Kamaratna tantram-hevajra-tantram

1
1
1
1
1
dddddddddddddddddddddddddddddd
ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
(x`«º<å^èŒ ã≤^Œ∞úx „áêp#`«O„`« âßGO)
¿ÇÏ=„[`«O„`«=Ú
(É∫^Œú"å=∞`«O„`«qâıëêÅ∞)
„|Ç¨Ï‡N"Õ∞_»=~°Ñ¨ÙãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
q^•º„Ñ¨g},M.A. ãÖã¨¯$`«O.,
„Ñ¨K«∞~°}Hõ~°ÎÅ∞
á¶È<£ : 2465253
Q˘Å¡Ñ¨Ó_çg~å™êfiq∞ã¨<£
Ñä¡+¨~üû JO_£ |∞H± ÃãÅ¡~üû
HÀ@QÆ∞=∞‡O – ~å[=∞O„_ç – 1
HÍÑ‘Ô~·ò 2007 "≥Å : 35.00

HÍ=∞~°`«fl `«O„`«O
(x`«º<å^èŒã≤^Œ∞úx„áêp#`«O„`«âßGO)
¿ÇÏ=„[ `«O„`«=Ú
(É∫^Œú"å=∞`«O„`«qâıëêÅ∞)
~°K«# :
"Õ∞_»=~°Ñ¨ÙãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~üã≤^•úOu
4–399''qâßfiq∞„`«——
`å~°Hõ~å=∞#QÆ~ü,#~°ã≤OÇ¨Ï~À_£
HÍH˜<å_»–533002
á¶È<£:9849354393
=ÚYz„`åÅOHõ~°}:
ÔH.a.„H˜ÜÕ∞+¨<£û
~å[=∞O„_ç ., á¶È<£ : 2464707
„QÆO^äŒ =Ú„^Œ} :
N=∞¿ÇÏâ◊fisPÑ¶πÃãò„Ñ≤O@~°∞û
~å[=∞O„_ç – 533 104., á¶È<£ : 2478594.
=ÚYz„`«=Ú„^Œ}:
Dâ◊fi~üPÑ¶πÃãò„Ñ≤O@~°∞û
~å[=∞O„_ç – 533 103., á¶È<£ : 2475373
„Ñ¨HÍâ◊‰õΩÅ∞:
Q˘Å¡Ñ¨Ó_çg~å™êfiq∞ã¨<£
HÀ@QÆ∞=∞‡O – ~å[=∞O„_ç., á¶È<£ : 2465253
2
2
2
2
2
g∞ ãÖ^ÕÇ¨Å‰õΩ =∞iÜ«Ú
ã¨ÅÇ¨Å‰õΩ
~°K«~Ú`«<Õ
ãÖ„Ñ¨kOK«QÆÅ~°∞.

3
3
3
3
3
`«O„`«Ñ‘iîHõ
ÉèÏ~°fÜ«∞ q^ŒºÅÖ’ '`«O„`«âßGO— XHõ Q˘Ñ¨Ê q^Œº. Wk
=∂#=*Ïu „âıÜ«∞ã¨∞û‰õΩ, n#∞Å ^Œi„^Œ∞Å–~ÀQÆ–|∞∞}–â◊`«$ ÉÏ^èŒÅ∞
á⁄O^Œ∞ "åiH˜ LÑ¨â◊=∞#O HõeyOz ã¨∞Y ãÖ`À+¨=ÚÅ∞
„áêÑ≤ÎOÑ¨KÕÜ«Ú#k.
Wk HõuÎ =O˜k. JÑ¨HÍ~åxH˜, LÑ¨HÍ~åxH˜ Ô~O_çO˜H©
„Ñ¨Ü≥∂yOK«=K«∞Û.
JHõΔ~°=ÚÅÖ’x ã¨ÊO^Œ#â◊H˜Î – =∞O„`«O
=ã¨∞Î=ÙÅÖ’x ã¨fiÉèÏ=â◊H˜Î – `«O„`«O
=∞O„`å#∞ëêª<åxH˜ QÆ∞~°∞=Ù J=ã¨~°O
xëê¯~°}OQÍ J=∂Ü«∞‰õΩÅÃÑ· – ã¨`«∞Ê~°∞+¨μÅÃÑ· JaèKå~åk
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ Ñ¶ë`«q∞=fi=Ù ãïHõ^•, uiy „Ñ¨Ü≥∂HõÎˆH KÕ@∞
HõÅ∞QÆ∞#∞.
HÍ=∞~°`«fl`«O„`« „Ñ¨}Ë`«
x`«º<å^èŒ ã≤^Œ∞ú_»∞. W`«_»∞ Q˘Ñ¨Ê ~°ã¨ã≤^ŒúÜ≥∂y.
ã¨∞=∂~°∞ „H©IIâ◊ 8 = â◊`åaÌH˜ K≥Ok# "å_»∞QÍ
ÉèÏqOK«|_»∞`«∞<åfl_»∞. DÜ«∞# =∞~˘Hõ Q˘Ñ¨Ê ~°K«# ''~°ã¨~°`åflHõ~°=Ú——
JO^Œ∞^ÕÇ¨Ï"Õ^èŒ – Ö’Ç¨Ï"Õ^èŒ K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú. W`«_»∞ <å^èŒ
ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞=Ú#‰õΩ K≥Ok# ~°ã¨Ü≥∂y.
nx =Å# ™ê^èŒ∞‰õΩÅ∞ „âıÜ≥∂ã¨∞û á⁄O^ŒQÆÅ~°x ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
8.3.2005
=∞Ç¨t=~å„u "Õ∞_»=~°Ñ¨ÙãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü

4
4
4
4
4
ddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddddd
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
(x`«º<å^èŒ ã≤^Œ∞úx „áêp#`«O„`« âßGO)
„|Ç¨Ï‡N"Õ∞_»=~°Ñ¨ÙãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
q^•º„Ñ¨g},M.A. ãÖã¨¯$`«O.,

5
5
5
5
5
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O–q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
1. J^èŒHÍ=∞ ~°`«flO – 7
2. +¨ò Hõ~°‡Å∞ – 7
3. ukè x~°‚Ü«∞O – 7
4. "å~° x~°‚Ü«∞O – 8
5. B+¨^Œ |Å=Ú – 9
6. „QÆÇ¨Ï}qkè – 9
7. „`«=Ùfi@ – 10
8. =jHõ~°}O – 11
9. ã¨~°fi[#=jHõ~°}Ü«∞O„`åÅ∞ – 14
10. ã¨#ã¨#^Õ=^Œ`«Î=â◊O‰õΩ~°∞™êfiÇ¨ – 16
11. ~å[=jHõ~°}O – 21
12. ~å[=jHõ~°} Ü«∞O„`«O– 22
13. ¢ã‘Î =jHõ~°}O – 23
14. ã¨ó ^Õ=^Œ`«Î ã¨ó – 24
15. qâ◊fi KÕ@Hõ =∞O„`«O – 25
16. Ñü=jHõ~°}O – 25
17. PHõ~°¬}O – 26
18. ¢ã‘ÎPHõ~°¬}Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ – 26
19. [Ü«∞=∞O„`«=ÚÅ∞ – 28
20. [Ü«∞Hõ~°Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ – 29
21. ™œÉèÏQÆºHõ~°O – 29
22. HÀÑ¨=Ú `«QÆ∞æ@ – 30
23. ã¨ÎOÉèí#O – 30
24. x„^•ã¨ÎOÉèí# – 32
25. Jyfl ã¨ÎOÉèí# – 32
26. [O`«∞ ã¨ÎOÉèí#O – 32
27. =∞#∞+¨º ã¨ÎOÉèí#O – 33
28. â◊`«$ |∞kú ã¨ÎOÉèí#O – 34
29. QÆ~°ƒù ã¨ÎOÉèí# – 34
30. â◊√„Hõ ã¨ÎOÉèí# – 34
31. "≥∂Ç¨Ï#O – 36
32. ˆHâ◊=ÚÅ‰õΩ ~°OQÆ∞ – 37
33. ¿ÑÅ∞ #tOK«∞#∞ – 37
34. ¿Ñ#∞ H˘~°∞‰õΩ_»∞ – 37
35. "år Hõ~°}O – 37
36.¢ã‘ÎãÖQÆ=∞ HÍÅO – 39
37. QÍ_èô Hõ~°}O – 39
38. „^•=}O – 40
39. eOQÆ ã¨∂÷bHõ~°}O – 41
40. Ö’=∞ âß`«#O – 41
41. =O^•º ^À+¨ x"å~°} – 41
42. ÉÏÅ~°HõΔ – 43
43. HõÅÇ¨ÏHõ~°}O – 44
44. ã¨~åÊi+¨ì<åâ◊Hõ~°HõΔqkè – 44
45. x„^•Hõ~°}O – 45
46. x„^•<åâ◊#O – 46
47. |O^Œ"≥∂K«#O – 46
48. LKåÛù@#O – 46
49.q^Õfi+¨}O – 49
50.â◊`«$„ÉèÏ=∞}O – 50
51. L#‡fÎ Hõ~°}O – 50
52. ã¨~°fiã≤kú Ü«∞O„`«O – 51
53. "åH˜ûkú – 52

6
6
6
6
6
54. QÆ∞Ñ¨Îx^èŒ∞Å J<Õfi+¨} – 52
55. ^èŒ# ^è•#º JHõΔÜ«∞O – 53
56. ÉèÏÇ≤Ï‡ Ñ¶¨∞$`«O – 53
57. H˜#fl~°ã¨fi~°O – 54
58. K«‰õΔΩ+¨ºO – 54
59. Hõ~°¬áêb =~°ú#O – 55
60. ^ŒO`«^Œ$_èô Hõ~°}O – 55
61. PÇ¨~° Hõ~°}O – 55
62. J<åÇ¨~° Hõ~°}O – 56
63. áê^Œ∞HÍ ™ê^èŒ#O – 56
64. "Õ∞Ñ¶¨∞ã¨ÎOÉèí# – 57
65. =~°¬=Ú ‰õΩiÜ«Ú@‰õΩ – 57
66. JO[# q^Œº – 58
67. =∞iÜ≥ÚHõ „Ñ¨Ü≥∂QÆO – 60
68. =∞$`« ãÖr=x – 61
69. „uÖ’Ç¨ÏLOQÆ~°=∞Ç≤Ï=∞ – 65
70. Ü«∞O„`« ÖËv#∞Å∞ – 66
71. Ü«∞O„`«ã≤kúH˜=¸Å=Ú – 66
72. ÑÖK«^Œj Ü«∞O„`«=Ú – 67
73. qOâ◊u Ü«∞O„`«=Ú – 69
74. #=„QÆÇ¨Ï Ü«∞O„`«=ÚÅ∞– 70
75. K«O_ô Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ – 77
76. `«O„`«Ñ‘~î°O – 79
77.¿ÇÏ=„[`«O„`« qâıëêÅ∞ – 85
78. =„[‰õΩÅO – 90
79. 32 <å_»∞Å ¿Ñ~°∞¡ – 92
80. =∞O„`«Ñ¨@ÅO – 95
81. Hõ~°∞=ÙU~°Ê_ç#Ñ¨Ù_»∞x"å~°} – 97
82. â◊`«$¿ã<å <åâ◊#O – 98
83. =jHõ~°}=Ú – 99
84. =„[ *’ºu+¨ qkè –100
85. ^Õ=`å Ñ¨@ÅO –100
86. ^Õ=`åaè¿+HõO –103
87. `«`«ÎfiO –103
88. K«~°º (™ê^èŒ#) –106
89. KÀ=∂ (~°Ç¨Ïã¨º QÆ∞~°∞ÎÅ
q=~°}) –108
¿ÇÏ=„[`«O„`«O–q+¨Ü«∞ã¨∂zHõ
90. Ü≥∂yh K«„HõO – 109
91. qâ◊√kú – 110
92. Jaè¿+Hõ=Ú – 112
93. HõÅÊ~å[O – 113
94. ã≤kú x~°‚Ü«∞O – 115
95. ™ê^èŒ<ÀáêÜ«∞O – 116
96. ã¨~°fi`«O„`«=Ú„^Œ}Ñ≤O_®~°ÌO – 119
97. ¿ÇÏ„*ÏÉèí∞º^ŒÜ«∞O – 121
98. PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ∞ – 123
99. Ñ¨@q^è•#O – 125
100. Éè’[# Ñ¨@ÅO – 126
101. q<ÕÜ«∞ Ñ¨@ÅO – 126
102. *ÏÑ¨ Ñ¨@ÅO – 127
103. ã¨Ç¨Ï*Ï~°ú Ñ¨@ÅO – 128

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
FO `«O„`åÜ«∞}Ë #=∞:
N QÆ∞~°∞K«~°}Ï~°qO^•ÉèÏºO #=∞:
J^èŒHÍ=∞~°`«flO
â’II Ü«∞¿ãºâ◊fi~°ã¨fi q=∞ÅO K«~°}Ï~°qO^ŒO
ãÖ¿ã=º`Õ q|∞^èŒ q^Œú =∞^èŒ∞„=`Õ#
x~åfi}ã¨∂K«Hõ QÆ∞}Ï+¨ìHõ =~°æÑ¨Ó~°‚O
`«O â◊OHõ~°O ã¨HõÅ ^Œ∞:YÇ¨Ï~°O #=∂q∞II
+¨òHõ~°‡Å∞
+¨òHõ~°‡Å∞
+¨òHõ~°‡Å∞
+¨òHõ~°‡Å∞
+¨òHõ~°‡Å∞
1. âßOu Ñ¨Ù+≤ì 2. ã¨ÎOÉèí# 3. =â◊ºO
4. q^Õfi+¨}O 5. LKåÛ@#O 6. =∂~°}O
=ãÖ`« |∞∞`«∞=Ù#O^Œ∞ – =âßºHõ~°¬} Hõ~°‡Å∞ Ñ¶¨Å„Ñ¨^ŒO
„w+¨‡=∞O^Œ∞ – q^Õfi+¨}
=~°¬ |∞∞`«∞=Ù#O^Œ∞ – ã¨ÎOÉèí#† ¿ÇÏ=∞O`«O´LKåÛ@#
tt~°=∞O^Œ∞ – =∂~°} Hõ~°‡Å∞ ã¨Ñ¶¨Å=∞=Ù`å~Ú
ukèx~°‚Ü«∞O
ukèx~°‚Ü«∞O
ukèx~°‚Ü«∞O
ukèx~°‚Ü«∞O
ukèx~°‚Ü«∞O
ã¨Ñ¨Îq∞Ü«∞O^Œ∞ ´ =jHõ~°}=Ú
`«kÜ«∞ – „`«Ü≥∂^Œt ´ PHõ~°¬} Hõ~°‡
qkÜ«∞ – +¨+≤ª ´ LKåÛ@#
áê_»ºq∞ – K«qu – K«`«∞~°út ´ q^Õfi+¨}Hõ~°‡
7

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
#=q∞ – J+¨ìq∞ ´ "≥∂Ç¨Ï#Hõ~°‡
UHÍ^Œt – ^•fi^Œt ´ =∂~°} Hõ~°‡ j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ ã≤kÌOK«∞#∞
ÑÖK«q∞ – Ñ¨Ù#flq∞ ´ âßOu Ñ¨Ù+≤ì Hõ~°‡Å∞ PK«iOKåe.
"å~°x~°‚Ü«∞O
"å~°x~°‚Ü«∞O
"å~°x~°‚Ü«∞O
"å~°x~°‚Ü«∞O
"å~°x~°‚Ü«∞O
Pk"å~°O – =∂~°}
=∞OQÆà◊"å~°O – q^Õfi+¨}O
|∞^èŒ"å~°O – LKåÛ@#O
â◊√„Hõ"å~°O – âßOuHõ~°‡
â◊x"å~°O – =jHõ~°}O, ã≤kú™êÎ~Ú.
*Ëº+¨ª – LIIëê – J#∂~å^èŒ – ~ÀÇ≤Ï}˜ Wq =∞¿ÇÏO„^Œ
=∞O_»Å #HõΔ„`«=ÚÅ∞, WO^Œ∞ ã¨ÎOÉèí#, "≥∂Ç¨Ï#=ÚÅ∞
j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ ã≤kú™êÎ~Ú.
LIIÉèÏ„^Œ – =¸Å – â◊`«aè+Ö – Ñ¨Ó~åfiÉèÏ„^Œ – Pâı¡+¨
Wq =~°∞} =∞O_»Å #HõΔ„`«=ÚÅ∞ WO^Œ∞ =jHõ~°}=Ú
j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ ã≤kúã¨∞ÎOk.
™êfiu – Ç¨Ïã¨Î – =∞$QÆt~° – z„`« – L`«Î~° – Ñ¨Ù#~°fiã¨∞
– Ñ¨Ù+¨ºq∞ Wq Jyfl=∞O_»Å #HõΔ„`«=ÚÅ∞ WO^Œ∞ q^Õfi+¨} –
LKåÛ@# Hõ~°‡Å∞ j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ ã≤kú™êÎ~Ú.
8

