2. Gawain 1: Mga Saklaw ng Kontemporaryong Isyu. Sabihin ang LETRA ng
tamang sagot.
1. Kawalan ng hanapbuhay 6. reproductive health law
2. Climate change 7. prostitusyon
3. Child trafficking 8. kalidad ng edukasyon
4. Same-sex marriage 9. pagkalat ng sakit tulad ng Covid-19
5. Pandaraya sa halalan 10. terorismo at rasismo
A. Pangkapaligiran A. Pang-ekonomiko A. Politikal at
Pangkapayapaan
A. Karapatang
Pantao
A. Pang-
edukasyon
A. Kasarian at
Sekswalidad
A. Pang-kalusugan A. Pansibiko, Panlipunan
at pagkamamamayan
3. Gawain 2: Mapanuri, Mapangmatyag, Mapangahas.
Suriin ang mga imahe o larawan upang masagot ang mga Pamprosesong Tanong
gamit ang 1-3 pangungusap.
4. Mga Pamprosesong Tanong: Sagutin sa iyong kuwaderno
1) Ano ang tawag sa mga kaganapan na ito?
2) Pumili ng isa (1) at ipaliwanag kung paano ito nangyayari.
3) Alin sa mga ito ang iyo ng naranasan? Ano ang iyong ginawa?
4) Sa iyong palagay, alin sa mga ito ang pinaka mapanganib? Bakit?
5) Bakit kaya nagaganap ang mga ito?
5. PILIPINAS: Bansang Hazard-Prone sa mga Kalamidad!
-Ang Pilipinas ay bahagi ng Pacific Ring of Fire, isang
rehiyon sa Pacific Ocean na may mga hanay ng mga
aktibong bulkan.
-Nasa typhoon belt din ang bansa kaya
madalas itong nakararanas ng mga bagyo.
Kaugnay nito, nararanasan din ng bansa ang
pagbaha, tsunami, daluyong, at pagguho ng
lupa
6.
7. K A LA M I DA D
-Itinuturing na mga pangyayaring nagdudulot ng
malaking pinsala sa kapaligiran, ari-arian, kalusugan,
at buhay ng mga tao sa lipunan.
El Niño phenomenon – sinasabing isang kakaibang panahon
bunga ng pag-init ng katubigan ng Karagatang Pasipiko na kung
saan ang mga bansang apektado nito ay nakararanas ng
matinding tagtuyot na nagiging sanhi ng problemang agricultural
La Niña phenomenon – kabaligtaran ng El Niño kung saan
nagkakaroon ng matagal na tag-ulan na nagiging sanhi ng
pagbaha.
8. Gawain 3: Trivia ka naman! ☺
1. Alam mo bang ang salitang “El Nino” ay nangangahulugang batang lalaki sa
wikang Espanyol, at ang “La Nina” naman
ay____________________________________________________
Sagot: batang lalaki
2. Alam mo bang si Ferdinand Magellan ang nakatuklas at nagpangalan sa tahimik
at malawak na Pacific Ocean. Dito nabubuo ang marami sa mga malalakas na
bagyo kaya kabaligtaran ang ibig sabihin ng pangalan nito na
__________________________________________________
Sagot: Mare pacificum o peaceful sea
3. Alam mo bang wala naman talagang “summer” sa Pilipinas, ang tawag natin sa
panahon mula Marso hanggang Mayo
ay_______________________________________________________
Sagot: Tag-init
9. Iba’t-Ibang Uri ng Kalamidad sa Komunidad at sa Bansa
1. Bagyo- isang uri ng weather system na inilalarawan ng malawakang low
pressure center at mga thunderstorm na may kakayahang makalikha ng mga
malalakas na hangin at ulan.
Iba’t ibang katawagan ng bagyo: hurricane, typhoon, tropical storm,
cyclonic storm, tropical depression, cyclone.
Tropical – tumutukoy sa heograpikal na pinagmulan ng mga bagyo at
ang kanilang pagkakabuo mula sa masa ng hangin
Cyclone – tumutukoy sa natural na pagkilos at pag-ikot ng bagyo
10. 2. Baha- ang pag-apaw ng tubig mula sa mga sapa, ilog, lawa, at iba pang
anyong tubig na napupunta sa mga mabababang lugar.
