2. Ideologia bizitzan
-Ikusi ditugu estatu forma ezberdinak baina horien atzean ideologiak daude.
→ Estatuak ez dira neutroak: zeozergatik dira horrelakoak.
-Gizarteko sektore ezberdinek lotuagoak egon daitezke ideologia bati edo
besteari.
→ Gaur egun geroz eta nahaste gehiago dago.
-Gure iritziak nahi ta nahiez ideologiaz bustita daude.
4. Ekonomia eta Gizartea
-Bi alor hauek
garrantzitsuenetarikoak dira
bi aldeak ezberdintzeko.
-Xehetasun asko falta dira
baina errezago ulertze aldera
orokortasunera joko dugu.
7. Ideologia ezberdinak
-Gaur egun ezagutzen ditugun ideologien erroa XVIII. mendearen bukaeran eta
XIX. mendearen hasieran daude.
-Iraultza burgesak Aintzinako Erregimena botatzeko prozesuan eta industria
iraultzak langileentzako ekarritako baldintza krudelek eragindako iraultzetan.
8. Liberalismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala?
Burgesia, intelektuak ilustratuak eta klase ertainak.
Zeren kontra altzatzen dira? Nobleziak zeukan
boterearen monopolioa eta Aintzinako erregimenak
negozioei jartzen zien mugen kontra.
Zein onura eskeintzen dituzte? Naturazko eskubideak
bermatu: Legearen aurrean berdintasuna, parte hartze
politikoa, jabetzarako eskubidea… Zerga baxuak eta
merkataritza sustatzea.
Zein da proposatzen duten sistema? Ordezkaritzazko
demokrazia parlamentarioa banakoen eskubideekin.
Merkatu librea ekonomian. Elkarte sekretuen bitartez
legez kanpo daudenean edo alderdi demokratikoen
bitartez. XVIII-XIX. mendeko iraultza burgesak.
9. Zein ideologia dute etsaitzat? Noblezia
tradizionala botereangatik eta langile
mugimenduak etekinak mugatu nahi izateagatik.
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
Aintzinako errepublikak (Erroma, Atenas),
Demokrazia aurreratu anglosaxoiak.
Korronte nagusiak Moderatuak: bozka eskubide
mugatua, monarkia eta erlijioaren aldekoak.
Liberalak: bozka eskubide unibertsala,
errepublikarrak eta laikoak. Europan orokorrean,
Liberalismoak bere ikuspegia inposatu zuen XIX.
mendean zehar eta hortik ideologia berriak sortu
ziren.
10. Tradizionalismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala?
Noblezia, kleroa eta nekazariak.
Zeren kontra altzatzen dira? Modernitatea,
demokrazia, balioen galera…
Zein onura eskeintzen dituzte? Orden
tradizionala mantentzea, nobleek agintean eta
nekazariei beraien bizimodu tradizionala.
Zein da proposatzen duten sistema?
Aintzinako erregimena, monarkia absolutista edo
autoritarioa. Nobleziaren erreakzioaren bitartez
edo estatu kolpeak.
11. Zein ideologia dute etsaitzat?
Ideologia moderno guztiak.
Iragan idealizatua eta etorkizun
ideala Erdi aro erromantizatua.
Korronte nagusiak Monarkikoak,
Nazional-katolikoak: aberriaren eta
katolizismoaren defentsa sistema
autoritario batean, Integrismo
erlijiosoa: estatuak guztiz lerratuak
erlijioarekin.
12. Kontserbadurismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala?
Goi noblezia eta burgesia, klase ertainak eta
behe klaseak nazionalismoarengandik
eragindak.
Zeren kontra altzatzen dira? Langile
mugimenduen gorakada beraien botere
ekonomikoa zalantzan jartzeagatik.
Zein onura eskeintzen dituzte? Nobleziak eta
burgesiak beraien boterea bermatzen dute eta
beste sektore batzuen interes partikularrak
(klientelismoa).
13. Zein da proposatzen duten sistema?
Ordezkaritzazko demokrazia mugatua.
Eskakizun batzuk bete botereari eusteko.
Zein ideologia dute etsaitzat? Beraien
botere ekonomikoa zalantzan jartzen
dituztenak (langile mugimenduak) eta
ordezkatu nahi dituztenak (liberalak,
populistak, faxistak…)
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
Nazio sorrera goraipataua. Sistema
interklasista, nazionalismoa eta erlijioarekin.
Korronte nagusiak Momentuaren arabera
jokaeraz aldatzen duten boterea mantentzeko,
betiere beraien interesak defendatuz.
14. Anarkismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala?
Behe klaseko langileak eta klase ertain edo goiko
intelektualak.
Zeren kontra altzatzen dira? Industrializazioaren
ondorioz sortutako bizi baldintza kaxkarrak langile
eta nekazarien artean.
Zein onura eskeintzen dituzte? Bizi baldintzen
hobekuntza berdinen arteko kooperazioagatik.
Zein da proposatzen duten sistema? Sistema
asanbleario bat jerarkiarik gabekoa. Estatuaren
abolizioa. Ekintza kolektioen bitartez legalak
direnean edo ekintza biolentoaren bitartez ilegalak
direnean.
15. Zein ideologia dute etsaitzat? Guztiak
autoritarioak kontzideratzen dituztelako.
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
Ehiztari biltzaileen iragan ideala. Etorkizun
berdinzalea jerarkia eta estaturik gabekoa.
Korronte nagusiak Anarkosindikalistak:
sindikatuen bitartez antolatuak eta borroka
ekonomikoetan zentratuak.