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 9
Jtfix – Éèí~°}˜ – Hõ$uÎHõ – P¢~°ú – Ñ¨Ù|ƒ – =∞Y „â◊=}O
– ^èŒx+¨ª Wq "åÜ«Ú =∞O_»Å #HõΔ„`«=ÚÅ∞ WO^Œ∞ q^Õfi+¨}
– LKåÛ@# Hõ~°‡Å∞ ã≤kúOK«∞#∞.
B+¨^èŒ|Å=Ú
qkè, =∞O„`«Ü«ÚHõÎ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz# F+¨^èŒ∞Å∞ =∂„`«"Õ∞
ã¨Ñ¶¨Å=∞QÆ∞#∞. =∞O„`« Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ ÖËx F+¨^èŒ∞Å∞ ˆH=ÅO
Hõ„~°Ñ¨ÙÅ¡ÖË JQÆ∞#∞.
U HÍO`«=ÚQÍ J~°}º=Ú#O^Œ∞ #~°∞x ^Œ$+≤ì Ñ¨_»xKÀ>Ë
„Ñ¨ÉèÏ= âßeÜ«∞QÆ∞ F+¨^èŒ∞Å#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞.
W`«~°=ÚÅO^Œ∞ „QÆÇ≤ÏOK«~å^Œ∞.
„QÆÇ¨Ï}qkè
„áê`«: HÍÅ=Ú#O^Œ∞ ÖËz HÍÅHõ$`«º=ÚÅ∞ f~°∞ÛH˘x
t=Ñ¨Ó[ QÍqOz, =$HõΔ=Ú =^ŒÌ‰õΩ "≥o§ D „HÕk =∞O„`«=Ú`À
Jaè=∞O„uOK« =ÅÜ«Ú#∞.
â’¡II FO ÉèË`åàÏâ◊Û Ñ≤âßKåâ◊Û ~åHõΔ™êâ◊Û ã¨sã¨$áê: II
JÑ¨ã¨~°ÊO`«∞ `Õ ã¨ˆ~fi =$HΔÍ^Œ™ê‡`ü t"å[˝Ü«∂II
FO #=∞¿ãÎ J=∞$`« ãÖÉèí∂`Õ |Å g~°º q=~°úx
|Å=∂Ü«Úâ◊Û "Õ∞^ÕÇ≤Ï áêáê<Õ‡„`åÇ≤Ï ^Œ∂~°`«:II

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
„`«=Ùfi@
F+¨kè Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ D „HÕk =∞O„`«=Ú
ÑïîOK«∞K«∂ „`«=fi=ÅÜ«Ú#∞.
=∞O – ÜÕ∞#`åfiO Y#`Õ „|Ç¨Ï‡ÜÕ∞#`åfi Y#`Õ Éèí$QÆ∞:
ÜÕ∞#¿ÇÏO„^Àfl ^èŒ=~°∞}À ÜÕ∞#`åfi=∞Ñ¨ K«„Hõ"Õ∞ II
`Õ<åÇ¨ÏO Y#~Úëêºq∞ =∞O„`«Ñ¨Ó`Õ# áê}˜<å
=∂áê`Õ=∂x Ñü`Õ =∂`Õ =∂`Õ `Õ*’#º^èŒ Éèí"Õ`üII
J„`≥Â=u+¨ª HõÖÏº}˜ =∞=∞ HÍ~°ºHõsÉèí=
=∞=∞ HÍˆ~º Hõ$`Õ ã≤^Õú `«`«:ã¨fi~°æO QÆq∞+¨ºã≤
'FO „Ç‘ÏO K«O_Õ Ç¨˙O Ñ¶¨ò ™êfiÇ¨—
J#∞ =∞O„`«=Ú`À Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«O Pk"å~°O ~ÀA#
=¸eHõ#∞ ÃÑHõeOK«=ÅÜ«Ú#∞.
FO „Ç‘ÏO HΔ“O Ñ¶¨ò ™êfiÇ¨! FO ã¨∂„f HõáêÅ =∂eh
™êfiÇ¨ – U_»∞ ™ê~°∞¡ ÑïîOz |^ŒxHõ#∞ „QÆÇ≤ÏOK« =ÅÜ«Ú#∞.
|^ŒxHõ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@‰õΩ =∞~˘Hõ „Ñ¨`ÕºHõ =∞O„`«=Ú
`«O„`åO`«~°=ÚÖ’ D q^èŒ=ÚQÍ K≥Ñ¨Ê|_ç#k.
FO =#^ŒO_Õ =∞Ç¨^ŒO_®Ü«∞™êfiÇ¨ FO â◊¥„n HõáêÅ
=∂eh ™êfiÇ¨——
10

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=jHõ~°}O
=∞O„`«O – „HÀO „áÈO „"ÀO
D =∞O„`«=ÚKÕ J™ê^èŒ∞ºÖˇ·# ~å[–Ñ¨Ù„`«–q∞„`«
ÉÏO^èŒ=ÙÅ <≥Å¡ =â◊=Ú KÕã¨∞H˘#=K«∞Û. nxx 500 =∂~°∞¡
[Ñ≤OKåe.
Wk QÆ∞~°∞=ÚYOQÍ „QÆÇ≤Ï¿ãÎ ã≤kú.
''FO #"≥∂ Hõ@qHõ@ ÃÑ¶∂~°~°∂Ñ≤}© ™êfiÇ¨——
D =∞O„`«=Ú 7 ™ê~°∞¡ Jaè =∞O„uOz Éè’[#=ÚÖ’
"≥Ú^Œ˜ =Ú^ŒÌ#∞ u#=ÅÜ«Ú#∞. D q^èŒ=ÚQÍ 7 ~ÀAÅ∞
KÕã≤#KÀ Z=i ¿Ñ~°∞# uO^Œ∞"≥∂ "å~°∞ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
FO =â◊º=Úv ~å[=Úv ™êfiÇ¨II D =∞O„`«=Ú`À
L^ŒÜ«∞=Ú# 7 ™ê~°∞¡ =ÚY=Ú „Ñ¨HΔÍà◊# KÕã¨∞H˘#flKÀ
=jHõ~°}=Ú ã≤kúOK«∞#∞.
FO Kå=ÚO_Õ [Ü«∞[Ü«∞ ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ã¨ÎOÉèíÜ«∞ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞
"≥∂Ç¨ÏÜ«∞ ã¨~°fi ã¨`åfi#fl=∞: ™êfiÇ¨I
D =∞O„`«=Ú`À Ñ¨ÓÅ#∞ Jaè=∞O„uOz
Z=iH˜K≥Û^Œ"≥∂ "å~°∞ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
11

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D =∞O„`«=Ú#∞ UHÍ„QÆ`«`À 30 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz#
™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«# ^Œ$+≤ª =∂„`«=Ú KÕ`«<Õ Z^Œ∞˜ "åix
PHõi¬OK«QÆÅ_»∞.
âßM’@Hõ =$HõΔ=Ú Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz, ^•xx #∂i qÉèí∂u`À HõeÑ≤ ^èŒiOz#KÀ [#∞Å∞
"≥∂Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
Ñ¨Ù+¨ºq∞ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# Ñ¨Ù#~°fl"å =¸Å=Ú#∞
ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz D „HÕk =∞O„`«=Ú`À
Jaè=∞O„uOz ^èŒiOz#KÀ ã¨ÉèÏ=â◊º=Ú Ñ¨Ó[ºÉèÏ==Ú
HõÅ∞QÆ∞#∞.
SO ~“O_»O HΔÀÉèíÜ«∞ ÉèíQÆ=u `«fiO ™êfiÇ¨II
D =∞O„`« ã≤kúH˜ =ÚO^Œ∞ 20 "ÕÅ∞ nxx [Ñ≤OK«
=ÅÜ«Ú#∞.
L`«Îˆ~}˜ =¸Å=Ú#∞ QÀ~ÀK«#=Ú`À #∂i uÅHõ=ÚQÍ
^èŒiOz#KÀ Ö’Hõ =â◊º=∞QÆ∞#∞. D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞
=ÚO^Œ∞QÍ ã≤kúOK«∞ HÀ"åe.
FO HõO^Œ~°Ê â◊~°q*Ïex =∂ex ã¨~°fiÖ’Hõ =â◊OHõi ™êfiÇ¨I
1008 ™ê~°∞¡ [Ñ≤¿ãÎ ã≤kú.
12

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=∂ã¨ t=~å„u <å_»∞ QÍx – |Ç¨ïàÏ+¨ìq∞ <å_»∞QÍx
LÑ¨"åã¨=ÚO_ç ã¨Ç¨Ï^Õq =¸eHõ#∞ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz, |e ã¨=∞iÊOz K«∂~°‚=Ú KÕÜ«∂e. ^•xx Z=iH˜
W¿ãÎ "å~°∞ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞. nxx ™êfl#=Ú KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ P
[Å=ÚÖ’ HõeÑ≤##∂, â◊s~°=Ú#‰õΩ Ñ¨Óã≤H˘x##∂
ã¨ÉèÏ=â◊º=∞QÆ∞#∞.
â’¡II ~ÀK«<å ã¨Ç¨Ï^ÕgÉèÏºO uÅHõO Ö’Hõ=â◊ºHõ$`ü
Jx âßG=K«#O.
ã¨Ç¨Ï^Õq =¸Å=Ú#∞ #_»∞=ÚHõ˜ì# P „ã‘Î =â◊√
~åÅQÆ∞#∞. nxH˜ =∞O„`«=Ú.
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=u =∂`«OˆQâ◊fii ã¨~°fi=ÚY ~°O[x
ã¨ˆ~fiëêO =∞Ç¨ =∂ÜÕ∞ =∂`«Oy ‰õΩ=∂iˆH ÅÇ¨ÏÅÇ¨Ï l¿ÇÏfi
ã¨~°fiÖ’Hõ =â◊OHõi ™êfiÇ¨I
"Õ~Ú™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞.
âıfi`«áêi *Ï`«=¸Å=Ú K«O„^Œ„QÆÇ¨Ï}=Ú<å_»∞
ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, K«∂~°‚=Ú KÕã≤ QÀ~ÀK«#=Ú`À
HõeÑ≤ uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz# ã¨ÉèÏ=â◊º=∞QÆ∞#∞.
|Ç¨ïà◊ „`«Ü≥∂^Œt<å_»∞ âıfi`« QÆ∞O*Ï =¸Å=Ú#∞
`åO|∂ÅO`À HõeÑ≤ WzÛ# =â◊=∞QÆ∞#∞.
13

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
~ÀÇ‘Ï}© #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# =∞„i |^ŒxHõ#∞ „QÆÇ≤ÏOz
KÕuH˜ ^èŒiOz# [#=jHõ~°} â◊H˜Î ÅaèOK«∞#∞. Wk
qâßfiq∞„`«∞_»∞ K≥Ñ≤Ê#k.
â’¡II ~ÀÇ≤Ï}ÏºO =@=O^•HõO ãÖ„QÍÇ¨Ïº^è•~°ÜÕ∞`«¯ˆ~
=â◊ºOHõ~Àu ã¨HõÅO qâßfiq∞„`Õ} ÉèÏ+≤`«OII
‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – #Ok=~°ú#O – HõO‰õΩ+¨ªO –
Ç¨Ïi`åà◊O – ã¨=∞OQÍ HõeÑ≤, J<åq∞HÍ "Õe ~°HõÎO`À
"Õ∞à◊qOz uÅHõO ^èŒiOz#KÀ HÍ~°ºã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«O ~ÀA# `≥Å¡lÖË¡_»∞ =¸ÅO „QÆÇ≤ÏOz,
"Õ∞Hõ =¸„`«=Ú`À #∂i, uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz#
[QÆ^Œfiâ◊º=∞QÆ∞#∞.
ã¨~°fi[#=jHõ~°}Ü«∞O„`åÅ∞
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· ~°HõÎK«O^Œ#O`À
„"åÜ«∞e '^Õ=^Œ`«Î— J#∞KÀ@ Z=iÃÑ· „Ñ¨Ü≥∂yO`«∞"≥∂
"åi¿Ñ~°∞ „"åÜ«∂e.
J#O`«~°O <≥~Úº, `Õ<≥ÅO^Œ∞ 3 ~å„`«∞Å∞OKåe. P
=ºH˜Î =∞#Hõ#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
14

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú Éèí∂~°̊ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú`À
^•x=∞‡ Ñ¨ÙÅ¡`À „"åã≤ x`«º=∞e¡ K≥@∞ì „HÕ^Œ áêuÃÑ˜ì#KÀ
J`«_»∞ =â◊=∞QÆ∞#∞. P K≥@∞ì#∞ ~å„u "Õà◊ Ü«∞O^Œ∞ hà◊¡`À
`«_»∞Ñ¨=Öˇ≥#∞.
~°∞O`«∞O~°∞O ~°∞O`«∞O~°∞O ~°∞O`«∞O~°∞O
^Õ=^Œ`«Î
~°∞O`«∞O~°∞O =â◊=∂#Ü«∞ ~°∞O`«∞O~°∞O
™êfiÇ¨
~°∞O`«∞O~°∞O ~°∞O`«∞O~°∞O ~°∞O`«∞O~°∞O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
ˆ~O
„Ç‘ÏO^Õ=^Œ`«Î
=â◊=∂#Ü«∞
™êfiÇ¨
15

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
„Ç‘ÏO ^Õ=^Œ`«Î
=â◊=∂#Ü«∞
™êfiÇ¨
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ J<åq∞HÍ "Õe ~°HõÎ=Ú`À
HõÅã≤# QÀ~ÀK«#=Ú`À edOz `Õ<≥ Ü«∞O^Œ∞Oz#KÀ J`«_»∞
=â◊=∞QÆ∞#∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú`À
edOz Z„~°^•~°=Ú`À Hõ˜ì <À˜Ü«∞O^Œ∞OK«∞H˘x =ÚO^Œ∞QÍ
Z=ix K«∂`«∞"≥∂ "å~°∞ =â◊=∞QÆ∞^Œ∞~°∞.
ã¨#ã¨#^Õ=^Œ`«Î=â◊O‰õΩ~°∞™êfiÇ¨
„"åã≤ `Õ<≥Ö’ LOz# Z_»Å =jÉèí∂`«∞_»QÆ∞#∞.
16

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ ~°HõÎK«O^Œ#=Ú`À Éèí∂~°˚
Ñ¨„`«=ÚÃÑ· edOz hà◊¡Ö’ LOz# =â◊=∞QÆ∞#∞.
„Ç‘ÏO ^Õ=^Œ`«Î „Ç‘ÏO
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú =∞Öˇ¡Ñ¨ÓÅ∞, lÖË¡_»∞áêÅ∞ HõeÑ≤
Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· edOz Éèí∞[=Ú#‰õΩ ^èŒiOz# Z_»Å P
=ºH˜Î =â◊√_»QÆ∞#∞.
ã¨:
ãÖ ãÖ
ã¨: ã¨:
ã¨: ã¨:
ã¨:
J=ÚHõO
=â◊=∂#Ü«∞
ã¨:
FO FO
ã¨: ã¨:
FO FO
ã¨:
^Õ=^Œ`«ÎO
=â◊=∂#Ü«∞
™êfiÇ¨
17

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú`À
edOz `Õ<≥Ü«∞O^Œ∞Oz# =â◊√_»QÆ∞#∞.
™ê^èŒº=ºH˜Î ¿Ñ~°∞#∞ edOz Ñ¨ÓE=∞Ok~°=Ú =^ŒÌ LOz#KÀ
=â◊√_»QÆ∞#∞.
„Ç‘ÏO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO „Ç‘ÏO
^Õ=^Œ`«Î
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
^Õ=^Œ`«ÎO =â◊O
‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞
™êfiÇ¨
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· J<åq∞HÍ
~°HõÎ=Ú`À edOz, KÕuH˜ QÍx, HõO~î°=Ú#O^Œ∞ QÍx ^èŒiOz#
J`«_»∞ J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
18

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
edOz, `Õ<≥Ü«∞O^Œ∞Oz# ™ê^èŒº=ºH˜Î J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
JOJOJO
FO„Ç‘ÏOH©¡O
^Õ=^Œ`«ÎO
=â◊=∂#Ü«∞
JOJOJO
JO JO
19
^Õ=^Œ`«Î
ãÖ „Ç‘ÏO ãÖ
ãÖ „Ç‘ÏO ãÖ

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°̊ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú
`À edOz, Z„~°x ^•~°=Ú K«∞ì̃, KÕuH˜ Hõ@∞ìH˘x# Z_»Å P
=ºH˜Î J#∞‰õÄÅ∞_»QÆ∞#∞.
H©¡O HΔÍO
H©¡O HΔÍO
H©¡O HΔÍO
H©¡O HΔÍO
H©¡O H©¡O
HΔÍO HΔÍO
^Õ=^Œ`«Î
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi, QÀ~ÀK«#=Ú,
J<åq∞HÍ ~°HõÎ=Ú`À HõeÑ≤, ^•x=∞‡ Ñ¨ÙÅ¡`À Éèí∂~°̊ Ñ¨„`«=ÚÃÑ·
„"åã≤ xÑ¨ÙÊÅÃÑ· HÍeÛ#KÀ ™ê^èŒº =ºH˜Î J=â◊º=Ú =â◊º=∞QÆ∞#∞.
„Ç‘ÏO FO
FO FO
FO „Ç‘ÏO
FO „Ç‘ÏO
^Õ=^Œ`«Î
20

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú`À
edOz, `å#∞ ^èŒiOz# =G=ÚÖ’ #∞OK«∞ H˘x##∂ HõO~î° =∞O^Œ∞QÍx,
ÉÏÇ¨ï=ÙÅO^Œ∞QÍx, ^èŒiOz##∂ J`«_»∞ â◊`«$=~Ú##∂
J#∞‰õÄÅ=∞QÆ∞#∞.
^Õ=^Œ`«Î
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
„QÆO
„Ç‘ÏO
~å[=jHõ~°}O
‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi QÀ~ÀK«#O – K«O^Œ#O – Hõ~°∂Ê~°O
HõeÑ≤ P=Ù áêÅ`À #∂i uÅHõO x`«ºO ^èŒiOz# JkèHÍ~°∞Å∞
J#∞‰õÄÅ =∞QÆ∞^Œ∞~°∞. Wk xâ◊ÛÜ«∞O. D „HÕk =∞O„`«=Ú`À
Jaè=∞O„uOKåe.
FO „Ç‘ÏO ã¨ó ^Õ=^Œ`«ÎO =â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ "≥~Úº
[Ñ≤¿ãÎ =∞O„`«ã≤kÌ. HÍ~°ºã≤kÌH˜ 7 ™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOKåe.
21

