Rusya’ya Avrupa Birliği Tarafından Uygulanan Yaptırımlar, e) Avrupa Birliği’nin Yaptırımlarının Türkiye’ye Etkisi, Rusya’ya ABD Tarafından Uygulanan Yaptırımlar, CAATSA Yaptırımları, Rusya’ya yönelik yaptırımlar, Ukrayna’dan Kaynaklı Yaptırımlar, ABD’nin Yaptırımlarının Türkiye’ye Etkisi, Rusya’ya İngiltere Tarafından Uygulanan Yaptırımlar, SAMLA Mevzuatı

1. 1
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
RUSYA’YA KARŞI UYGULANAN YAPTIRIMLAR
VE TÜRK ŞİRKETLERİN DURUMU
Küresel alandaki rekabet, menfaat çatışmaları ve siyasi politikalardaki uyuşmazlıklar ülkelerin birbirine
karşı yaptırım uygulamaları sonucunu doğurur. Bu yaptırımlar bir kişiye, bir gruba, bir ürüne karşı
uygulanabildiği gibi, doğrudan doğruya bütün ülkeye karşı da uygulanabilir. Çeşitli sebeplerle Amerika
Birleşik Devletleri tarafından Kuzey Kore ve İran gibi ülkelere yapılan yaptırımlar doğrudan doğruya
tüm ülke üzerinde uygulanmaktadır.
Günümüzde özellikle Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği Ülkeleri ve İngiltere’nin farklı
gerekçelerle Rusya’ya yönelik uyguladığı hukuki ve ekonomik yaptırımlar, aralarında Türkiye’nin de
bulunduğu birçok ülkenin Rusya ile olan ilişkisini etkilemiştir. Bu yazımızda Rusya üzerinde uygulanan
yaptırımlara ve bu yaptırımların Türk şirketlerinin üzerindeki etkisi üzerinde yoğunlaşacağız.
1. Rusya’ya Avrupa Birliği Tarafından Uygulanan Yaptırımlar
Rusya’ya karşı Avrupa Birliği tarafından uygulanan yaptırımlar Avrupa Konseyi tarafından
yürütülmektedir. Bu yaptırımlar, Rusya’nın 2014’te Kırım’a olan harekâtından itibaren
uygulanmaya başlamıştır. Çeşitli sebeplerle günümüze kadar 11 farklı konuda yaptırım
uygulanmıştır. Bu yaptırımlar, sadece ülkeleri değil, kişileri de doğrudan doğruya hedef
almaları ile dikkat çekmektedir. Bu yaptırımlar aşağıdaki gibidir:
a) 2014 Yaptırımları
2014 Yılında Rusya’nın Kırım’a yaptığı harekâtından sonra Ukrayna’nın egemenliğinin
ihlal edildiği gerekçesiyle birtakım şahıslara ve tüzel kişilere yönelik politik ve iktisadi
yaptırımlar uygulanmıştır. Bu şahıslara vize engeli getirilmiş, bu kişilerin ve ilgili tüzel
kişilerin malvarlığı dondurulmuş ve AB ile Rusya arasında yapılacak olan siyasi zirveler
iptal edilmiştir.
b) Küresel Yaptırımlar
AB tarafından 2018’de “kimyasal silahların ticareti ve yayımı”, 2019’da “küresel siber
saldırı” ve 2020’de “insan hakları ihlalleri” sebepleriyle Rusya’daki birtakım şahıs ve
şirketlere ilişkin Dünya genelinde malvarlığı dondurma kararı 3 farklı liste şeklinde
yayınlanmıştır.
c) 2022-2023 Ukrayna Yaptırımları
2022’de Rusya’nın Ukrayna’daki Donetsk ve Luhansk bölgelerine yaptığı askeri müdahale
sebebiyle Avrupa konseyi tarafından çok kapsamlı bir yaptırım paketi uygulanmaya
başlanmıştır. Bu yaptırımlar şahıslara, tüzel kişilere ve Rus devlet görevlilerine karşı
uygulanmıştır. Bu yaptırım paketi, ilgili şahıs ve tüzel kişilerin malvarlıklarının
dondurulması, ticaretinin engellenmesi, bazı ürünlerin ithalat ve ihracatının engellenmesi,
vize engelleri, bankacılık faaliyetlerinin engellenmesi gibi yaptırımlar içermektedir.
