Raport został przygotowany na podstawie wywiadów telefonicznych prowadzonych we wrześniu i październiku 2016 roku z właścicielami prawie 7 tysięcy mikro i małych firm (w tym 419 z województwa lubelskiego). Raport pokazuje wyniki badania na poziomie krajowym, regionalnym (16 województw) i lokalnym (66 podregionów).

1. Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku 2016
w Polsce i województwie lubelskim
Lublin, 10 kwietnia 2017
Tomasz Kierzkowski, Departament Klienta Biznesowego

2. 1
Plan prezentacji
Wyniki ogólnopolskie Raportu
Wyniki dla Lubelskiego
Temat specjalny - inwestycje

3. 2
Siódmy raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm
Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników
Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników
6 903 wywiady z właścicielami firm
Badanie prowadzone we wrześniu i październiku 2016 r.
71 pytań - ponad 400 tysięcy odpowiedzi
Wyniki na poziomie krajowym, regionalnym
(16 województw) i lokalnym (66 podregionów)
9 eksperckich artykułów o inwestycjach
w środki trwałe i kapitał ludzki
16 konferencji regionalnych we współpracy
z marszałkami województw (marzec-kwiecień 2017)
Temat specjalny: inwestycje

4. 3
Wskaźnik koniunktury mikro i małych przedsiębiorstw na poziomie 96,7 pkt
(drugi wynik w ciągu ostatnich 7 lat - wyższy o +3,0 pkt vs. średnia z 2010-2015)
Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150,
przy czym 50 oznacza „dużo gorzej”, 75 – „gorzej”, 100 – „ani lepiej, ani gorzej”, 125 – „lepiej”, 150 – „dużo lepiej”
+ 7,2 pkt
Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm
- syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm
- 1,6 pkt
92,7
91,7
89,5
93,6
96,4
98,3
96,7
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Średnia 2010-2015
93,7
+ 3,0 pkt
Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm
- syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm
8 pytań dotyczących oceny (1) ostatnich i (2) przyszłych 12
miesięcy:
1. Ocena sytuacji gospodarczej
2. Ocena sytuacji branży
3. Ocena sytuacji firmy
4. Ocena przychodów firmy
5. Ocena wyniku finansowego firmy
6. Ocena zatrudnienia
7. Ocena dostępności finansowania zewnętrznego
8. Ocena długości oczekiwania na zapłatę
Łącznie ponad 110 tysięcy odpowiedzi

5. 4
Niepewność otoczenia zewnętrznego
wpływa na "schłodzenie" oczekiwań przedsiębiorców na przyszłość
Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm
89,1
88,7
87,6
89,5
93,7
96,4
95,4
96,4
94,6
91,5
97,8
99,1
100,2
97,9
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy
Stabilna sytuacja w przypadku mikro firm działających lokalnie,
a spadek wskaźnika wśród małych firm działających na szczeblu kraju i międzynarodowym
96,6
90,8
- 2,3 pkt
- 1,0 pkt
---- Średnia z lat 2010-2015
----

6. 5
Przedsiębiorcy znacznie lepiej oceniają obszary
związane bezpośrednio z firmą
„Niepewność” otoczenia
zewnętrznego przekłada się
na ocenę sytuacji gospodarczej
i ocenę sytuacji w branży
Dobre oceny sytuacji firmy,
przychodów, wyniku finansowego
i zatrudnienia

7. 6
Coraz większe grono mikro i małych firm czerpie korzyści z eksportu
przy istotnie wyższej (+ 8 pkt) ocenie przychodów z eksportu niż przychody ogółem
Działalność eksportową w 2016 roku deklarowało 18% mikro i 37% małych firm
Oczekiwana kontynuacja trendu – 19% firm deklaruje prowadzenie działalności
eksportowej w 2017 roku
9
10
12
7
13
16
18
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Odsetek eksportujących
mikro i małych firm
98,6
102,9 102,5 102,7
104,0
107,2
105,5
90,4 89,8
88,9
92,2
95,7
98,6 97,8
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Ocena przychodów z eksportu i
przychodów ogółem
Ocena przychodów z eksportu Ocena przychodów

8. 7
27
26 26
25
26 26
24
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Odsetek firm wdrażających w ostatnich 12
miesiącach innowacje produktowe
18 18
19
16
13
17 17
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Odsetek firm wdrażających w ostatnich 12
miesiącach innowacje procesowe
Konieczne jest zwiększenie innowacyjności polskich mikro i małych firm
w zmieniającym się otoczeniu i przy rosnących oczekiwaniach klientów
Większość projektów innowacyjnych związanych z wydatkami inwestycyjnymi
innowacje produktowe innowacje procesowe
Zwiększają się nakłady na innowacje i są one coraz częściej finansowane kredytem
(16% vs. 10% w 2015) oraz leasingiem (8% vs. 4% w roku 2015)