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
ãÖÃÑOQÆ |^ŒxHõ Éèí~°}© #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# qkè
Ñ¨Ó~°fiHõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, KÕuH˜ ^èŒiOz# ÃÑ· JkèHÍ~°∞Å∞
J#∞‰õÄÅ=Ú QÍ#∞O^Œ∞~°∞.
~å[=jHõ~°}Ü«∞O„`«O
ÃÑ· Ü«∞O„`«=Ú#∞ ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi`À Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ·
edOz, `«# ^ŒQÆæ~° LOK«∞H˘x# JkèHÍ~° =jHõ~°}=∞QÆ∞#∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#
‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi Hõ~°∂Ê~°=Ú`À ™ê^èŒº<å=∞=Ú`À <≥~Úº
`Õ<≥ÅÖ’ 3 ~ÀAÅ∞Oz, Z„~°Ñ¨ÓÅ`À Ñ¨ÓlOz# ZO`«˜
JkèHÍi J~Ú<å =â◊=∞QÆ∞#∞.
22
J P W D L T |∞∞ |∞∂
NO
NO
k
`åº
W
&
+¨μ
Z
S
X
B
JO
Jó
Hõ
[ Kè« K« & Ñ¶¨∞ QÆ Y
^Õ=^Œ`«Î
HΔÀO Ü«¸O ‰õÄO

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
QÆó
QÆó FO
QÆó ã¨ó
QÆó QÆó
QÆó
J=ÚHõO
JkèHÍiO
=â◊=∂#Ü«∞
¢ã‘Î=jHõ~°}O
Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# #Å¡ L"≥∞‡`«Î Ñ¨Ó=Ù#∞, Éèí~°}©
#HõΔ„`«O ~ÀA# Ñ¶¨Å=Ú, qâßY<å_»∞ H˘=∞‡, Ç¨Ïã¨Î Ü«∞O^Œ∞
P‰õΩÅ∞, =¸ÅÜ«∞O^Œ∞ "Õ~°∞ „Hõ=∞=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, Hõ~°∂Ê~°
=Ú`À #∂i, ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi, QÀ~ÀK«#O HõeÑ≤ uÅHõ=ÚQÍ
^èŒiOz U ¢ã‘Î J~Ú##∂ =â◊=∞QÆ∞#x âßG=K«#=Ú.
HÍHõ[OÑ¶¨∞–=K«–HõO‰õΩ+¨ªO – Wq â◊√„Hõâ’}˜ `«=ÚÅ`À
HõeÑ≤ ''FO #"≥∂ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ FO Kå=ÚO_Õ J=ÚH©O "Õ∞
=â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ J<Õ =∞O„`«=Ú`À Jaè=∞O„uOz U ¢ã‘Î
KÕ`« uxÑ≤O`«∞"≥∂ P"≥∞ J#∞‰õÄÅ=u JQÆ∞#∞.
'FO #=∞óH˜Δ„Ñ¨HÍq∞x J=ÚH©O "Õ∞ =â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨,
J<Õ =∞O„`«=Ú`À „áê`«ó HÍÅ=∞O^Œ∞ 7 ™ê~°∞¡ ÑïîOK«∞K«∂
23

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=ÚY=Ú#∞ 7 ™ê~°∞¡ Hõ_çy# Z_»Å, P ¢ã‘Î J#∞‰õÄÅ=u JQÆ∞#∞.
7 ™ê~°∞¡ Jaè=∞O„uOz [Åáê#=Ú ‰õÄ_® KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
FO Ç¨˙O ™êfiÇ¨ J#∞ =∞O„`«=Ú`À Hõ$+¨‚ áêi*Ï`«=Ú
Ü≥ÚHõ¯ "Õ~°∞#∞ `åO|∂Å=Ú`À uxÑ≤Oz# Z_»Å
P"≥∞=â◊√~åÅQÆ∞#∞.
FO Ç¨ïO ™êfiÇ¨ =∞O„`«=Ú`À `«#¿Ñ~°∞ – ¢ã‘Î ¿Ñ~°∞
*’_çOz 7 ™ê~°∞¡ Ñ¨ÓÅ#∞ Jaè=∞O„uOz P"≥∞‰õΩ WzÛ#KÀ
J#∞‰õÄÅ=u JQÆ∞#∞.
=∞OQÆà◊"å~°O, qâßMÏ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA#, ^•~°∞Ç¨Ïi„^•
"Õ~°∞#∞ `≥zÛ, KÕuH˜ ^èŒiOz# Z_»Å ¢ã‘Î =â◊º=∞QÆ∞#∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· ‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi
– J<åq∞HÍ ~°HõÎ=Ú – QÀ~ÀK«#=Ú HõeÑ≤ ™ê^èŒº=ºH˜Î <å=∞=Ú
edOz Ñ¨ÓÅ∞ x`«º=¸ Ñ¨ÓÜ«Ú =$HõΔ=Ú HÕ^Œ QÍx, <≥~ÚºÖ’
QÍx LOz#KÀ "å~°O ~ÀAÅÖ’ "å~°∞ =â◊√ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
ã¨ó^Õ=^Œ`«Îã¨ó
Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«O ~ÀA# ~°∞„^Œ[_»"Õ~°∞ <À˜
Ü«∞O^Œ∞OK«∞ H˘x, H˘O`« K«∂~°‚=Ú `åO|∂Å=Ú #O^Œ∞Oz
U ¢ã‘ÎH˜ WzÛ# P"≥∞ J#∞‰õÄÅ=u JQÆ∞#∞.
24

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
áê@e K≥@∞ì "Õ~°∞ K«∂~°‚=Ú ‰õÄ_® =jHõ~°}=Ú#‰õΩ
LÑ¨Ü≥∂yOK«∞#∞.
qâ◊fiKÕ@Hõ=∞O„`«O
D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ UHÍ„QÆ`«`À ~å„uÜ«∞O^Œ∞ 15
~ÀAÅ∞ 20 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞.
SO Ñ≤ ™êºO H©¡O HÍ=∞ Ñ≤âßzx j„Ñ¶¨∞O J=ÚH©O
„QÍÇ¨ÏÜ«∞ „QÍÇ¨ÏÜ«∞ HÍ"Õ∞# =∞=∞ ~°∂¿Ñ} #Mˇ·ifi^•~°Ü«∞
q^•~°Ü«∞, q„^•=Ü«∞ q„^•=Ü«∞ ¿ãfl¿ÇÏ# |O^èŒÜ«∞ |O^èŒÜ«∞
NO Ñ¶¨òII
Ñü=jHõ~°}O
YO[s@Ñ¨Ù =∂Oã¨=Ú#∞ `Õ<≥`À #∂i, `«#Ü≥∂xH˜
H˘O`« Ñ¨Óã¨∞H˘x Éèí~°Î`À ãÖQÆq∞Oz#KÀ J`«_»∞ P"≥∞‰õΩ
=â◊=iÎÜ≥ÿ∞ Ü«ÚO_»∞#∞.
z„`«Hõ Ñ¨Ù+¨Ê=ÚÅ∞ `Õ<≥`À HõeÑ≤ Éèí~°Î‰õΩ uxÑ≤Oz#KÀ
J`«_»∞ P"≥∞‰õΩ =â◊_≥·Ü«ÚO_»QÆÅ_»∞.
QÀ~ÀK«#O –‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi–=˜ì"Õ~°∞ g˜ K«∂~°‚=Ú#∞
uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz#KÀ Ñü J#∞‰õÄÅ∞_≥· Ü«ÚO_»∞#∞. Wk
"å`åûÜ«∞# |∞∞+≤ K≥Ñ≤Ê#k.
25

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
PHõ~°¬}O
FO Ñ¶¨∂O Ñ¶¨∂O Ñ¶¨∂O Ç¨O Ç¨O Ç¨O ¿ÇÏO ¿ÇÏO D
=∞O„`«=Ú 500 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞. ^Œ∂~°=Ú#
L#fl =ºH˜Î PHõi¬`«∞_≥· ~åQÆÅ_»∞.
D „HÕk =∞O„`«=Ú 10 "ÕÅ∞ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞.
FO „Ç‘ÏO ~°HõΔ ~°HõΔ Kå=ÚO_Õ `«~°∞`«∞~°∞ J=ÚH©O
PHõ~°¬Ü«∞ PHõ~°¬Ü«∞ „Ç‘ÏO – J=ÚH©O J#∞KÀ@ „Ñ¨Ü≥∂yOK«∞
#Ñ¨Ù_»∞ W+¨ì ¢ã‘Î <å=∞=Ú KÕ~°Û=ÅÜ«Ú#∞.
¢ã‘ÎPHõ~°¬}Ü«∞O„`«=ÚÅ∞
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#=Ú,
‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi q∞„â◊=∞ K«∂~°‚=Ú`À edOz <≥~Úº
Ü«∞O^Œ∞Oz#KÀ P ¢ã‘Î PHõi¬`«∞~åÅQÆ∞#∞.
„Ç‘ÏO
J=ÚH©O PHõ~°¬Ü«∞
„Ç‘ÏO „Ç¨Ï∫O
26

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· K«O^Œ#=Ú`À
edOz `Õ<≥ Ü«∞O^Œ∞Oz XHõ ã‘™êÖ’ |OkèOz Éèí∂q∞Ö’
áêu#KÀ P"≥∞ j„Ñ¶¨∞"Õ∞ PHõi¬`«∞~åÅQÆ∞#∞.
ã¨∂~åº=iÎ "Õ~°∞ ÑÖK«q∞ k#=Ú# ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz `åO|∂Å=Ú#O^Œ∞ uxÑ≤Oz#KÀ ¢ã‘Î =jHõ~°}
=∞QÆ∞#∞.
'FO Hõ$+¨‚=~å‚Ü«∞ ™êfiÇ¨— J#∞ =∞O„`«=Ú#∞ ÅHõΔ™ê~°∞¡
[Ñ≤Oz =ÚO^Œ∞QÍ ã≤kúOK«∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. J#O`«~°=Ú
"≥∞ÿ^èŒ∞#=∞O^Œ∞#fl `«∞"≥∞‡^ŒÅ [O@#∞ Ñ¨˜ì HÍeÛ Éèíã¨‡=Ú
KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. "å˜x q_çQÍ HÍeÛ P Éèíã¨‡=Ú#∞ q_ç
q_çQÍ Éèí„^ŒÑ¨~°K«=ÅÜ«Ú#∞. XHõ Éèíã¨‡=Ú#∞ "Õ∞Hõ H˘=Ú‡#‰õΩ
Hõ˜ì Ñ¨sH˜ΔOK«=ÅÜ«Ú#∞. P "Õ∞Hõ ™êOQÆ`«º=Ú H˘~°‰õΩ =∞~˘Hõ
J=ÚHõO
J=ÚHõO
J=ÚHõO
J=ÚHõO
J=ÚHõO
PHõ~°¬Ü«∞
PHõ~°¬Ü«∞
PHõ~°¬Ü«∞
PHõ~°¬Ü«∞
PHõ~°¬Ü«∞
™êfiÇ¨
™êfiÇ¨
™êfiÇ¨
™êfiÇ¨
™êfiÇ¨
27

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
"Õ∞Hõ =^ŒÌ‰õΩ "≥o§f~°∞#∞. JÑ¨Ù_»∞ P Éèíã¨‡=Ú#∞ U ¢ã‘Î
t~°ã¨∞#O^Œ∞ K«Öˇ¡^Œ"≥∂ "å~°∞ J#∞‰õÄÅ∞Ô~· PHõi¬`«∞ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
„"åã≤ `Õ<≥Ü«∞O^Œ∞Oz#KÀ ^Œ∂~°=ÚQÍ #∞#fl =ºH˜Î
PHõi¬`«∞_»QÆ∞#∞.
[Ü«∞=∞O„`«=ÚÅ∞
FO Ç¨˙OÑ¶¨ò J#∞ =∞O„`«=Ú Zki =ºH˜Î LO_»QÍ
100 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz#KÀ [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∂~°æt~° Ñ¨Ói‚=∞ ~ÀA# =∞Ü«¸~° tY=¸Å=Ú
ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ `≥zÛ, Éèí∞[=Ú#‰õΩ ^èŒiOz#KÀ HÀ~°∞ì
=º=Ç¨~°=Ú ÅO^Œ∞ [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
yiHõi‚Hõ – [q∞‡ – `≥Å¡ QÆ∞iqO[ g˜x K«O^Œ#=Ú`À
#∂i uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz# [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO ^Õ=^Œ`«Î HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO
HõΔO
28

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
P¢~åÌ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# =∞„i |^ŒxHõ KÕuH˜ ^èŒiOz#
[Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
[Ü«∞Hõ~° Ü«∞O„`«=ÚÅ∞
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ·
QÀ~ÀK«#=Ú`À edOz KÕuH˜ ^èŒiOz# [Ü«∞=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
53
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
nx<Õ =∞Ç¨ =∞¿ÇÏâ◊fis q^Œº JO^Œ∞~°∞.
™œÉèÏQÆºHõ~°O
Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# `≥Å¡ lÖË¡_»∞ "Õ~°∞
ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ ^≥zÛ ‰õΩ_ç Éèí∞[=Ú#‰õΩ ^èŒiOz# ¢ã‘Î,
™œÉèÏQÆº=Ú`À z~°HÍÅ=Ú =iúÅ∞¡#∞.
29

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi– QÀ~ÀK«#=Ú`À
edOz `Õ<≥ Ü«∞O^Œ∞Oz# ¢ã‘ÎH˜ ™œÉèÏQÆºHõ~°=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
HÀÑ¨=Ú`«QÆ∞æ@‰õΩ
''FOâßO`Õ „Ñ¨âßO`Õ ã¨~°fi„‰õΩ^ÀúÑ¨â◊=∞x ™êfiÇ¨—— D
=∞O„`«=Ú#∞ 21 =∂~°∞¡ [Ñ≤Oz =ÚY=Ú hà◊§`À Hõ_»∞QÆ∞
H˘x# Z_»Å „HÀ^èŒ=Ú LÑ¨â◊q∞OK«∞#∞.
ã¨ÎOÉèí#O
`≥Å¡ QÆ∞iqO[ "Õ~°∞ =ÚY=Ú#O^Œ∞OK«∞H˘x D „HÕk
=∞O„`«=Ú ÑïîOz# â◊`«$ ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
FO „Ç‘ÏO ~°HõΔ Kå=ÚO_Õ `«∞~°∞`«∞~°∞ J=ÚHõO "Õ∞
=â◊=∂#Ü«∞ ™êfiÇ¨ I
30
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ
Hõ Hõ

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
Ñ¨Ùëêº~°¯ Ü≥∂QÆ=Ú#O^Œ∞ =∞^èŒ∞ |^ŒxHõ `≥zÛ ã¨ÉèÏ
=∞^èŒº=Ú# LOz# „Ñü"å^Œ∞Å∞ =∂Ï¡_»ÖË~°∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„u=ÚÖˇ· QÀ~ÀK«#=Ú`À
edOz Éèí∂q∞Ö’ áêu#KÀ â◊`«$=ÚY ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
edOz „áê`«ó HÍÅ=Ú# Dâß#º=Ú #O^Œ∞ áêu#KÀ
â◊`«$=ÚY ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
U K«
U K«
U K«
U K«
U K« U K«
U K«
U K«
U K«
U K«
^Õ=^Œ`«Î ã¨º=ÚYO
ã¨ÎOÉèíÜ«∞
U K«
U K«
U K«
U K«
U K« U K«
U K«
U K«
U K«
U K«
31
T
L
D
W
P
J
S
X
F
B
JO
Jó
|∞∞ |∞∂ Z U
^Õ=^Œ`«Î

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
x„^•ã¨ÎOÉèí#
|$Ç¨Ïf=¸Å=Ú, =∞^èŒ∞Hõ =¸Å=Ú`À #∂i
#ã¨º=ÚQÍ KÕã≤ =Ú‰õΩ¯`À Ñ‘eÛ# x„^Œ ~å^Œ∞ Wk =¸Å^Õ=Ù_»∞
K≥Ñ≤Ê# „Ñ¨„H˜Ü«∞.
Hõ$uÎHÍ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# "≥ÅQÆ|^ŒxHõ qkè Ü«ÚHõÎ=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz =ÚY=∞O^Œ∞OK«∞H˘x# Y_»æ (âßG) ã¨ÎOÉèí#
ã≤kúOK«∞#∞.
Ñ¨Ù+¨ºq∞ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# `≥Å¡ QÆ∞iqO^Œ "Õ~°∞„QÆÇ≤ÏOz,
KÕuH˜ HõOHõ}=Ú =Öˇ ^èŒiOz# â◊G ÉèíÜ«∞=Ú LO_»^Œ∞.
HÍ~°ºã≤kÌHõ~°=Ú.
Jflyã¨ÎOÉèí#
FO =∞`«¯Õ `«K«ÛÜ«∞ ^èŒ<Õâı H©@Ü«∞ =∞hÜ«∞ N JeÑ¨º
„áêÜ«∞O|nÜÕ∞ =â◊#~°H“~°º =∞O„f „H©O Ñ¶¨òII
FO „H©O =∞Ç≤Ï+¨"åÇ≤Ïx [OÉèíÜ«∞ [OÉèíÜ«∞ ÉèË^ŒÜ«∞
ÉèË^ŒÜ«∞ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞ "≥∂Ç¨ÏÜ«∞ JyflO ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ~î°ó ~î°óII
D Ô~O_»∞ =∞O„`«=ÚÅ∞ Jyfl ã¨ÎOÉèí# Hõ~°=ÚÅ∞ 1
ÅHõΔ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞.
[O`«∞ã¨ÎOÉèí#O
â’¡II L¢+¨ì ™êºã≤÷ K«`«∞iú‰õΔΩ xY<Õ^Œ∂ƒù`«ÖË ^èŒ$=O
QÀ"ål"Õ∞¿+ =∞Ç≤Ï+‘óã¨ÎOÉèíÜÕ∞`«¯i}©=∞Ñ≤II
32

