2. PROGRAM SZKOLENIA
1. Właściwości fizyczne lodu
2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
3. Psychofizyczne aspekty nurkowania
pod lodem
4. Wybór i przygotowanie sprzętu
5. Zasady bezpieczeństwa
Zajęcia obejmują tematy teoretyczne mające na celu
przygotowania ratowników - płetwonurków do pracy po lodem
3. 1. Właściwości fizyczne lodu
Wyróżnia się cztery podstawowe kolory :
biały,
zielonkawy,
błękitny lub niebieski
żółtawy lub brudnożółty.
4. 1. Właściwości fizyczne lodu
Biały kolor jest charakterystyczny dla
lodu, który powstał ze śniegu oraz dla
ludu morskiego o niewielkim zasoleniu i
grubości ponad 30 cm.
Zielonkawym kolorem odznaczają się
młode lody morskie, które zawierają
dużo pęcherzyków powietrza i mają
względnie duże zasolenie. Jeżeli lody te
pokryte są grubą warstwą śniegu, ich
górna powierzchnia jest koloru białego.
5. 1. Właściwości fizyczne lodu
Błękitną lub niebieskawą barwą
charakteryzują się lody pochodzenia
lądowego, które nie zawierają soli, oraz
lody wieloletnie o minimalnej zawartości
soli.
Żółtawy lub brudnożółty, a
czasem nawet brązowy kolor mają
lody o dużej zawartości piasku lub
mułu. Kolory te są
charakterystyczne dla lodów
rzecznych, które na morzu spotyka
się często w rejonie ujść
większych rzek, oraz dla lodów,
które powstały na plażach.
6. 1. Właściwości fizyczne lodu
Kolory dostrzegalne są jedynie w dużych
skupiskach lodu, natomiast, małe,
pojedyncze kawałki lodu są zawsze
białego lub białawostalowego koloru.
7. 1. Właściwości fizyczne lodu
Kolor lodu jest dobrym orientacyjnym wskaźnikiem jego grubości.
Lody najcieńsze, których grubość
nie
przekracza 5 cm, mają bardzo
ciemną barwę, co jest związane z
widoczną poprzez lód wodą
zalegającą pod lodem; dotyczy to
ciemnego, świeżego lodu. W
miarę wzrostu grubości ludu jego
kolor staje się coraz jaśniejszy.
8. 1. Właściwości fizyczne lodu
Lody młode o grubości 10—15 cm
mają barwę szarą lub stalową
(siną).
Młode lody o grubości 15—30 cm
odznaczają się barwą szarobiałą.
Białym lub białawym kolorem
charakteryzują się lody o grubości
ponad 30 cm .
Kolor lodu jest dobrym orientacyjnym wskaźnikiem jego grubości.
9.
10.
11. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Wybór miejsca nurkowania.
Najlepiej wybrać znany akwen - najczęstsze
miejsce naszych nurkowań (znana głębokość,
ukształtowanie dna, występujące zatopione
przeszkody i przedmioty).
W wyniku rekonesansu powinno się zapoznać z
możliwością występowania prądów i innych
potencjalnych zagrożeń.
Ważna jest również dostępność miejsca
nurkowania ze względu na drogę ewakuacyjną.
Grubość, rodzaj i struktura lodu
decydują o jego wytrzymałości i
możliwości prowadzenia nurkowań.
12. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Najczęściej spotykany układ warstwowy lodu na wodach stojących
oraz sposób pomiaru warstwy nośnej. Hn – grubość warstwy
nośnej
Hm – grubość warstwy
mętnej
Hcz – grubość czystego
lodu
( właściwego )
Hn = Hm + Hcz
W przypadku gdy lód
mętny jest mleczno biały
lub odwilży
Hn = Hcz + Hm/2
Dla nurkowania prowadzonego przez kilkuosobowa grupę
nurków grubość warstwy nośnej (Hn) powinna wynosić 15 cm,
a w okresie odwilży 20 cm.
13. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Wykonanie i zabezpieczenie przerębla.
Przerębla musi wygodnie pomieścić dwie osoby a jej kształt powinien ułatwić
wchodzenie i wychodzenie z wody. Ze względu na nakład pracy potrzebnej do
wycięcia otworu, jego obwód powinien być możliwie mały. Takie wymagania
spełnia przerębla trójkątna o długości boku wynoszącej ok. 2 m
Do wycinania przerębli można używać kilofów, siekier, toporów, pił ręcznych i
spalinowych itp.