9. 8
Mikro i małe firmy coraz częściej korzystają z finansowania zewnętrznego
22
24 24 24 24
26
28
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Odsetek firm korzystających
w ostatnich 12 miesiącach z kredytu
na finansowanie bieżącej
działalności
Dostęp do zewnętrznego finansowania jest obok zatrudnienia
najlepiej ocenianym obszarem wchodzącym w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury
Jakość usług doradczych świadczonych przez banki w zakresie kredytów z oceną 103 pkt.
W ostatnich 2 latach istotnie zmniejszyła się liczba firm wskazujących na niechęć
do finansowania zewnętrznego i tańszy koszt kapitału własnego
98,1
97,4
97,1
98,4
99,1
100,3
98,8
99,4
98,9
97,9
100,0
100,9
101,3
99,5
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Ocena dostępności zewnętrznego
finansowania
Ostatnie 12 miesięcy Przyszłe 12 miesięcy

10. 9
Plan prezentacji
Wyniki ogólnopolskie Raportu
Wyniki dla Lubelskiego
Temat specjalny - inwestycje

11. 10
419 firm z województwa lubelskiego wzięło udział w badaniu
4 podregiony:
Bialski
Chełmsko-zamojski
Lubelski
Puławski

12. 11
Ogólny Wskaźnik Koniunktury najwyższy w Małopolsce, na Podkarpaciu i
Lubuskim – Lubelskie na 4 miejscu w kraju (97,2 pkt.)
97
(-1)
97
(-3)
97
(-2)
96
(-3)
96
(-1)
96
(-3)
97
(-2)
96
(-3)
96
(-1)
96
(-2)
96
(-1) 97
(-1)
95
(-2)
98
(+1)
97
(+1)
(+1) – różnica pomiędzy średnim Ogólnym Wskaźnikiem Koniunktury w roku 2016 i 2015
98
(bz)
98
(+1)powyżej średniej ogólnopolskiej
poniżej średniej ogólnopolskiej

13. 12
Ogólny Wskaźnik Koniunktury najwyższy w podregionie
puławskim (98,5 pkt.)
Wskaźnik koniunktury dla kraju
Wskaźnik koniunktury dla lubelskiego
Wskaźnik koniunktury dla podregionów

14. 13
97,3
99,1
101,0
97,9
97,8
98,6
92,1
89,7
98,4
99,3
102,1
97,4
97,8
99,1
92,1
91,3
Oczekiwanie na zapłatę
Dostępność zewnętrznego
finansowania
Zatrudnienie
Wynik finansowy firmy
Przychody firmy
Sytuacja firmy
Sytuacja branży
Ogólna sytuacja gospodarcza
Lubelskie Polska
Wskaźniki zatrudnienia i długości oczekiwania na zapłatę są
rekordowe w skali całego kraju
0,0
0,0
1,6
-0,5
0,5
1,1
0,2
1,1

15. 14
13% lubelskich mikro i małych firm prowadziło działalność
eksportową w ostatnim roku
Wzrost odsetka eksporterów o 2 p.p. w porównaniu z rokiem 2015
Tradycyjnie najwyższy odsetek eksporterów w podregionie bialskim
W roku 2017 15% firm planuje działalność eksportową

16. 15
W województwie lubelskim najwyższy w kraju odsetek firm
wdrażających w ostatnim roku innowacje procesowe
Innowacje produktowe Innowacje procesowe
W 2015 roku 96% nakładów innowacyjnych w województwie lubelskim poniżej 100 tys. PLN;
w 2016 roku – 89%

17. 16
Najważniejsze bariery rozwoju firm w województwie lubelskim –
wysokość podatków, koszty pracy oraz obciążenia biurokratyczne
Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)
Średnia wartość barier w Polsce
(2,78 pkt.) o 0,03 pkt. wyższa
niż rok temu
Średnia barier w lubelskim (2,80
pkt.) znacznie niższa niż w roku
2015 (2,89 pkt.)
W porównaniu z rokiem 2015
w województwie najbardziej
zmieniła się ocena
następujących barier:
Szara strefa (+0,31 pkt)
Zatory płatnicze (-0,50 pkt)
Dostęp do programów
pomocowych (-0,43 pkt)
Konkurencja innych firm (-0,33
pkt)

18. 17
Plan prezentacji
Wyniki ogólnopolskie Raportu
Wyniki dla Lubelskiego
Temat specjalny - inwestycje

19. 18
Mikro i małe firmy myślą o swoim rozwoju
- zauważalny wzrost odsetka inwestujących i wzrost wartości nakładów
42 41 43
40 40
46
49
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Wydatki inwestycyjne
w ostatnich 12 miesiącach
Projekty inwestycyjne zrealizowało 65% małych firm i 48% mikro firm
W kolejnych 12 miesiącach inwestycje deklaruje 39% badanych,
ale co roku ten odsetek realnie jest wyższy od deklaracji o około +10 p.p.
W finansowaniu inwestycji zwiększa się rola finansowania zewnętrznego
19% kredyt bankowy (+1 p.p.) i 17% leasing (+4 p.p.) i planowany dalszy wzrost w 2017 r.
Odsetek firm inwestujących
w ostatnich 12 miesiącach
31%
54%
14%
27%
56%
18%
Poniżej 10 000 PLN 10 001 -100 000 PLN powyżej 100 tys PLN
2015 2016