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
XO>ˇ Z=ÚHõÅ#∞ <åÅ∞QÆ∞k‰õΩ¯ÖÏ Éèí∂q∞Ö’ áêu#KÀ
P=Ù – QÆ∞„~°=Ú – "Õ∞Hõ – ˆQ^≥Å∞ ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞. Wk
QÆ[ã¨ÎOÉèí# ‰õÄ_® QÍqOK«∞#∞.
=∞#∞+¨ºãÎ̈OÉèí#O
FO HÍb Hõ~åm ^Õ=^Œ`«ÎO ã¨ÎOÉèíÜ«∞™êfiÇ¨ D =∞O„`«
=∞O^Œ∞ ™ê^èŒº<å=∞=Ú KÕiÛ [Ñ≤Oz "åix K«∂z##∂,
`åH˜##∂ "≥O@<Õ ã¨ÎOaè`«∞ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~À[#
=Ú`À edOz, Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ =∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤Oz, P Ñ¨„`«=Ú#∞
KÕu`À TÑ≤, ™ê^èŒº =ºH˜Îx ^Œi≈Oz##∂, ã¨Ê$tOz##∂
ã¨ÎOÉèí# [~°∞QÆ∞#∞.
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO ™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
^Õ=^Œ`«Î
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO ™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
™œO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
„Ç‘ÏO
33

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
â◊`«$|∞kúã¨ÎOÉèí#O
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ qâßfiq∞„`åÜ«∞ #=∞ó
ã¨~°fi =ÚvÉèÏºO qâßfiq∞„`« P*Ï˝Ñ¨Ü«∞u â◊HÍÎº PQÆK«Ûù
PQÆK«Ûù ™êfiÇ¨ II
D =∞O„`«=Ú 108 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz – FO JOQÆ∞bÖÏ
„u^è• Pâ◊Ü«∞ PQÆÅ ™êfiÇ¨II J#∞=∞O„`«=Ú`À #kÜ«∞O^Œ∞
„Ñ¨"ÕtOz 108 ™ê~°∞¡ [Å`«~°Ê}=Ú QÍqOz# =∞# =∞#ã¨∞
#O^Œ∞#fl â◊`«$=Ù Ü≥ÚHõ¯ |∞kú ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
Hõ~°∂Ê~°=Ú`À z`åOQÍ~°=ÚÅÃÑ· â◊`«$<å=∞=Ú edOz
^•xÃÑ· =∞˜ì K«e¡# â◊`«$=ÚY ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
QÆ~°ƒùã¨ÎOÉèí#
=∂ã¨ t=~å„u<å_»∞ L"≥∞‡`«Î"Õ~°∞ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz #_»∞=Ú‰õΩ Hõ@∞ìH˘x ÉèÏ~°º#∞ ~°q∞Oz# Z_»Å QÆ~°ƒù=Ú
U~°Ê_»^Œ∞. Hõ˜ ã¨∂„`«=Ú L#flO`« =~°‰õΩ ã¨ÎOÉèí# [~°∞QÆ∞#∞.
Wk PKå~°º <åQÍ~°∞˚# ã≤^Œú `«O„`«=Ú.
â◊√„HõãÎ̈OÉèí#
#QÆfl=ÚQÍ Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# WO„^Œ "å~°∞}˜
=¸Å=Ú ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, ^•xx ™⁄Oiî –
34

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
q∞iÜ«∂Å∞ – Ñ≤Ñ¨Êà◊√§ HõeÑ≤ #∂i P=Ù áêÅ`À QÆ∞˜Hõ =Öˇ
KÕã≤, h_»Ö’ ZO_çOz ^•xx <À˜Ü«∞O^Œ∞OK«∞H˘x
ãÖÉè’QÆ=Ú KÕã≤#KÀ g~°º ã¨÷Å#=Ú [~°∞QÆ^Œ∞.
Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«=Ú<å_»∞ QÆ<Õfl~°∞ =¸Å=Ú „QÆÇ≤ÏOz
#_»∞=Ú#‰õΩ Hõ@∞ìH˘x ¢ã‘Îx ~°q∞Oz# â◊√„Hõ ã¨÷Å#=Ú [~°∞QÆ^Œ∞.
#Å¡ L"≥∞‡`«Î – =∞Ç¨HÍÅ K≥@¡#∞ â◊x"å~°=Ú<å_»∞
=∞O„uOz, Hõ#ºKÕ`« =¸_»∞¿Ñ@Å ^•~°=Ú ¿ÑxOz, =¸_»∞
ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ HõuÎiOz "Õ~°∞‰õΩ K«∞˜ì Z_»=∞ KÕ~ÚH˜ ^èŒiOz,
3 *Ï=ÚÅ∞ ^è•º# =∞O^Œ∞ ‰õÄ~°∞Ûx L#flKÀ g~°º ãÎ̈OÉèí# â◊HÎ̃
HõÅ∞QÆ∞#∞. ã¨∂„`«=Ú qÑ≤Ê"Õã≤#KÀ P â◊H˜Î áÈ=Ù#∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#
=Ú`À edOz, x~°˚# „Ñ¨^Õâ◊=Ú#O^Œ∞ áêu#KÀ „uÉèí∞=#
ã¨ÎOÉèí# =∞QÆ∞#∞ (?) (q=~°=Ú `≥eÜ«∞ÖË^Œ∞).
K«O
ãÖ
K«O
K«O
ãÖ
K«O
K«OãÖK«O K«OãÖK«O
35

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕkÜ«∞O„`«=Ú#∞ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù =∞iÜ«Ú Ç¨Ïi`åà◊=ÚKÕ
Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=Ú #O^Œ∞ edOz, x~°˚# „Ñ¨^Õâ◊=ÚÖ’ áêu#KÀ
„uÉèí∞=# ã¨ÎOÉèí#=∞QÆ∞#∞.
## ##
## ##
"≥∂Ç¨Ï#O
â◊$Oy – =K« – =˜ì"Õà◊√¡ – ~åÅO („`«∞˜) – z#flÜ«∂Å
‰õΩÅ∞ Wq ã¨=∂# ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ „QÆÇ≤ÏOz, K«O^Œ#=Ú`À
#∂i, ¢ã‘ÎÅ∞ g˜x =O˜H˜ ~åã¨∞H˘#flKÀ ZO`À Ñï=∞à◊
Éèíi`«=ÚQÍ #∞O_ç [#∞Å∞ "≥∂Ç≤Ï`«∞ÅQÆ∞^Œ∞~°∞.
Ç¨ÏOã¨Ñ¨k – L"≥∞‡`«Î Ñ¨ÓÅ∞ –Å*Ï˚=Ou –QÆ∞O@HõÅQÆ~°
g˜x h˜x <ÕuÖ’ HõeÑ≤ uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz# `≥·Ö’Hõº
"≥∂Ç¨Ï#=∞QÆ∞#∞.
D „HÕk =∞O„`«=Ú`À `åO|∂Å=Ú `«Ü«∂~°∞ KÕã≤
™ê^èŒº =ºH˜ÎH˜ uxÑ≤Oz#KÀ J`«_»∞ `«#Ü«∞O^Œ∞
"≥∂Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞#∞.
FO JO PO WO DO LO TO |∞∞O Ç¨˙O Ñ¶¨ò II
36

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 37
ˆHâ◊=ÚÅ‰õΩ~°OQÆ∞
=∂q∞_ç r_ç `≥·Å=Ú – HÍO`« áêëê}=Ú – HÍHõ
`«∞O_ç Ñ¶¨Å=Ú – Ö’Ç¨Ï K«∂~°‚=Ú, ÉÏQÆ∞QÍ #∂i ^è•#º~åtÖ’
1 <≥Å LOK«=ÅÜ«Ú#∞ J#O`«~°=Ú D ~°OQÆ∞#∞ `«Å‰õΩ
Ñ¨˜ìOz# 6 <≥ÅÅ =~°‰õΩ #Å¡~°OQÆ∞QÍ #∞O_»∞#x HÍ=∞~°`«flO
5–63.
¿ÑÅ∞#tOK«∞#∞
=∂ˆ~_»∞ "Õ~°∞, QÀ=¸„`«=Ú`À #∂i `«Å‰õΩ
Ñ¨˜ìOz#KÀ ¿ÑÅ∞ #tOK«∞#∞.
¿Ñ#∞H˘~°∞‰õΩ_»∞
‰õΩO‰õΩ=∞Ñ¨Ù=Ùfi – #Å¡ q∞iÜ«∂Å∞ – x=∞‡#∂x "å˜x
ã¨=∞=ÚQÍ #∂i, ÖËÑ¨=Ú ~åã≤#KÀ ¿Ñ#∞H˘~°∞‰õΩ_»∞
j„Ñ¶¨∞=ÚQÍ #tOK«∞#∞.
"årHõ~°}O
â’¡II |ÖË# <ås Ñï`À+¨"Õ∞u
#Ç‘Ï# g~°ºã¨º Hõ^•Ñ≤ ™œYºO I
J`À |ÖÏ~°úO ~°u ÅOÑ¨@ã¨º
"år q^è•#O „Ñ¨^èŒ=∞O q^Œ^èÕºII

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
g~°º|Å=Ú – JOQÆ ^Œ$_è»`«fi=Ú KÕ`«<Õ ¢ã‘Î ÉÏQÆ∞QÍ
ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. JÅÊ |Å=Ú QÆÅ"å~°∞ ¢ã‘Îx ãÖ`«$Ñ≤Î
Ñ¨~°K«ÖË~°∞. J@∞=O˜ "åi H˘~°‰õΩ PÜ«Úˆ~fi^Œ=Ú#O^Œ∞ –
`«O„`« âßG=ÚÅO^Œ∞ "årHõ~°} „Ñ¨„H˜Ü«∞Å∞ K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú.
"årHõ~°}=∞#QÍ – "ål JO>Ë QÆ∞„~°=Ú. D QÆ∞„~°=Ú
â◊H˜ÎH˜ „Ñ¨fHõ, JO^Œ∞KÕ`«<Õ Z#s˚x "≥∂Ï~°∞ â◊H˜Îx Horse
Power Ö’ H˘Å∞™êÎ~°∞. PÜ«Úˆ~fi^Œ =∞O^Œe "årHõ~°}
B+¨^èŒ=ÚÅÖ’ áê^Œ~°ã¨=Ú â◊√kú KÕã≤ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. g˜x
45 ãÖIIÅ∞ ^•˜# "åˆ~ "å_ç`Õ =∞Oz^Œx H˘Oki "≥·^Œº"Õ`«ÎÅ
Jaè„áêÜ«∞O.
`«O„`« âßG=ÚÖ’ „Ñ¨„H˜Ü«∞Å∞ D q^èŒOQÍÜ«Ú<åfl~Ú.
Jâ◊fih #HõΔ„`«=∞O^Œ∞ =∞„i |^ŒxHõ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ
`≥zÛ áêÅ`À #∂i, h˜`À ¿ãqOz# Ü«∞=fi#â◊H˜Î ÅaèOK«∞#∞.
D q^èŒ=ÚQÍ 1 "å~°O ¿ãqOK«=ÅÜ«Ú#∞. ("≥·^Œ∞ºÅ Ñ¨~°º"ÕHõΔ}
J=ã¨~°O).
=O^Œ ãÖ=`«û~°=ÚÅ |∂~°∞QÆ∞K≥@∞ì "Õ~°∞ ~°ã¨=Ú
ÑÖK«^•~°`À HõeÑ≤ 1 "å~°O ¿ãqOz# ˆ~`«ã¨∞û =$kúK≥O^Œ∞#∞.
z#fl |∂~°∞QÆ"Õ~°∞ – `å˜ "Õ~°∞ HõeÑ≤ K«∂~°‚=Ú KÕã≤
<Õu`À HõeÑ≤ ¿ãqOz# ãÖÉè’QÆ â◊H˜Î ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.
38

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 39
#$ã≤OÇ¨Ï K«∂~°‚O – =∞^Œ# "≥∂^ŒHõO – Hõ=∞HõÖÏ~°ãÖ
Wq J#∞Éèí=A˝Öˇ·# "≥·^Œ∞ºÅ ã¨Ç¨Ü«∞=ÚKÕ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∞H˘#=ÅÜ«Ú#∞. D =∞O^Œ∞ÅÖ’ áê^Œ~°ã¨ â◊√kú ãïQÍ
[~°QÆxKÀ ÉÁe¡=O˜ K«~°‡ "åº^èŒ∞Å∞ =K«∞Û J=HÍâ◊=Ú#flk.
ãïQÍ â◊√kúHÍx áê^Œ~°ã¨=Ú ~°HõÎ=ÚÖ’ Hõeã≤ K«~°‡=ÚÖ’x
"≥∞Åx<£ J#∞ ~°OQÆ∞ Ñ¨^•~°ú=Ú#∞ Ç¨ÏiOK«∞#∞.
¢ã‘ÎãÖQÆ=∞HÍÅO
â’¡II „uaè¢ã≤Îaè~°Ç¨ÏŸaèâ◊Û ¿ã"Õ`« „Ñ¨=∞^•O#~°ó
ã¨~°fi~°∞ÎÑ¶¨∞K« „w¿+‡+¨μ Ñ¨HΔÍ`«ÊHΔÍ„^Œfi*Ë^£ |∞^äŒó
Jxfl |∞∞`«∞=ÙÅÖ’#∞ 3 ~ÀAÅH˘Hõ™êi ¢ã‘Î ãÖQÆ=∞O
=∞Ozk. „w+¨‡ |∞∞`«∞=Ù#O^Œ∞ 15 ~ÀAÅ H˘Hõ™êi =∂„`«"Õ∞
¢ã‘Î`À HõÅ==ÅÜ«Ú#∞.
WO^Œ∞‰õΩ =ºuˆ~Hõ=ÚQÍ ¢ã‘Î ãÖQÆ=∞O KÕã≤#"åiH˜,
QÍ¡x – ^Œ∞~°ƒÅ`«fi=Ú – ^è•`«∞#+¨ìO JO_»=$kú – JHÍÅ
=∞~°}=Ú =O˜q HõÅ∞QÆ∞#∞.
QÍ_èôHõ~°}O
„áœ_è» =Ü«∞ã¨∞ =zÛ# ¢ã‘Î (40 ãÖII), „Ñ¨ã¨qOz# „ã‘Î,
gi Ü≥ÚHõ¯ JOQÆ=ÚÅ∞ â‹·kèÅº=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. JO^Œ∞KÕ`«<Õ

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
''=∞~°}ÏO`åx "≥·~å}˜
„Ñ¨ã¨"åO`«OK« Ü«∞ø=#O—— J<åfl~°∞. =∞~°}=Ú`À
â◊`«$`«fi=Ú áÈ=Ù#∞. „Ñ¨ã¨==Ú J~Ú# Ñ≤=∞‡@ ¢ã‘Î H˜
Ü«∞ø=#=Ú áÈ=Ù#∞. J#QÍ aQÆ∞=Ù ã¨_»Å∞#∞. W@∞=O˜
"åiH˜ J=Ü«∞==ÚÅ∞ ^Œ$_è»=ÚQÍ #∞O_»∞@‰õΩ KÕ¿ã „Ñ¨„H˜Ü«∞ÖË
''QÍ_èôHõ~°}O——.
Ô~O_»∞ ~°Hõ=ÚÅ Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù – Hõ=∞Å=Ú – ˆHã¨~°=ÚÅ∞ –
^Õ=^•~°∞ Wq ã¨=∞ ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ #∂i Ü≥∂xH˜ ÖËÑ¨#=Ú
KÕã≤#KÀ ãÖHÀK«=Ú á⁄Ok QÍ_èôHõ~°}=∞QÆ∞#∞.
Hõ=∞Å=Ú#∞ ã¨=¸Å=ÚQÍ ÃÑHõeOz áêÅ`À #∂i
QÆ∞˜Hõ HÍqOz, Ü≥∂x Ü«∞O^Œ∞ 1 xq∞+¨=ÚOz#KÀ aQÆ∞=Ù
ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.
„^•=}O
¢ã‘ÎÅ‰õΩ =∞^Œ „^•=}=Ú ÉÏQÆ∞QÍ Hõey# "åiH˜
ã¨∞Y"≥∞ÿ# ÉèÏ=„áêÑ≤ÎH˜ gÅQÆ∞#∞. D „HÕk =∞O„`«=Ú 108
™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz# ã≤kúOK«∞#∞.
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ L_®¤=∞ˆ~â◊fi~åÜ«∞
„^•=Ü«∞ „^•=Ü«∞ ¢ã‘Î}ÏO =∞^ŒO áê`«Ü«∞ áê`«Ü«∞ ™êfiÇ¨
~î°ó ~î°ó II
40

