سامانه مدیریت بر صدرو چک

1. ‫چک‬ ‫صدور‬ ‫بر‬ ‫مدیریت‬ ‫سامانه‬
‫ارایه‬:‫عباس‬‫ایروانی‬
iravani@gmail.com
‫اسفند‬1394
‫خدا‬ ‫نام‬ ‫به‬
Iravani@gmail.com

2. ‫مقدمه‬
‫چک‬‫ابزاری‬‫قراردادی‬‫است‬‫که‬‫برای‬‫پرداخت‬‫وجه‬‫در‬‫آینده‬‫مورد‬‫استفاده‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.‫استفاده‬‫از‬‫چک‬‫در‬
‫نظام‬‫بانکی‬‫موجب‬‫رونق‬‫اقتصادی‬‫و‬‫در‬‫عین‬‫حال‬‫کاهش‬‫نقدینگی‬‫می‬‫شود‬.
‫این‬‫ابزار‬‫به‬‫همان‬‫اندازه‬‫که‬‫در‬‫معامالت‬‫و‬‫تراکنش‬‫های‬‫مالی‬‫بسیار‬‫کارآمد‬‫می‬،‫باشد‬‫به‬‫همان‬‫اندازه‬‫ابزاری‬‫است‬
‫جهت‬‫سو‬‫استفاده‬‫کالهبرداران‬‫و‬‫متقلبین‬.
‫صدور‬،‫چک‬‫حتی‬‫برای‬‫افراد‬‫خوش‬‫حسابی‬‫که‬‫دغدغه‬‫های‬‫روزمره‬‫سبب‬‫فراموشیشان‬‫می‬،‫شود‬‫موجب‬‫درد‬‫سر‬
‫می‬‫گردد‬.
‫به‬‫این‬‫دالیل‬‫می‬‫باشد‬‫که‬‫امروزه‬‫در‬‫ایران‬‫هر‬‫فقره‬‫چک‬‫تنها‬‫از‬‫جانب‬‫فرد‬‫یا‬‫افرادی‬‫شناخته‬،‫شده‬‫پذیرف‬‫ته‬‫می‬
‫شود‬‫و‬‫یا‬‫استفاده‬‫از‬‫این‬ِ‫ر‬‫ابزا‬‫بسیار‬،‫کارآمد‬‫به‬‫تاریخ‬‫روز‬‫محدود‬‫شده‬‫است‬.
‫در‬‫ایران‬‫در‬‫طی‬‫سال‬‫های‬‫اخیر‬‫به‬‫ّات‬‫ر‬‫ک‬‫قوانین‬‫چک‬‫تغییر‬‫نموده‬،‫است‬‫تا‬‫شاید‬‫بتوان‬‫راه‬‫حلی‬‫میانه‬‫بر‬‫ای‬‫کوتاه‬
‫نمودن‬‫دست‬‫کالهبرداران‬‫و‬‫محدود‬‫نکردن‬‫قدرت‬‫سوداگران‬‫واقعی‬‫پیدا‬‫نمود‬‫که‬‫متاسفانه‬‫این‬‫اتفاق‬‫هنو‬‫ز‬‫به‬
‫وقوع‬‫نپیوسته‬‫است‬.
Iravani@gmail.com