Dopuszczalny jest kształt :
• kwadratu, prostokąta (prace podwodne)
•trapezu,
15. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Przerębel możemy zabezpieczyć poprzez:
obłożenie go
deskami (deski
przymocowane
do tafli lodu za
pomocą śrub
lodowych),
obłożenie
drabinami,
obsypanie
krawędzi lodu
piaskiem,
żwirem,
trocinami,
wykorzystanie
wydobytej tafli
lodu.
Prawidłowa zabudowa przerębli.
16. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Poprawnie przygotowane
stanowisko powinno zawierać oznaczenia,
które w sytuacji awaryjnej pomogą
znajdującemu się pod lodem nurkowi odnaleźć
przeręblę. Równoczesne stosowanie kilku
oznaczeń zwiększa prawdopodobieństwo
dostrzeżenia ich przez szukającego.
18. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Podwodny marker.
Marker mocowany jest w narożniku
przerębli. Jest to krótka linka (ok. 2 -3
m), na końcu której znajduje się
obciążnik. Ułatwia on odnalezienie
przerębli metoda cyrkulacyjna.
Marker umieszczamy przed
rozpoczęciem nurkowania.
Marker nie powinien utrudniać
prowadzenia liny asekuracyjnej.
19. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Techniki zakładania lin
kierunkowych i asekuracyjnych.
Lina asekuracyjna powinna być koloru jaskrawego
(żółta, czerwona), pływająca. Koniec liny musi być
na stałe zamocowany do tafli lodu (wykorzystanie
śruby lodowej). Drugi koniec zakończony
karabińczykiem z zabezpieczeniem. Lina
asekuracyjna nie powinna mieć widocznych
uszkodzeń mechanicznych i mieć wytrzymałość
minimum 200 kg. Długość liny nie powinna
przekraczać 25 - 30 m.
Lina dla nurka zabezpieczającego (ratownika)
powinna być dwa razy dłuższa od liny
asekuracyjnej.
Liny kierunkowe wskazują kierunek płynięcia,
mogą być zastosowane do stałego oporęczowania
stanowiska.
20. 2. Stanowisko do nurkowania pod lodem
Likwidacja stanowisk po nurkowaniu
Poważnym problemem jest zabezpieczenie miejsca po nurkowaniu, a w
szczególności gdy panują dodatnie temperatury i przerębel nie zamarza.
Zawsze oznakowujemy miejsce po nurkowaniu gałęziami lub pachołkami z
taśmą ostrzegawczą.
Można wykorzystać wyciągniętą taflę lodu. Można ewentualnie powiadomić
władze lokalne lub dzierżawcę.
21. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Stres w nurkowaniu podlodowym
Nurkowanie podlodowe może wywoływać w człowieku
dodatkowe emocje związane z :
występowaniem stropu lodowego,
objawami klaustrofobii (pomieszczenie
zamknięte),
zimną wodą,
ograniczoną przejrzystością wody,
możliwością zalodzenia sprzętu.
22. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Stres w nurkowaniu podlodowym
Czynniki te mają wpływ na psychikę płetwonurka.
Częsta doprowadzają do:
przyspieszonego, płytkiego oddechu,
braku reakcji na określone bodźce,
wzmożenia objawów strachu.
23. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Stres w nurkowaniu podlodowym
Nurkując pod lodem nabieramy zaufania do
naszego sprzęt, pamiętając o właściwym
przygotowaniu jego i eksploatacji w tych
nietypowych warunkach.
Należy pamiętać o tym, że tylko zdobyta
wiedza teoretyczna i spędzony czas pod wodą
pozwolą nam zwalczyć negatywne czynniki
nurkowania, nabrania pewności do samego
siebie i swoich kolegów.
24. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Hipotermia – zakłócenie równowagi termicznej organizmu.
Czas trwania
Wewnętrznatemperaturaciała[0C]
Przebieg zjawiska
hipotermi w układzie
temperatura ciała i
czas
25. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Hipotermia
Człowiek w wodzie traci ok. 25 razy
szybciej ciepło niż na powietrzu.