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 41
eOQÆã¨∂÷bHõ~°}O
#Å¡ áêi*Ï`« =¸Å=Ú, K«O„_»H©ÅHõO „QÆÇ≤ÏOz
#_»∞=Ú‰õΩ ^èŒiOz# eOQÆ=Ú ã¨∂÷Å=∞QÆ∞#∞.
Ö’=∞âß`«#O
Ç¨Ï~°`åà◊O–â◊OYK«∂~°‚O – LÑ¨Ê h˜`À #∂i ÖËÑ¨#=Ú
KÕã≤–ZO_» `«yeOz# ˆHâ◊=ÚÅ∞ ~åeáÈ=Ù#∞. uiy
"≥ÚÅÔH`«Î=Ù.
#Å¡ p=∞Å Ñ¨Ù@ì =∞˜ì `≥zÛ, h_»Ö’ ZO_çOz K«∂~°‚=Ú
QÍqOz, ^•xx 5 ~ÀAÅ∞ ~À=∞=ÚÅ‰õΩ Ñ¨Óã≤#KÀ K«∂~°‚=Ú
~åe# ˆHâ◊=ÚÅ∞ uiy "≥ÚÅÔH`«Î=Ù—.
QÆ~°ƒùáê`«=Ú#‰õΩ H˘xfl „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú.
=O^è•º^À+¨x"å~°}
XHõ ~°∞„^•HõΔ – XHõ =~°¬"≥∞`«∞Î ã¨~åfiHΔ̃ P=ÙáêÅ`À#∂i
|∞∞`«∞HÍÅ =∞O^Œ∞ 7 ~ÀAÅ∞ =O^è•º ¢ã‘ÎH˜ WzÛ#KÀ
ãÖ`å#=u JQÆ∞#∞. D „HÕk =∞O„`«=Ú`À QÆ}Ñü ~°HõΔ
HÍqOK«=ÅÜ«Ú#∞.
FO ^Œ^Œ#‡Ç¨QÆ}Ñ¨`Õ ~°HΔÍ=∞$`«O =∞`«∞û`«O ^ÕÇ≤ÏII

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#O
– ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi q∞„â◊=∞O`À edOz HõO~î°=∞O^Œ∞
^èŒiOz#KÀ =∞Ç¨~°HõΔ HõÅ∞QÆ∞#∞. Wk =∞Ç¨ QÆ}Ñü q^Œº.
ã¨~åÊH˜Δ "Õ~°∞#∞ P‰õΩÅ`À ã¨Ç¨ Pk"å~°=Ú<å_»∞
ÃÑHõeOz, XˆH ~°OQÆ∞ Hõey# P=Ù áêÅ`À Hõ#ºKÕ`« #∂iOz
=O^è•º ¢ã‘ÎH˜ |∞∞`«∞ HÍÅ=∞O^Œ∞ H˘kÌ H˘kÌQÍ uxÑ≤OK«
=ÅÜ«Ú#∞. Wk ¿ãqOK«∞ HÍÅ=Ú# áêÅ∞, J#flO,
ÃÑã¨~°Ñ¨Ñ¨C =∂„`«"Õ∞ PÇ¨~°=ÚQÍ ã‘fiHõiOKåe. D q^èŒ=ÚQÍ
7 ~ÀAÅ∞ PK«iOKåe. L^ÕfiQÆ=Ú ÉèíèÜ«∞â’Hõ=ÚÅ∞, Ñ¨QÆ˜
x„^Œ =i˚OKåe.
Ñ¨Ùëêº~°¯ Ü≥∂QÆ=Ú#O^Œ∞ ã¨Ç¨Ï^Õq ã¨=¸Å=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz, h_»Ö’ ZO_çOz P K«∂~°‚=Ú#∞, â◊s~°=∞O`å XˆH
~°OQÆ∞ QÆÅ P=ÙáêÅ`À ¿ãqOz# Ñ¨Ù„`«=O`«∞~åÅQÆ∞#∞.
Q“¡O
Q“¡O QÆO QÆO QÆO Q“¡O
^Õ=^Œ`«Î ~°HõΔ ~°HõΔ™êfiÇ¨
Q“¡O QÆO QÆO QÆO Q“¡O
Q“¡O
42

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
ÅHõΔ ‡} =¸eHõ, [Ï=∂OÃã P‰õΩÅ∞ K«∂~°‚=Ú
HÍqOz, |∞∞`«∞ HÍÅ=Ú#O^Œ∞ áêÅ`À 3 k#=ÚÅ∞ ¿ãqOz#
Ñ¨Ù„`«=u JQÆ∞#∞. =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ÅÑ¶¨Ú PÇ¨~°=Ú
¿ãqOKåe. Wk KåÖÏ Pâ◊Û~°º Hõ~°=ÚQÍ J#∞Éèí==ÚÖ’xH˜
=K«∞Û#∞. Ñ¨Ó~°fi HÍÅ=Ú ZO`« HÍÅ=Ú#‰õÄ ãÖ`å#=Ú
HõÅ∞QÆx "å~°∞, ÅHõΔ ‡} =¸eHõ ¿ãqOz Ñ¨Ù„`«=O`«∞Öˇ· `«=∞
‰õΩ=∂~°∞Å‰õΩ ÅHõΔ ‡} ¿Ñ~°∞ ÃÑ˜ì#@∞¡ Ñ¨Ó~°fi Ñ¨~°OÑ¨~°QÍ =zÛ#
=∂ QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅ∞ K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl~°∞.
Ñ¨Ùëêº~°¯ Ü≥∂QÆ=Ú# ã¨=∞O„`«õ=ÚQÍ ÅHõΔ ‡} =¸eHõ
`≥zÛ K«∂~°‚=Ú HÍqOz <Õu`À ¿ãqOz, áêÅ∞ „`åy#
J=â◊º=Ú QÆ~°ƒù=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. Wk J#∞Éèí= ã≤^Œú „Ñ¨Ü≥∂QÆO.
Jtfih #HõΔ„`«=∞O^Œ∞ ~åq |^ŒxHõ `≥zÛ P=ÙáêÅ`À
#∂i, ¿ãqOz# =O^è•º ¢ã‘Î Ñ¨Ù„`«=u JQÆ∞#∞.
ÉÏÅ~°HõΔ
=∂ˆ~_»∞ =¸ÅO –^Õ=^•~°∞ – QÀâ◊$OQÆO – „Ñ≤Ü«∂OQÆ∞
–Ñ≤e¡=∞ÅO–HõO‰õΩ+¨ªO –Z^Œ∞~°∞ Ñ¨@ì W=hfl QÆ[ =¸„`«=Ú`À
#∂i, h_»#∞ ZO_çOz, ^èŒ∂Ñ¨=Ú "Õã≤#KÀ „QÆÇ¨Ï– Éèí∂`«
–[fi~°=ÚÅ∞ `˘Åy ÉÏÅ‰õΩ#‰õΩ ~°HõΔQÍ #∞O_»∞#∞.
43

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
44
^èŒ∂Ñ¨=Ú "ÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ FO „^•q`«O `å¿Ñ ~î°O ~î°ó
™êfiÇ¨ – J#∞ =∞O„`«=Ú ÑïîOKåe.
HõÅÇ¨ÏHõ~°}O
Ñ≤e¡ – ZÅ∞Hõ – „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞ – kQÆO|~°∞_»∞ gi
ˆHâ◊=ÚÅ∞ „QÆÇ≤ÏOz, P¢~åú #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# QÆ$Ç¨Ï=ÚÖ’
^èŒ∂Ñ¨=Ú "Õã≤# Z_»Å, P WO˜Ö’x "å~°O^Œ∂ Ñ¨~°ã¨Ê~°=Ú
HõÅÇ≤ÏOK«∞H˘O^Œ∞~°∞.
qâßMÏ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# "ÕÑ¨ K≥@∞ì Ü≥ÚHõ¯ L`«Î~° kâ◊QÍ
áêi# "Õ~°∞ #QÆfl=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz ^•xx Z=i WO˜Ö’
"ÕÜ«Ú^Œ∞"≥∂ "å~°∞ ã¨`«`«=Ú HõÅÇ≤ÏOK«∞H˘O^Œ∞~°∞.
ã¨~åfii+¨ì<åâ◊Hõ~°HõΔqkè
D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ ~ÀE 50 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz#
ã¨HõÅ Ji+¨ì=ÚÅ∞–#~°Ñ¶¨∞’+¨ `˘Åy WO˜ Ü«∞O^Œ∞ âßO`«"≥∞ÿ#
"å`å=~°}=Ú U~°Ê_»∞#∞. Wk xâ◊ÛÜ«∞=Ú, J#∞Éèí=ã≤^ŒúO.
FO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO „Ç‘ÏO F „Ç‘ÏO „H©O „vO ¢H©ΔO FO „sîO
„näO „Ñ¶‘O „Ç‘ÏO
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· QÀ~ÀK«#
=Ú`À edOz QÆ$Ç¨Ï=∞O^Œ∞ ^Õ=`å =∞Ok~°=Ú# LOz#KÀ
QÆ$Ç¨Ï=Ú#O^Œ∞ Ji+¨ì=ÚÅ∞ – #~°Ñ¶¨∞’+¨ `˘ÅQÆ∞#∞.

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
FO „Ç¨ÏO FO
FO „Ç¨ÏO FO
FO „Ç¨ÏO FO
Ñ¨Ùëêº~°¯ Ü≥∂QÆ=Ú# `≥Å¡ lÖË¡_»∞ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ `≥zÛ,
KÕuH˜ QÍx "≥∞_»Ö’QÍx ^èŒiOz# âßsiHõ ÉÏ^èŒÅ∞ – =∂#ã≤Hõ
ÉÏ^èŒÅ∞ U~°Ê_»=Ù.
„â◊=}O #HõΔ„`« *Ï`«‰õΩÅ∞ `≥Å¡ lÖË¡_»∞ "Õ~°∞ ÃÑHõeOK«
~å^Œ∞. Wk "åiH˜ [#‡ #HõΔ„`« =$HõΔ=Ú HÍ=Ù# "å~°∞ nxx
KèÕkOK«~å^Œ∞. ÉèíH˜ÎQÍ JK«Û@<Õ Ñ¨Ó[ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
x„^•Hõ~°}O
D „HÕk =∞O„`«=Ú# Ñ¨~°∞O_»É’=Ù#Ñ¨Ù_»∞ =∞#ã¨∞Ö’
[Ñ≤Oz# =∞Oz x„^Œ HõÅ∞QÆ∞#∞ Wk J#∞Éèí= ã≤^ŒúÜ≥∂QÆ=Ú.
FO „Ç‘ÏO K«O _®O _» L„QÆ K«O_®iHÍ HÍoHÍ x„^ŒÜ«∞
x„^ŒÜ«∞.
HÍHõ [OÑ¶¨∂ – ~°∞„^Œ[@ "Õ~°∞Å∞ t~°ã¨∞ûÃÑ· #∞OK«∞H˘x#
x„^Œ=K«∞Û#∞.
45

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
46
D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞, â◊‡âß#=Ú #O^Œ∞ QÀ
=¸„`«=Ú`À Hõeã≤# =∞ì̃x `≥zÛ WO˜Ö’ "Õã≤ 300 =∂~°∞¡
[Ñ≤Oz# x„^•ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
FO â◊√^Õú â◊√^Õú =∞Ç¨Ü≥∂yx =∞Ç¨x„^Õ ™êfiÇ¨ II
x„^•<åâ◊#O
QÆ∞=∞‡_ç – ÔQ^≥H˘=Ú‡ ã¨=∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ #∂i gÑ¨ÙÃÑ·
‰õΩ_ç ÉèÏQÆ=Ú# ÖËÑ¨#=ÚQÍ ~åã≤#KÀ x„^•HõΔÜ«∞=∞QÆ∞#∞.
|O^èŒ"≥∂K«#O
=∂~°æ t~° Ñ¨Ù#flq∞ Ü«∞O^Œ∞ td=¸Å=Ú `≥zÛ, tYÃÑ·
^èŒiOz# |O^èŒ#=ÚÅ∞ `˘ÅQÆ∞#∞.
LKåÛù@#O
=∞OQÆà◊"å~°=Ú<å_»∞ ~å„u â◊‡âß<åOQÍ~°=ÚÅ∞ `≥zÛ
#Å¡=G=ÚÖ’ ÃÑ˜ì, Z„~°^•~°=Ú`À Hõ˜ì Z=i WO˜ÃÑ·
"ÕÜ«Ú^Œ"≥∂ "å~°∞ "å~°O~ÀAÅÖ’ WÅ∞¡ =^Œe"≥o§ áÈÜ≥∞^Œ~°∞.
D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ 1008 ™ê~°∞¡ [Ñ≤Oz, 5
JOQÆ∞à◊=ÚÅ z„`«Hõ H˘=Ú‡ Ñ¨Ù#~°fiã¨∞ #HõΔ„`«=Ú#O^Œ∞ `≥zÛ,
Z=i WO˜Ü«∞O^Œ∞ áê`≥^Œ"≥∂ "åiH˜ LKåÛ@# [~°∞QÆ∞#∞.
=∞O„`«=Ú – FO Ö’Ç≤Ï`«=ÚˆQ ™êfiÇ¨ I

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
â◊‡âß<åOQÍ~°=Ú`À â◊‡âß# =G=ÚÃÑ· D „HÕk
Ü«∞O„`«=Ú#∞ „"åã≤, â◊`«$™ê÷#=∞O^Œ∞Oz# XHõ¯ ~å„uÖ’
LKåÛ@# =∞QÆ∞#∞.
Ç
¨

O
Ñ
¶
¨
ò
Ç¨OÑ¶¨ò
Ç
¨

O
Ñ
¶
¨
ò
Ç
¨

O
Ñ
¶
¨
ò
Ç
¨

O
Ñ
¶
¨
ò
HÍH˜ – QÆ∞_»¡QÆ∂| DHõÅ∞ 108 `≥zÛ Z=i
QÀ„`«<å=∞=ÚÅ`À D „HÕk =∞O„`«=Ú`À Ç¨ÏŸ=∞=Ú KÕ`«∞"≥∂
"åiH˜ J=â◊º=Ú LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ ^ŒO„ëêì Hõ~åÖÏÜ«∞
J=ÚHõO ã¨Ñ¨Ù„`« ÉÏO^èŒ"≥·ã¨ûÇ¨Ç¨Ï# Ç¨Ï# ^ŒÇ¨Ï ^ŒÇ¨Ï Ñ¨K«Ñ¨K«
j„Ñ¶¨∞O LKåÛ@ Ü«∞ LKåÛ@Ü«∞ Ç¨ïOÑ¶¨ò ™êfiÇ¨ ~î°ó ~î°óII
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ ™ê^èŒº<å=∞=Ú`À q+¨=Ú –
L"≥∞‡`«Î– Å=}=Ú – x=∞‡ h˜`À â◊‡âß# =G=ÚÃÑ· edOz,
47

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
â◊‡âß#=Ú#O^Œ∞ áêu#KÀ P =ºH˜ÎH˜ j„Ñ¶¨∞"Õ∞ LKåÛ@
#=∞QÆ∞#∞.
FO`åˆ~ FO`åˆ~ `«∞ˆ~
K«ÅK«Å j„Ñ¶¨∞QÍq∞h
J=ÚHõ =ÚKåÛ@Ü«∞ LKåÛ@Ü«∞ ™êfiÇ¨
=∂ã¨ t=~å„u<å_»∞QÍx, |Ç¨ïàÏ+¨ìq∞ Ü«∞O^Œ∞QÍx,
t=x~å‡Åº=Ú, â◊==ÚÃÑ· HõÑ≤Ê# =G=Ú `≥zÛ Z=i WO˜
Ü«∞O^À áê`≥^Œ"≥∂ "åiH˜ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞. =∞O„`«
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=Ú ÖËHõ<Õ ã≤kúOK«∞ `«O„`«q∞k.
`≥ÖÏ¡"åÅ∞ – t= x~å‡Åº=Ú Z=i WO˜Ö’ áê`≥^Œ"≥∂
"åiH˜ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞ "≥eH˜ fã≤# ™œYº=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ ~°HõÎ=Ú`À ^èŒfi[Ñ‘~î°=ÚÃÑ· „"åã≤,
HÍH˜ "≥∞_»‰õΩ K«∞˜ì =ke#KÀ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
^Õ=^Œ`«Î
Ü«∞ó Ü«∞ó
Ü«∞ó Ü«∞ó
48

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=ÚÃÑ· lÖË¡_»∞ P‰õΩ
~°ã¨=Ú`À edOz `Õ<≥Ü«∞O^Œ∞ LOz#KÀ P =ºH˜ÎH˜ LKåÛ@#
=∞QÆ∞#∞.
H
õ
¡
O
H
õ
¡
O
H
õ
¡
O
H
õ
¡
O
^Õ=^Œ`«Î
K≥@∞ìÃÑ· #∞#fl HÍH˜QÆ∂_»∞ `≥zÛ ^•xx z`åyflÖ’ Éèíã¨‡=Ú
KÕã≤, â◊`«$=Ù t~°ã¨∞ÃÑ· K«e¡K«#KÀ j„Ñ¶¨∞"Õ∞ LKåÛ@#=∞QÆ∞#∞.
q^Õfi+¨}O
`åà◊Ñ¨„`«=ÚÃÑ· â◊`«$<å=∞=Ú, Hõ~°‡ edOz ^•xH˜ „áê}
„Ñü+¨ª QÍqOz D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ 3000 [Ñ≤Oz,
^•xH˜ q+¨=Ú ~åã≤ 2 =ÚHõ¯Å∞ KÕã≤ ã¨=Ú„^Œ f~°=Ú#O^Œ∞
Éèí∂q∞Ö’ áêu#KÀ t= áê~°fi`«∞Å =O˜ "åiH˜ ‰õÄ_®
q^Õfi+¨} HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞O„`«=Ú – FO ^Õ=^Œ`«Î Ü«∞[˝^Œ`«Î Ü≥∂ã¨∞Î ™êfiÇ¨II
49

