Ашық сабақ 7-сынып «Қазақ хандығының құрылуы»

1. Зеренді ауданы
Айдарлы негізгі мектебі
Ашық сабақ
«Қазақ хандығының құрылуы»
Дайындаған: Балтабаев С.Қ.
2017 жыл

2. 7-сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §35. Қазақ хандығының құрылуы
Сабақтың мақсаты:
 Қазақ хандығының құрылуы, оның алғашқы аумағы мен алғашқы қазақ
хандары туралы мәліметтермен оқушыларды жан-жақты таныстыру;
 Тарихи құжаттарды оқу арқылы оқушылардың қазақ хандығын құру туралы
өз пікірлерін айтып, мәселені тарихи шындық тұрғысынан бағалау
қабілеттерін қалыптастыру;
 Қазақ мемлекетін құрған қазақ хандарының іс-әрекеттерін негізінде
оқушыларды ұлттық патриоттық тәрбиеге баулу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті «ККК»,
Көрнекілік:карта
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
 Оқу құралын тексеріп түгелдеу
 Әнұран орындау, «Хабар»
 Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
 Әбілқайыр хан өз қол астындағыларға қандай қысым көрсетті?
 Қазақ сұлтандарының Әбілқайырға қарсы шығуының себебі неде?
 Қазақстандағы ру-тайпалардың негізгі этникалық құрамы қандай болды?
 Сауда саттық қандай қалаларда жақсы дамыды?
 Халықтың жалпы тұрмысы қандай болды?
Математикалық ойын
4000/2 - 532= (Әбілқайыр ханның қайтыс болған жылы)
400х3+148= (Моғолстанның құрылған жылы)
2800+105 - 1500= (ӘмірТемірдіңқайтыс болған жылы)
728х2+0= (Қазақ хандығының құрылған жылы)
4000+221 - 3000= (Шыңғысханның Орта Азияны жаулауды аяқтауы)
500х2+395= (Тоқтамыс пен Темірдің шешуші шайқасы)
3800/2 - 91= (ҚР – ныңТәуелсіздік алған жылы)
ІІІ.Жаңа сабақтың жоспары:
1. Хандықтың негізін қалаушылар-Жәнібек пен Керей.
2. Алғашқы қазақ хандығының аумағы
3. Халқының этникалық құрамы
4. Көрші елдермен қарым-қатынасы.
Топпен жұмыс (оқулықтан табу,оқулықпен жұмыс)
І топқа – 1.Хандықтың негізін қалаушылар-Жәнібек пен Керей.
2.Алғашқы қазақ хандығының аумағы.
ІІ топқа – 1.Халқының этникалық құрамы
2.Көрші елдермен қарым-қатынасы.
Мұғалімнің сөзі: Қазақ хандығының құрылуына себеп болған басты шарттарының
бірі - Әбілхайыр хандығындағы ру – тайпалардың саяси жағдайы, олардың
шаруашылық өмірлеріндегі дағдарыстар, хан ұрпақтарының билік үшін таласы,
ойрат тайпаларымен соғыста жеңіліске ұшырауы - халық бұқарасының Әбілхайыр

3. ханға наразылығының өрши түсуіне себепші болды. Сонымен қатар феодалдық
езгі мен қанау бұқара халықты ауыр күйзеліске ұшыратты. Көшіп - қону тәртібі жиі
бұзылады. Халық бейбіт өмірді аңсады. Керей мен Жәнібек сұлтандар бұл тарихи
жағдайда дер кезінде, өз мақсат - тарына шебер пайдаланды. Сөйтіп, Әбілхайыр
ханның үстемдігіне қарсы күрескен қазақ тайпаларының көсеміне айналып, қазақ
тайпаларын бастап, Қазақ хандығының болашақ негізін салуға Батыс Жетісуға көш
бастады. Моғолстан ханы Есен - бұға Керей мен Жәнібекті Әбілхайырға қарсы
пайдалану үшін құшақ жая қарсы алды. Оларға Шу бойынан қоныс бөліп берді.
1465 - 66 жылдары Қозыбасыда Қазақ хандығын құрды. Жаңадан құрылған
Қазақ хандығының тағына Шыңғысханның ұрпағы болғандықтан, Керей мен
Жәнібек сұлтандардың екеуінің де отыруға құқы болды. Бірақ тәртіп бойынша
жасының үлкендігі де ескерілді, сондықтан хан тағына Керей отырды. Ақылдасар
тірегі Жәнібек болды.
Қазақ мемлекетінің ХVI - XVII ғғ. әлеуметтік - экономикалық жағдайы бір қалыпты
болды. Қазақ хандығының құрылымы 7 сатыдан қаланды: ауыл – ауыл басы, ата -
аймақты - ақсақал, руды - рубасы, арысты - би, ұлысты - сұлтан, жүзді - хан,
хандықты - қаған басқарды.
Қазақ хандығындағы шаруашылықтың негізгі басты саласы көшпелі және
жартылай көшпелі мал шаруашылығы болды. (Слайд көрсетіледі)
Тарихи сынақ хат
Қазақ хандығының құрылуына себеп болған басты шарттарының бірі -
....................... ру - тайпалардың саяси жағдайы, олардың шаруашылық
өмірлеріндегі дағдарыстар,.............. ұрпақтарының билік үшін таласы.
............. сұлтандар қазақ тайпаларын бастап, қазақ хандығының болашақ негізін
салуға Батыс........... көш бастады. Моғолстан ханы.............. Керей мен
Жәнібекке................. өзеннің бойынан қоныс бөліп берді. ............ жылдары Қазақ
хандығын құрды. Хан тағына.............. отырды. Қазақ хандығының құрылымы...........
сатыдан қаланды. Қазақ хандығындағы шаруашылықтың негізгі басты
саласы.............. шаруашылығы болды.
«Анаграмма»
анх, баыалй, әуект, натсұл, кейер, аысрғ.
ІV.Сабақты бекіту:
1. Жәнібек пен Керей кімнің ұрпақтары?
2. Қазақ хандығы қай жерлерде құрылды?
3. Қазақ хандығы қашан құрылды?
4. Қазақ хандығының этникалық құрамы неліктен үнемі толығып отырды?
5. Қазақ хандығы қандай елдермен қарым-қатынас жасады?
V. Бағалау: (екі топ өздерін бағалап шығады)
VІ.Үйге тапсырма: §35. Қазақ хандығының құрылуы
«Егер мен хан болсам.....» деген тақырыпта ой толғау жазу.