Periklovo doba i Peloponeski rat

2. Razdoblje izmedju proterivanja Persijanaca iz Grčke i
početka Peloponeskog rata predstavlja period najveće
moći Atine, to je tzv. zlatno doba Atine
Za njen uspon je najzaslužniji bio čuveni državnik
Perikle
Poticao je iz ugledne atinske aristokratske porodice,
bio je Klistenov rođak
Dobar govornik, brzo stekao podršku demosa, a od
443.g. Imao zvanje stratega, što mu je dodatno davalo
moć

3. Perikle (495-429.god.
p.n.e.)

4. Perikle je dodatno unapredio atinsku demokratiju,
to je doba tzv.radikalne demokratije
Arhonti, sudije, vojnici, moreplovci i drugi državni
službenici primali su platu
On je želeo da svi atinski gradjani, uključujući i
najsiromašnije, učestvuju u političkom životu,
zbog toga je uveo plate za obavljanje političkih
dužnosti, u tu svrhu novac je uziman iz blagajne
Atinskog pomorskog saveza
Delski pomorski=Atinski pomorski savez od 454.g
Odlučujuća uloga u političkom životu pripala je
eklesiji (narodnoj skupštini)

5. Imala odlučujuću ulogu u životu Atine
Svi punoletni atinski građani, svako iznosi mišljenje
Glasanje javno podizanjem ruku, tajno u slučaju
ostrakizma
Donosi odluku o objavljivanju rata, sklapanju mira
Određuje vojne zapovednike
Sudi u slučajevima izdaje države

6. Članovi se biraju žrebom na godinu dana
Pretresa svako pitanje koje se iznosi pred
skupštinu
Poziva arhonte i druge službenike na odgovornost
Nadzire javne građevine u Atini
Glavni sudski organ bio je narodni sud HELIJEJA,
u koji je ulazilo 6.000 građana biranih žrebom
Odluke donošene na osnovu utiska posle govora

8. U Periklovo vreme potpuno su obnovljeni hramovi na
atinskom Akropolju, medju njima se naročito isticao
Partenon (posvećen boginji Atini); Erehtejon
(posvećen Posejdonu i Atini)
Akropolj je takodje ukrašen Propilejima,
monumentalnom kapijom koja vodi ka Akropolju
Perikle se postarao da Atina bude i dobro utvrdjena,
sagradio je “duge bedeme”, izmedju grada i luke Pirej

10. Uspon Atine pod vodjstvom Perikla predstavljao je
pretnju Sparti i Peloponeskom savezu, pojedine
članice Peloponeskog saveza počele su da prilaze
Atinskom pomorskom savezu (Megara)
Atina širi uticaj ka Trakiji- rudnici zlata i srebra i
zapadnom Sredozemlju tj. Siciliji- žito
Zbog trošenja novca iz kase saveza dolazi do
ustanaka- ustanak na Samosu i Bizantu 440.g.p.n.e.
Opasnost od izbijanja novih pobuna, Perikle je
rešavao tako što je naseljavao atinske građane u tim
polisima ili ostavljao vojne garnizone

11. Uzrok Peloponeskog rata bio je strah Sparte od
jačanja Atine (Tukidid)
Atina je uspostavila hegemoniju (prevlast) u
Egejskom moru i počela da širi svoj uticaj prema
zapadu
Atina je bila velika ekonomska i trgovačka sila, kao i
kulturno središte čitavog grčkog sveta

12. Prva faza Peloponeskog rata poznata je pod nazivom
Arhidamov rat, po imenu spartanskog kralja Arhidama
Atina i Sparta su se odlučile za potpuno različite
strategije
Sparta, sa jakom kopnenom vojskom je svake godine
upadala na poluostrvo Atiku i pljačkala okolinu grada,
ali nisu imali snage da zauzmu sam grad zbog
nedostatka mornarice
Perikle je naredio građanima Atike da se sklone u
utvrđenu Atinu
Atinjani su se suočili sa velikom epidemijom kuge, od
koje je umro veliki broj ljudi, uključujući Perikla

13. Atinjani su se opredelili za pomorske operacije, napadajući
obalu Peloponeza
425.god. p.n.e. Atinjani su uspeli da osvoje grad Pilos, iz
tog uporišta mogli su da ugrožavaju i samu Spartu; Pilos je
postao uporište i za odbegle helote
U drugoj fazi Arhidamovog rata, borbe su vodjene u
Trakiji, oko grada Amfipolisa, glavnog atinskog uporišta,
gde su i Atina i Sparta pretrpeli velike gubitke
Ova borba je predstavljala prekretnicu Arhidamovog rata, i
jedna i druga strana su pretrpele ogromne gubitke u
ljudstvu, poginula obojica vojsk0vođa,finansijska sredstva
su bila gotovo iscrpljena, Atinjani su se plašili pobune
saveznika a Sparta pobune helota
421.god. sklopljen je mir, koji je u istoriji poznat kao
Nikijin mir

15. Na čelu Alkibijad, zagovornik velikog pohoda na
Siciliju, uprkos umerenom Nikiji
Ratne operacije obnovila je Atina 415.god. p.n.e,
preduzevši napad na Siciliju, koja je za Atinjane
bila značajna kao izvor snabdevanja žitom
Da bi zagospodarili ostrvom, Atinjani su morali da
zauzmu Sirakuzu
Opsada Sirakuze je trajala skoro dve godine, grad
je bio opkoljen i sa kopna i sa mora, ali je preokret
usledio dolaskom pojačanja iz Sparte (Gilip);
ekspedicija je bila završena potpunim porazom
Atinjana

16. Poraz na Siciliji je naneo težak udarac Atini, od kojeg
se ona nije oporavila, njena flota je bila skoro potpuno
uništena, a državna blagajna ispražnjena
413.god. Spartanci su zauzeli severni deo poluostrva
Atika -Dekeleju
Ovim je počela poslednja faza u ratu, tzv.Dekelejski
rat, koji traje do sklapanja mira 404.god. p.n.e.

17. U poslednjim godinama rata, glavno mesto sukoba
bio je Helespont (antički naziv za Dardanele), moreuz
koji spaja Egejsko i Mramorno more
Kroz ovaj moreuz Atina je trgovala sa kolonijama na
Crnom moru i snabdevala se žitom

19. Odlučujuća pomorska bitka odigrala se 405.god.
p.n.e. kod Egospotama, u kojoj su Spartanci,
predvodjeni Lisandrom porazili atinsku flotu
Posredno se u rat uključuju i Persijanci, koji su dali
Spartancima novac i brodove
Nakon ove bitke sve članice Atinskog pomorskog
saveza počele su da napuštaju Atinjane, ostavši bez
flote, finansija i saveznika, Atina je 404.god. p.n.e.
morala da kapitulira

20. Sparta je Atini nametnula teške uslove mira:
Atinski pomorski savez je raspušten
Atina je morala da preda preostalu flotu i da sruši
“duge bedeme”
U Atini su na vlast dovedeni aristokrati,tzv. vladavina
“trideset tirana”
Sparta je postala vodeća sila u Grčkoj
Persijska pomoć plaćena je slobodom grčkih gradova
u Maloj Aziji, koji su bili primorani da priznaju vlast
Persije, čime je anuliran jedan od najvažnijih uspeha
grčko-perskijskih ratova