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
Ñ≤e¡ – ZÅ∞HõÅ =∞Å=Ú `≥zÛ ÉÁ=∞‡ KÕã≤, hÅ =G=Ú
K«∞ì̃ D „HÕk =∞O„`«=Ú`À 100 ™ê~°∞Î =∞O„uOz# `«O„_ô
H˘_»∞‰õΩÅÔH·<å, ™È^Œ~°∞ÅÔH·<å q^Õfi+¨} HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞O„`«=Ú – FO #"≥∂ =∞Ç¨Éèˇ·~°"åÜ«∞ K« â◊‡âß#
"åã≤<≥·º J=ÚHÍ=ÚHõÜ≥∂ó q^Õfi+Ö ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞ „Hõ}O Ñ¶¨ò——
â◊`«$„ÉèÏ=∞}O
Jtfih #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# ~åq H˘=∞‡ Ñ¨k JOQÆ∞à◊=ÚÅ∞
`≥zÛ, Z=i WO˜ P=~°}Ö’ áê`≥^Œ"≥∂ "å~°∞ ^Õâ◊=ÚÅ∞
Ñ¨˜ì uiÔQ^Œ~°∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇ¨Ï=Ú ÖË^Œ∞.
#Hõ¯ Z=ÚHõ <åÅ∞QÆOQÆ∞à◊=ÚÅ∞ `≥zÛ â◊`«$QÆ$Ç¨Ï=Ú#
=∞$QÆt~å #HõΔ„`«=Ú# áêu#KÀ „ÉèÏ=∞}=∞QÆ∞#∞.
L#‡fÎ Hõ~°}O
L"≥∞‡`«Î ~°ã¨=Ú HÍH˜ ~°ã¨=Ú HõeÑ≤ L"≥∞‡`«Î P‰õΩÃÑ· D
„HÕk Ü«∞O„`«=Ú edOz "ÕÑ¨ K≥@∞ì „HÕ^Œ "åÜ«∞=º kâ◊Ö’
^èŒiOz#KÀ â◊`«$=Ù Ñ≤zÛ"å_»QÆ∞#∞.
50

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=∂~°} „Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ „"åÜ«Ú@ ÖË^Œ∞.
ã¨~°fiã≤kúÜ«∞O„`«O
D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ ‰õΩO‰õΩ=∞ Ñ¨Ù=Ùfi`À Éèí∂~°˚#
Ñ¨„`«=ÚÃÑ· edOz, ‰õΩ_ç Éèí∞[=Ú#‰õΩ ^èŒiOz# ã¨~°fiHÍ~°º
ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞. WO^Œ∞ ãÖ^ÕÇ¨Ï=Ú ÖË^Œ∞.
FO
Ü«∞ó FO
FO
Ü«∞ó FO
FO
Ü«∞ó FO
FO
Ü«∞ó FO
FO
Ü«∞ó FO
FO Ü«∞ó
FO
FO ^Õ=^Œ`«Î =Ú#‡`«ÎO
‰õΩ~°∞ Ü«∞ó ã¨ó ‰õΩ~°∞
FO
51

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
Dâß#ºO
PflˆQÜ«∞O
"åÜ«Ú=ºO
<≥·|∞∞u
`«∂~°∞Ê
Ñ¨_»=∞~°
JOJó J P Hõ W D
ÅOHõΔó Y QÆ Ñ¶¨∞ V K« Kè« [ Ñ¶¨∞ &
FO BO |∞∞ |∞∂
â◊ +¨ ã¨ Ç¨Ï Éèí `« ^äŒ ^Œ ^èŒ #
Z S
Ü«∞ ~° Å = Ñ¨ Ñ¶¨ | Éèí =∞ @ ~î° _» _è» }
"åH˜ûkú
Hõ$uÎHÍ #HõΔ„`«=Ú <å_»∞ „|Ç¨Ï‡ *ˇ=Ú_»∞ |^ŒxHõ KÕuH˜
^èŒiOz# ÑëH˜# Ñ¨Å∞‰õΩ Ü«∞^è•~°ú=∞QÆ∞#∞. Wk =∞Ç¨â◊Û~°ºHõ~°
"≥∞ÿ# `«O„`«=Ú. D „HÕk =∞O„`«=Ú`À |^ŒxHõ „QÆÇ≤ÏOK«
=ÅÜ«Ú#∞.
FO JO`«iHΔÍÜ«∞ ™êfiÇ¨
QÆ∞Ñ¨Îx^èŒ∞ÅJ<Õfi+¨}
âßM’@ =$HõΔ=Ú Ü≥ÚHõ¯ |^ŒxHõ, =∂q∞_ç |^ŒxHõ,
QÀ‰õΔΩ~°O, <åÅQÆ= =O`«∞ Å=}=Ú g˜x "Õ∞Hõ áêÅ`À
#∂i, #∞^Œ∞˜ÃÑ· uÅHõ=ÚQÍ ^èŒiOz# QÆ∞Ñ¨Î x^èŒ∞Å∞
QÀK«~°=∞QÆ∞#∞. ãÖâ◊Ü«∞=Ú ÖË^Œ∞.
52

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 53
â◊x"å~°O Pâı¡ëê #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# ™êÜ«∞O HÍÅ=Ú
^•x=∞‡ yO[Å ~°ã¨=Ú „QÆÇ≤ÏOz J+¨ìq∂ =∞OQÆà◊"å~°=Ú,
`å=∞~° Ñ¨Ó=Ù "Õ~°∞¡ Ñ≤Å¡ Ñ‘K«~° ~°ã¨=Ú „QÆÇ≤ÏOz, Ñïâ◊√kú
KÕã≤ JO[#=Ú `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. nxx â◊√Éèí
k#=Ú# â◊√„Hõ"å~°=Ú<å_»∞ HÍ@∞Hõ=Öˇ ^èŒiOz# QÆ∞Ñ¨Î x^èŒ∞Å∞,
^˘OQÆ`«#=ÚQÍ áêu# =ã¨∞Î=ÙÅ∞ Hõ#|_»∞#∞.
^èŒ#^è•#ºJHõΔÜ«∞O
=∞MÏ#HõΔ„`«=Ú ~ÀA# |Ç¨ï"å~° =$HõΔ=Ú Ü≥ÚHõ¯
|^ŒxHõ „QÆÇ≤ÏOz ^èŒ#=ÚO_»∞ c~°∞"åÖ’ â◊√„Hõ"å~°=Ú<å_»∞
LOz# ^èŒ#=Ú#‰õΩ Ö’@∞ ÖË‰õΩO_® xO_»∞QÍ LO_»∞#∞.
Ç¨Ï™êÎ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# âıá¶êeHÍ |^ŒxHõ ã¨=∞O„`«Hõ
=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, â◊√Éèí k#=Ú# ^è•º<åºQÍ~°=Ú #O^Œ∞Oz#
JHõΔÜ«∞=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
~ÀÇ≤Ï}© #HõΔ„`«=Ú# "Õ∞_ç |^ŒxHõ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ `≥zÛ
^èŒ#™ê÷#=Ú# LOz# ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∂ ãÖÑ¨^ŒÅ`À #∞O_»∞#∞.
ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¶¨∞$`«O
=K«–ã¨~°ã¨fiu P‰õΩ, ‰õΩ+¨ªO, Ãã·O^èŒ= Å=}O – #∞=Ùfi
Ñ¨ÓÅ∞, ~°HõÎ K«O^Œ#O`À #∂i, =∞~°Å =∞O_»∂Hõ Ñï‚, „ÉÏÇ‘Ï‡
~°ã¨=Ú`À Ô~O_»∞™ê~°∞¡ #∂i XHõ k#=Ú =O_ç nxH˜ 4

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
54
Ô~@∞¡ <Õ~Ú "Õã≤ nxH˜ 4 Ô~@∞¡ P=ÙáêÅ∞ áÈã≤ uiy ã¨~°ã¨fiu
~°ãÖ P‰õΩ "Õã≤ =_»H˘˜ì# JÑ¨Ù_»∞ ~°ã¨=ÚáÈQÍ <Õ~Ú =O˜k
q∞QÆ∞Å∞#∞. nx<Õ „ÉÏÇ‘Ï‡Ñ¶¨∞$`« =∞O^Œ∞~°∞. Wk |∞kúx ÃÑOz
*Ï˝Ñ¨Hõ â◊H˜Î ÃÑ~°∞QÆ∞#∞ J#∞Éèí=A˝Öˇ·# "≥·^Œ∞ºÅ Ñ¨~°º"ÕHõΔ}Ö’
nxx `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
H˜#fl~°ã¨fi~°O
Ñ¨ã¨∞Ñ¨Ù – =K« – ‰õΩ+¨ªO – Ñ≤Ñ¨Êe – #Å¡ q∞iÜ«∂Å∞
Ü«∞=xHõ – ™œO^èŒ=Å=}O – âÁOiî g˜x K«∂~°‚=Ú KÕã≤,
=∞~°Å `Õ<≥ #∂i ^•xx 7 ~ÀAÅ∞ `«QÆ∞ =∂„`«=ÚQÍ
¿ãqOz# ã¨fi~°=Ú K«Hõ¯|_»∞#∞.
K«‰õΔΩ+¨ºO
=~°¬ |∞∞`«∞=Ù#O^Œ∞ HÍHõ =∂zx ã¨=¸Å=ÚQÍ
„QÆÇ≤ÏOz #∞=ÙfiÅ #∂<≥`À =O_ç 1 <≥Å `«QÆ∞"≥∂`å^Œ∞
¿ãqOz# „QÆ^ŒÌ =O˜ fHõΔ ^Œ$+≤ì HõÅ∞QÆ∞#∞.
â’¡II Ñ¶¨∞$`Õ#Ñ¨Ù+¨ÊO =∞^èŒ∞<åâ◊$áê`«O
`≥·ÖË#HõO_»∂O uq∞~°O [ÖË# I
~å¢`«ºO^èŒHõO HÍOlHõÜ«∂x Ç¨ÏOu
Ñ¨Ù#~°fl"å <Õ„`« Ñ¨Ù#~°fl=OHõs II

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O 55
`åII Ñ¨Ù#~°fl= ~°ã¨=Ú <Õu`À HõeÑ≤ Hõ#∞Å‰õΩ HÍ@∞Hõ
=Öˇ ^èŒiOz# HõO˜Ö’x Ñ¨Ù=ÙfiÅ∞ x"å~°}=∞QÆ∞#∞ `Õ<≥`À
HõeÑ≤ LÑ¨Ü≥∂yOz# HõO˜#∞O_ç h~°∞ HÍ~°_»O `«QÆ∞æ`«∞Ok.
#∂<≥`À ^Œ∞~°^ŒÅ∞, h˜`À pHõ˜ ^Œ$+≤ì=∂O^ŒºO, QÆOl`À
ˆ~pHõ˜ "åº^èŒ∞Å∞ #tOK«∞#∞. `≥Å¡Ñ¨Ù#~°fl= LÑ¨Ü≥∂y¿ãÎ =∞s
=∞Ozk.
Hõ~°¬áêb=~°ú#O
`≥ÖÏ¡"åÅ∞ – =ÚÅQÆ – L`«Îˆ~}˜ ã¨=∂# ÉèÏQÆ=ÚÅ∞QÍ
„QÆÇ≤ÏOz K«∂~°‚=Ú HÍqOz "Õ∞HõáêÅ`À ÖËÑ¨#=Ú QÍqOz
Ñ¨Óã≤#KÀ Hõ~°‚áêe =$kú á⁄O^Œ∞#∞. (K≥q `«"≥∞‡)
^ŒO`«^Œ$_èôHõ~°}O
zO`« – [Ü«∞Ou – g˜`À ^ŒO`« ^è•=#=Ú KÕÜ«Ú
K«∞O_ç# ^ŒO`«=ÚÅ∞ QÆ˜ì|_»∞#∞.
„|Ç¨Ï‡ K≥=Ú_»∞ "Õ~°∞ Ñ¨ÙzÛ Ñ¨#∞fl =^ŒÌ LOz# ÉÏ^èŒ
x"åiOK«∞#∞. ~°Œã¨=Ú q∞OQÆ~å^Œ∞. =‰õΩà◊ yO[Å∞ ÉÏQÍ
#q∞e Lq∞ã≤#KÀ HõkÖË Ñ¨à◊√§ ^Œ$_è»=∞QÆ∞#∞.
PÇ¨~°Hõ~°}O
lÖË¡_»∞ Ñ‘@ÃÑ· ‰õÄ~˘Ûx Éè’[#O KÕã≤#KÀ PÇ¨~°=Ú
JuQÍ ¿ãqOK«∞#∞.

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
56
`˘O_»Ü≥ÚHõ¯ „HÕ^Œ ÃÑ^Œqx, tMÏ ™ê÷#=Ú# ^èŒiOz
PÇ¨~°=Ú ux#KÀ, cè=Úx=Öˇ JuQÍ u#∞#∞. D „HÕk
=∞O„`«=Ú =ÚO^Œ∞QÍ ã≤kú á⁄O^Œ=ÅÜ«Ú#∞.
FO <åaè"ÕˆQ# T~°fij ™êfiÇ¨II
J<åÇ¨~°Hõ~°}O
Hõ=∞Åc[=ÚÅ∞ – âßÅº#flO g˜x "Õ∞Hõ áêÅ`À =O_ç
<Õu`À Éèí∞lOz# Z_»Å PHõe "ÕÜ«∞^Œ∞.
=ÚO^Œ∞QÍ D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞ ã≤kúOÑ¨ KÕã¨∞HÀ"åe.
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ J=∞$`å~°¯ =∞^èÕº
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ J=∞$`å~°¯ =∞^èÕº
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ J=∞$`å~°¯ =∞^èÕº
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ J=∞$`å~°¯ =∞^èÕº
'FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ J=∞$`å~°¯ =∞^èÕº
ãÖã≤÷`åÜ«∞ =∞=∞â◊sˆ~ J=∞$`«O ‰õΩ~°∞‰õΩ~°∞ ã¨ó™êfiÇ¨II
áê^Œ∞HÍ™ê^èŒ#O
QÆ∞„~°Ñ¨Ù _≥Hõ¯ (Jâ◊fi<åÅO) – JOQÆ∞b`≥·ÅO – `≥Å¡
P"åÅ`À #∂i, JiHÍà◊¡‰õΩ ~åã¨∞H˘x #_»Hõ ™êyOz# ZO`«
^Œ∂~°"≥∞ÿ<å J<åÜ«∂ã¨=ÚQÍ #_»=QÆÅ_»∞.
JOHÀÅ "Õ~°∞#∞ (T_»∞QÆ"Õ~°∞), #∞=ÙfiÅ #∂<≥`À =O_ç,
JiHÍe #∞O_ç "≥∂HÍÅ∞ =~°‰õΩ ÖËÑ¨#=Ú HÍqOK«∞H˘x
QÆ=∞#=Ú ™êyOK«∞H˘x# ZO`« ^Œ∂~°"≥∞ÿ# J<åÜ«∂ã¨=ÚQÍ
#_»∞=QÆÅ_»∞.

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
g˜H˜ (1) FO „Ç‘ÏO #=∞ó
(2) FO #=∞â◊ÛO_çHÍÜ≥ÿ∞ QÆQÆ#O
QÆQÆ#O KåÅÜ«∞ KåÅÜ«∞ "Õâ◊Ü«∞ Ç≤Ïe Ç≤Ïe "ÕQÆ"åÇ≤Ïh
„Ç‘ÏO „Ç‘ÏO ™êfiÇ¨I
ÃÑ· Ô~O_»∞ `«O„`«=ÚÅ‰õΩ D Ô~O_»∞ =∞O„`«=ÚÅ∞ ã≤kúOK«
=ÅÜ«Ú#∞.
"Õ∞Ñ¶¨∞ã¨ÎOÉèí#
Ô~O_»∞ W˜HõÅ#∞ ^ŒQÆæ~°QÍ ãÖÑ¨Ù˜ KÕã≤ â◊‡âß<åOQÍ
~°=ÚÅ`À D „HÕk Ü«∞O„`«=Ú#∞ edOz áêu#KÀ, "Õ∞Ñ¶¨∞
ã¨ÎOÉèí# [iy =~°¬=ÚÅ∞ ‰õΩiÜ«∞=Ù.
"Õ∞Ñ¶¨∂<£ ã¨ÎOÉèíÜ«∞ ™êfiÇ¨
57
=~°¬=Ú‰õΩiÜ«Ú@‰õΩ
[Å=∞^èŒº=Ú# xÅ|_ç D „HÕk =∞O„`«=Ú#∞
™ê=¸Ç≤ÏHõ=ÚQÍ 33 =∞Ok [Ñ≤Oz# =~°¬=Ú ‰õΩiÜ«Ú#∞.
=ÚO^Œ∞QÍ ~°∞„^•aè¿+Hõ=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
'Ç¨ïO NO Ç¨ïO—

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
JO[#q^Œº
JO[# ™ê^èŒ#Ö’ =ÚO^Œ∞QÍ JÑ¶¨∞’~° =∞O„`« ã≤kúx
á⁄O^Œ=ÅÜ«Ú#∞. J#O`«~°O
^è•º#O–|Ç¨ï~°∂ÑÖqâ◊fi~°∂ÑÖq^•º^èŒ~°=∞¿ÇÏâ◊fi~°OI
[áê=∞ºÇ¨ÏO =∞Ç¨^Õ=O ã¨~°fiã≤kú „Ñ¨^•Ü«∞HõOII
WO„kÜ«∞ x„QÆÇ¨Ï=Ú`À, LÑ¨"åã¨=ÚO_ç D „HÕk t=
=∞O„`«=Ú#∞ [Ñ≤OK«=ÅÜ«Ú#∞.
FO #"≥∂ ~°∞„^•Ü«∞ ~°∞„^Œ~°∂áêÜ«∞
#"≥∂ |Ç¨ï~°∂áêÜ«∞ #"≥∂ qâ◊fi~°∂áêÜ«∞ #"≥∂
qâßfi`«‡<Õ #=∞ó `«`«∞Ê~°∞+¨Ü«∞HΔÍÜ«∞ #"≥∂ Ü«∞HõΔ ~°∂áêÜ«∞
#=∞ UHõ Ü«∞HΔÍÜ«∞ #=∞ UˆHHõΔ}ÏÜ«∞ #"≥∂ Ü«∞HΔÍÜ«∞ #"≥∂
=~°^•Ü«∞ #=∞ó `«∞^Œ `«∞^Œ ™êfiÇ¨II
JO[#=Ú `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«Ú@‰õΩ â◊‡âß<åyflx
fã¨∞H˘x=zÛ
FO[fie`«q^Œ∞º^Œ∂ú=∂Ü«∞™êfiÇ¨Jxã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍLOz
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ "åã¨∞ ^Õ"åÜ«∞ ^èŒ~° ^èŒ~° |O^èŒ
|O^èŒ N Ñ¨`«ÜÕ∞ ™êfiÇ¨ – J#∞ =∞O„`«=ÚKÕ, =uÎx
Jaè=∞O„uOz
58