3. ‫مقدمه‬
‫در‬‫طی‬‫سال‬‫های‬‫اخیر‬‫با‬‫پیشرفت‬‫فناوری‬‫های‬،‫نوین‬‫خدمات‬‫بانکداری‬‫الکترونیکی‬‫گسترش‬‫روز‬‫افزون‬‫ی‬‫داشته‬
‫است‬.‫موبایل‬،‫بانک‬‫اینترنت‬،‫بانک‬‫پیامک‬،‫بانکی‬‫تلفنبانک‬‫و‬...‫همگی‬‫موجب‬‫ارایه‬‫هر‬‫چه‬‫بهتر‬‫و‬‫س‬‫ریعتر‬
‫خدمات‬‫بانکی‬‫به‬‫مشتریان‬‫شده‬‫است‬.
‫اما‬‫نکته‬‫حایز‬‫اهمیت‬‫در‬‫این‬‫خدمات‬‫این‬‫است‬‫که‬‫همه‬‫این‬،‫موارد‬‫ارایه‬‫سرویس‬‫در‬‫لحظه‬‫می‬‫باشد‬‫و‬‫هیچ‬‫یک‬
‫خدمات‬‫بانکی‬‫مربوط‬‫به‬‫آینده‬‫و‬‫مخصوصا‬‫صدور‬‫چک‬‫را‬‫شامل‬‫نمی‬‫شود‬.
‫لذا‬‫در‬‫این‬‫پیشنهاد‬‫سعی‬‫شده‬‫است‬‫راه‬‫حلی‬‫ارایه‬‫گردد‬‫که‬‫نه‬‫تنها‬‫اهمیت‬‫و‬‫قدرت‬‫هر‬‫فقره‬‫چک‬‫را‬‫افزایش‬
،‫دهد‬‫بلکه‬‫دست‬‫سواستفاده‬‫کنندگان‬‫از‬‫این‬‫ابزار‬‫کارآمد‬‫را‬‫نیز‬‫کوتاه‬‫نماید‬.
Iravani@gmail.com

4. ‫حل‬ ‫راه‬
‫با‬‫توجه‬‫به‬‫فناوری‬‫های‬‫نوین‬‫همچون‬‫رایانه‬‫و‬‫گوشی‬‫های‬‫همراه‬‫هوشمند‬‫که‬‫امروزه‬‫در‬‫اختیار‬‫همگان‬‫می‬‫باش‬‫د‬.
‫می‬‫توان‬‫از‬‫نرم‬‫افزارهایی‬‫بهره‬‫گرفت‬‫که‬‫صادر‬‫کنندگان‬‫چک‬‫را‬‫به‬‫سامانه‬‫پایگاه‬‫اطالعاتی‬‫بانک‬‫های‬‫ع‬‫امل‬
‫متصل‬‫نموده‬‫و‬‫این‬‫قابلیت‬‫را‬‫در‬‫اختیار‬‫مشترکین‬‫قرار‬‫داده‬‫که‬‫اطالعات‬‫چک‬‫ها‬‫را‬‫در‬‫هنگام‬‫صدور‬‫برای‬‫ای‬‫ن‬
‫پایگاه‬‫های‬‫اطالعاتی‬‫ارسال‬‫نمایند‬.
‫این‬‫اطالعات‬‫می‬‫تواند‬‫شامل‬‫شماره‬،‫چک‬‫مبلغ‬،‫چک‬‫تاریخ‬،‫چک‬‫گیرنده‬‫چک‬‫و‬‫حتی‬‫شماره‬‫تلفن‬‫همراه‬
‫گیرنده‬‫چک‬‫باشد‬.
‫در‬‫نهایت‬‫دریافت‬‫کنندگان‬‫چک‬‫ها‬‫می‬‫توانند‬‫با‬‫دریافت‬‫پیامکی‬‫از‬‫سامانه‬،‫مربوطه‬‫نسبت‬‫به‬‫اعتبار‬‫صاحبان‬
‫حساب‬‫جاری‬‫اطمینان‬‫حاصل‬‫نمایند‬.
‫همچنین‬‫صاحبین‬‫حساب‬‫جاری‬‫نیز‬‫می‬‫توانند‬‫صاحب‬‫سامانه‬‫ای‬‫شوند‬‫که‬‫می‬‫تواند‬‫وضعیت‬‫چک‬‫های‬‫وص‬‫ول‬
‫نشده‬‫را‬‫مشخص‬‫نموده‬‫و‬‫مدیریت‬‫چک‬‫ها‬‫را‬‫آسان‬‫نماید‬.
Iravani@gmail.com

5. ‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫اطالعات‬
‫بخشی‬‫از‬،‫اطالعات‬‫داده‬‫هایی‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫در‬‫هنگام‬‫افتتاح‬‫حساب‬‫جاری‬‫در‬‫پایگاه‬‫داده‬‫ها‬‫به‬‫صورت‬
‫اختصاصی‬‫برای‬‫صاحب‬‫حساب‬‫در‬‫سامانه‬‫بانکی‬‫ذخیره‬‫می‬‫شود‬.‫این‬‫اطالعات‬‫می‬‫تواند‬‫شامل‬:‫شماره‬‫حسا‬‫ب‬‫و‬
‫کلیه‬‫اطالعات‬،‫مربوطه‬‫شماره‬‫تلفن‬‫همراه‬‫صاحب‬‫حساب‬‫و‬‫شماره‬‫چک‬‫های‬‫دفترچه‬‫باشد‬.
‫بخشی‬‫از‬‫اطالعات‬‫باید‬‫در‬‫هنگام‬‫صدور‬‫چک‬‫برای‬‫شبکه‬‫بانکی‬‫ارسال‬‫شود‬.‫این‬‫اطالعات‬‫شامل‬:،‫شماره‬‫ت‬‫اریخ‬
‫ومبلغ‬‫چک‬‫و‬‫همچنین‬‫نام‬‫و‬‫نام‬‫خانوادگی‬‫و‬‫شماره‬‫تلفن‬‫همراه‬‫دریافت‬‫کننده‬‫چک‬‫می‬‫باشد‬.
‫بخشی‬‫از‬‫اطالعات‬‫که‬‫داده‬‫های‬‫مالی‬‫می‬،‫باشد‬‫در‬‫پایگاه‬‫داده‬‫ای‬‫سامانه‬‫بانکی‬‫وجود‬‫دارد‬.‫این‬‫اطالعات‬‫شا‬‫مل‬:
‫گردش‬‫مالی‬‫صاحب‬،‫حساب‬‫چک‬‫هایی‬‫که‬‫تاکنون‬‫صادر‬‫شده‬‫است‬(‫وصول‬‫شده‬‫و‬‫وصول‬‫نشده‬)‫و‬‫موجودی‬
‫حساب‬‫جاری‬‫و‬‫حساب‬‫های‬‫پشتیبان‬‫می‬‫باشد‬.
Iravani@gmail.com

6. ‫گیری‬ ‫تصمیم‬ ‫نحوه‬
‫نحوه‬‫تصمیم‬‫گیری‬‫برای‬‫صدور‬‫تاییدیه‬‫برای‬‫هر‬‫فقره‬‫چک‬‫می‬‫تواند‬‫بر‬‫اساس‬‫موارد‬‫ذیل‬‫باشد‬.
‫اطالعات‬‫ارزشمند‬‫برای‬‫صدور‬‫تاییدیه‬‫برای‬‫چک‬‫درخواستی‬:
‫خوش‬‫حسابی‬‫صاحب‬‫حساب‬(‫نداشتن‬‫چک‬‫برگشتی‬)
‫میزان‬‫گردش‬‫مالی‬‫حساب‬‫جاری‬
‫میزان‬‫موجودی‬‫حساب‬‫اصلی‬‫و‬‫حساب‬‫های‬‫پشتیبان‬
،‫تعداد‬‫مبلغ‬‫و‬‫تاریخ‬‫چک‬‫هایی‬‫که‬‫تاکنون‬‫وصول‬‫نشده‬‫است‬
‫تاریخ‬‫و‬‫مبلغ‬‫چک‬‫درخواستی‬
‫سیاستگذاری‬‫می‬‫تواند‬‫به‬‫نحوی‬‫باشد‬‫که‬‫امکان‬‫دارد‬‫به‬‫دلیل‬‫گردش‬،‫مالی‬‫موجودی‬‫و‬‫چک‬‫هایی‬‫که‬‫قب‬‫ال‬‫صادر‬
‫شده‬،‫است‬‫صاحب‬‫حساب‬‫مجبور‬‫شود‬‫که‬‫مبلغ‬‫و‬‫یا‬‫تاریخ‬‫چک‬‫را‬‫تغییر‬‫داده‬‫تا‬‫بتواند‬‫تاییدیه‬‫اخذ‬‫نم‬‫اید‬.
Iravani@gmail.com