Należy więc umiejętnie
gospodarować energią swego ciała,
(nie krzyczeć, nie wykonywać
zbędnych ruchów).
Przybliżony czas przetrwania
w zależności od temperatury wody.
26. 3. Psychofizyczne aspekty nurkowania pod lodem
Hipotermia
Czynnikami sprzyjającymi hipotermij są:
silny wiatr,
opady,
niska temperatura,
nieodpowiedni ubiór,
neoprenowy skafander,
nieodpowiednie ocieplenie skafandra suchego,
zbyt długi czas przebywania pod wodą
28. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
ZAMARZANIE WEWNĘTRZNE
Efekt Joule’a-Thomsona, oziębianie lub ogrzewanie się gazów
zachodzące podczas gwałtownego ich rozprężania. Ogrzewanie lub
ochładzanie się gazu zależy od rodzaju gazu i temperatury. Efekt
wykorzystywany podczas skraplania powietrza.
Adiabatyczna redukcja ciśnienia
powietrza o 1 bar wywołuje spadek
temperatury wynoszący 0,17 0 C.
29. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
ZAMARZANIE ZEWNĘTRZNE
Zamarzanie wewnętrzne zachodzi w układzie redukcyjnym automatu lub
zaworu i wywołane jest efektem Efekt Joule’a-Thomsona.
Zamarzanie zewnętrzne występuje poza układem redukcyjnym, w
przestrzeniach wypełnionych wodą. Może być wywołane temperaturą
otoczenia niższą od temperatury zamarzania wody lub pośrednio efektem
Efekt Joule’a-Thomsona
-Oblodzenie naturalne – temp. – 00 C
- Oblodzenie wymuszone – pośrednio efekt
Joule’a-Thomsona
30. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
Aparat powinien posiadać dwa niezależne gniazda zaworów z podłączonymi do nich
dwoma niezależnymi automatami oddechowymi zabezpieczonymi przed zimną
wodą. Butle, automaty i przyrządy elektroniczne (komputery, digitale) powinny być
jak najdłużej przechowywane w dodatniej temperaturze. Nie można dopuścić do
wychłodzenia w/w rzeczy. Automaty oddechowe powinny być ustawione w pozycji
minus. Proces oddychania następuje w momencie zanurzenia się od wodę.
Nie dokonywać kontrolnego sprawdzenia
automatu na powierzchni. !
31. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
Pod wodą należy oddychać spokojnie i powoli.
Nie powinno się korzystać z przycisku ( „by – pass” )
znajdującego się w obudowie drugiego stopnia redukcji
automatu. Jego użycie powoduje gwałtowny przepływ
czynnika oddechowego i może prowadzić do
zamrożenia automatu.
32. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
Należy unikać równoczesnego przepływu powietrza przez dwa urządzenia
zasilane z tego samego pierwszego stopnia redukcji, np. ustnik i zawór kamizelki,
ponieważ zsumowany przepływ może szybciej wywołać zamarznięcie.
33. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
34. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
35. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
36. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
37. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
38. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
39. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Eksploatacja nurkowych aparatów nurkowych i
przyrządów pomiarowych w niskich temperaturach.
40. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Ochrona termiczna - dobór skafandra i bielizny ocieplającej, inne
rozwiązania techniczne podwyższające komfort cieplny.
Dla poprawienia
komfortu cieplnego, w
skafandrach suchych, można
wykorzystać wentylację
skafandra argonem lub
mieszanką: argon + CO2 z, co
daje minimum 50% lepszy
komfort cieplny niż w przypadku
użycia powietrza. Wentylacja
skafandra następuje z
niezależnej, małej butli argonu.
Można również wykorzystać
firmowe grzałki.
41. 4. Wybór i przygotowanie sprzętu
Sprzęt dodatkowy
- kołowrotki
- Śruby i haki lodowe
- uprzęże i szelki asekuracyjne
- Liny
- łączność podwodna
- kompas
42. 5. Zasada bezpieczeństwa
W skład ekipy nurkowej przy nurkowaniach
podlodowych wchodzą:
-Dwie osoby nurkujące,
- dwóch asekurantów na tafli lodu,
- ubrany i przygotowany płetwonurek z całym
sprzętem gotowy do wejścia pod wodę.
Ekipa powinna posiadać łączność w postaci
telefonu komórkowego lub radiotelefonu.