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ã≤^Œú ™ê^èŒHÍÜ«∞ [fiÅ [fiÅ Ñ¨K« Ñ¨K«
áê`«Ü«∞ áê`«Ü«∞ |O^èŒ |O^èŒ ãÖÇ¨Ï~° ãÖÇ¨Ï~° ^Œ~°≈Ü«∞
^Œ~°≈Ü«∞ xkèO #=∞ó
Jx nÑ¨=Ú#∞ "≥eyOK«=ÅÜ«Ú#∞.
FO SO =∞O„`«ó ã¨~°fi ã≤^ÕúÉè’º#=∞ó qâıfiÉèíºó ™êfiÇ¨ I
J#∞ =∞O„`«=Ú`À HÍ@∞Hõ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞.
FO HÍo HÍo =∞Ç¨HÍo ~°HõΔ^ŒO J[#O #"≥∂ qâıfiÉèíºó
™êfiÇ¨ – Jx JO[# „^Œ=º=Ú#∞ Jaè=∞O„uOz
FO ã¨ˆ~fi ã¨~°fiÇ≤Ï`Õ H©¡O ã¨ˆ~fi ã¨~°fiÇ≤Ï`Õ ã¨~Àfi+¨^èŒ „Ñ≤Ü«∂
Ç≤Ï`Õ q~°`Õ #"≥∂#=∞ó ™êfiÇ¨
J#∞ =∞O„`«=Ú`À |OQÍ~°∞ â◊ÖÏHõ`À <Õ„`«=ÚÅ‰õΩ
JO[#=Ú =Öˇ ^èŒiOK« =ÅÜ«Ú#∞. J#O`«~°O "≥∞Å¡x
=G=Ú Ñ¨©ì =Öˇ Hõà◊§‰õΩ Hõ@ì=ÅÜ«Ú#∞. Ñ¨@∞ì =G=Ú#∞
‰õÄ_® Hõ@ì=K«∞Û#∞.
D JO[#=Ú JkèHÍOQÆ=ÚÅ∞ HõÅ"åiH˜ J#QÍ KÕuH˜
QÍx, HÍeH˜ QÍx P~°∞ "Õà◊√§ L#fl"åiH˜ =∞iÜ«Ú
JOQÆÇ‘Ï#∞Å‰õΩ, ‰õΩHõ¯ Hõ~°z#"åiH˜, Jyfl`À â◊s~°=Ú H˘O`«
HÍe# "åiH˜ ^èŒiOÑ¨KÕÜ«∞~å^Œ∞.
59

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
â◊√zQÍ 2 ~ÀAÅ∞ Ñ¨QÆÅ∞ LÑ¨"åã¨ =ÚO_ç ~å„u
Éè’[#=Ú t=Ñ¨Ó*Ï#O`«~°=Ú KÕã≤ (áêÅ∞ – J#fl=Ú
=∂„`«"Õ∞) =∞~°Å JO[#=Ú ^èŒiOÑ¨ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
Ü«∞HõΔ „Ñü=∞ KÕã≤ L^ŒÜ«∞O – ™êÜ«∞O„`«O D „HÕk
=∞O„`«=Ú`À tMÏ|O^èŒ=Ú QÍqOÑ¨ =ÅÜ«Ú#∞.
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ `«∞Å `«∞Å =∞¿ÇÏâ◊fi~°
=∂¿ÇÏâ◊fi~° #∞[fiÅ #∞[fiÅ q[fiÅ q[fiÅ q∞[fiÅ q∞[fiÅ
Ç¨Ï~°Ç¨Ï~° Ü«∞HõΔ ~å[Ñ¨Ól`Õ Ü«∞HõΔ ‰õΩ=∂i ã¨∞Ö’K«<Õ™êfiÇ¨ –
FO #"≥∂ ÉèíQÆ=`Õ ~°∞„^•Ü«∞ FO ##fl ##fl =∞Ç¨#fl q¿ÇÏ#fl
q¿ÇÏ#fl =∞¿ÇÏ#fl – =∞¿ÇÏ#fl q¿ÇÏ#fl qÇ¨#fl =∞Ç¨<Õfl
Ç¨Ï~°Ç¨Ï~° ~°HõΔ ~°HõΔ Ñ¨Ól`Õ Ü«∞HõΔ ‰õΩ=∂i ã¨∞Ö’K«<Õ ™êfiÇ¨ I
L`«Î~åÜ«∞}=∞O^Œ∞ WO„^ŒQÀÑ¨ Ñ¨Ù~°∞QÆÅ#∞„QÆÇ≤ÏOz
ã≤O^Œ∂~°=Ú`À HõeÑ≤, lÖË¡_»∞ ^Œ∂k`À =uÎ KÕã≤, #Å¡x #∞=ÙfiÅ
#∂x`À HõeÑ≤ nÑ¨=Ú "≥eyOz HÍ@∞Hõ „QÆÇ≤ÏOK«=ÅÜ«Ú#∞.
Ñ¨Ó~°fiHõÎ =∞O„`«=ÚÅ`À JO[#=Ú ^èŒiOz K«∂ã≤# W+¨ì
^Œ~°≈#=∞QÆ∞#∞.
=∞iÜ≥ÚHõ„Ñ¨Ü≥∂QÆO
J#∂~å^èŒ #HõΔ„`«=Ú ~ÀA# âßM’@=$HõΔ=Ú Ü≥ÚHõ¯
|^ŒxHõ ã¨=∞O„`«Hõ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, QÀ~ÀK«#=Ú`À #∂i
JO[#=Ú KÕã≤ ^èŒiOz# xkè ^Œ~°≈#=∞QÆ∞#∞.
60

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=∞$`«ãÖr=x
JOHÀÅ =$HõΔ=Ú „HÕ^Œ t=eOQÆ=Ú#∞ „Ñü+≤ªOz
Ñ¨ÓlOKåe. H˘`«Î ‰õΩO_»#∞ JK«@ ™ê÷Ñ≤Oz HõÅâ◊Ñ¨Ó[ QÍqOz
XˆH ã¨∂„`«=Ú`À =$HõΔ=Ú#∞, eOQÆ=Ú#∞, ‰õΩO_»#∞ HõeÑ≤
HõÏìe.
JÑ¶¨∞’~° =∞O„`«=Ú`À 4 QÆ∞~°∞ |∞∞ufi‰õΩ¯Å`À „Ñ¨fx`«ºO
JiÛOKåe.
ëÈ_»â’Ñ¨Kå~° Ñ¨Ó[ HÍqOKåe. JOHÀÅ =$HõΔ=Ú
Ñ¨Ó=ÙÅ∞ Ñ¨Óã≤, HÍã≤, Ñ¶¨Å=ÚÅÜÕ∞º =~°‰õΩ J~°Û# H˘#
™êyOKåe. J=hfl Ñ¶¨∞@=Ú#‰õΩ ã¨=∞iÊOKåe. P Ñ¶¨Å=ÚÅ∞
`À<Õ Ñ¶¨∞@=Ú xOÑ≤ Ñ¨Ó~°‚O KÕÜ«∂e. J#O`«~°O "å˜
c[=ÚÅ∞ Ñ¶¨∞@=ÚÖ’ #∞O_ç ‰õΩ=∞‡i KÕu #∞Oz =∞˜ì `≥zÛ
^•xx xOÑ≤, =∞iH˘O`« Ñ¶¨∞@=Ú#‰õΩ Ñ¨ÓÜ«∂e.
J#O`«~°O Jq Pi# `«~°∞"å`« P Ñ¶¨∞@=Ú#∞ u~°QÆ
"Õã≤ J^èÀ=ÚY=ÚQÍ XHõ ~åy Ñ¶¨∞@=∞O^Œ∞Oz `≥·Å=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOKåe.
15 ~ÀAÅ∞ JOHÀÅ `≥·Å=Ú, 15 ~ÀAÅ∞ uÅ `≥·Å=Ú
D q^èŒ=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOz, =∞$`«∞x =Ú‰õΩ¯Ö’ P `≥·Å=Ú "Õã≤#
rq`«∞_»QÆ∞#∞.
61

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
H˘xfl q+¨=ÚÅ q~°∞QÆ∞à◊√¡, Ü«∞H˜Δ}∞Å ™ê^èŒ#Å∞ – Ö’Ç¨Ï
â◊√^Œ∞úÅ∞ K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú.
'Ü«∞O„`«=Ú—— QÆ∂iÛ ^Õ= ÉèÏQÆ=`«=ÚÖ’ W@∞¡#flk.
''J~åƒÉèÏ"Õ `«^è• Ü«∞O„`«O – 3–26–21. J#QÍ Ñ¨ÓlOK«∞
@‰õΩ „Ñü=∞ ÖË#Ñ¨Ù_»∞ ^•x „Ñü~°∂Ñ¨=ÚQÍ Ü«∞O„`«=Ú#∞
JiÛOK«=K«∞Û Jx J~°ú=Ú.
"Õ∞~°∞ `«O„`«=∞O^Œ∞–<å~°nÜ«∞ Ñ¨Ù~å}=Ú#O^Œ∞
ÉèíQÆ=O`«∞x ™ê÷#=ÚÅ∞ 7 QÍ K≥Ñ¨Ê|_®¤~Ú.
â’¡II PáÈyfl~°› $^ŒÜ«∞O K«„HõO qëÈ‚óˆHΔ„`« ã¨=Ú^Œƒù=O
Ü«∞O„`«O K«„Ñü =∂ ™ê÷# =∞~°Û<Õ ã¨~°fi^•Ç¨Ïˆ~ó
1. [Å=Ú,2. Jyfl,3. Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú, 4. K«„Hõ=Ú,
5. ˆHΔ„`«=Ú, 6. Ü«∞O„`«=Ú, 7. „Ñü=∞.
HÍÖÏO`«~°=Ú# =∞O„`« Ñ¨Ó~°fiHõ Ü«∞O„`«=Ú „Ñü=∂
„ÑüëêªÑ¨<å^Œ∞Å`À qâı+¨ Ñ¶¨Å „Ñ¨^Œ=∞x |∞∞+¨μÅ∞ QÆ∞iÎOKå~°∞.
=∂#=ÙÅ âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ ÉÏ^èŒŒÅ‰õΩ Ü«∞O„`«^è•~°} ã¨Ç¨Ï
HõiOz ÉÏ^è• x=$uÎ HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx J<ÕHõ c*ÏHõΔ~°=ÚÅ`À
ãÖYºÅ`À Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ ã¨$+≤ªOKå~°∞.
W`«~° ^Õâ◊=ÚÅÖ’ ‰õÄ_® Ü«∞O„`«=ÚÅ#∞ `åg^Œ∞Å#∞
^èŒiOK«_»O =Å¡ W+¨ìã≤kú HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx qâ◊fiã≤OKÕ"å~°∞.
62

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
Ü«∞O„`«=Ú#∞ ÖËHõ `åg^Œ∞#∞ WOw¡+¨μÖ’ Amulet JOÏ~°∞.
Wk ÖÏ<£ ÉèÏëê Ñ¨^Œ"≥∞ÿ# U=ÚÖË@O #∞Oz =zÛOk.
K«i„`« HÍ~°∞_»~Ú# Ñ¨¡~Úh „"å`«Å##∞ãïOz U=ÚºÖË@O
Ñ¨^Œ=Ú Ãã·ˆH¡=∞<£ J<Õ XHõ B+¨^èŒ "≥ÚHõ¯¿Ñ~°∞. D "≥ÚHõ¯#∞
WO˜H˜ ^•fi~°=Ú#‰õΩ Hõ˜ì#KÀ q+¨ "åÜ«Ú=ÙÅ „Ñ¨ÉèÏ==Ú
#∞z HÍáê_»∞#x "å~°∞ qâ◊fiã≤OKÕ "å~°∞. „Hõ"Õ∞}Ï ~À=∞#∞Å
D qâßfiã¨=Ú qq^èŒ ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ, ~ÀQÆ=ÚÅ‰õΩ `åO„uHõ
„Ñ¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ HõxÃÑ@∞ì@‰õΩ ^•i fã≤#k.
Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ ã≤kúOKåÅO>Ë "å˜H˜ xiú+¨ì=ÚÖˇ·#
c*ÏHõΔ~°=ÚÅ [Ñ¨=ÚÅ`À =∂#ã≤Hõ â◊H˜Îx á⁄Ok ^•xx
Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ xH˜ΔÑ¨Î=Ú KÕã≤, ^•x ^è•~°} ™ê÷Ñ¨<å^Œ∞Å
=Å# Jcè+¨ì ã≤kú á⁄O^Œ=K«∞Û.
Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ ã¨∂÷Å=ÚQÍ 2 ~°Hõ=ÚÅ∞
1. "Õ∞~°∞ „Ñ¨™êÎ~°=Ú – Wk ˆ~ÕMÏ`«‡Hõ=ÚQÍ LO_»Hõ HÀ}O – =$`«ÎO
– K«`«∞~°„ãÖ =O˜q „f _≥·=∞#¬#ÖòÖ’ ~°∂Ñ¨=Ú á⁄Ok
Ü«ÚO@ÚOk. Wq Ñ¨Ó[‰õΩ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞.
2. Éèí∂ „Ñ¨™êÎ~°=Ú – Wk ˆH=ÅO á⁄_»=Ù – "≥_»Å∞ÊÅ∞ =∂„`«"Õ∞
Hõey ˆ~‰õΩÅÃÑ· HÀ}O – =$`«ÎO "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q Hõey Ü«ÚO@∞Ok.
Z`«∞Î LO_»^Œ∞. Wq Z‰õΩ¯=QÍ ™ê÷Ñ¨#‰õΩ, ^è•~°}‰õΩ LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞.
63

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=∂#=Ùx â◊j~° x~å‡}=Ú =ÚYº=ÚQÍ Ñ¨$kè=º¿ÑÎ*’
"åÜ«Ú ~åHÍâ◊=ÚÅ∞ J<Õ ÑÖK«Éèí∂`«=ÚÅ`À U~°Ê_ç#k.
=∞#Éèí∂q∞ ‰õÄ_® Ñ¨$kèg`«`«fi=Ú HõÅ^≥· W`«~° =∞Ç¨Éèí∂`«=ÚÅ
ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À =∞#=Ú rqOK«∞K«∞<åfl=Ú. Ü«∞O„`«=ÚÅ
ã¨Ç¨Ü«∞=Ú`À =∞#=Ú rqOK«∞K«∞<åfl=Ú. Ü«∞O„`«=ÚÖ’
edOK«∞ ˆ~YÅ∞–HÀ}=ÚÅ∞–=$`«Î=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "å˜H˜
ÑÖK«Éèí∂`« =∞Ç¨`«`«Îfi=ÚÅ#∞ J#∞ ãÖ^è•xOz–JHÍ~åk
HõΔHÍ~åO`« =~°‚=ÚÅÖ’ ÑÖK«Éèí∂`«=ÚÅ `«`«Îfi=ÚÅ#∞
xˆ~ÌtOz "å˜x Ü«∞O„`« ™ê^èŒ#Ö’ ZÖÏ „Ñ¨Ü≥∂yOKåÖ’
=∞#‰õΩ Ñ¨Ó~°∞fiÅ∞ `≥eÜ«∞*Ëâß~°∞.
Ü«∞O„`«=ÚÖ’ edOK«∞ ãÖYºÅ‰õΩ Jkëêª# ^Õ=`«Å∞
D q^èŒ=ÚQÍ #∞O^Œ∞~°∞.
`«`«Îfi=Ú ˆ~YÅ∞ JHõΔ~°=ÚÅ∞
Ñ¨$kèq K«`«∞~°„ãÖ L–T–F–QÆ–[–_»–^Œ–|–Å
[Å=Ú =$`«Î=Ú Ñ¶¨∞–~°≠–^Œ–^èŒ–Éèí–=–ã¨
Jyfl „uHÀ}=Ú W–D–S–Y–Kè«–~î°–^äŒ–Ñ¶¨–~°
"åÜ«Ú=Ù 3 =$`«Î=ÚÅ∞ J–P–U–Hõ–K«–@–`«–Ñ¨–Ü«∞–+¨
PHÍâ◊=Ú |O^Œ∞=Ù JO–Jó–V–&–}–#–=∞–â◊–Ç¨Ï
64

