewust worden van eigen verkeersgedrag en verantwoordelijkheid ervan
Effectiviteit
 Deelnemers ervaren de cursus als zinvolle straf
 Meer inzicht in eigen rijgedrag, in risico’s en in wetgeving
 Houden meer rekening met andere weggebruikers
Recidive?
 Minder recidive! Vermindering van kans op recidive met 8 of 9%
 Duurzaam! Want effect op recidive wordt groter jaar na jaar (tabel)

19. DRIVER IMPROVEMENT: DE OPLOSSING VOOR
RECIDIVE…

20. DE RELATIE TUSSEN HET VERGEET-MIJ-NIETJE
EN KWALITEITSVOLLE VERKEERSHANDHAVING?

21. HET VERGEET-MIJ-NIETJE:
DE SUBJECTIEVE VERKEERS(ON)VEILIGHEID
Subjectieve verkeersveiligheid = de beleving van mensen
met betrekking tot verkeersveiligheid
 Invloed op gedrag
 Gedrag heeft een invloed op ongevallen
Beleid:
 vooral op basis van objectieve cijfers
 Subjectieve wordt vergeten

22. SUBJECTIEVE VERKEERSVEILIGHEID
Doel:
 Leefbaarheid verhogen
 Ongevallen preventief opsporen
Gevolg:
 Kloof tussen politie en burger verkleint
 Appreciatie vergroot ‘er wordt naar de burger/mij geluisterd’
Kwaliteit?
 Aandacht besteden aan zowel objectieve als subjectieve cijfers
 Monitoring van meldingen/klachten, eigen onderzoek
 1 centraal aanspreekpunt voor de meldingen (Verkeerskundige?)
 Linken objectieve en subjectieve cijfers -> ander onveiligheidsbeeld

23. BESLUIT
 Kan de kwaliteit van de verkeershandhaving verbeteren?
 Analyse/Handhavingsplan/Projectmatig
 Beginvraag: Noodzaak aan repressie?
 Zichtbaar en A-select controleren
 Over een langere afstand controleren
 Politiementaliteit wijzigen
 (Slimme) communicatie
 Monitoring/Analyse objectieve en subjectieve cijfers
 JA

24. BESLUIT
 Heeft verkeershandhaving effect?
 Verschillende speerpunten: allemaal effectief
 Snelheidshandhaving effectiefst
 Intensivering: sneller dalend overtredingspercentage
 Combinatie handhaving-voorlichting-publiciteit: effectiever
 JA!
Het loont de moeite te investeren in verkeershandhaving!

25. BESLUIT
 Wat met de onmiddellijke inning en met het reguliere
straffen? Of is een combinatie van straffen en educatie
(straffen op maat) de oplossing?
Reguliere straffen:
 Weinig effect
 Recidivisten worden niet bereikt
Straffen op maat
 Puntenrijbewijs
 Kan zeker effectief zijn
 Afhankelijk van de vorm
 Driver-improvement
 Cursus wordt als zinvol ervaren
 Meer inzicht in eigen rijgedrag, in risico’s en wetgeving
 De oplossing voor recidivisme (?)

26. BESLUIT
 Creëert verkeershandhaving ook duurzaamheid?
Snelheid
 Niet duurzaam
 Oplossing: Traject- en lintcontroles, Intelligente snelheidsaanpassing
Alcohol
 Combinatie intensivering/voorlichting/publiciteit: duurzaam
 Recidivisten moeilijk te bereiken -> Oplossing: alcoslot
Gordel
 Combinatie intensivering/voorlichting/publiciteit: duurzaam
 Verplichte invoering van de indringende gordelverklikker
Straffen
 Reguliere straf: niet duurzaam
 Straffen op maat, vooral driver-improvement: duurzame maatregel

27. HET RECEPT TOT DUURZAME VERKEERSHANDHAVING
Duurzame verkeershandhaving
Let wel: verkeershandhaving is nooit af…
Objectieve en Subjectieve
Pakkans
> Voldoende hoog
> Intrinsieke motivatie
Verkeershandhaving
> Communicatie
> Straffen
> Automatisatie
> Kwaliteit/Efficiëntie
Verkeerswetgeving
>Educatie = kennis
> Vergroten maatschappelijk
draagvlak