Bu yaptırımlar sayesinde Hindistan, Çin ve Türkiye gibi coğrafi açıdan önemli birtakım
ülkeler, Rusya ile özellikle enerji alanında ilişkilerini geliştirmiştir. Aynı zamanda ihracata
ilişkin birtakım uygulamalar bu ülkeler üzerinden yapılarak, yaptırımlar yok

2. 2
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
sayılabilmektedir. Avrupa Birliği, bu yaptırımları daha fazla ülkenin kabul etmesi amacıyla
bir “yaptırım diplomasisi” oluşturma aşamasındadır.
2022-2023 yılları arasında Avrupa Birliği tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar
aşağıdaki gibidir:
i. Malvarlığı Dondurma ve Seyahat Kısıtlamaları
Bu yaptırımlar Rusya’da devlet başkanları, iş insanları, üst düzey askeri yetkililer
ve subaylar, bankalar ve finansal kuruluşlar, savaş sanayii alanında faaliyet
gösteren şirketler, havacılık ve gemi üretimi alanında faaliyet gösteren şirketler,
siyasi partiler, paramiliter gruplar ve medya organları üzerinde uygulanmıştır.
ii. Finans Sektörüne İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar çerçevesinde 10 farklı Rus bankasına yönelik SWIFT engeli,
Rusya’nın AB iktisadi alanına ilişkin engellemeler, Rus Merkez Bankası ile
yapılan transferlere ilişkin engellemeler yapılmış ve kripto- para cüzdanlarına
ilişkin tedbirler alınmıştır.
iii. Seyahate İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar çerçevesinde Rus menşeili tüm uçakların AB hava sahasına girişi
yasaklanmış, AB limanları Rus menşeili tüm gemilere kapatılmış, Rusya menşeili
karayolu ticareti engellenmiş, Rus petrolünün denizyolu ile üçüncü ülkelere
taşınması yasaklanmış, Rusya’ya havacılık, denizcilik ve uzay alanında kullanılan
ürün ve teknolojilerin ihracatı engellenmiş ve Rus diplomat ve iş insanlarına
yönelik vize engeli getirilmiştir.
iv. Enerjiye İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar çerçevesinde Rusya’dan yapılan kömür ve petrol ihracatı
durdurulmuş, Rus petrolünün deniz yoluyla taşınması halinde tavan fiyatı
uygulaması getirilmiş, Rusya’nın enerji ve madencilik sektörlerine yatırım
yapılması yasaklanmış ve Rus uyruklu kişilerin doğalgaz depolamasına kapasite
getirilmiştir. Petrole uygulanan tavan fiyatı uygulaması ile Rusya’nın milli
gelirinin neredeyse yarısını oluşturan petrol gelirleri kısıtlanmıştır. Bu fiyat her iki
ayda bir, Rus petrolünün ortalama piyasa fiyatından en az %5 daha ucuz olacak
şekilde güncellenmek üzere belirlenmiştir.
v. Savunma Sanayisine İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar çerçevesinde hem sivil alanda hem askeri alanda kullanılması
mümkün olan “çift amaçlı ürünlerin” (Dual- Use Goods), drone ve insansız hava
araçlarında kullanılan motorların, her türlü amaç için kullanılabilecek silahların ve
mühimmatların Rusya’ya ihracatı yasaklanmıştır.
vi. Hammaddelere İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar ile Lüks tüketim mallarının Rusya’ya ihracatı yasaklanmıştır.
Bunun yanında demir, çelik, çimento, alkol, sigara, kozmetik ürünleri, mücevher,
altın gibi ürünlerin Rusya’dan ithalatı yasaklanmıştır.
vii. Hizmet Sektörüne İlişkin Yaptırımlar

3. 3
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
Mimari ve mühendislik alanında Rusya’ya hizmet verilmesi yasaklanmış, bilişim
danışmanlığı, hukuki danışmanlık, reklam, anket, piyasa araştırması alanlarında
Rus uyruklu kişilere hizmet verilmesi engellenmiştir.
viii. Medya Sektörüne İlişkin Yaptırımlar
Bu yaptırımlar ile Rus devlet haber ajansı Sputnik’e ve çeşitli özel kanallara
yönelik yayın yasakları getirilmiştir.
d) 11. Yaptırım Paketi
Avrupa Birliği, üçüncü ülkeler tarafından transit ticaret yoluyla yaptırımların adeta yok
sayılmasını engellemek için 15 Mayıs 2023 itibariyle 11. Yaptırım paketini devreye
sokmuştur. Bu yaptırım paketi, içerik olarak “çift kullanımlı ürünler”, gelişmiş teknoloji
ürünleri ve havacılık sanayii ürünleri gibi ürünlerin üçüncü ülkeler tarafından Rusya’ya
ihracatını yasaklama amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda, Rusya’ya ihracatta aracılık
eden üçüncü ülkelerin, aracılık etmesini engelleyecek metotlar geliştirilmiştir. Bu metotlar,
aracılık eden ülkelerdeki kişi ve kurumlara yaptırım uygulama noktasında toplanmıştır.