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
ãÖYº ^Õ=`« kâ◊
1. ~°q `«∂~°∞Ê
2. Éèí∞=<Õâ◊fii <≥·|∞∞u
3. QÆ}Ñü L`«Î~°
4. Ç¨Ï#∞=∞ "åÜ«∞=ºO
5. q+¨μ‚=Ù Ñ¨_»=∞~°
6. ‰õΩ=∂~°™êfiq∞ PˆQflÜ«∞
7. HÍo ^ŒH˜Δ}
8. Éèˇ·~°=Ù_»∞ Dâß#ºO
9. Éèˇ·~°q Ñ¨_»=∞~°
Ü«∞O„`« ÖËY#=Ú#‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ |OQÍ~°∞ ˆ~‰õΩ „âı+¨ª=Ú
– J#O`«~°=Ú "≥O_ç – ~åy „Ñ¨â◊ã¨Î=ÚÅ∞. Éèí∂~°˚ Ñ¨„`«=Ú
‰õÄ_® =∞Oz^Õ HÍx Wk `å`å¯eHõ „Ñ¨Ü≥∂[#=ÚÅˆH Z‰õΩ¯=QÍ
LÑ¨Ü≥∂yO`«∞~°∞. „uÖ’Ç¨Ï=ÚÅ∞ ÑÖK«Ö’Ç¨Ï=ÚÅ`À ˆ~‰õΩ
`«Ü«∂~°∞ KÕã≤# Jk =∞iO`« „âı+¨ª=Ú.
„uÖ’Ç¨ÏLOQÆ~°=∞Ç≤Ï=∞
Pk"å~°O – Ñ¨Ù+¨ºq∂ #HõΔ„`«O =zÛ#KÀ ^•xx
Ñ¨Ùëê¯~°º Ü≥∂QÆ=∞OÏ~°∞. Wk qt+¨ì"≥∞ÿ# YQÀà◊ âßG
â◊√Éèík#=Ú. Ñ¨Ùëêº~°¯ Ü≥∂QÆ=Ú#∞ Ñ¨q„`«=ÚQÍ D
LOQÆ~°=Ú#∞ „uÖ’Ç¨Ï=ÚÅ`À `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂e. Ö’Ç¨Ï=ÚÅ∞
xiÌ+¨ì Ñï=∂}=ÚÖ’ WÖÏ LO_®e.
65

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
10 :12 :16 áêà◊¡Ö’ |OQÍ~°=Ú : "≥O_ç : ~åy
LO_®e. Wk ^Œi„^Œ=Ú#∞ <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú@Ö’
=„*ÏÜ«Ú^èŒ=Ú =O˜k.
Ü«∞O„`«ÖËd#∞Å∞
qq^èŒ HÀiHõÅ ã≤kúH˜ Ü«∞O„`«=ÚÅ∞ „"åÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ ~°Hõ
~°Hõ=ÚÅ ÖËd#∞Å∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«|_»`å~Ú. Ö’Ç¨Ï=ÚÅÖ’
|OQÍ~°∞ â◊ÖÏHõ – "≥O_ç – ~åy =∞iÜ«Ú W`«~° ^è•`«∞=ÙÅ`À
KÕã≤# ÖËd#∞Å∞ LÑ¨Ü≥∂yOK« |_»`å~Ú. J^Õ q^èŒ=ÚQÍ
"≥ÚHõ¯Å HÍ_»Å∞ ‰õÄ_® –*Ïl – =∞e¡ –"ÕÑ¨ – =∂q_ç –
~åq – =∞„i Ñ¨ÙÅ¡Å∂ – WOHÍ qq^èŒ Ñ¨H˜Δ DHõÅ∞ – W`«~°=ÚÖˇ·
=Úà◊¥¡ ‰õÄ_® HÍ~°º ÉèË^Œ=∞##∞ãïOz LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»`å~Ú.
Ü«∞O„`«ã≤kúH˜=¸Å=Ú
Ü«∞O„`«=ÚÅ =Å¡ HÍ~°ºã≤kú á⁄O^•ÅO>Ë „HÕ^Œ
¿Ñ~˘¯#fl q^èŒ∞Å∞ `«Ñ¨Êxãï.
1. ™ê^èŒ‰õΩ_»∞ `«Ñ¨Êx ãïQÍ ÑÖKåHõΔi JHõΔ~° ÅHõΔÅ∞ [ÑÖ
KÕã≤ ã≤kúá⁄Ok Ü«ÚO_®e. t"å#∞„QÆÇ¨ÏO LO_®e.
2. Ü«∞O„`« QÍÜ«∞„u ÖË^• Éèí∂`«eÑ≤ ã≤kú á⁄OkÜ«ÚO_®e.
3. <≥·uHõ r=#O Ñ¨q„`«OQÍ Ü«ÚO_®e.
66

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
4. LÑ¨HÍ~° ã¨fiÉèÏ==Ú – "åH± â◊√kú LO_®e.
5. Ñ¨~å#fl Éè’[#=Ú – Ñ¨~°„^Œ=º=Ú Lz`«=ÚQÍ „QÆÇ≤ÏOK«∞@
Ñ¨~°„^ÀÇ¨ÏzO`«#–Ñ¨~°QÆ$Ç¨Ï"åã¨=Ú–^•#=ÚÅ∞ Ñ¨ÙK«∞Û
H˘#∞@–`«kÌ#=Ú Éè’[#=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@ KÕÜ«∞~å^Œ∞.
ÑÖK«^ŒjÜ«∞O„`«=Ú
Wk ãÖMÏº Ü«∞O„`«=ÚÅÖ’ J"≥∂Ñ¶¨∞"≥∞ÿ#k. U „Ñ¨Hõ¯
#∞Oz HõeÑ≤##∂ "≥Ú`«ÎO ãÖYº 15 =K«∞Û#∞. ÑÖK«^Œj
Ü«∞O„`«=Ú N q^•º =∞Ç¨=∞O„`«=Ú#‰õΩ „Ñü~°∂Ñ¨=Ú.
#=„QÆÇ¨Ï ã¨∂K«Hõ=ÚÖˇ·# 9 ãÖYºÅ`À t= â◊H˜Î
ã¨fi~°∂Ñ¨=Ú „ÑüÑ¶ëOK«∞#@∞¡QÍ ˆH=ÅO „âıÜ≥∂^•~ÚHõ=Ú
H˘~°ˆH D Ü«∞O„`«=Ú `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞|_ç#k. D
Ü«∞O„`«=Ú`À ^Œ∞+¨ì Hõ~°‡Å∞ KÕÜ«∞gÅ∞ÖË^Œ∞.
Ü«∞O„`« L^•ú~° â’¡Hõ=Ú –
â’¡II K«O„^•yfl <Õ„`«Ü≥∂QÆâ◊Û
"Õ^ŒÉÏ} ~°ã¨ã¨Î^è• I
=Úx <åQÆ „QÆÇ¨*Ë˝Ü«∂ó
Uëê ÑÖK«^Œ j =∞`å II
D Ü«∞O„`«=Ú =Å# ^èŒ#ÖÏÉèí=Ú – â◊`«$ [Ü«∞O –
^Õ=`å^Œ~°≈#O – q^Œº – JkèHÍ~°=Ú – P~ÀQÆº ã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=¸Å =∞O„`«=Ú 1 ÅHΔÍ áêuHõ"ÕÅ∞ [ÑÖ KÕÜ«∂e.
67

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
Éèí∞=<Õâ◊fis c[O ‰õÄ_® ãÖYºÅ`À ÉÏ@∞ „"åÜ«∞_»O nxÖ’x
qt+¨ª`«. Z„~°x =G=ÚÅ∞ ^èŒiOz UHÍO`«=ÚQÍ QÆ}Ñü
Ñ¨Ó[ QÍqOz Ü«∞O„`«=Ú#O^Œ∞ „áê} „Ñü+¨ª QÍqOz
ëÈ_»â’Ñ¨Kå~° Ñ¨Ó*Ï#O`«~°=Ú [Ñ¨Ñ¶ë`«O Ü«∞O„`«=Ú#‰õΩ
^è•~°áÈÜ«∂e.
6 1 8
7 5 3
2 9 4
=¸Å =∞O„`«=Ú – FO „Ç‘ÏO NO H©¡O SO #=∞ó
=∂ã¨ t=~å„u<å_»∞ Ü«∞O„`«=Ú edOz# K«`«∞ifi^èŒ
Ñ¨Ù~°∞ëê~°ú=ÚÅ∞ ã≤kúOK«∞#∞. ^•x=∞‡ Ñ¨ÙÅ¡`À QÍx, =∂ˆ~_»∞
Ñ¨ÙÅ¡`À QÍx Ü«∞O„`«=Ú edOz# ã¨=∞ã¨Î ãÖÑ¨^ŒÅ∞
HõÅ∞QÆ∞#∞. ^Œi„^Œ ÉÏ^èŒ `˘ÅQÆ∞#∞.
QÀ=¸„`«=Ú – =∞#tÅ – Hõ~°∂Ê~°=Ú – #Ok =~°ú#O
– QÀ~ÀK«# q∞„â◊=Ú`À ã≤~å KÕã≤ ~åqÑ¨ÙÅ¡`À 1000 ™ê~°∞¡
Ü«∞O„`«=Ú edOz# W+¨ìã≤kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
68

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
qOâ◊uÜ«∞O„`«=Ú
Wk ‰õÄ_® ãÖMÏº Ü«∞O„`«"Õ∞. qOâ◊u J#QÍ
ãÖã¨¯ $`«=ÚÖ’ 20 Jx J~°ú=Ú. nx<Õ Ç≤ÏOnÖ’ c™ê
Ü«∞O„`«O JOÏ~°∞. L`«Î~° ÉèÏ~°`«^Õâ◊=ÚÖ’ KåÖÏ qiqQÍ
nxx LÑ¨Ü≥∂y™êÎ~°∞. HÍ~°º ã≤kúH˜ Wk ÃÑ˜ìOk ¿Ñ~°∞. Ç≤ÏOn
~å„ëêìÅÖ’ XHõ <å#∞_ç ‰õÄ_® WÖÏ LOk.
''lãπ ˆH áêãπ Ç¨ÏŸ c™ê I Lãπ HÍ HÍºˆ~ [QÆnâß——
J#QÍ, Z=i =^ŒÌ D c™ê Ü«∞O„`«O LO@∞O^À
"åix Dâ◊fi~°∞_»~Ú<å Uq∞ KÕÜ«∞QÆÅ_»∞? Jx J~°úO.
D „HÕ^Œ ''J+¨ì^ŒàÏ`«‡Hõ qOâ◊u—— Ü«∞O„`«O W=fi|_»∞
K«∞#flk. Ñ¨Ó[# ÖËY# q^è•#=ÚÅ∞ Ñ¨Ó~ÀfiHõÎ=ÚQÍ<Õ KÕÜ«∞
=ÅÜ«Ú#∞. Hõ#∞Hõ „Ñ¨`ÕºHõ=ÚQÍ „"åÜ«Ú@ÖË^Œ∞.
69
2
2
2
2
2
7
7
7
7
7
10
10
10
10
10
6
6
6
6
6 4
4
4
4
4
9
9
9
9
9
1 3
1 3
1 3
1 3
1 3
8
8
8
8
8

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
=¸Å =∞O„`«=Ú –FO „Ç‘ÏO H©¡O =∞=∞ "åzè`«O ^ÕÇ≤Ï
™êfiÇ¨ qOâ◊u Ü«∞O„`«=ÚÅÖ’ ÖËY# q^è•#=Ú
J<ÕHõ=ÚÅ∞#flq. "å˜ Ü«∞xfl˜Ö’ ''J+¨ì^ŒàÏ`«‡Hõ qOâ◊u——
Ü«∞O„`«"Õ∞ „âı+¨ª=∞~Ú#k.
áê~î°‰õΩÅ∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ qOâ◊u Ü«∞O„`«=ÚÖ’x
~°Hõ=ÚÅ∞ „"åÜ«ÚK«∞<åfl#∞. K«`«∞~°∞ƒù[ _»=∞~°∞ qOâ◊u –
‰õΩÉË~°qOâ◊u – ã¨fiã≤Î qOâ◊u – N =Oâ◊u – â◊H˜Î =Oâ◊u –
ÅH©Δ ‡ qOâ◊u ™œÉèÏQÆº qOâ◊u – qÑ¶¨∞fl <åâ◊Hõ qOâ◊u –
^Œ∂º`« q[Ü«∞ qOâ◊u "≥Ú^ŒÅ~Ú#q HõÅ=Ù.
#=„QÆÇ¨ÏÜ«∞O„`«=ÚÅ∞
*Ï`«Hõ K«„Hõ=ÚÖ’x ^Œ∞~°ƒùÅ „QÆÇ¨Ï=ÚÅ#∞ "å˜
ÉÏ^èŒÅ#∞ x"åiOK«∞H˘#∞@‰õΩ – ^ŒâßO`«~°Ìâ◊s`åº „QÆÇ¨Ï ^À+¨
x"å~°}‰õΩ – QÀKå~°s`åº áêÑ¨„QÆÇ¨Ï Ji+¨ì x"å~°} ^•fi~å,
J#∞„QÆÇ¨Ï ã≤kú, W+¨ì â◊√Éèí Ñ¶¨Å „áêÑ≤ÎH˜ #= „QÆÇ¨Ï Ü«∞O„`«=ÚÅ#∞
xi‡Oz Ñ¨ÓlOK«∞ H˘#=K«∞Û#∞. „Ñ¨`ÕºHõ=ÚQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤
Ñ¨~°∞ûÖ’ QÍx – LOQÆ~°=ÚQÍ QÍx KÕ~ÚOz ^èŒiOK«=K«∞Û#∞.
xiÌ+¨ì =∞O„`«=Ú`À „QÆÇ¨Ï[Ñ¨=Ú KÕã≤# Ñ≤=∞‡@ – P
Ü«∞O„`«=Ú#∞ P „QÆÇ¨Ï ãÖ|O^èŒ "å~°=ÚÖ’ P „QÆÇ¨Ï ãÖ|O^èŒ
Ç¨ÏŸ~°Ö’ ^èŒiOK«=ÅÜ«Ú#∞.
70

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
P „QÆÇ¨Ï ãÖ|O^èŒ ^è•#º=ÚÅ#∞ PÜ«∂ "å~°=ÚÅÖ’
^•#=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. P „QÆÇ¨Ï ãÖ|O^èŒ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞
‰õÄ_® ^•#=ÚeÜ«∞º =K«∞Û#∞. Ö’Ç¨Ï=ÚÅ∞ ‰õÄ_® ^•#=Ú
KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. =G^•#=Ú PÜ«∂ „QÆÇ¨Ï=ÚÅ‰õΩ
ãÖ|OkèOz# ~°OQÆ∞Å∞ HõÅq `«Ñ¨Êx ãïQÍ KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
~°`«fl^è•~°} KÕÜ«Ú#Ñ¨Ù_»∞ P ~°„`«=ÚHõÅ LOQÆ~°=Ú#∞
ãÖ|Okè`« =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ QÀ„`«<å=∞=ÚÅ`À ãÖ„áÈHõΔ}
KÕÜ«Ú=ÅÜ«Ú#∞. „QÆÇ¨Ï ãÖ|Okè =∞O„`«=Ú`À ^•xx â◊H˜Î
=O`«=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
71

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
7
7
7
7
7
3
3
3
3
3
10
10
10
10
10
8
8
8
8
8
6
6
6
6
6
4
4
4
4
4
3
3
3
3
3
10
10
10
10
10
5
5
5
5
5
6
6
6
6
6
1
1
1
1
1
8
8
8
8
8
7
7
7
7
7
5
5
5
5
5
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
9
9
9
9
9
4
4
4
4
4
„
Q
Æ
Ç
¨
Ï
=Ú
Ü«
∞
O„
`
«
O
=∞O„
`
«
O
`«
O
„
`
«
O
FO
„Ç‘
Ï
O
„Ç‘
Ï
O
„Ç‘
Ï
O
Ô
H
OÑ¨
Ù
^è
Œ
i
OKåe
1.
ã¨
∂
~°
∞
º_»
∞
ã¨
ó
ã¨
∂
~åºÜ«
∞
#=∞ó
Ñ¨
Ù
ëêº~°
¯
Ü≥
∂
QÆ
O
Ö’
7000
[Ñ¨
=
Ú
=∞Ozk.
QÀ^è
Œ
∞
=∞Å∞
FO
NO
NO
„â∫O
=Ú`«
º
O,
"≥
O
_ç
2.
K«
O
„^Œ
∞
_»
∞
ã¨
ó
É∫=∂Ü«
∞
#=∞ó
`≥
Å
¡
|@ì
Å
∞
11,000
[Ñ¨
=
Ú
aÜ«
∞
ºO
72

"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
"Õ∞_»=~°Ñ¨Ù ãÖÑ¨`ü‰õΩ=∂~ü
HÍ=∞~°`«fl`«O„`«O
„
Q
Æ
Ç
¨
Ï
=Ú
Ü«
∞
O„
`
«
O
=∞O„
`
«
O
`«
O
„
`
«
O
FO
„HÍO
„H©
O
„H“O
Ñ¨
Q
Æ
_
»
O
3.
‰õ
Ω
A_»
∞
ã¨
ó
Éè
∫
=∂Ü«
∞
#=∞ó
~åy,
Hõ
O
kÑ¨
Ñ
¨
Ù
Ê
10,000
[Ñ¨
=
Ú
Z„~°
=G=ÚÅ∞
FO
„ÉÏO
„É∫O
ã¨
ó
Ñ¨
K
«
Û
,
W`«
Î
_
ç
4.
|∞^è
Œ
∞
_»
∞
|∞^è
•
Ü«
∞
#=∞ó
Ã
Ñ
ã¨
~
°
Ñ
¨
Ñ
¨
Ù
Ê
4,000
[Ñ¨
=
Ú
P‰õ
Ω
Ñ¨
K
«
Û
~°
O
QÆ
∞
8
8
8
8
8
3
3
3
3
3
10
10
10
10
10
9
9
9
9
9
7
7
7
7
7
5
5
5
5
5
4
4
4
4
4
11
11
11
11
11
6
6
6
6
6
9
9
9
9
9
4
4
4
4
4
11
11
11
11
11
10
10
10
10
10
8
8
8
8
8
6
6
6
6
6
5
5
5
5
5
12
12
12
12
12
7
7
7
7
7
73

Kamaratna tantram-hevajra-tantram

Kamaratna tantram-hevajra-tantram

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Kamaratna tantram-hevajra-tantram