Autokudeaketa: Langileak dira lan
baliabideen jabeak eta kudeatzaileak.
16. Sozialismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala? Behe
klaseak (Langileak, nekazariak) eta klasea
ertain-goiko intelektualak.
Zeren kontra altzatzen dira? Industrializazioak
langileentzako sortutako bizi baldintza miserableak.
Kapitalismoaren ondorioak.
Zein onura eskeintzen dituzte? Eskubide sozial eta
ekonomikoak: lan baldintza duinak, hezkuntza doakoa
eta unibertsala, osasun-sistema unibertsala…
Zein da proposatzen duten sistema? Langileriak
estatua hartzea eta horren bitartez gizartea bera
eraldatzea bidezkoagoa egiteko. Merkatu askearekin
bukatu. Langile alderdi antolatuen bitartez lortuko dute
(Errusiar iraultza 1917). Kapitalismoarekin bukatu.
17. Zein ideologia dute etsaitzat? Nobleak eta
liberalak esplotatzaileak direlako, Anarkistak
langileen borroka gaizki zuzentzeagatik.
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
Komunismo primitiboa. Klase sozialik gabeko
etorkizun berdinzale eta utopikoa, non oinarrizko
behar guztiak aseta egongo diren.
Korronte nagusiak Sozialdemokratak:
demokrazia parlamentarioa errespetatuz
erreformak egiten joan sistema berdinzaleago
batera bideratuz lagileriaren probetsurako.
Komunistak: iraultzaren bitartez langileriak
estuaren kontrola hartzea eta gizarte
berriarenganako trantsizioarekin hastea.
Sozioliberalak: sistema kapitalista onartzen dute
eta langileen baldintzak hobetzeko erreforma
txikiak egitera mugatzen dira.
18. Neoliberalismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala? Elite
aberatsak, intelektualak eta gura handiko gazteak.
Zeren kontra altzatzen dira? Zerga eta estatuaren esku
hartzea ekonomian, beraien aberastasun iturriak kolokan
jarri dezaketenak.
Zein onura eskeintzen dituzte? Ezregulazioa lanean,
estatuaren esku hartzerik gabe aberastasun gehiago
sortzeko aukerak. Zergak gutxitu edo ia dezagerrarazi.
Zein da proposatzen duten sistema? Estaturik gabeko
edo estatu oso mugatua duen gizartea, zeinetan
bakoitza bere egoeraren arduraduna da. Hots, pobrea
pobrea da ezgai delako eta aberatsak aldiz pertsona
arrakastatsuak dira. Jabetzarako eskubidea beti
bermatua.
19. Zein ideologia dute etsaitzat? Beste denak,
esku hartzea dutelako ekonomian edo zergen
alde daudelako.
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
AEBko fundazio garaia edo Far Westeko
garaia. Estatu gabeko (edo minimoa) gizartea
zeinetan gizabanakoak modu askean eta
autonomoan harremantzen diren inoren
inposaketarik gabe.
Korronte nagusiak Anarkokapitalismoa:
estatuaren abolizioa eta bakoitzak bere
interesak defendatu itzala bere baliabide
propioekin. Austriar Eskola: estatuaren
gutxitzea sektore ezberdinen
pribatizazioarekin. Chikagoko Eskola: estatua
moneta-politiketara mugatu.
20. Faxismoa
Zeintzuk dira bultzatzen duten talde soziala?
Pobretutako klase-ertainak, militarrak edo exmilitarrak,
klase-altuak iraultzangatik beldurtuak.
Zeren kontra altzatzen dira? Langabezia, gatazka
politiko eta sindikalak, ustelkeria instituzioetan.
Zein onura eskeintzen dituzte? Kolektibo batekiko
pertenentzia sentimendu (indarra, ordena, boterea)
etorkizun loriatsuaren ideia. Goi-klaseari iraultzaileekin
bukatzea.
Zein da proposatzen duten sistema? Buruzagi
karismatikoa elite batengatik sostengatua herrialdea
gidatuko du handitasuna eta garapena lortze aldera.
Klase gatazkan ordez klaseen arteko kooperazioa.
Boterera heltzen da era legalean gero kentzeko edo
estatu kolpeen bitartez.
21. Zein ideologia dute etsaitzat? Langile
mugimenduak interklasismoaren aurkakoak
direlako, liberalak indibidualistak direlako,
demokrazia kaotikoa delako… Beraien
ikuspegi berdina ez daukan oro.
Iragan idealizatua eta etorkizun ideala
Iragan inperial mitifikatuta eta etorkizun
loriatsua inperio berri batean gizarte industril
garatuarekin klase gatazkarik gabe.
Korronte nagusiak Faxismoa: italiako kasua
elite hiper-abertzale eta biolentoa. Nazismoa:
Alemanian nagusitu zen, arrazakeria eta
antisemitismoa, pangermanismoa eta
darwinismo soziala, genozidioa.
Falangismoa/Nazionaonal-kalolisizmoa:
Kristautasuna eta faxismoaren uztarpena.
22. Ideologia ezagutzeko testa
Hainbat alderdik osatzen dute ideologia bat:
-Ekonomiarekiko ikuspegia.
-Gizabanakoari buruzko ikuspegia.
-Estatuarekiko ikupegia.
…
Zein da zurea?
Test:
https://www.idrlabs.com/es/8-valores-politicos/tes
t.php
23. Amaitzeko
-Testa egin eta gero atera zaizun ideologia azaldu ezazu eta esan ea uste duzun
bat datorrela zure pentsamenduarekin eta zergatik 150 hitzetan.
-Ideologiak lantzeko: fitxa bete.