43. 5. Zasada bezpieczeństwa
Asekuracja poprzez linki
asekuracyjne. Każdy
nurek posiada swoją linkę
asekuracyjną przypiętą
karabińczykiem do szelek.
Koniec linki trwale
przymocowany do tafli
lodu.
Osoby asekurujące
kontrolują naciąg linki
asekuracyjnej i posługują
się wcześniej umówioną
sygnalizacją.
44. 5. Zasada bezpieczeństwa
Między dwoma płetwonurkami powinna być linka
dystansowa. Dopuszczalne jest nurkowanie dwóch
płetwonurków na jednej i tej samej lince asekuracyjnej.
45. 5. Zasada bezpieczeństwa
Wchodzenie do przerębli.
Nurkowie z napełnionymi kamizelkami RW, siadają na krawędzi lodu w narożach
przerębli. Ze względu na małą powierzchnię przerębli i możliwość urazu nie należy
dynamicznie wskakiwać do wody. Wejście powinno być spokojne, wykonanie przez
półobrót ciała.
46. 5. Zasada bezpieczeństwa
Wychodzenie z przerębli.
Po zakończeniu nurkowania należy podać osobom obsługującym pas balastowy i
kamizelki RW wraz z butlami.
Nie wolno zdejmować w wodzie płetw.
49. 5. Zasada bezpieczeństwa
Prawidłowo prowadzona lina.
Asekuracja z góry powinna
zwrócić uwagę na czas
nurkowania oraz obserwować
okolicę przerębla. Każdy
płetwonurek powinien posiadać
kołowrotek i śrubę lodową
(autoratownictwo, zasada
dużego koła, promień ok.50 m).
W razie potrzeby można
przytknąć latarkę do stropu lodu
w celu oznaczenia miejsca
swego pobytu pod lodem.
50. 5. Zasada bezpieczeństwa
Metody oznaczania awaryjnej drogi powrotu do przerębla
(pulsujące światło, znakowanie lin, itp.)
Awaryjną drogę powrotu do
przerębla możemy oznakować
poprzez:
- linę kierunkową z
namalowanymi na niej
strzałkami,
- stałe oporęczowanie
miejsca nurkowania,
- promieniście rozchodzące
się linie od przerębla
(odgarnięty śnieg),
- włączenie pulsującego
światła stroboskopowego
przy przerębli.
51. 5. Zasada bezpieczeństwa
Utrata asekuracji.
Na pomoc należy oczekiwać jak
najbliżej tafli lodu, gdzie istnieje
największe prawdopodobieństwo
napotkania pływającej liny.
Dodatkowo mała głębokość
pozwala na zmniejszenie zużycia
powietrza.
Czekając, należy stukać w lód
twardym przedmiotem, np. nóż lub
rączka kołowrotka.
Nurek oczekujący na pomoc.
53. 5. Zasada bezpieczeństwa
Poszukiwanie przerębli –
odnajdywanie markera.
Do poszukiwań przerębli
należy wykorzystać zestaw
autoratowniczy tj. :
-Kołowrotek
-Śruba lodowa,
-Kompas,
Do wkręconej w lód śruby lodowej trzeba zamontować koniec linki kołowrotka i
metodą cyrkulacyjna ( pływanie po okręgach ) poszukać przerębli.
Należy z kołowrotka uwolnić większą ilość linki ok.30 m i zatoczyć pełen okrąg.
54. 5. Zasada bezpieczeństwa
Poszukiwanie nurków.
Nurek ratownik po przypięciu
się do liny i wejściu do wody
powinien, korzystając z
kompasu popłynąć w kierunku
określonym przez osobę
asekurują jako najbardziej
prawdopodobny . Po
odpłynięciu na długość liny
ratownik zatacza fragment
okręgu o kącie środkowym
wynoszącym ok.. 300.
Jeżeli poszukiwania w najbardziej prawdopodobnym obszarze nie przynoszą
rezultatów, należy rozpocząć wykonywanie pełnych okręgów.
55. 5. Zasada bezpieczeństwa
Poszukiwanie nurków.
Celem poszukiwań metodą
cyrkulacyjną jest
zaczepienie pływającą lina
o poszukiwanego nurka
przebywającego pod
powierzchnia lodu.
Lina wskaże zagubionemu nurkowi drogę do przerębli lub do ratownika.