20. 19
Pozytywny trend zwiększenia liczby inwestujących mikro i małych firm
we wszystkich badanych branżach
42,0% 40,3%
45,1% 43,7%
50,6%
55,3% 55,5%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja
36,9%
40,4%
49,8%
40,2%
47,3%
47,2%
54,9%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Budownictwo
45,8% 45,2% 47,3%
43,2%
40,2%
48,1%
49,8%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Usługi

21. 20
Więcej niż co druga lubelska firma realizowała projekty
inwestycyjne w roku 2016

22. 21
Dlaczego firmy w ostatnim roku (nie) inwestowały?
Przyczyny realizacji projektów inwestycyjnych Przyczyny braku projektów inwestycyjnych

23. 22
Samokształcenie oraz kursy i szkolenia najpopularniejszymi formami
podnoszenia kwalifikacji przez właścicieli firm
Sposoby podnoszenia kwalifikacji związanych z prowadzeniem firmy przez
właścicieli przedsiębiorstw w ostatnich 12 miesiącach

24. 23
Właściciele firm dostrzegają też potrzebę podnoszenia kwalifikacji,
gdyż wzrost kompetencji i umiejętności to sposób na poprawę wydajności
Jakie obszary wymagają podniesienia
kwalifikacji przez właścicieli firm
6%
9%
12%
12%
13%
13%
13%
14%
14%
18%
24%
25%
26%
5%
9%
12%
10%
11%
13%
12%
15%
15%
18%
26%
30%
21%
Zarządzanie kadrami
Rachunkowość
Żadne/nie potrzebuje
Podatki
Prawo
Technologie
Zarządzanie firmą
Sprzedaż i obsługa klienta
Finanse
Informatyka/obsługa komputera
Marketing i reklama
Specjalistyczna wiedza związana
z prowadzoną działalnością
Języki obce
Lubelskie
Polska
Podnoszenie kwalifikacji
pracowników firmy w ostatnich
12 miesiącach
33%
1%
2%
2%
10%
32%
44%
32%
2%
3%
1%
6%
30%
47%
Żadne z powyższych
Staże w jednostkach
naukowych
Dofinansowanie studiów
pracowników
Staże w innych firmach
Udział pracowników
w konferencjach
i seminariach
Szkolenia zewnętrzne
Szkolenia wewnętrzne
Wielkopolskie Polska

25. 24
Nakłady na kapitał ludzki w województwie lubelskim zbliżone do
średniej krajowej
Nakłady poniesione na podnoszenie kwalifikacji
właścicieli i pracowników firmy w ostatnich 12 miesiącach
76% rocznych wydatków na kapitał ludzki w województwie
lubelskim poniżej 2 tys. PLN

26. 25
Wsparcie dla inwestycji mikro i małych firm - oferta kredytów Banku Pekao
z instrumentami zabezpieczającymi w postaci gwarancji
gwarancje de minimis,
gwarancje COSME z regwarancją Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego,
współpraca z regionalnymi i lokalnymi funduszami poręczeniowymi
gwarancje dla innowacyjnych firm
- już wkrótce w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.
1,9 mld PLN kredytów inwestycyjnych z gwarancją EFI udzielonych w Pekao
w ramach CIP (Competitiveness & Innovation) i RSI (Risk Sharing Instrument),
gwarancje kredytów obrotowych i inwestycyjnych dla startupów
- już wkrótce w ramach programu EaSI,
Bank ubiega się o linię gwarancyjną kredytów inwestycyjnych
w ramach programu COSME.
atrakcyjne rozwiązania kredytowe dla inwestujących firm
kredyty na finansowanie inwestycji / kredyty preferencyjne
Pożyczka Ekspresowa Biznes – na dowolny cel biznesowy
oferta leasingu dostępna w Oddziałach

27. 26
Co jeszcze w raporcie?
Inwestycje przedsiębiorstw z punktu widzenia polskiej gospodarki,
Preferencyjny kredyt i leasing jako źródło finansowania inwestycji,
Najczęstsze błędy w inwestowaniu i jak ich uniknąć,
Jak przygotować innowacyjne przedsięwzięcie,
Rynek pracy w Polsce okiem makroekonomisty i przedsiębiorcy,
Cyfrowy potencjał polskich firm,
Zarządzanie wiekiem jako istotny element polityki kadrowej firm,
Sylwetki 10 firm realizujących projekty inwestycyjne
finansowane przez Bank Pekao SA.

28. 27
Dziękuję za uwagę
Tomasz Kierzkowski
Departament Klienta Biznesowego
Dyrektor Biura Funduszy Unii Europejskiej i Programów Publicznych
Tel. 22 524 53 48
E-mail: Tomasz.Kierzkowski@pekao.com.pl
Raporty z lat 2010-2016 dostępne na: www.pekao.com.pl/mis