7. ‫سامانه‬ ‫کار‬ ‫نحوه‬
‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫های‬ ‫سرور‬
‫مشتریان‬
‫ای‬ ‫داده‬ ‫پایگاه‬
(‫حساب‬ ‫وضعیت‬
‫چک‬ ‫و‬ ‫مشتری‬
‫شده‬ ‫صادر‬ ‫های‬)
‫سیاست‬
‫و‬ ‫گذاری‬
‫تصمیم‬
‫گیری‬
‫ارسال‬ ‫سیستم‬
‫پیامک‬
‫ارسال‬‫شماره‬‫تماس‬‫دریافت‬‫کننده‬‫چک‬
‫ارسال‬‫اطالعات‬‫چک‬
‫ارسال‬‫اطالعاتی‬
‫همچون‬‫وضعیت‬
‫گردش‬،‫مالی‬
‫موجودی‬‫و‬‫صورت‬
‫وضعیت‬‫چک‬‫های‬
‫صادر‬‫شده‬
‫ارسال‬‫اطالعاتی‬‫همچون‬
،‫شماره‬‫تاریخ‬‫و‬‫مبلغ‬
‫چک‬.‫نام‬‫و‬‫شماره‬‫تلفن‬
‫همراه‬‫گیرنده‬‫چک‬
‫صدور‬‫تاییدیه‬‫یا‬
‫عدم‬‫تایید‬‫برای‬
‫چک‬‫درخواستی‬
‫اعالم‬‫وضعیت‬‫چک‬
‫صادر‬‫شده‬‫به‬
‫دریافت‬‫کننده‬
‫و‬ ‫معامله‬ ‫انجام‬
‫چک‬ ‫تبادل‬
‫بانکی‬ ‫شبکه‬
‫نرم‬‫افزار‬
‫بانکی‬‫صادر‬
‫کننده‬‫چک‬ ‫همراه‬ ‫تلفن‬
‫دریافت‬
‫چک‬ ‫کننده‬
‫در‬‫صورت‬،‫تایید‬‫افزودن‬
‫اطالعات‬‫چک‬‫به‬‫پایگاه‬
‫داده‬‫ها‬
Iravani@gmail.com

8. ‫سامانه‬ ‫امنیت‬
‫کل‬‫سامانه‬‫باید‬‫امنیت‬‫متعارف‬‫سامانه‬‫های‬‫بانکی‬‫را‬‫داشته‬‫باشد‬(‫همچون‬FW،IDP،AV‫و‬...).
‫شماره‬‫ارسال‬‫پیامک‬‫باید‬‫یونیک‬‫بوده‬‫و‬‫سرویس‬‫دیگری‬(‫همچون‬‫سرویس‬‫تبلیغات‬‫یا‬‫سرویس‬‫ارسال‬‫ت‬‫راکنش‬
‫های‬‫مالی‬)‫بر‬‫روی‬‫این‬‫شماره‬‫فعال‬‫نباشد‬.
‫شماره‬‫ارسال‬‫پیامک‬‫باید‬‫از‬‫طریق‬‫تبلیغات‬‫به‬‫اطالع‬‫عموم‬‫برسد‬.
‫با‬‫هماهنگی‬،‫اپراتورها‬‫شماره‬‫ارسال‬‫پیامک‬‫می‬‫تواند‬‫نام‬‫خاصی‬‫باشد‬.
‫در‬‫پیامک‬‫ارسالی‬‫می‬‫توان‬‫جهت‬‫اطمینان‬‫خاطر‬‫بیشتر‬‫پذیرنده‬،‫چک‬‫آدرس‬‫ایمیلی‬‫از‬‫پذیرنده‬‫خواسته‬‫شود‬‫و‬
‫تایید‬‫ایمیلی‬،‫نیز‬‫برای‬‫پذیرنده‬‫ارسال‬‫شود‬.
Iravani@gmail.com