Kısaca bu yaptırım paketleri, Avrupa Birliği’nin uyguladığı yaptırımları yok sayan kişi ve
kurumlara yaptırım uygulanabilmesinin önünü açmıştır.
e) Avrupa Birliği’nin Yaptırımlarının Türkiye’ye Etkisi
AB tarafından getirilen yaptırımlar teoride üye ülkelerin uygulamasına tabiidir. Ancak
pratikte AB üyesi olmayan birçok ülkenin de bu yaptırımları uyguladığı görülmektedir. Bu
sebeple AB uyruklu gerçek ve tüzel kişiler doğrudan; bu kişilerin Türkiye’de iştirak
edecekleri gerçek ve tüzel kişiler dolaylı olarak yaptırımlara tabi olacaktır.
Türkiye’deki gerçek ve tüzel kişiler Avrupa Birliği’nin yaptırımlarına uymakla yükümlü
değildir. Ancak bu kişiler, gelecekte Avrupa Birliği ülkeleri ile kuracakları ticari ilişkilerde
sorun yaşamamak için bu yaptırımlarla dolaylı olarak bağımlıdır.
Yaptırımlara konu olan birçok ürün, özellikle Türkiye’nin AB gümrük birliği içerisinde yer
alması sebebiyle Türkiye menşeine tabi kılınacak biçimde dahilde işlenerek Rusya’ya ithal
ve ihraç edilebilmektedir. Bu bağlamda AB, 11. Yaptırım paketini içinde Türkiye’nin de
bulunduğu üçüncü ülkelere yönelik olarak düzenleme yoluna girmiştir.
2. Rusya’ya ABD Tarafından Uygulanan Yaptırımlar
Rusya’ya karşı ABD tarafından uygulanan yaptırımlar ABD Hazine Bakanlığı bünyesinde
bulunan “Yabancı Varlık Kontrolü Daire Başkanlığı (OFAC)” tarafından yürütülmektedir. Bu
yaptırımlara uymayanlar para cezası veya hapis cezası ile cezalandırılmaktadır. Ayrıca bu
yaptırımlar, sadece ABD vatandaşlarını değil, kendi sınırlarına giren bütün vatandaşları
bağlayıcıdır. Bu yaptırımlar aşağıda sıralandığı şekildedir:
a) CAATSA Yaptırımları
ABD’de 2017 yılında yayımlanan “Yaptırımlar Yoluyla Amerika’nın Rakipleri ile
Mücadele Hakkında Kanun (CAATSA) ile Kuzey Kore, İran ve Rusya’ya çeşitli
yaptırımlar öngörülmüştür. Bu kanun kapsamında siber güvenlik, petrolün işlenmesi ve
petrokimya ürünleri, finansal kurum ve kuruluşlar, yolsuzluk ve rüşvetle mücadele, insan
hakları ihlalleri, yaptırımların ihlal edilmesi, Rus savunma sanayii ve istihbaratı ile ticari

4. 4
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
ilişkiler kurulması, ihracat ağları, özelleştirme işlemleri, Suriye’ye silah tedarik edilmesi
gibi konularda çeşitli yaptırımlar düzenlenmiştir.
b) Rusya’ya yönelik yaptırımlar
Bu yaptırımlar “Rusya’nın Zararlı Faaliyetleri Hakkında Yaptırımlar” olarak karşımıza
çıkmaktadır. Rusya’nın askeri endüstriyel yapısına, Rusya ile yapılan tarımsal ürün
ticaretine, Rus Merkez Bankası’na döviz veya ruble cinsinden borç verilmesine, Rusya ile
muhabir banka ilişkisi kurulmasına yönelik olan bu yaptırımlar aynı zamanda bu
yaptırımları delen üçüncü kişilere de yöneltilmiştir. Bu tedbirlere aykırı olarak yapılacak
işlemler OFAC’ın vereceği izne bağlıdır.
c) Ukrayna’dan Kaynaklı Yaptırımlar
ABD’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımların bir kısmı, Rusya’nın Ukrayna’ya olan harekâtı
ile ilgilidir. Bu yaptırımlar aşağıdaki gibidir:
i. Engellenen İşlemler
ABD uyruklu veya ABD’de bulunan kişilerin OFAC tarafından düzenlenen
yaptırım listesinde yer alan kişiler ile para transferi, ticaret, ihracat ve sair
işlemlerde bulunması engellenmiştir.