Mga Sanhi Mga Dulot
1. malakas na pag-ulan o
bagyo
2. deforestation
3. mabilis na antas ng
urbanisasyon
4. pagbabara ng mga
drainage o daluyan ng tubig
(lungsod)
1. pagkakasakit
2. pagkasira ng ari-arian
3. pagkasawi ng buhay
4. tuwirang pagkasira sa sektor ng
agrikultura at imprastruktura
5. mataas na antas ng erosion ng
lupa
6. sedimentasyon sa mga dam
11. 3. Lindol- Nakararanas ng mga paglindol ang Pilipinas dahil nakahimlay ito
sa Pacific Ring of Fire at mula sa dalawang pangunahing tectonic plate:
Pacific at Eurasian plate
-Biglaang nangyayari na walang babala
Liquefication – isang termino sa agham na tumutukoy sa
proseso kung saan nagiging likido o nag-aanyong likido ang
solid o gas.
-Nangangahulugan na ang lupa ay maaaring lumambot at
magmistulang likido tuwing lumilindol sa mga lupang
mabuhangin.
12.
13. 4. Pagputok ng Bulkan
Bulkan – isang uri ng bundok na bukas ang tuktok o bunganga
-Nagkakaroon ng pagsabog o pagputok ang isang bulkan kapag
nagiging malakas ang pressure dahil sa mga gas na nagmumula sa
ilalim ng lupa.
-Maaaring magkaroon ng pagdaloy ng lava, paglabas ng mga
nakalalasong gas at mga bato at pagkalat ng mga abo
Lateral blast – uri ng pagsabog ng bulkan na inilalarawan bilang
paglabas ng mga malalaking bato mula sa bulkan sa mabilis na antas
o maaari itong lumipad sa malalayong distansiya
14. 5. Pagguho ng lupa
-ang mga malalaking pagguho ng lupa o landslide ay kadalasang
iniuugnay sa paglindol, bagyo o malakas na pag-ulan, at mga
gawain ng tao.
-Ito ay mabilis maganap kaya kailangang maging mapanuri at
mapagmatyag sa mga pagbabago sa bahay at kapaligiran.
15. 6. Daluyong o storm surge- Ito ay abnormal na pagtaas ng tubig sa
baybayin na dulot ng mga malalakas na bagyo.
-ang pagtaas ng tubig ay nagbibigay-daan sa matinding pagbaha sa mga
lugar na nasa baybayin lalo na kung ito ay naganap sa oras ng high tide.
-ang lakas ng isang daluyong ay batay sa mga salik gaya ng lokasyon, lakas
ng hangin, lawak ng saklaw ng bagyo, at hugis at katangian ng baybayin
16. 7. Tsunami o seismic wave -Ito ay serye ng malalaking alon sa
karagatan, dagat, o malaking lawa
-Mas mataas ang alon nito sa kumpara mga regular na alon
- Ito ay nalilikha mula sa paggalaw o pagsabog sa itaas o ilalim ng
tubig, paglindol, pagsabog ng bulkan, at pagguho ng lupa
17. Geohazard Map – ipinagawa ng DENR upang matukoy ang
mga lugar na madaling tamaan ng mga sakuna o kalamidad
Kabutihan: ito ay nagbibigay ng impormasyon tungkol sa
mga lugar na may mataas na antas ng peligro upang ang mga
tao ay maging handa kung sakaling ang lokasyon ng kanilang
tirahan ay matatagpuan sa mga lugar na tinutukoy nito at
upang mabawasan ang masamang epekto ng mga sakuna o
kalamidad
18.
19. Gawain 4: Ikaw, anong kwentong kalamidad mo?
Lagyan mo ng tsek (/) kung naranasan o nasaksihan mo na ang kalamidad na
nasa talahanayan at ekis (X) naman kung napanood, nabasa o nabalitaan mo
lang.
Mga Kalamidad Kuwento Ko
(tsek o ekis)
Anong Reaksyon Mo?
1. Bagyo
2. Pagbaha
3. Lindol
4. Pagputok ng Bulkan
5. Pagguho ng lupa
6. Tsunami
7. Daluyong
20. Mga Pamprosesong Tanong:
1. Alin sa mga naranasan mo na ang pinaka-
nakatatakot o mapinsala?
2. Sa mga nabalitaan, napanood, o nabasa mo
pa lamang, sa tingin mo handa ka ba o ang
iyong pamilya kung sakaling mangyari ito?