9. ‫سامانه‬ ‫این‬ ‫مزایای‬
‫امکان‬‫صدور‬‫چک‬‫های‬‫بال‬‫محل‬‫توسط‬‫کالهبرداران‬‫به‬‫حداقل‬‫ممکن‬‫می‬‫رسد‬.
‫مبلغ‬‫و‬‫زمان‬‫چک‬‫متناسب‬‫با‬‫حساب‬‫جاری‬‫چک‬‫می‬‫باشد‬‫حتی‬‫اگر‬‫صادرکننده‬‫چک‬‫در‬‫تاریخ‬‫آن‬‫بی‬‫دقت‬‫ی‬
‫نماید‬.‫لذا‬‫احتمال‬‫برگشت‬‫چک‬‫به‬‫حداقل‬‫می‬‫رسد‬.
‫دریافت‬‫کننده‬‫چک‬‫از‬‫فعال‬‫بودن‬‫حساب‬‫و‬‫خوش‬‫حساب‬‫بودن‬‫صادر‬‫کننده‬‫چک‬‫اطمینان‬‫حاصل‬‫می‬‫نماید‬‫ک‬‫ه‬
‫در‬‫نهایت‬‫موجب‬‫افزایش‬‫استفاده‬‫از‬‫چک‬‫و‬‫کاهش‬‫استفاده‬‫از‬‫نقدینگی‬‫در‬‫معامالت‬‫می‬‫گردد‬.
‫صاحب‬‫حساب‬‫می‬‫تواند‬‫دارای‬‫یک‬‫مدیریت‬‫مرکزی‬‫بر‬‫چک‬‫های‬‫خود‬‫باشد‬‫که‬‫در‬‫نهایت‬‫می‬‫تواند‬‫قبل‬‫از‬‫وص‬‫ول‬
،‫چک‬‫آالرم‬‫های‬‫نرم‬‫افزاری‬‫و‬‫پیامکی‬‫و‬...‫برای‬‫صاحب‬‫حساب‬‫ارسال‬‫شود‬.
‫زمان‬‫و‬‫مبلغ‬‫چک‬‫قابل‬‫تغییر‬‫نمی‬‫باشد‬‫و‬‫از‬‫قبل‬‫زمان‬‫و‬‫مبلغ‬‫آن‬‫ثبت‬‫شده‬‫است‬.
‫سامانه‬‫بانکی‬‫می‬‫تواند‬‫مانع‬‫از‬‫صدور‬‫چک‬‫هایی‬‫از‬‫جانب‬‫غیر‬‫صاحب‬‫حساب‬‫شود‬.
‫سامانه‬‫بانکی‬‫اجازه‬‫صدور‬‫چک‬‫بیش‬‫از‬‫توان‬‫مالی‬‫صاحب‬‫حساب‬‫را‬‫نمی‬‫دهد‬‫که‬‫در‬‫نهایت‬‫ریسک‬‫معامالت‬‫ر‬‫ا‬‫به‬
‫حداقل‬‫می‬‫رساند‬.
‫نهایتا‬‫چک‬‫ابزاری‬‫قابل‬‫اعتماد‬‫در‬‫نظام‬‫کسب‬‫و‬‫کار‬‫کشور‬‫خواهد‬‫شد‬.
Iravani@gmail.com

10. ‫تشکر‬ ‫با‬...
Iravani@gmail.com