ii. Sektörel Kısıtlamalar
Bu kısıtlamalar çerçevesinde ABD uyruklu veya ABD’de bulunan kişilerin, OFAC
tarafından düzenlenen yaptırım listesinde yer alan kişiler ile her türlü borçlandırma
ve sermaye ilişkisi belirli şartlar altında yasaklanmıştır. Ayrıca sualtı üretim ve
araştırma işlemleri gibi Rusya’nın petrol kaynaklarına ulaşmasını sağlayacak her
türlü hizmet, ürün, tedarik ve ihracat işlemleri yasaklanmıştır.
iii. Ticaret ve Yatırım Ambargosu
Kırım bölgesi için de bazı ambargolar uygulanmıştır. Örneğin, ABD vatandaşının
Kırım bölgesinde yatırım yapması, Kırım bölgesinden herhangi bir ürün, hizmet,
veya teknoloji unsurlarının ihracatı ve bu unsurların Kırım bölgesine ithalatı
yasaklanmıştır.
d) ABD’nin Yaptırımlarının Türkiye’ye Etkisi
Türkiye ile Rusya arasında savaş sanayi ürünleri üzerinde geçmişte yapılmış bazı alım
satımlar ABD tarafından Türkiye’ye yaptırım uygulanılabileceğini gündeme getirmiştir.
Ayrıca Türkiye Cumhurbaşkanlığı bünyesinde bulunan Savunma Sanayii Başkanlığı’na
(SSB) yönelik ihracat lisansı ve teknoloji transferleri ABD tarafından yasaklanmış ve SSB
Başkanı Dr. İsmail Demir’in malvarlığına yine ABD tarafından tedbir uygulanmıştır.
Aynı şekilde, ABD tarafından İran’a uygulanan ambargoları engellediği gerekçesiyle
Halkbank’ın eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla yargılanmıştır. Söz konusu bu
yargılamalar, hukuki olmaktan çok siyasi bir baskı aracı olarak gerçekleştirilmiştir.
3. Rusya’ya İngiltere Tarafından Uygulanan Yaptırımlar

5. 5
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
Rusya’ya karşı İngiltere tarafından uygulanan yaptırımlar İngiltere Hazine Bakanlığı
bünyesinde bulunan “Finansal Yaptırımların Uygulanması Daire Başkanlığı (OFSI)” tarafından
yürütülmektedir. Bu yaptırımlar:
a) SAMLA Mevzuatı
İngiltere, AB’den ayrıldıktan sonra “Yaptırımlar ve Kara Para Aklama Hakkında Kanun
(SAMLA)” ile kendine has yaptırımlar düzenlemiş ve kara para aklama üzerine kendi
politikalarını belirlemiştir. Bu kanunla malvarlıklarının dondurulması, finansal hizmet ve
marketlere erişimin engeli, iş ve işletmelerin kapatılması, İngiltere’ye giriş ve çıkışa ilişkin
seyahat kısıtlaması, hava ve deniz araçlarının ticaretinin kısıtlanması gibi kısıtlamalar
getirilmiştir.
b) 2019 Rusya Regülasyonları
İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılmasından sonra doğrudan Rusya’yı hedef alan
yaptırımlar, 2019 yılında İngiltere tarafından belirlenmiş ve “Rusya Regülasyonları” adı
altında mevzuata eklenmiştir. Bu regülasyonların bazıları şunlardır:
i. Finansal Yaptırımlar
Kredi, yatırım araçları, para piyasası araçları gibi finansal enstrümanların yaptırım
listesinde bulunan kişi ve kurumlara temin edilmesi yasaklanmıştır. Ayrıca bu kişi
ve kurumlarla muhabir banka ilişkisi kurulması yasaklanmıştır. Rusya’da bulunan
taşınmazların satın alınmasına kısıtlama getirilmiştir. Rusya ile bağlantısı olan
taraf ile ortaklık kurulması yasaklanmıştır. Bunun yanında, şirketlerin Rusya’da
irtibat ofisi, şube veya iştirak açması yasaklanmıştır.
ii. Çift Amaçlı Ürünlere İlişkin Yaptırımlar
Hem sivil hem de askeri amaçlarla kullanılabilecek kategorideki ürünlerin tedariği,
teslimi, satışı, ihracatı yasaklanmıştır. Çift amaçlı ürünlerin endüstrilerine yatırım
yapılması, teknik hizmetler verilmesi ve bu ürünlerin satışına aracılık edilmesi
yasaklanmıştır. Ayrıca petrol işleme ürünleri, lüks tüketim ürünleri ve demir-çelik
ürünlerinin ticareti yasaklanmıştır. Çift amaçlı ürünlerin oldukça geniş bir kapsamı
olması sebebiyle bu yaptırımlar birçok ürün çeşidinde uygulanabilmektedir.