Ipaliwanag
21. Mga Gawain na Nagdudulot o Nagpapalala sa
Kalamidad:
1. Pagtapon ng basura sa mga daluyan ng tubig
2. Pagkakalbo ng kagubatan
3. Paninirahan sa paanan ng bulkan
4. Paninirahan sa estero, baybay ng ilog, o dagat
5. Pagkasira ng ozone layer
6. Pagmimina at quarrying
7. Pagtangging lumikas ng mga tao mula sa mga
mapanganib na lugar
22. Datos mula sa pagsusuri ng UNISDR Prevention Web tungkol sa
pinsalang dulot ng mga kalamidad sa buhay at sa ekonomiya ng
ating bansa mula 1980-2010 (Pinagkunan: UNISDR
Bilang ng Pangyayari 363
Bilang ng Taong Namatay 32, 956
Dami ng mga Namatay Bawat Taon 1.063
Bilang ng Taong Napinsala 116,212,416
Dami ng mga Taong Napipinsala Bawat Taon 3,748,788
Pinsala sa Ekonomiya (US$ x 1,000) 7,417,145
Dami ng Pinsala sa Ekonomiya Bawat Taon
(US$ x 1,000) 239, 263
23. Mga Epekto ng Ilang Pangunahing Kalamidad
-Super Typhoon Yolanda (Typhoon Haiyan)
-isa sa pinakamalakas na bagyong naitala sa buong daigdig
-nagdulot ito ng malaking pinsala sa mga lalawigan ng Eastern
Samar at Leyte noong Nobyembre 8, 2013
24. Bagyong Ondoy (Typhoon Ketsana)
-isa rin sa pinakamatinding bagyo na rumagasa sa ating bansa na
nanalasa sa Rehiyon I hanggang VI at NCR (2009)
25. Bagyong Uring (Tropical Storm Thelma) – Ormoc Flash Flood
-nagdulot ng malakas na ulan at mga landslide na naging sanhi ng
malaking hampas sa ekonomiya ng lungsod ng Ormoc at kinikilala
itong isa sa mga pinakamalakas na bagyong naitala sa
kasaysayan ng bansa na kumitil sa buhay ng halos 5,100 katao sa
Ormoc, Leyte (1991)
26. Pagputok ng Bulkang Pinatubo
-nasa interseksyon ng lalawigan ng Tarlac, Zambales, at Pampanga
-Ito ay isang aktibong bulkan na pumutok noong Hunyo 15, 1991 mula sa
pagkakahimbing ng mahigit sa 600 taon.
-nagbuga ito ng matinding abo at nagkaroon ng pyroclastic flow o lahar na
nakaapekto at nakasira sa mga hayop, halaman at ari-arian.
27. Hulyo 16, 1990 Lindol sa Luzon
-isa sa pinakamalakas na paglindol sa Pilipinas a umabot sa lakas na 7.7 sa
Richter Scale na kumitil sa buhay ng 918 katao, at 864 naman ang bilang ng
mga nasugatan
-Maraming gusali at bahay ang nasira na tinatayang nagkakahalaga ng Php
10 bilyon sa mga lungsod ng Baguio, Cabanatuan, Dagupan, San Carlos at
sa iba pang bayan ng Nueva Ecija, Tarlac at Pangasinan
29. Rubrik sa pagtataya:
Indikeytor Natatangi Mahusay Kailangan
Paunlarin
5
Angkop ang
isinulat na tugon
at ito ay
Naipaliwanag
3
May ilang mga
konsepto na hindi
tugma o
angkop na naisulat
sa tugon
2
Karamihan sa mga
naisulat na
paliwanag o tugon
ay hindi
tugma/angkop
Nilalaman ng
Sagot
Kaayusan sa
Pag-uulat
Pagkamalikhain
30. Tandaan!
-Ang ating bansa ay nakararanas madalas ng mga iba’t-
ibang uri ng kalamidad. Dapat itong pag-aralan, intindihin,
at paghandaan
-Tayong mga tao mismo ay nakakapagdulot o mas
nakapagpapalala ng mga kalamidad na ito. Maging
disiplinado, edukado, at mapaghanda
-Sa huli, tayo ang kailangang makibagay at umayon sa
ating kapaligiran.
31. Takdang Aralin:
Manood sa telebisyon o magbasa ng kahit anomang
babasahin na mayroon ka sa bahay at magtala ng isang
artikulo ukol sa kalamidad gamit ang mga tanong na nasa
ibaba:
• Ukol saan ang iyong nabasang artikulo?
• Ano ang naging pinsala nito sa tao? kapaligiran?
ekonomiya?