Örneğin alüminyum, sanayinin birçok dalında kullanılıyor olmasına rağmen savaş
sanayiinde de kullanılıyor olması sebebiyle Rusya’ya satışı yasaktır.
iii. Hizmet Sektörüne İlişkin Yaptırımlar
Rusya’ya iş yönetimi, danışmanlık, muhasebe, bilanço düzenlenmesi, insan
kaynakları gibi hizmetlerin verilmesi yasaklanmıştır. İngiltere’nin limanlarının
Rus menşeli gemilere hizmet vermesi yasaklanmıştır.
4. Sonuç
Yukarıda bahsedilen yaptırımlara maruz kalmamak ve ticari hayatlarına devam edebilmek için
Türkiye’deki ve diğer dünya ülkelerindeki şirketlerinin çeşitli konulara dikkat etmesi
gerekmektedir:
• Şirketlerin öncelikle ticari ortaklarının yaptırımlara tabi olup olmadığını, sonra
ortaklarının bu yaptırımların sınırlarını aşıp aşmadığını değerlendirmesi gerekir.

6. 6
Teşvikiye Mah. Şakayık Sok. No:42 D:6 Şişli, İstanbul, Türkiye
T: +90 212 951 03 04 E: info@dn-partners.com W: dn-partners.com
• Şirketlerin, ticaretini yaptığı ürünlerin yaptırım listesinde bulunup bulunmadığını
düzenli olarak kontrol etmesi, çift amaçlı ürünlerin Rusya ile ticaretinin yapılmamasına
özen gösterilmelidir. Ürünlerin içeriğindeki metal oranı, alüminyum yüzdesinin bile
değerlendirmede dikkate alınacağı unutulmamalıdır. Çift amaçlı ürünler kavramı, ucu
açık olduğu ve yorumlamaya müsait olduğu için kapsamına hangi ürünleri aldığı
konusunda değerlendirme yapılmalıdır.
• OFAC ve OFSI’ın getirdiği regülasyonlar yakından takip edilmeli, şirketin bu
regülasyonlar ile uyumu sağlanmalıdır.
• Şirketler uzun vadeli stratejilerini düşünüp söz konusu ticaret için başka ülke
opsiyonlarını değerlendirebilir. Günümüzde ihracatının büyük bir kısmını Batı
ülkelerine yapan bir şirketin Rusya ile ilişkilerini geliştirmesi faydalı olmayacaktır.
Nazlı ÖZKUL
Partner
P: +90 212 951 03 94
M: +90 507 604 23 25 | nazli@dn-partners.com
İrem TOPSAKAL
Legal Intern
irem@dn-partners.com
This information is provided for your convenience and does not constitute legal advice. It is prepared for the general information of our clients
and other interested persons. This should not be acted upon in any specific situation without appropriate legal advice and it may include links
to websites other than the website. Özkul Özkaya Avukatlık Ortaklığı has no responsibility for any websites other than its own and does not
endorse the information, content, presentation, or accuracy, or make any warranty, express or implied, regarding any other website. This
information is protected by copyright and may not be reproduced or translated without the prior written permission of . Özkul Özkaya
Avukatlık Ortaklığı.
Bu doküman müvekkillerimize ve ilgili diğer kişilere genel bilgi sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu doküman kapsamında sağlanan bilgiler
hukuki tavsiye olarak kabul edilemez. Herhangi bir durum için özel olarak bir hukuki tavsiye almaksızın yalnızca bu dokümanda yer alan
bilgiler dikkate alınarak işlem yapılmamalıdır. Bu doküman web sitemiz dışındaki web sitelerine bağlantılar içerebilir. Özkul Özkaya
Avukatlık Ortaklığı’nın kendi web sitesi dışındaki web sitelerine ilişkin hiçbir sorumluluğu yoktur ve diğer web sitelerinde yer alan bilgi,
içerik veya sunumların doğruluğunu onaylamaz veya bunlar hakkında açık veya zımni herhangi bir garanti vermez. Bu doküman ve içeriği
telif hakkı ile korunmaktadır ve. Özkul Özkaya Avukatlık Ortaklığı’nın önceden yazılı izni olmaksızın çoğaltılamaz veya tercüme edilemez